Szanowni Państwo! Centrum Innowacji i Transferu Technologii UWM w Olsztynie

Transkrypt

1 REGULAMIN ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie PROPOZYCJA

2 Szanowni Państwo! Mam zaszczyt przekazać na Państwa ręce propozycję Regulaminu ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Niniejszy dokument jest następstwem długotrwałych działań mających na celu uregulowanie zasad w zakresie własności intelektualnej i komercjalizacji wyników prac badawczych. Zaproponowane regulacje określają uprawnienia Uczelni w zakresie dóbr niematerialnych, dają możliwość lepszej ich ochrony, wskazują sposoby postępowania i formy komercjalizacji tych dóbr, a także zapewniają stosowny podział korzyści ze sprzedaży wyników badań. Wprowadzenie tego rodzaju regulaminu jest konieczne z perspektywy planowanych zmian w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. Zgodnie z treścią projektu ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadzony zostanie zapis zobowiązujący szkoły wyższe do uchwalenia regulaminów zarządzania prawami własności intelektualnej oraz zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych (art. 86 c). Potrzeba wprowadzenia takowych regulacji jest również zapisana w dokumencie Komisji Europejskiej pt. Commission Recommendation on the management of intellectual property in knowledge transfer activities and Code of Practice for universities and other public research organizations, gdzie w sposób wyraźny zaleca się Uniwersytetom stworzenie wewnętrznego aktu dotyczącego zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych. Polskie uczelnie wyższe stopniowo wprowadzają odpowiednie regulacje. Pionierem w tym zakresie jest Uniwersytet Jagielloński, gdzie w lutym 2007 r. zatwierdzone zostały regulaminy normujące kwestie związane z własnością intelektualną tworzoną przez pracowników naukowych. Podobne regulacje wprowadziły do tej pory m.in. Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, a także Uniwersytet Łódzki. Prezentowany Państwu Regulamin opiera się na zasadach funkcjonujących nie tylko w obrębie polskich uczelni, ale również zagranicznych. Prace nad niniejszymi regulacjami stanowią 2

3 wynik analiz odpowiednich przepisów obowiązujących także w prestiżowych uczelniach europejskich i amerykańskich (m.in. Stanford, Cambridge, Oxford, Yale). Centrum Innowacji i Transferu Technologii i Zespół Koordynujący przygotowali propozycję Regulaminu zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Zespół, powołany Decyzją Rektora funkcjonuje w składzie: Przewodniczący Zespołu: dr hab. inż. SZCZEPAN FIGIEL, prof. UWM, PROREKTOR ds. rozwoju uczelni Członkowie Zespołu: dr hab. inż. WŁADYSŁAW KORDAN, prof. UWM, PROREKTOR ds. nauki i współpracy z gospodarką prof. dr hab. JERZY BOROWSKI, dr hab. KRZYSZTOF BRYL, Przewodniczący Rady Nadzorującej CIiTT prof. dr hab. inż. MIROSŁAW KRZEMIENIEWSKI, IZABELLA RANISZEWSKA, Rzecznik Patentowy dr MAREK SALAMONOWICZ, WOJCIECH SAMULOWSKI, Dyrektor Centrum Innowacji i Transferu Technologii Regulamin poddaje się Państwa ocenie w celu poznania opinii społeczności akademickiej Uniwersytetu w kontekście jak najlepszego dostosowania zawartych w nim zapisów do realiów UWM. Dzięki Państwa uwagom wprowadzone zostaną odpowiednie zmiany, a finalna wersja dokumentu zostanie zatwierdzona uchwałą Senatu UWM w maju 2011 r. Następnym krokiem będzie przedstawienie społeczności akademickiej Regulaminu na spotkaniach informacyjnych i upowszechniających na każdym z wydziałów. Wydany zostanie również Przewodnik obowiązujących zasad, w którym w sposób bardziej czytelny i przystępny opisane zostaną wprowadzone regulacje. Wierzę w to, że zawarte w niniejszym Regulaminie zapisy przyczynią się do usprawnienia działań Uniwersytetu i przysporzą korzyści wszystkim jego pracownikom, studentom, klientom i partnerom. Serdecznie zachęcam do zapoznania się z treścią dokumentu i przekazania cennych uwag. 3

4 Regulamin dotyczący zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie dokument opracował: dr Marek Salamonowicz Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Słownik pojęć Dla potrzeb niniejszego Regulaminu, poniższe pojęcia mają następujące znaczenie: a) Dobra niematerialne 1. utwory w rozumieniu prawa autorskiego (w tym utwory naukowe, audiowizualne, programy komputerowe), przedmioty praw pokrewnych, bazy danych, 2. dobra własności przemysłowej wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, topografie układów scalonych, odmiany roślin, know-how; b) Know-how nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, organizacyjne, i inne mające wartość gospodarczą, co do których Uniwersytet podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności; c) Uniwersytet Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; d) CIiTT Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego w Olsztynie; e) Twórca osoba, która stworzyła dobro niematerialne; f) Kierownik jednostki dziekan lub kierownik jednostki w przypadku jednostek międzywydziałowych lub ogólnouczelnianych. 2 Zakres podmiotowy 1. Postanowienia Regulaminu stosuje się do pracowników Uniwersytetu niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy. 2. Postanowienia Regulaminu stosuje się także wobec doktorantów, stypendystów, studentów oraz innych osób, jeżeli tak stanowi umowa zawarta między nimi a Uniwersytetem. 3. Postanowienia regulaminu dotyczące twórców mają odpowiednie zastosowanie do współtwórców. Do reprezentowania swoich interesów względem Uniwersytetu, współtwórcy powinni wyznaczyć swego przedstawiciela, dopóki tego nie uczynią, Uniwersytet nie jest związany ich stanowiskiem. 4

5 3 Zakres przedmiotowy Postanowienia Regulaminu stosuje się do dóbr niematerialnych, jak i ich materialnych nośników: a) powstałych w trakcie prac naukowych, badawczych i rozwojowych realizowanych w Uniwersytecie, w szczególności stworzonych przez pracowników w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy; b) powstałych przy pomocy Uniwersytetu; c) do których prawa zostały przeniesione na Uniwersytet; d) powierzonych Uniwersytetowi; e) w sytuacjach, gdy umowa tak stanowi. 4 Obowiązki pracownicze 1. Przestrzeganie postanowień Regulaminu należy do obowiązków pracowników Uniwersytetu. 2. Dobra niematerialne będą uznawane za powstałe w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych, jeżeli zakres obowiązków pracownika obejmuje działania, w wyniku których może dojść do stworzenia dóbr niematerialnych. 3. Kwalifikacji określonej w ust. 2 nie stoi na przeszkodzie stworzenie dobra niematerialnego w czasie trwania urlopu naukowego, grantu uczelnianego lub stypendium naukowego. 4. W przedmiocie sporu co do tego, czy dobro niematerialne powstało w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych rozstrzyga Komisja ds. Własności Intelektualnej. Nie ogranicza to żadnej ze stron prawa do sądu. Skład oraz zasady funkcjonowania Komisji określa Rektor w drodze zarządzenia. 5. Pracownicy mają obowiązek informowania Komisji ds. Własności Intelektualnej o naruszeniach praw na dobrach niematerialnych Uniwersytetu. 5 Pomoc Uniwersytetu Dobra niematerialne będą uznawane za powstałe przy pomocy Uniwersytetu, jeżeli pomoc ta ma charakter istotny, bezpośrednio warunkując powstanie danego dobra niematerialnego. Może ona polegać w szczególności na: nakładach finansowych, technicznych, materiałowych, doradztwie merytorycznym lub świadczeniu usług, które nie są powszechnie dostępne. 6 Ogólne zasady odnoszące się do umów 1. W braku szczególnego przepisu, umowy dotyczące dóbr niematerialnych zawiera Rektor lub osoba przez niego upoważniona. 2. Osoba zawierająca w imieniu Uniwersytetu umowę dotyczącą dóbr niematerialnych powinna w szczególności zadbać o: 5

