MICHAIL MOROZ, JOANNA PAKULNICKA, ALEKSANDR LUKASZUK,
|
|
- Anatol Kozieł
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. Przyr.) MICHAIL MOROZ, JOANNA PAKULNICKA, ALEKSANDR LUKASZUK, Fauna pluskwiaków (Heteroptera) i chrząszczy (Coleoptera) cieków wodnych dorzecza rzeki Berezyna w Berezinskim Rezerwacie Biosfery (Białoruś) MOROZ M., PAKULNICKA J., LUKASZUK A Fauna of the bugs (Heteroptera) and beetles (Coleoptera) in the watercourses of the Berezina River basin in the Berezinski Biosphere Reserve. Parki nar. Rez. przyr., 23(2): ABSTRACT: 76 species of aquatic beetles and 24 of bugs were found in the watercourses of the Berezyna River basin in the Berezinsky Biosphere Reserve. The commonest species observed were: Gerris lacustris, Notonecta glauca, Hesperocorixa sahlbergi (Heteroptera) and Laccophilus hyalinus and Gyrinus aeratus (Coleoptera). The fauna included a number of species rare in Belarus and Europe Sigara fallenoidea (HUNGFORD, 1926), Sigara limitata (FIEBER, 1848), Gerris sphagnetorum GAUNITZ, 1947, Hydrochus megaphallus HENEGOUWE, 1988 and Deronectes latus (STEPHENS, 1828). It is concluded that the fauna of aquatic insects is relatively rich and represented by a number of species rare in Belarus. KEY WORDS: Aquatic bugs and beetles, river, rare species, biosphere reserve, Belarus. Michail Moroz. Institute of Zoology, Belorussian Academy of Sciences, Akademiczeskaja 27, Minsk , Belarus, moroz@biobel.basnet.by Joanna Pakulnicka. Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska UWM, ul. Plac Łódzki 3, Olsztyn, Poland, joanna.pakulnicka@uwm.edu.pl; Aleksandr Lukaszuk. Berezinski biosphere reserve, Domzerici, Belarus, bbsr@tut.by WSTĘP Pluskwiaki i chrząszcze wodne należą do organizmów powszechnie występujących w różnych typach środowisk wodnych. Z uwagi na to, ze wiele z nich jest drapieżnikami, odgrywają one znaczną rolę w biocenozach wodnych jako regulatory liczebności innych grup taksonomicznych wchodzących w skład makrobentosu. Tymczasem występowanie wielu z gatunków jest bardzo zagrożone, na skutek coraz silniejszej obecnie antropopresji. Z tego względu, najmniej przekształcone przez człowieka obszary wodno-błotne, występujące jeszcze w Europie Wschodniej, niewątpliwie zabezpieczają występowanie populacji szczególnie zagrożonych gatunków, przyczyniając się tym samym do zachowania bioróżnorodności w skali tego regionu. Jednym z bardziej interesujących pod względem przyrodniczym obszarów jest Białoruskie Polesie, w obrębie którego zostało wydzielonych wiele obszarów [1]
2 2 Michail Moroz i in. chronionych (rezerwatów). Niestety do tej pory są one stosunkowo słabo poznane pod względem faunistycznym. Problem ten dotyczy również Berezinskiego Rezerwatu, w którym występujące hydrobionty rozpoznane zostały do tej pory bardzo słabo. Pewne informacje na temat fauny pluskwiaków i chrząszczy rzek Berezinskiego Rezerwatu zostały przedstawione w pracach MOROZA 1995; SZAWERDO 1995; RYNDEWICZA 1997; TISZCZIKOWA G.M., TISZCZIKOWA I.G. 1999; MOROZA, RYNDEVICHA 2000; MOROZA i in. 2001). Dane o wybranych gatunkach można