6 a) zgodność postanowień umowy z regulaminem, b) przyznanie Uniwersytetowi stosownych praw do dobra niematerialnego jak też do jego materialnych nośników, które zakresem odpowiadają udzielonej pomocy, wykorzystania jego zasobów, poniesionych nakładów, c) poszanowanie praw osobistych twórcy. 7 Podstawowe prawa i obowiązki Uniwersytetu 1. Uniwersytet zapewnia własnym, jak i powierzonym mu dobrom niematerialnym, należytą ochronę prawną w kraju i za granicą. 2. Realizacja uprawnień Uniwersytetu w zakresie dóbr niematerialnych odbywa się z poszanowaniem praw twórców oraz we współdziałaniu z nimi. 3. Uniwersytet wspiera rozwój działalności twórczej i wynalazczej, w szczególności zapewniając kształcenie w zakresie ochrony własności intelektualnej oraz korzystanie z informacji patentowej, naukowej, bazy ofert technologicznych, a także udzielając stosownej pomocy. 8 Obowiązek dbałości o dobro Uniwersytetu Każdy, wobec którego znajdują zastosowanie przepisy niniejszego regulaminu ma obowiązek zgłosić stworzenie dobra niematerialnego, do którego prawa może nabyć Uniwersytet, a także ma obowiązek podjęcia wszelkich rozsądnych czynności dla umożliwienia Uniwersytetowi korzystania z tych praw. W szczególności nie należy bez zgody Uniwersytetu ujawniać, w tym publikować informacji, jeżeli wiązałoby się to z ryzykiem utrudnienia możliwości uzyskania i korzystania z prawnej ochrony. 9 Odstąpienie od postanowień Regulaminu Rektor w ma prawo odstąpić od zasad wyrażonych w niniejszym Regulaminie, jeżeli przemawia za tym ważny interes Uniwersytetu oraz nie pozostaje to w sprzeczności z innymi aktami normatywnymi. 10 Infrastruktura Uniwersytetu 1. W związku z komercjalizacją dóbr niematerialnych Uniwersytet może odpłatnie zezwolić na korzystanie ze swojej infrastruktury osobom trzecim. 2. W szczególnych przypadkach może być uzasadnione ustalenie preferencyjnych, odbiegających od cen rynkowych zasad odpłatności. 11 Materialne nośniki dóbr niematerialnych 1. Uniwersytet nabywa prawo własności rzeczy będących materialnymi nośnikami dóbr niematerialnych lub innych rzeczy, jeżeli powstały one w wyniku badań w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych. 6

7 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do rzeczy powstałych w wyniku badań prowadzonych przy istotnej pomocy Uniwersytetu. 3. Do celów zarządzania przedmiotami wymienionymi w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio przepisy o komercjalizacji dóbr niematerialnych. Rozdział II Zakres uprawnień Uniwersytetu i twórców Podrozdział 1 Prawa autorskie, prawa pokrewne, prawa do baz danych 12 Utwory naukowe 1. Uniwersytet ma prawo pierwszeństwa opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. 2. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu trzech miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu, albo jeżeli w okresie roku od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany. 3. Publikacja utworu naukowego odbywa się na warunkach określonych w umowie wydawniczej zawartej w twórcą. 4. Nie stanowi naruszenia uprawnień Uniwersytetu określonych w ust. 1 opublikowanie utworu naukowego w materiałach pokonferencyjnych w sytuacji, gdy twórcą jest uczestnik konferencji. 5. Kierownik jednostki za zgodą Rektora lub osoby przez niego upoważnionej może wyrazić wolę skorzystania przez Uniwersytet z prawa pierwszeństwa publikacji określonych utworów naukowych pracowników. Wówczas na twórcy będzie ciążył obowiązek zgłoszenia utworu naukowego. 6. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 5 reguluje Rektor w drodze zarządzenia. 7. Uniwersytet ma prawo do nieodpłatnego korzystania z utworu naukowego jako materiału naukowego. 8. Uniwersytet ma prawo udostępniania utworu naukowego osobom trzecim, jeżeli wynika to z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało przewidziane umową. 13 Utwory pracownicze 1. Uniwersytet nabywa autorskie prawa majątkowe z chwilą przyjęcia utworu, nie będącego utworem naukowym, a stworzonego w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych, w granicach wynikających z celu umowy i zgodnego zamiaru stron. 2. Kierownik jednostki za zgodą Rektora lub osoby przez niego upoważnionej może wyrazić wolę skorzystania przez Uniwersytet z praw do określonych utworów, o których mowa w ust. 1. Wówczas twórca ma obowiązek zgłoszenia stworzenia takiego utworu. 3. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 5 reguluje Rektor w drodze zarządzenia. 7

8 14 Programy komputerowe, utwory audiowizualne, bazy danych 1. Uniwersytetowi przysługują w sposób pierwotny autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy także wówczas, gdy ma on charakter utworu naukowego. 2. Uniwersytet może wystąpić w roli producenta utworu audiowizualnego. W takiej sytuacji domniemywa się, że ma on wyłączne prawa majątkowe do eksploatowania utworu jako całości, także wtedy, gdy utwór audiowizualny jest zarazem utworem naukowym. 3. Uniwersytet ponosząc ryzyko nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy danych jest jej producentem. Przysługuje mu z tego tytułu prawo do bazy danych o charakterze wyłącznym, majątkowym, bezwzględnym. 4. Twórca dobra niematerialnego określonego w ust. 1, 2 i 3 zobowiązany jest do zgłoszenia jego stworzenia kierownikowi jednostki. 15 Przedmioty praw pokrewnych Uniwersytet może być uprawniony z tytułu praw pokrewnych, w szczególności: a) jako producent fonogramów i wideogramów prawa do fonogramu lub wideogramu b) jako organizacja radiowa lub telewizyjna prawa do nadań c) jako wydawca prawa pierwszego wydania naukowego lub krytycznego. 16 Utwory studentów 1. Prawa osobiste i majątkowe do utworów stworzonych przez studentów, stażystów, w toku studiów lub w trakcie realizacji prac dyplomowych, należą z zasady do twórców. 2. Uniwersytetowi przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli Uniwersytet nie opublikował pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego. Podrozdział 2 Prawa własności przemysłowej 17 Uprawnienia Uniwersytetu 1. W sytuacji powstania dobra własności przemysłowej w wyniku wykonywania przez pracownika obowiązków pracowniczych prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub znak towarowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub nowej odmiany roślin przysługują Uniwersytetowi, chyba że stosowna umowa przewiduje inaczej. 8

9 2. Postanowienia ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie, gdy Uniwersytet jest zamawiającym. 3. W razie powstania dobra własności przemysłowej przy pomocy Uniwersytetu, w rozumieniu 5 regulaminu, ma on prawo korzystać z tego dobra we własnym zakresie. Umowa o udzielenie pomocy może przewidywać, przejście praw majątkowych na Uniwersytet lub licencję upoważniającą go do udzielania dalszych upoważnień (sublicencji). 4. Postanowienia zawarte w ust. 3 mają odpowiednie zastosowanie wobec dóbr własności przemysłowej powstałych w trakcie realizacji prac dyplomowych. Rektor lub osoba przez niego upoważniona może w imieniu Uniwersytetu zawrzeć umowę, która określi zakres uprawnień Uniwersytetu uwzględniając charakter udzielonej pomocy. 5. Z chwilą ustania stosunku pracy, były pracownik ma obowiązek niezwłocznie przekazać Rektorowi lub osobie przez niego upoważnionej wszelkie informacje o dobrach własności przemysłowej dokonanych w trakcie trwania stosunku pracy, do których prawa ma Uniwersytet. Nie może on również bez wiedzy i zgody Uniwersytetu korzystać w sposób gospodarczy lub zawodowy z jego dóbr własności przemysłowej. 18 Zgłoszenie rozwiązania 1. Twórca dobra własności przemysłowej do którego uprawniony jest Uniwersytet, ma obowiązek zgłosić ten fakt bez zbędnej zwłoki do rzecznika patentowego podając wszelkie informacje umożliwiające jego ewaluację dokonywaną przez CIiTT. 2. Przyjmujący zgłoszenie wystawia zgłaszającemu pokwitowanie wskazujące na datę, przedmiot i załączone dokumenty. Rozdział III Postępowanie w sprawie ochrony dóbr niematerialnych 19 Decyzje w sprawie ochrony utworów, baz danych i przedmiotów praw pokrewnych Rektor lub osoba przez niego upoważniona podejmuje decyzję o przyjęciu, uzależnieniu przyjęcia od dokonania poprawek lub nie przyjęciu dobra niematerialnego, określonego w podrozdziale 1 rozdziału II Regulaminu, jak również decyzję o skorzystaniu z prawa pierwszeństwa publikacji. 20 Decyzje w sprawie ochrony dobra własności przemysłowej 1. Rzecznik patentowy przekazuje Rektorowi lub osobie przez niego upoważnionej oraz Dyrektorowi CIiTT zgłoszenie wraz z opinią w przedmiocie ochrony. 2. Decyzję w sprawie ochrony dobra własności przemysłowej podejmuje Rektor lub osoba przez niego upoważniona, po zapoznaniu się z opinią rzecznika patentowego i Dyrektora CIiTT. 9

10 3. Rektor przed podjęciem decyzji w sprawie ochrony dobra własności przemysłowej może zlecić przygotowanie dodatkowej opinii ekonomicznej, prawnej lub technicznej. 4. Decyzja Rektora w sprawie ochrony ma charakter oświadczenia woli złożonego w imieniu Uniwersytetu, nie jest decyzją administracyjną, nie wymaga uzasadnienia i nie przysługują od niej środki odwoławcze. 5. Podejmując decyzję o zgłoszeniu danego rozwiązania w celu uzyskania prawa wyłącznego określa się: a) formę prawną ochrony; b) zasięg terytorialny ochrony; c) środki z jakich będą pokryte koszty związane z uzyskaniem ochrony i jej utrzymaniem; 6. Podejmując decyzję o uznaniu dobra własności przemysłowej za know-how Uniwersytetu i utrzymywaniu go w poufności określa się informacje objęte poufnością, środki niezbędne do jej zachowania oraz przewidywany czas ochrony, który może być wydłużany. 7. Jeżeli przemawiają za tym szczególne względy, Rektor lub osoba przez niego upoważniona może po uprzedniej konsultacji z twórcą podjąć decyzję o dokonaniu publikacji defensywnej. 8. W razie podjęcia decyzji o nie ubieganiu się o ochronę w postaci prawa wyłącznego i nie uznaniu rozwiązania za know-how Uniwersytetu, Rektor może na wniosek twórcy dokonać przeniesienia praw do uzyskania ochrony lub know-how na jego rzecz, na warunkach określonych w odrębnej umowie. 9. Podjęta decyzja w sprawie ochrony dobra własności przemysłowej może być zmieniona, o ile to będzie prawnie dopuszczalne. W szczególności wobec braku zdolności patentowej możliwym jest uznanie określonych informacji za know-how Uniwersytetu, o ile takie informacje są jeszcze poufne. 10. O podjętej decyzji informowany jest twórca, kierownik jednostki, która go zatrudnia, Dyrektor CIiTT oraz rzecznik patentowy. 11. Rzecznik patentowy obowiązany jest z odpowiednim wyprzedzeniem poinformować Rektora lub osobę przez niego upoważnioną, o zbliżaniu się terminu wniesienia opłaty za kolejny okres ochronny, w celu podjęcia decyzji w przedmiocie przedłużenia lub nie przedłużania ochrony. 21 Środki zabezpieczające ochronę know-how Kierownik jednostki zatrudniającej twórcę ma obowiązek zapewnić warunki niezbędne do ochrony poufności informacji stanowiących know-how Uniwersytetu. W szczególności poprzez zobowiązanie określonych osób do zachowania poufności poprzez pisemne oświadczenia, ograniczenie liczby kopii materiałów poufnych oraz kręgu osób mających dostęp do chronionych informacji, zapewnienie bezpiecznych warunków przechowywania oraz korzystania z dokumentacji i przedmiotów zawierających tajemnice. 22 Rejestry dóbr niematerialnych 1. Tworzy się rejestr dóbr własności przemysłowej Uniwersytetu, w którym uwidacznia się zgłoszenia, decyzje o ochronie, uzyskanie tej ochrony lub nie, wygaśnięcie ochrony i jego przyczyny, a także formy komercjalizacji. 10