znaleźć w pracach: LOPATINA i in. 1981, ZACHARENKO, MOROZA 1988; RYNDEWICZA 1991; SZAWERDO 1997; LUKASZUKA 2001; LUKASZUKA, MOROZA 2002). Celem niniejszych badań było uzupełnienie wiedzy na temat fauny pluskwiaków i chrząszczy wodnych w rezerwacie Berezinskim. Praca ta prezentuje wyniki badań nad inwentaryzacją owadów wodnych obszarów chronionych Białorusi. TEREN BADAŃ Berezinski Rezerwat Przyrody ma powierzchnię około 80 tysięcy ha i zajmuje centralną część Górnoberezinskiej Niziny Pojezierza Białoruskiego (GOLOD, PARFINOW 1997). Współczesna rzeźba terenu została ukształtowana przez lodowce i wody powstające z ich topnienia w okresie czwartorzędu. Główna część terytorium rezerwatu (powyżej 95% powierzchni) znajduje się w basenie rzeki Jessy, która uchodzi do Zachodniej Dźwiny. Dział wodny pomiędzy basenami Morza Bałtyckiego i Czarnego znajduje się w północno - wschodniej części rezerwatu, w rejonie jeziora Pławno i Torfowiska Domżerickiego. Całkowita długość cieków na terytorium rezerwatu wynosi około 315 km. Berezyna jest typowo nizinną rzeką. Jej długość całkowita wynosi 613 km, natomiast na obszarze rezerwatu km. Szerokość rzeki do Kanału Sierguczskiego wynosi 10 15m, a poniżej 15-20m. Szerokość terenu zalewowego waha się od 200 m do 2 km. Koryto jestbmocno kręte i swobodnie meandrujące. Prędkość przepływu wody wynosiła 0,22-0,59 m/sek. Woda charakteryzuje się wskaźnikami hydrochemicznymi typowymi dla tego rodzaju rzek i reprezentuje typ węglanowy wapniowy. W okresie pomiarów mineralizacja wody zawierała się w przedziałach mg/l, a w okresie wezbrań wód ulegała obniżeniu do mg/l (TISZCZIKOW G.М., TISZCZIKOW I.G. 1999). W wodzie stwierdzono również podwyższoną zawartość żelaza 1,08 mg/l. MATERIAŁ I METODY Badania prowadzono w październiku 2001 roku oraz w lutym, kwietniu i czerwcu 2002 roku. Próby pobierano czerpakiem hydrobiologicznym (powierzchnia wlo-
3 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 3 tu 0,031 m 2 ), na 9 stanowiskach, metodą koszenia wśród roślinności przybrzeżnej oraz w nurcie cieków, na różnych głębokościach (maksymalnie do 1 metra), w miejscach zróżnicowanych pod względem charakteru dna. Na każdym stanowisku pobierano cztery próby (1 dla każdego miesiąca). Na jedną próbę składało się pięć zagarnięć czerpakiem (każde o długości 1 metra). W przypadku pluskwiaków z grupy Gerromorpha, próby pobierane były również z powierzchni wody. Łącznie przez cały okres badań pobrano 36 prób. Stanowiska badawcze zlokalizowane były w następujących ciekach wodnych: 1 rzeka Berezyna (w okolicach wsi Berezyno). Odległość od ujścia 554 km. Koryto rzeki, kręte, nie rozwidlone. Brzegi niskie, z reguły zabagnione. Szerokość rzeki do m. Dno piaszczyste, miejscami zatorfione. 2 rzeka Berezyna (w pobliżu wsi Brody). Materiał zbierano w centralnej części Berezinskiego Rezerwatu. Odległość od ujścia rzeki 508 km. Szerokość rzeki do m. Charakterystyka hydrologiczna i krajobrazowa zbliżona do poprzedniego stanowiska. 