11 2. Tworzy się rejestr programów komputerowych, baz danych, utworów audiowizualnych i innych utworów, w stosunku do których Uniwersytet jest podmiotem praw wyłącznych lub regulamin nakłada obowiązek zgłoszenia. 3. W rejestrze, o którym mowa w ust. 2 uwidacznia się rodzaj dobra niematerialnego, charakter i zakres uprawnień Uniwersytetu, decyzje w przedmiocie ochrony i komercjalizacji. 4. Rejestry o których mowa w ust. 1 i 2 prowadzi CIiTT, dbając w szczególności o to, aby nie ujawniono w nich informacji, które stanowią know-how. Rozdział IV Postępowanie w sprawie komercjalizacji 23 Formy komercjalizacji Uniwersytet może komercjalizować dobra niematerialne, do których jest uprawniony, w szczególności poprzez: a) Udostępnianie ich osobom trzecim za wynagrodzeniem, w tym przez udzielenie licencji; b) Przeniesienie praw na rzecz osób trzecich odpłatnie lub nieodpłatnie; c) Utworzenie lub przystąpienie do spółki, której celem będzie komercjalizacja dóbr niematerialnych. 24 Decyzja w sprawie komercjalizacji 1. Decyzję w sprawie komercjalizacji dóbr niematerialnych podejmuje Rektor lub osoba przez niego upoważniona, na wniosek Dyrektora CIiTT, chyba, że Regulamin przewiduje inaczej. 2. Obsługę związaną z opracowaniem planu komercjalizacji, poszukiwaniami kontrahentów, w tym działaniami promocyjnymi, prowadzeniem negocjacji i sporządzaniem projektu umowy, a także rozliczeniami świadczeń wynikających z umowy, zapewnia CIiTT. 3. Aktywne uczestniczenie w procesie komercjalizacji stanowi prawo i obowiązek twórcy będącego pracownikiem Uniwersytetu. Kierownik jednostki zatrudniającej twórcę jest obowiązany umożliwić i w miarę możności ułatwić mu realizację tego prawa i obowiązku. Warunki tego uczestnictwa określa Dyrektor CIiTT w porozumieniu z twórcą i kierownikiem jednostki. 25 Zasady polityki licencyjnej 1. Uniwersytet z zasady udziela licencji niewyłącznych, pełnych, odpłatnych, aktywnych. 2. W sytuacji udzielenia licencji wyłącznej należy zapewnić, aby wysokość opłat licencyjnych uwzględniała zakres przyznanej licencjobiorcy wyłączności. 3. W przypadku licencji aktywnej, Uniwersytet może świadczyć usługi związane z wdrożeniem i eksploatacją danego rozwiązania, w szczególności przeprowadzić instalację, szkolenie personelu licencjobiorcy, serwis, przekazanie know-how. 11

12 4. W sytuacji uzależnienia wysokości opłat licencyjnych od zakresu lub efektów ekonomicznych zastosowania przedmiotu licencji, Uniwersytet zastrzega sobie prawo kontroli wielkości produkcji lub wielkości sprzedaży licencjobiorcy. 5. Szczegółowe warunki kontroli oraz świadczenia usług przez Uniwersytet jako licencjodawcę określa umowa licencyjna. 26 Korzyści z komercjalizacji i ich podział 1. Ustalenie warunków i wysokości udziału w zysku twórcy należy do Rektora lub osoby przez niego upoważnionej. Odstąpienie od poniższych zasad jest możliwe, jednakże zmniejszenie udziału twórcy wymaga szczególnego uzasadnienia. 2. Obliczając zysk z komercjalizacji należy uwzględnić koszty i straty poniesione przez Uniwersytet w związku z komercjalizacją, a w szczególności koszty uzyskania i utrzymania ochrony, koszty obsługi ekonomicznej, prawnej, technicznej. 3. Zysk z komercjalizacji dóbr niematerialnych dzieli się w sposób następujący: a) 50 % przekazywana jest twórcy b) 20 % przekazywana jest jednostce, w której zatrudniony jest twórca (lub proporcjonalnie na rzecz jednostek, w których zatrudnieni są współtwórcy); c) 20 % przekazywana jest do budżetu ogólnego Uniwersytetu; d) 10 % przekazywana jest do CIiTT. 4. Twórcy nie przysługuje wynagrodzenie za korzystanie przez Uniwersytet z dobra niematerialnego do celów naukowo-badawczych i dydaktycznych. 5. Zasady podziału zysków pochodzących z komercjalizacji prowadzonej przez spółkę kapitałową z udziałem Uniwersytetu określa umowa spółki lub umowa twórcy z Uniwersytetem. Przy czym udział twórcy w zyskach spółki nie wyklucza udziału w zyskach z komercjalizacji danego dobra prowadzonej równolegle w innej formie. 6. Ustanie stosunku pracy z zasady nie stanowi przyczyny do pozbawienia twórcy udziału w zyskach. 27 Znaki towarowe i inne oznaczenia 1. Uniwersytet może w drodze umowy upoważnić osobę trzecią do korzystania ze swoich znaków towarowych i innych oznaczeń. 2. Umowa określona w ust. 1 powinna zawierać klauzulę zastrzegającą możliwość jej wypowiedzenia, w szczególności w przypadku zagrożenia naruszeniem lub naruszenia dobrego imienia Uniwersytetu lub renomy jego oznaczeń. 3. Uniwersytet może w związku z komercjalizacją dóbr niematerialnych zobowiązać inną osobę do posługiwania się określonymi oznaczeniami wskazującymi na związek dobra z badaniami prowadzonymi w Uniwersytecie. 28 Spółka celowa 1. W celu komercjalizacji dóbr niematerialnych Uniwersytetu Rektor za zgodą Senatu może utworzyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, zwaną dalej spółką celową. 12

13 2. Do zadań spółki celowej należy, w szczególności obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych lub tworzenie spółek kapitałowych, które powstają dla wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych w ramach Uniwersytetu. 3. Rektor może powierzyć spółce celowej w drodze umowy zarządzanie prawami własności intelektualnej Uniwersytetu w zakresie ich komercjalizacji. 4. Dla realizacji zadań określonych w ust. 2 Uniwersytet przekazuje spółce celowej w formie aportu prawa na dobrach niematerialnych, w szczególności uzyskane prawa własności przemysłowej. 5. Wypłaconą dywidendę spółki celowej Uniwersytet przeznacza na działalność statutową. Rozdział V Odpowiedzialność za naruszenie postanowień regulaminu 29 Czyny niedozwolone 1. Naruszenie postanowień regulaminu przez pracownika Uniwersytetu stanowić może naruszenie obowiązków pracowniczych wywołujące konsekwencje określone w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2005 r. Nr 164 poz. 1365) i kodeksie pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). 2. W razie zgłoszenia wynalazku albo uzyskania na wynalazek patentu, przez osobę nieuprawnioną, Uniwersytet może żądać: a) umorzenia postępowania albo unieważnienia patentu; b) udzielenia mu patentu, albo przeniesienia na niego już udzielonego prawa za zwrotem kosztów zgłoszenia wynalazku lub uzyskania prawa; c) wydania uzyskanych bezpodstawnie korzyści i naprawienia szkody na zasadach ogólnych od osoby, która nie będąc do tego uprawniona, zgłosiła wynalazek lub uzyskała patent. 3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do innych niż wynalazek dóbr własności przemysłowej. 4. Naruszenie postanowień regulaminu wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy cywilnoprawnej, której stroną jest Uniwersytet może stanowić podstawę do odpowiedzialności naruszyciela określonej w przepisach ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.). 5. Odpowiedzialności karnej na podstawie art. 304 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) oraz art. 23 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2003r. Nr 153, poz ze zm.) podlega każdy kto: a) nie będąc uprawnionym do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji, zgłasza cudzy wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy lub cudzą topografię układu scalonego w celu uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. b) ujawnia uzyskaną informację o cudzym wynalazku, wzorze użytkowym, wzorze przemysłowym albo cudzej topografii układu scalonego lub w inny sposób uniemożliwia uzyskanie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji. 13

14 c) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do Uniwersytetu, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą know-how, d) uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą know-how Uniwersytetu, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej 6. Uniwersytet jako pokrzywdzony jest uprawniony do złożenia wniosku o ściganie czynów określonych w ust. 5. Rozdział VI Przepisy końcowe 30 Zarządzenia Rektora Szczegółowe zagadnienia związane z ochroną lub komercjalizacją dóbr niematerialnych do których uprawniony jest Uniwersytet mogą być regulowane poprzez zarządzenia Rektora wydawane na wniosek Dyrektora CIiTT. 31 Odesłanie do odpowiedniego stosowania ustaw 1. W sprawach nieuregulowanych w regulaminie zastosowanie mają ustawy: - z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 ze zm.); - z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) - z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2003r. Nr 153, poz ze zm.) - z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) - z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.) - z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94 poz ze zm.) 2. W razie zmiany bądź uchylenia przepisów wymienionych ustaw, stosuje się przepisy zmienione lub wchodzące w miejsce dotychczasowych. 32 Wejście w życie Regulamin wchodzi w życie z dniem 1 października 2012 roku. 14

15 Uzasadnienie Na podstawie Decyzji Nr 18/2010 Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z dnia 28 maja 2010 roku, powołano Zespół Koordynujący realizację projektu pt.: W kierunku rozwoju przedsiębiorczości UWM w Olsztynie na rzecz stymulowania komercjalizacji badań naukowych w regionie Warmii i Mazur. W ocenie w/w Zespołu, ustanowienie regulaminu dotyczącego zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie jest potrzebne i leży w interesie Uczelni oraz członków społeczności akademickiej. Za przyjęciem takiego aktu przemawiają w szczególności następujące argumenty. Po pierwsze, umożliwiłoby to uniknięcie niejasności i sporów powstałych na tle zakresu uprawnień Uniwersytetu do dóbr niematerialnych tworzonych przez członków społeczności akademickiej oraz pozwoliłoby na doprecyzowanie zasad ochrony i komercjalizacji tam, gdzie ustawodawca pozostawił taką możliwość. Po drugie, wyraźne określenie uprawnień Uczelni do dóbr niematerialnych w regulaminie stworzyłoby możliwość lepszej ich ochrony, określając ramy dla realizacji polityki Uczelni w tym zakresie. W kontaktach z osobami trzecimi przejrzystość reguł wpływałaby na zwiększenie wiarygodności UW-M w Olsztynie jako partnera. Ułatwione byłoby także pozyskiwanie środków publicznych, np. na ochronę patentową lub uzyskiwanie dofinansowania do innych form ochrony (przykład: program PATENT Plus). Po trzecie, Regulamin określałby postępowanie i formy komercjalizacji dóbr niematerialnych, przyczyniając się do zwiększenia korzyści, jakie Uczelnia osiąga w wyniku tego procesu. Ponadto zapewnienie stosownego podziału korzyści z komercjalizacji pomiędzy Uczelnię i twórcę, stanowić powinno zachętę do podejmowania prac badawczych i ujawniania ich wyników. Po czwarte, Statut Uniwersytetu w 6 pkt 4 i 5 zalicza poszanowanie praw własności intelektualnej oraz świadczenie usług badawczych i wdrożeniowych do podstawowych zadań Uczelni. Regulamin dotyczący zasad ochrony i komercjalizacji dóbr własności intelektualnej byłby wyrazem realizacji tychże zadań. Po piąte, ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw przewiduje obowiązek ustanowienia przez Uczelnię regulaminu dotyczącego ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych. Zaznaczyć należy, że wymieniona ustawa jeszcze nie obowiązuje, jednak niniejszy projekt regulaminu uwzględnia jej treść. Po szóste, szereg Uczelni w kraju i za granicą z powodzeniem posługuje się tego typu regulacjami wewnętrznymi, jako użytecznym instrumentem realizacji swojej misji, praw i obowiązków w sferze własności intelektualnej. 15

16 Po siódme, Komisja Europejska 10 kwietnia 2008 roku wydała pt. Commission Recommendation on the management of intellectual property in knowledge transfer activities and Code of Practice for universities and other public research organizations. Dokument ten opatrzony symbolem C(2008)1329, w sposób wyraźny zaleca Uniwersytetom stworzenie wewnętrznego aktu dotyczącego zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych. Zawiera on również rekomendacje co do treści takiej regulacji. Analogiczny dokument pt. Guidelines on Developing Intellectual Property Policy for Universities and R&D Organizations powstał również w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Przedkładany projekt Regulaminu uwzględnia zarówno wskazania Komisji Europejskiej, jak też Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Uzasadnienie do poszczególnych paragrafów Ad. 1. Najlepsze wydaje się użycie pojęcie dobra niematerialnego. Pojęcie dóbr intelektualnych akcentuje ładunek twórczy jednak regulamin dotyczy (powinien dotyczyć) również takich dóbr niematerialnych jak oznaczenia, w tym znaki towarowe, które mogą nie wchodzić w zakres dóbr intelektualnych. Niektóre z regulaminów posługują się zwrotem wyniki pracy intelektualnej, wyniki pracownicze, co jest dopuszczalne. Można jednak mnożyć wątpliwości interpretacyjne, w odniesieniu do niezamierzonych efektów lub dzieł niedokończonych, które np. mogą być utworem w rozumieniu prawa autorskiego. Te wątpliwości zdaje się minimalizować pojęcie dobra niematerialnego. Ad. 2. Zwrot mówiący o obowiązku pracy twórczej nie jest konieczny, gdyż to, że postanowienia regulaminu mają zastosowanie wobec wszystkich pracowników Uczelni, nie oznacza, że pracodawca - Uniwersytet ma prawa do wszelkich przejawów ich twórczości. Taki szeroki zakres regulaminu jest ponadto uzasadniony, np. potrzebą ochrony know-how Uczelni. Ad. 3. Ukształtowany zakres przedmiotowy jest stosunkowo szeroki. Ograniczenie się tylko do przypadków, gdy dobra niematerialne powstają w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych lub przy pomocy Uczelni lub też gdy Twórca w drodze umowy przeniesie na rzecz Uniwersytetu prawa do tychże dóbr byłoby zbyt wąskie. Takie ujęcie zostało zaproponowane przez Radę Rzeczników Patentowych Szkół Wyższych. Istnieje potrzeba objęcia zakresem regulacji przypadków określonych w lit. c), d) i e). Można wskazać na pewną niespójność terminologiczną w propozycji Rady. Mówi się tam bowiem o wynikach pracy intelektualnej przeniesionych na rzecz Jednostki przez twórcę, pod pojęciem wyniki pracy intelektualnej rozumie się dobra niematerialne (utwory, wynalazki itd.). Otóż przenieść można nie samo dobro niematerialne a prawo do takiego dobra i to o tyle, o ile jest ono zbywalne. Czyli np. prawa autorskie majątkowe do utworu, prawo z patentu na wynalazek tak, ale autorskie prawa osobiste nie. Krótko mówiąc, przenieść można np. prawo z patentu na wynalazek, a nie sam wynalazek. Nie tylko twórca może przenieść prawa do dóbr niematerialnych, ale może to być inny podmiot, np. pracodawca twórcy. Zaproponowane rozwiązanie pozwala na uniknięcie tego typu niejasności, jednocześnie ujmując dodatkowo sfery, w których Uczelnia może realizować swoje interesy i stosowanie regulaminu ma sens. Chodzi tu przykładowo o komercjalizację dóbr niematerialnych powierzonych w zarząd Uczelni lub przeniesionych na nią, do których w braku stosownej umowy nie miałaby praw. 16