3 rzeka Berezyna (1 km przed jeziorem Palik). Odległość od ujścia rzeki 476 km. Na skutek oddziaływania jeziora, znacznie obniżona prędkość przepływu rzeki. Ekosystem znajduje się w stanie przejściowym od typowo rzecznego do jeziornego. Szerokość rzeki około 30 m. Dno ilaste. 4 rzeka Berezyna (1 km za jeziorem Palik). Odległość od ujścia rzeki 468 km. Brzegi niskie, silnie zabagnione. Dno piaszczyste, miejscami ilaste z licznymi muszlami mięczaków. Szerokość rzeki około 30 km. 5 rzeka Moskowica, lewy dopływ rzeki Berezyny, długość 7,4 km, wypływa z jeziora o tej samej nazwie. Na całej długości przepływa ona przez zabagniony las. Brzegi niskie, dno ilaste. Koryto rzeki porasta wyższa roślinność wodna. 6 rzeka Dzieriażyna, prawy dopływ rzeki Berezyny, długość rzeki 17,6 km, na terytorium rezerwatu 4,6 km. Szerokość rzeki 3 5 m, głębokość do 0,7 m. Brzegi niskie, dno ilasto - piaszczyste. 7 rzeka Krasnogubka stanowi lewobrzeżny dopływ rzeki Berezyny, na całej swojej długości przepływającą przez las. W miejscu poboru prób dno piaszczyste. 8 kanał Sierguczski próby pobierano niedaleko od jego ujścia do rzeki Berezyny. Długość kanału około 10 km, głębokość 0,4 0,5 m. Brzegi niskie, zabagnione. Dno piaszczyste, z nalotem iłów. Na terenie rezerwatu kanał ten scala w jeden system wodny baseny Morza Czarnego i Bałtyckiego. 9 rzeka Smolianka, lewobrzeżny dopływ Berezyny. Wody rzeki Smolianki charakteryzują się wysoką zawartością substancji humusowych, ph: 5,85 6,62. Brzegi niskie, zabagnione. Dno piaszczyste, miejscami ilaste lub zatorfione. Koryto rzeki zarośnięte wyższą roślinnością wodną.
4 4 Michail Moroz i in. Таb. 1. Fauna pluskwiaków (Heteroptera) i chrząszczy (Coleoptera) wodnych cieków basenu rzeki Bereziny Berezinskiego Rezerwatu Biosfery, środowiska: 1 rzeka Berezyna (w pobliżu wsi Berezino), 2 rzeka Berezyna (w pobliżu wsi Brody), 3 rzeka Berezyna (przed jeziorem Palik), 4 rzeka Berezyna (za jeziorem Palik), 5 rzeka Moskowica, 6 rzeka Dzieriażyna, 7 rzeka Krasnogubka, 8 kanał Sierguczski, 9 rzeka Smolianka. Table 1. Fauna of the aquatic bugs (Heteroptera) and beetles (Coleoptera) in the watercourses of the Berezyna River basin in the Berezinski Biosphere Reserve, habitats: 1 Berezyna River (in the vicinity of the village Berezino), 2 Berezyna River (in the vicinity of the village Brody), 3 Berezyna River (in front of Lake Palik), 4 Berezyna River (behind Lake Palik), 5 Moskowica River; 6 Dzieriażyna River; 7 Krasnogubka River; 8 Sierguczski Channel; 9 Smolianka River. Lp. No. Takson, gatunek Taxon, species Liczba osobników Number of individuals Suma Total HETEROPTERA Nepidae 1. Ranatra linearis L Nepa cinerea L Notonectidae 3. Notonecta glauca L Naucoridae 4. Ilyocoris cimicoides (L.) Aphelocheiridae 5. Aphelocheirus aestivalis (FABR.) Pleidae 6. Plea minutissima LEACH Corixidae 7. Callicorixa praeusta (FIEB.) Hesperocorixa linnaei (FIEB.) Hesperocorixa sahlbergi (FIEB.) Sigara falleni (FIEB.) Sigara fallenoidea (HUNG.) Sigara fossarum (LEACH) Sigara limitata (FIEB.) Sigara semistriata (FIEB.) Sigara striata (L.) Cymatia coleoptrata (FABR) Micronecta griseola HORV Veliidae 18. Velia saulii TAM Microvelia buenoi DRAKE 3 3 cd. na str....