17 Ad. 4. Powyższy zapis stanowi doprecyzowanie przepisów ustawowych mówiących o utworach pracowniczych oraz pracowniczych projektach wynalazczych. Unormowanie odnoszące się do obowiązku pracy twórczej znajduje swoje uzasadnienie, m.in. w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym, gdzie mowa jest o obowiązku pracy twórczej pracowników naukowodydaktycznych, jak też dominującym stanowiskiem nauki prawa. Ad. 5. Przepis ten zabezpiecza interesy Uczelni stanowiąc podstawę do formułowania stosownych klauzul umownych zabezpieczających co najmniej prawa do korzystania z dóbr niematerialnych powstałych przy pomocy Uczelni. Wyeliminowano przy tym z zakresu przepisu sytuacje korzystania z zasobów powszechnie dostępnych, np. bibliotecznych, komputerów osobistych, co powszechnie uznaje się za niewystarczające do uznania pomocy za istotną. Ad. 6. Przepis ten ma za zadanie ustanowić domniemanie kompetencji na rzecz Rektora w kwestii zawierania umów dotyczących dóbr własności intelektualnej. Wyrażona została zasada dbałości o interesy Uczelni, co powinno przejawiać się w zastrzeganiu możliwie najszerszego zakresu jej uprawnień. Przepis ten powinien mieć zastosowanie do szeregu kontraktów. Przykładowo umowy o dzieło, zlecenia lub do zlecenia podobne, gdzie może powstać dobro niematerialne i interesy Uczelni wymagają zabezpieczenia. Może także wejść w grę potrzeba zawarcia stosownej umowy z doktorantem, stypendystą lub studentem, nie będącymi pracownikami Uczelni, a którzy uczestnicząc w pracach badawczych mogą stworzyć, np. dobro własności przemysłowej, do którego prawo Uczelnia powinna sobie zabezpieczyć. Ponadto uwzględnić tu należy również sytuacje, gdy Uczelnia występuje w roli usługodawcy lub wykonawcy, np. umowa o sponsorowanie badań lub o uczestnictwo w konsorcjum badawczym. Trudno wymagać w takich sytuacjach, aby zawsze Uniwersytet zastrzegał sobie pełnię praw wyłącznych, natomiast nie powinno się zaniedbywać uzyskiwania upoważnień do korzystania przez Uczelnię ze stworzonych dóbr niematerialnych na jak najszerszych i najliczniejszych polach eksploatacji. Stąd potrzeba ustanowienia ogólnej dyrektywy działania w przepisach ogólnych. Ad. 7. Wskazano tu podstawowe zasady jakie powinny przyświecać realizacji uprawnień Uczelni na polu własności intelektualnej, a także wartości wymagające poszanowania. Uniwersytet powinien zapewnić środki ochrony, ale również zwalczać przejawy naruszeń jego praw na dobrach niematerialnych. Powinno to umożliwić prawidłowe gospodarowanie posiadanym potencjałem intelektualnym oraz poszanowanie praw osobistych twórców. Ad. 8. To kluczowy zapis, który stara się przeciwstawić zjawisku niweczenia możliwości uzyskania ochrony poprzez uprzednie ujawnienie rozwiązania. Przykładowo, jeżeli przed datą zgłoszenia do Urzędu Patentowego wynalazku ujawniono (np. opublikowano) jego istotę, wynalazek ten jest już częścią stanu wiedzy i nie spełnia kryterium nowości i w konsekwencji Uniwersytet nie może uzyskać prawa wyłącznego. Owszem Uczelnia może nie być zainteresowana uzyskiwaniem praw wyłącznych do danego rozwiązania, bo np. chce aby było powszechnie dostępne. Wówczas można podjąć świadomą decyzję o tzw. publikacji defensywnej, która uniemożliwi innym podmiotom zawłaszczenie rozwiązania. Dobrze, aby tego typu decyzje były podejmowane świadomie, uprzednie ujawnienie zaś stawiałoby Uniwersytet przez faktem dokonanym, naruszając jego interes. 17