5 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 5 cd. ze str Gerridae 20. Limnoporus rufoscutellatus (LATR.) Gerris lacustris (L.) Gerris lateralis SCHAUMM Gerris odontogaster (ZETT.) *Gerris sphagnetorum GAUN. 6 6 COLEOPTERA 653 Haliplidae Brychius elevatus (PANZ.) Haliplus confinis STEPH Haliplus flavicollis STURM Haliplus fluviatilis AUBÉ Haliplus lineatocollis MARSCH Haliplus wehnckei GERH Noteridae 7. Noterus crassicornis (MÜLL.) Dytiscidae 8. Hydroporus angustatus STURM Hydroporus erythrocephalus (L.) Hydroporus incognitus SHARP Hydroporus planus (FABR.) Hydroporus palustris L Hydroporus striola GYLL Hydroporus tristis (PAYK.) Hydroporus umbrosus (GYLL.) Suphrodytes dorsalis (FABR.) Graptodytes granularis (L.) Porhydrus lineatus (FABR.) Coelambus marklini (GYLL.) Hygrotus inaequalis (FABR.) Hyphydrus ovatus (L.) Hygrotus inaequalis (FABR.) Hygrotus decoratus (GYLL.) Hygrotus versicolor (SCHALL.) Deronectes latus (STEPH.) Potamonectess assimilis (PAYK.) Potamonectes depressus (FABR.) Guignotus pusillus (FABR.) cd. na str....
6 6 Michail Moroz i in. cd. ze str Laccophilus hyalinus (DEG.) Laccophilus minutus (L.) Platambus maculatus (L.) Agabus congener (PAYK.) Agabus paludosus (FABR.) Agabus sturmi (GYLL.) Ilybius ater (DEG.) Ilybius fenestratus (FABR.) Ilybius fuliginosus (FABR.) Ilybius guttiger (GYLL.) Ilybius obscurus MARSH Ilybius similis THOMS Rhantus grapei (Gyll.) Rhantus exsoletus (FORST.) Rhantus latitans SHARP Colymbetes striatus (L.) Hydaticus levipennis THOMS Hydaticus seminiger (DEG.) Acilius canaliculatus (NICOL.) Dytiscus circumcinctus (AHR.) Dytiscus dimidiatus BERGST Dytiscus marginalis L Dytiscidae sp. 5 5 Gyrinidae 52. Gyrinus aeratus STEPH Gyrinus natator L Gyrinus marinus GYLL Gyrinus substriatus STEPH Orectochilus villosus MÜLL. 1 1 Helophoridae 57. Helophorus aequalis THOMS Helophorus granularis (L.) Helophorus griseus HERBST Helophorus nanus STEPH. 1 1 cd. na str....
7 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 7 cd. ze str Hydrochidae 61. Hydrochus brevis HERBST Hydrochus ignicollis MOTSCH Hydrochus megaphallus BERGE HENEGOUWEN Hydrophilidae 63. Anacaena lutescens (STEPH.) Berosus luridus (L.) Laccobius minutus (L.) Enochrus affinis THUNG Enochrus coarctatus GREDLER Enochrus testaceus FABR Hydrobius fuscipes (L.) Hydrochara caraboides L. 1 1 Hydraenidae 71. Hydraena palustris L Hydraena riparia KUGEL Scirtidae 73. Helodes sp Dryopidae 74. Dryops auricularis GEOFFROY 1 1 Elmidae 75. Oulimnius tuberculatus (MÜLL.) 1 1 WYNIKI Łącznie zebrano 653 osobniki pluskwiaków wodnych należących do 24 gatunków reprezentujących następujące rodziny: Nepidae 2 gatunki; Notonectidae 1; Naucoridae 1; Aphelocheiridae - 1; Pleidae 1; Corixidae 11; Veliidae 2; Gerridae 5 gatunków. Zebrano również 818 osobniki chrząszczy wodnych, należących do 76 gatunków: Haliplidae 6 gatunków; Noteridae 1; Dytiscidae 45; Gyrinidae 5; Helophoridae 4; Hydrochidae 3; Hydrophilidae 8; Hydraenidae - 2; Scirtidae 1; Dryopidae 1; Elmidae 1 gatunek (Tab. 1). W strukturze dominacji rodzin wśród Heteroptera wyraźnie dominowały Corixidae (43,0%) i Gerridae (24,2%). Znacznie mniejsze znaczenie ilościowe miały Notonectidae (18,2%) oraz Nepidae (11,7%). Wśród Coleoptera wyraźna była dominacja Dytiscidae (61,2%) oraz Gyrinidae (21,5%). Udziały pozostałych rodzin były relatywnie niskie i mieściły się w przedziale 0,1 3,7% całości zebranego materiału.
8 8 Michail Moroz i in. Przeprowadzona analiza względnej liczebności fauny pozwoliła wyróżnić gatunki dominujące. Wśród pluskwiaków wodnych gatunkami najliczniejszymi okazały się Gerris lacustris 20,7 % wszystkich zebranych Heteroptera i Notonecta glauca - 18,2%. Gatunkiem subdominującym była Hesperocorixa sahlbergi 14,7 %. Wśród chrząszczy wodnych gatunkami dominującymi był Laccophilus hyalinus 14,4% wszystkich zebranych chrząszczy i Gyrinus aeratus 10%. Gatunkami subdominującymi były: Hydroporus umbrosus 8,3 % oraz Gyrinus substriatus 8,2%. Fauna badanych rzek jest bardzo zróżnicowana pod względem ekologicznym. Zasadniczym elementem są gatunki eurytopowe, zwiazane z drobnymi zbiornikami wodnymi. Wśród wszystkich zebranych pluskwiaków element ten stanowi 78,1%, natomiast wśród Coleoptera jedynie 31,1%. Obok tego elementu, można również wyróżnić gatunki wyspecjalizowane, mniej lub bardziej związane z wodami płynącymi, z których najliczniej występującymi są: Laccophilus hyalinus i Gyrinus aeratus oraz gatunki preferujące różnego rodzaju wody dystroficzne, torfowiskowe, z których najliczniejsze to Hesperocorixa sahlbergi, Hesperocorixa linnaei, Hydroporus umbrosus oraz Ilybius similis. Relacje ilościowe między tymi ugrupowaniami w obu analizowanych taksonach, układają się nieco odmiennie. Wśród chrząszczy wodnych gatunki związane z wodami płynącymi stanowią 38,3%, natomiast wśród pluskwiaków zaledwie 1,5%. W obu taksonach zwraca uwagę stosunkowo licznie reprezentowany element torfowiskowy. Gatunki torfowiskowe stanowią 20,4% wszystkich zebranych pluskwiaków oraz 26,3% wszystkich zebranych chrząszczy. Duży udział tej właśnie grupy gatunków wynika z typowo leśnego charakteru cieków w badanym rezerwacie. Z analizy występowania pluskwiaków i chrząszczy wodnych na poszczegolnych stanowiskach wynika, że najwięcej gatunków (46) odnotowano w rzece Berezinie w pobliżu wsi Berezino, gdzie stwierdzono również największą liczbę zebranych osobników (284). Znacznie mniej gatunków, aczkolwiek stosunkowo licznie występujących odnotowano w Krasnogubce (32) oraz Smoliance (31). Pod względem podobieństwa faunistycznego, najbardziej zbliżone (57,6%) były stanowiska 1 i 2 (rzeka Berezina w pobliżu miejscowości Berezino i Brody) oraz 8 (Kanał Sierguczski) (50,7%). Większość wykazanych pluskwiaków i chrząszczy wodnych to gatunki typowe dla wód płynących Białorusi, i w Berezinskim Rezerwacie były już wcześniej stwierdzane (MOROZ 1995; MOROZ, RYNDEVICH 2000; MOROZ i in. 2001). Jednakże w badanych rzekach, głównie w Berezinie, Smoliance i Krasnogubce oraz Kanale Sierguczskim, stwierdzono obecność gatunków rzadkich nie tylko dla Białorusi, ale również dla Europy. Są to gatunki o zasięgu borealno-górskim, borealnym, bądź tundrowym. Wśród nich należy wymienić następujące pluskwiaki: Sigara fallenoidea (HUNGFORD, 1926), Sigara limitata (FIEBER, 1848), Gerris sphagnetorum GAUNITZ, 1947 oraz chrząszcze Hydrochus megaphallus HENEGOUWE,1988 i Deronectes latus (STEPHENS, 1828).