18 Ad. 9. Zapis ten stanowi uelastycznienie regulacji, która powinna służyć Uczelni, a nie stanowić gorsetu, usztywnienia. Możliwe są sytuacje, że Rektor uzna iż w danym stanie faktycznym uzasadnione jest odstąpienie od zasad wyrażonych w regulaminie. Z drugiej strony proponowany kształt unormowania uwzględnia potrzebę zachowania wysokiego poziomu pewności prawnej. Wskazano bowiem na przesłanki umożliwiające odstąpienie od zasad wyrażonych w regulaminie tj. ważny interes Uczelni i zgodność z innymi aktami normatywnymi. Nie chodzi tu tylko o bezwzględnie obowiązujące normy ustawowe, ale także statut lub inne akty prawne obowiązujące w ramach Uczelni. Takie brzmienie akcentuje wyjątkowy charakter instytucji odstąpienia i nie dezawuuje zasad określonych w regulaminie. Ad. 10. Przepis ten dotyczy zasad korzystania z infrastruktury Uczelni dla celów komercjalizacji dóbr niematerialnych. Skorzystanie np. przez licencjobiorcę z aparatury badawczej lub pomieszczeń Uczelni może okazać się niezbędne. Uzasadnionym jest wprowadzenie zasady odpłatności za wykorzystywanie infrastruktury Uniwersytetu. Jednak, aby nie usztywniać nadmiernie obrotu za dopuszczalne uznano ustalenie preferencyjnych warunków. Może to być sytuacja, w której podmiotem zamierzającym wykorzystać infrastrukturę Uczelni będzie spółka kapitałowa prawa handlowego, w której znaczne udziały lub akcje ma sama Uczelnia. Wzgląd na powodzenie np. wdrożenia określonego rozwiązania może skłaniać do ustalenia preferencyjnych warunków. Przecież i tak Uczelnia może uzyskać korzyści w postaci dywidendy. Nie wydaje się potrzebne odrębne regulowanie wewnętrznego korzystania z dóbr niematerialnych w ramach Uczelni. Po pierwsze, dla celów naukowych, badawczych, dydaktycznych, poznawczych można korzystać z dóbr niematerialnych nie wkraczając w sferę praw wyłącznych, które obejmują w odniesieniu do praw własności przemysłowej jedynie gospodarcze lub zawodowe korzystanie. W odniesieniu zaś do utworów można powołać się na instytucję dozwolonego użytku. Natomiast gospodarcze lub zawodowe korzystanie z danego dobra leży w sferze komercjalizacji, a ten proces jest już szczegółowo uregulowany. Stąd wprowadzanie obowiązku każdorazowego uzyskiwania zgody kierownika macierzystej jednostki twórcy przez jednostki Uczelni zamierzające korzystać z dobra niematerialnego w sferze gospodarczej lub zawodowej wydaje się zbędne. Ad. 11. Regulamin powinien również zabezpieczać i uwzględniać interes Uniwersytetu w zakresie praw do rzeczy (przedmiotów materialnych), które stanowią efekt badań prowadzonych w wyniku realizacji obowiązków pracowniczych, jak również tych przedmiotów, które powstały w wyniku badań prowadzonych przy istotnej pomocy ze strony Uczelni. Może to być przykładowo urządzenie, które jest nośnikiem wynalazku, jak również wytwory powstałe w wyniku zastosowania opatentowanego procesu. Potrzebne wydaje się odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o komercjalizacji dóbr niematerialnych. Może być bowiem tak, że Uczelnia zechce nie tylko udzielić licencji na korzystanie z wynalazku (dobra niematerialnego), ale również do korzystania z maszyny, która jest jego nośnikiem. Wówczas licencji patentowej będzie towarzyszyła umowa najmu, leasingu lub sprzedaży urządzenia. Wniesieniu dobra niematerialnego do spółki tytułem aportu może towarzyszyć wkład rzeczowy w postaci urządzenia. Ad. 12. Twórcy przysługują autorskie prawa osobiste i majątkowe do utworów naukowych. Uczelnia dysponuje jedynie prawem pierwszeństwa publikacji, oraz prawem do 18

19 korzystania z materiału naukowego zawartego w utworze, jak też w pewnych warunkach prawem udostępniania utworu osobom trzecim. Należy tu zwrócić uwagę na skorzystanie z możliwości skrócenia terminów na skorzystanie przez Uczelnię z prawa pierwszeństwa (np. odpowiednio z ustawowych sześciu miesięcy do trzech oraz z dwóch lat do roku). Byłoby to korzystne dla twórców. Praktyczną realizację prawa pierwszeństwa publikacji należy ograniczyć do sytuacji, gdy wyraźnie przemawia za tym interes Uczelni. Stąd uprzednie informowanie o tym pracowników przez kierownika jednostki, który za zgodą Rektora określałby szczegółowo kategorie utworów podlegających obowiązkowi zgłoszenia. W stosunku do pozostałych utworów naukowych twórcy mieliby swobodę co do wybory miejsca i sposobu publikacji. Zapis w proponowanym kształcie jest zatem łagodniejszy, mniej restrykcyjny dla twórców niż obowiązujące przepisy prawa autorskiego. Nie wprowadza się tym samym uciążliwych i bezzasadnych ograniczeń pracowników w możliwości publikacji utworów naukowych, np. w specjalistycznych wydawnictwach, wysoko punktowanych periodykach lub materiałach pokonferencyjnych. Ad. 13. Zakres przepisu obejmuje w szczególności materiały dydaktyczne, e- learningowe, dzienniki prac badawczych. Te bowiem rodzaje utworów, jeżeli nie noszą cech utworu naukowego, a powstały w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych, są utworami pracowniczymi, do których autorskie prawa majątkowe przysługują pracodawcy, czyli Uczelni. Zapis jest zgodny z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ad Programy komputerowe, bazy danych, utwory audiowizualne, przedmioty praw pokrewnych to dobra niematerialne, którymi Uniwersytet powinien być najbardziej zainteresowany z perspektywy możliwości dalszej komercjalizacji. Stąd regulacja odnosząca się do zakresu uprawnień Uczelni została dla każdego z nich zawarta odrębnie. Jest to również uzasadnione szczególnymi regulacjami ustawowymi. Wskazano przy tym na rolę w jakiej występuje Uczelnia (wydawca, producent, organizacja radiowa lub telewizyjna) oraz zakres i charakter tych uprawnień, a także sposób nabycia. Rozważyć przy tym wypada, czy nie należałoby utworzyć pewnych mechanizmów monitorowania posiadanych zasobów, np. rejestr Uniwersyteckich programów komputerowych, baz danych i utworów audiowizualnych. Takie postanowienia wymagałyby określenia podmiotu zobowiązanego do prowadzenia takowego rejestru. Istotne jest rozstrzygnięcie zakresu obowiązku dokonywania zgłoszeń stworzenia dóbr niematerialnych. Powinien on być przede wszystkim w sferze programów komputerowych, utworów audiowizualnych, baz danych, czyli tam gdzie jest duże prawdopodobieństwo komercjalizacji. Wprowadzenie obowiązku, aby zgłaszać wszystkie utwory pracownicze, czyli np. stworzenie prezentacji, materiałów dydaktycznych o cechach utworu mogłoby być zbyt uciążliwe i niepotrzebne. Stąd kierownicy jednostek za zgodą Rektora powinni zdecydować jakie kategorie utworów pracowniczych mają być zgłaszane, a jakie nie. Ad. 16. Utwory stworzone przez studentów są zasadniczo przedmiotem ich praw autorskich. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przyznaje Uczelni prawo pierwszeństwa opublikowania pracy dyplomowej. Podejmowane przez polskie Uczelnie próby umieszczania w umowach ze studentami postanowień o przejściu autorskich praw majątkowych zakończyły się wpisaniem ich do rejestru klauzul niedozwolonych. Nie ma zatem prawnej możliwości umieszczania tego typu postanowień w regulaminie. 19