9 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 9 Sigara fallenoidea jest gatunkiem holarktycznym. Jego lokalne stanowiska znane są w Europie (Półwysep Skandynawski, Irlandia i europejska części Rosji), Azji (Zachodnia i Wschodnia Syberia, Daleki Wschód Rosji, Mongolia i Kazachstan); w Północnej Ameryce spotykany jest w Kanadzie (NIESER 1978; JANSSON 1987, 1995). Dotychczas nie stwierdzony w Polsce (WRÓBLEWSKI 1980; KANJUKOWA 1991). Gatunek ten, okazał się nowym dla fauny Białorusi, wcześniej był przez nas znaleziony w pobliżu miasta Białoozierska (Obwód Brzeski, rejon Berezowski, staw) i miejscowości Gorodiszcze (Obwód Mogilewski, Rejon Szkłowski, sztuczny zbiornik). Sigara limitata jest gatunkiem eurosyberyjskim (NIESER 1978), znanym z krajów sąsiadujących Polski i europejskiej części Rosji (do Zachodniej Syberii), gdzie jest nieliczny (WRÓBLEWSKI 1980; KANJUKOWA 1991). W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat S. limitata nie była notowana na Białorusi (GITERMAN 1931; KIRICZENKO 1951; LUKASHUK 1997). Gerris sphagnetorum to gatunek znany z Białorusi, Polski, Ukrainy, Szwecji, Finlandii, Kazachstanu. W Rosji rozprzestrzeniony na północ od jeziora Bajkał (KANJUKOWA 1991; ANDERSEN 1995; LUKASHUK 2001). W Polsce G. sphagnetorum jest gatunkiem rzadkim (WRÓBLEWSKI 1980). Populacje trwałe G. sphagnetorum w Białorusi były przez nas wcześniej stwierdzone w rezerwacie Dzikie Bagno (wieś Wybrody, Obwód Brzeski). G. sphagnetorum jest gatunkiem proponowanym do uwzględnienia w trzecim wydaniu Czerwonej Księgi Białorusi (LUKASZUK, MOROZ 2002). Hydrochus megaphallus występuje na północy Skandynawii i w niektórych krajach Europy (BERGE HENEGOUWEN 1988; ODEGAARD i in. 1996). Jest to gatunek nowy dla fauny Białorusi, z sąsiadujących krajów znany jedynie z Estonii. Przypuszczać można, że rzeka Smolianka jest południowo-wschodnią granicą w zasięgu występowania tego gatunku. Na uwagę zasługuje również obecność w rzekach Rezerwatu Berezinskiego, równie rzadkiego we Wschodniej Europie Deronectes latus (STEPH.). Gatunek ten występuje w Skandynawii, górskich rzekach Europy Środkowej i Turcji (ZAICEW 1953; KIREICZUK 2001). DYSKUSJA Porównując liczbę stwierdzonych gatunków z liczbą podawaną dla obszaru Białorusi (254 gatunki chrząszczy wodnych i 40 pluskwiaków) faunę hydrobiontów badanego obszaru można oceniać jako stosunkowo bogatą. Liczba ta jest również stosunkowo wysoka w porównaniu z innymi danymi z piśmiennictwa, dotyczącymi poszczególnych rzek Białorusi. MOROZ (2000) podaje jedynie 24 gatunki chrząszczy wodnych z górnego odcinka Niemna, natomiast ze środkowego biegu tej rzeki podano 45 gatunków chrząszczy (BIESIADKA, PAKULNICKA 2004) oraz 34 gatunki
10 10 Michail Moroz i in. wodnych pluskwiaków (BIESIADKA, KURZĄTKOWSKA 2003). Zebrany materiał jest również bogaty w porównaniu z materiałem odnotowanym w nizinnych rzekach Polski Północno-Wschodniej. W rzece Gizeli (CZACHOROWSKI i in. 1993) stwierdzono występowanie 33 gatunków chrząszczy wodnych, Pasłęce 60 gatunków (KORDYLAS 1990), a w rzece Grabi (KRAJEWSKI 1969) 42 gatunki Heteroptera. Na podstawie zebranego materiału, można sądzić, że najistotniejszym czynnikiem kształtującym strukturę faunistyczną pluskwiaków i chrząszczy wodnych zasiedlających rzeki badanego obszaru jest ich zróżnicowany charakter. Ważnymi cechami siedliskowymi są niewątpliwie: charakter dna, stopień rozwinięcia roślinności wodnej, szybkość przepływu wody oraz charakterystyki najbliższego otoczenia. Wysoka liczebność Dytiscidae, a zwłaszcza gatunków drobnozbiornikowych i reofilnych jest pewną właściwością w faunie chrząszczy rzek, która wynika z obecności piaszczystego dna oraz mniej lub bardziej rozwiniętych stref roślinności przybrzeżnej. Taki charakter miała większość badanych rzek - roślinność porastająca w różnym stopniu dno piaszczyste, jedynie miejscami ze słabym nalotem ilastym, stwarza tym samym korzystne warunki życia zarówno dla gatunków jeziorno-rzecznych jak również dla drobnozbiornikowych. W niektórych rzekach, jak np. Moskowicy, Krasnogubce i Berezyna w pobliżu miejscowości Palik, gdzie roślinność wodna jest silniej rozwinięta, w strefie pogranicza wody i lądu gromadzi się znaczna ilość martwej materii organicznej, co sprzyja licznemu występowaniu gatunków detrytusożernych. Znikomy udział gatunków, które preferują środowiska prądowe, wynika zapewne ze stosunkowo wolnego przepływ wody w badanych rzekach. Wyjątkiem jest Krasnogubka i Smolianka o charakterze małego strumienia, w którym znalazły się rzadko spotykane gatunki prądolubne Hydrochus megaphalus oraz Deronectes latus. Obecność tych właśnie gatunków, których zasięg występowania wiąże się z obszarami borealno-górskimi, borealnymi i tundrowymi, zasługuje na szczególną uwagę, zważywszy na charakterystykę klimatyczno-krajobrazowych warunków panujących na Białorusi. Zapewne gatunki te są reliktami polodowcowymi a rzeki Berezinskiego Rezerwatu spełniają dla nich rolę swoistych refugiów. Duże bogactwo gatunkowe fauny pluskwiaków i chrząszczy wodnych cieków Rezerwatu Berezinskiego oraz obecność w niej wielu gatunków rzadkich dla Białorusi i Europy świadczyć może o tym, że terytorium Berezinskiego Rezerwatu może odgrywać ważną rolę jako tło naturalne dla oceny następstw przekształceń antropogenicznych w krajobrazach Europy Wschodniej. PODZIĘKOWANIA Autorzy pragną wyrazić wdzięczność pracownikom Berezinskiego Rezerwatu Ochrony D.D. Starowskiemu (Д.Д. Ставровскому) i W.M. Natarowowi (В.М. Натарову) za pomoc w wykonaniu prac terenowych. Badania były przeprowadzone przy wsparciu Funduszu Kasa im. J. Mianowskiego (Polska).
11 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 11 PIŚMIENNICTWO ANDERSEN N.M Infraorder Gerromorpha Popov, 1971 semiaquatic bugs. [W:] Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region. Netherlands Ent. Soc., 1: BERGE HENEGOUWEN A. VAN Hydrochus megaphallus, a new widespread European Water Beetle described from the Netherlands (Coleoptera, Hydrophilidae) [W:] The Balfour-Browne Club Newsletter 42: BIESIADKA E., KURZĄTKOWSKA A Water bugs (Heteroptera) of Neman River, some of its tributaries and riverine reservoirs. Fragm. faun., Warszawa 46: BIESIADKA E., PAKULNICKA J Habitat distribution of water beetles (Coleoptera) in the middle reaches of the Neman river. Proceedings of the XVI Nordic-Baltic Congress of Entomology, Latvijas Entomologs, 41 (w druku). CZACHOROWSKI S., LEWANDOWSKI K., WASILEWSKA A The importance of aquatic insects for landscape integration in the catchment area of the river Gizela (Masurian Lake District, northeastern Poland). Acta hydrobiol., Kraków, 35: GITERMAN G.E Contributions à la faune des Hèmiptéres de Ruthénie Blanche. [W:] Matar`yaly da wywuczenia flery i fauny Belarusi. 