20 Ad. 17. Sfera praw własności przemysłowej jest najważniejsza z perspektywy komercjalizacji wyników badań. Ustawa prawo własności przemysłowej daje Uczelni jako pracodawcy lub przedsiębiorcy udzielającemu pomocy szerokie uprawnienia. Przepis regulaminu precyzuje ich zakres z perspektywy Uczelni. Zapobiega również zawłaszczaniu przez twórców rozwiązań powstałych w trakcie trwania ich zatrudnienia, kreując obowiązek ich ujawnienia. Powyższy kształt przepisu powinien ułatwić Uczelni dochodzenie naruszeń jej praw. Przykładowo w sytuacji, gdy pracownik dokona wynalazku w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, następnie nie zgłaszając go pracodawcy - Uczelni, rozwiąże stosunek pracy, po czym zgłosi rozwiązanie do ochrony jako podmiot uprawniony. Uczelnia może wówczas żądać uznania takiego zgłoszenia jako dokonanego w złej wierze, bo z naruszeniem jej praw do uzyskania patentu. Ad. 18. Przepisy określają podmiot właściwy do przyjmowania zgłoszeń. Przy zgłoszeniu powinny być podane przez twórcę informacje określające dotychczasowy stan techniki, przewidywane efekty, środki i sposób realizacji projektu, potencjalnych inwestorów, sugestie co do formy ochrony. Z uwagi na uprawnienia związane z ewaluacją, ubieganiem się o ochronę prawną, komercjalizację rozwiązań wskazano podmiot uprawniony do przyjęcia zgłoszenia. Ad Przepis określa szczegółowo rodzaje rozstrzygnięć w przedmiocie ochrony dóbr niematerialnych oraz podmioty uprawnione do ich podejmowania. Sprecyzowany został także charakter prawny rozstrzygnięcia w przedmiocie ochrony oraz przybliżona treść. Zawarto przy tym mechanizm pozwalający na korektę podjętego wcześniej rozstrzygnięcia. Stąd wymienione przepisy nie powinny krępować podmiotu podejmującego decyzję, a ułatwiać przyjmowanie właściwych rozstrzygnięć oraz sformułowanie ich treści. Decyzje określone w mają charakter oświadczeń woli zmierzających do wywołania określonych skutków prawnych w sferze prawa prywatnego, a nie decyzji administracyjnych. W praktyce, taka decyzja może być zastąpiona umową określającą zakres uprawnień stron. Umowa taka będzie zawierać stosowne oświadczenie złożone w imieniu Uczelni. Ad. 21. Środki zabezpieczenia podejmowane w celu ochrony know-how są fundamentem ochrony tych informacji. W razie jakiegokolwiek sporu dotyczącego know-how organ stosujący prawo będzie badał przesłankę podjęcia niezbędnych działań w celu zachowania poufności. Jeżeli wówczas podmiot uprawniony Uczelnia nie wykaże, że informacje były należycie zabezpieczone, nie będzie można mówić w ogóle o know-how, a tym bardziej o ewentualnym jego naruszeniu. Jako podmiot zobowiązany do podjęcia wymienionych środków wskazano kierownika jednostki, gdyż ma on adekwatne instrumenty do tego, aby efektywnie zapewnić poufność wartościowych gospodarczo informacji. Ad. 22. Rejestry określone w tym przepisie mogłyby służyć monitorowaniu kapitału intelektualnego Uniwersytetu, dbaniu o terminowe wnoszenie opłat ochronnych oraz sprawozdawczości. Wypada przemyśleć sens wprowadzenia konstrukcji systematycznych audytów stanu ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych Uniwersytetu. Ad Decyzja w sprawie komercjalizacji i formy komercjalizacji. Wymienione przepisy przewidują trzy formy komercjalizacji. Jest to wyliczenie enuncjacyjne, a zatem nie wykluczone są inne formy komercjalizacji. Wymieniono jednak trzy podstawowe. Wskazano przy tym podmiot uprawniony do podjęcia decyzji o komercjalizacji, tj. Rektora na wniosek 20

21 Dyrektora CIiTT, co koresponduje z postanowieniami statutu. Dodano zastrzeżenie, chyba, że przepisy regulaminu stanowią inaczej, jest to podyktowane statutem Uniwersytetu, który przewiduje szczególny sposób powołania spółek prawa handlowego stąd miejsce na uwzględnienie roli Senatu Uniwersytetu. Ważna w procesie komercjalizacji jest poprawna współpraca z twórcą, stąd regulamin zapewnia mu to prawo, kreując jednocześnie obowiązek w tym zakresie. Jest to konstrukcja używana w prawie, np. wspólnik spółki cywilnej ma prawo, ale i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Ad. 25. Cechą dóbr niematerialnych jest to, że może z nich korzystać jednocześnie wiele podmiotów. Stąd Uczelnia może udzielać upoważnień wielu licencjobiorcom. Jeżeli zaś ma ograniczyć swoje prawo do udzielania dalszych licencji powinno to mieć swój wyraz w wysokości opłat licencyjnych. Zakres upoważnienia do korzystania z dobra niematerialnego może zostać na różne sposoby ograniczony, ale zasadą jest tzw. licencja pełna. W interesie Uczelni może być świadczenie dodatkowych usług dla licencjobiorcy na polu wdrożenia technologii, czy też serwisowanie, stąd zasadą uczyniono tzw. licencję aktywną. Ad. 26. Przepis gwarantuje odpowiedni udział w korzyściach zarówno Uczelni jak i twórcy. W praktyce spotykane są różne proporcje i sposoby podziału korzyści, a także sposoby ich obliczania. Wybrano rozwiązanie stosunkowo najmniej skomplikowane, które jednocześnie nie zniechęcałoby twórców do ujawnienia rozwiązania do którego Uczelnia ma uprawnienia i komercjalizowania go na własną rękę. Przy zastosowaniu różnych form komercjalizacji słusznym wydaje się, aby nie pozbawiać twórcy udziału w korzyściach płynących z opłat licencyjnych tylko dlatego, że umowa spółki gwarantuje mu udział w zyskach. To samo dobro może być bowiem komercjalizowane na różne sposoby zaś korzyści mogą przybrać postać opłat licencyjnych, jak też dywidendy. Ad. 27. W celu podkreślenia związków komercjalizowanego dobra niematerialnego z badaniami prowadzonymi w Uniwersytecie, możliwe jest zobowiązanie innej osoby do stosowania określonych oznaczeń w obrocie. Jest to zgodne z ustawą prawo własności przemysłowej, która przyznaje licencjodawcy prawo do zobowiązania licencjobiorcy do posługiwania się oznaczeniami wskazującymi na dobro własności przemysłowej w tym np. jego pochodzenie, formę ochrony itp. Ad. 28. Kształt zapisu wychodzi naprzeciw rozwiązaniom ustawy o zmianie ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Wskazać tu należy na wątpliwości związane z treścią 58 ust. 1 statutu Uczelni, w myśl którego Uniwersytet nie prowadzi wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo działalności gospodarczej. Należy wskazać, że obecnie obowiązująca ustawa prawo o szkolnictwie wyższym wyraźnie dopuszcza podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej przez publiczne szkoły wyższe. Ad. 29. Akty prawa wewnętrznego, a taki charakter ma regulamin, nie mogą kreować ani typizować czynów zabronionych pod groźbą kary. Naruszałoby to podstawową zasadę prawa karnego nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez ustawy). Jednak walor wychowawczy i prewencyjny przemawia za tym, aby umieścić w regulaminie podstawowe typy przestępstw związane z naruszeniem obowiązków określonych w regulaminie. Podmioty zobowiązane do jego przestrzegania powinny mieć świadomość, że rażące naruszenie postanowień regulaminu może w pewnych sytuacjach rodzić odpowiedzialność karną. Nie 21