6: (In Belorussian). GOLOD D.S., PARFIONOW W.I Sowremennoe sostojanie i woprosy optimizacii seti osobo ochranjaemych prirodnych territorii Belarusi. Prirodnye resursy, 1: (In Russian). JANSSON A The Corixidae (Heteroptera) of Europe and some adjacent region. [W:] Acta Entomologica Fennica. 47: JANSSON A Family Corixidae LEACH, 1885 water boatmen. [W:] Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region. Netherlands Ent. Soc., 1: KANJUKOWA E.W Poluzestkokrylye (Heteroptera). [W:] Opredelitel presnowodnych bespozwonocznych Rossii i soprеdelhych territorii. Sankt-Petersburg. 3: (In Russian). KIREICZUK A.G Semeistwo Dytiscidae. [W:] Opredelitel presnowodnych bespozwonocznych Rossii i sopredelhych territorii. Sankt-Petersburg. 4: (In Russian). KIRICZENKO A.N Nastojaszczie Poluzestkokrylye ewropeiskoi czasti SSSR (Hemiptera). [W:] Opredeliteli po faune SSSR. 42: (In Russian). KORDYLAS A Water beetles in the Pasłęka river, North-East Poland. Latissimus, Newsletter of the Balfour-Browne Club, Prestwick Ayrshire, 46: KRAJEWSKI S Pluskwiaki wodne (Heteroptera) rzeki Grabi i jej terenu zalewowego. Pol. Pismo ent., Wrocław, 39: LOPATIN I.К., MOROZ M.D., KONSTANTINOW А.S Nowye dlja fauny SSSR I BSSR widy zestkokrylych (Coleoptera). Westnik BGU. 2: (In Russian). LUKASHUK A.O Annotated list of the Heteroptera of Belarus and Baltia. St.Petersburg LUKASZUK A.O Poluzestkokrylye nasekomye (Heteroptera) w ozerach Berezinskogo biosfernogo zapowednika. [W:] Tezisy dokladow mezdunarodnoi konferencii Raznoobrazie ziwotnogo mira Belarusi: itogi izuczenia i perspektiwysochranenia. Minsk: (In Russian). LUKASZUK А.О., MOROZ M.D Redkie widy wodnych poluzestkokrylych (Heteroptera) Belarusi. [W:] Tezisy dokladow konferencii Krasnaja kniga Respubliki Belarus: sostojanie, problemy, perspektiwy. Witebsk: 148. (In Russian). MOROZ M Water beetles (Adephaga) of the Berezinsky biosphere reserve. Latissimus, 7: 3-5. MOROZ M Structural and functional organization of communities of aquatic beetles (Coleoptera, Adephaga) in upper reaches of the Neman River. Entomologiczeskoe obozrenie. 79, 3: (In Russian).
12 12 Michail Moroz i in. MOROZ M., CZACHOROWSKI S., LEWANDOWSKI K Wodnye nasekomye (Insecta: Ephemeroptera, Odonata, Heteroptera, Trichoptera) Berezinskogo biosfernogo zapowednika. Parki nar. Rez. Przyr. 20: (In Russian). MOROZ M., RYNDEVICH S Water beetles (Coleoptera: Haliplidae, Noteridae, Dytiscidae, Gyrinidae, Hydrophilidae, Hydraenidae, Dryopidae, Elmidae) of national parks and reserves of Belarus// Parki nar. Rez. Przyr. 19: NIESER N Heteroptera. [W:] Limnofauna Europea. Stuttgart ODEGAARD F., HANSEEN O., DOLMEN D Coleoptera. [W:] Limnofauna Norvegica. Trondheim RYNDEWICZ S.K Nowye dlja fauny Belorussii zuki wodoljuby (Coleoptera, Hydrophilidae). [W:] Fauna i ekologia zestkokrylych Belorussii. Minsk, Nawuka i technika: (In Russian). RYNDEWICZ S.K Wodoljuby Berezinskogo biosfernogo zapowednika (Coleoptera, Hydrophilidae). Westnik BGU. 2: (In Russian). SZAWERDO Е.W Chiszcznye wodnye zuki (Coleoptera, Hydradephaga) Berezinskogo biosfernogo zapowednika. Westnik BGU. 2: (In Russian). SZAWERDO Е.W K poznaniju Hydradephaga (Coleoptera) Belarusi. Westnik BGU. 2: (In Russian). TISZCZIKOW G.М., TISZCZIKOW I.G Faunisticzeski sostaw zoobentosa werchnego i niznego teczenia reki Bereziny. [W:] Materialy mezdunarodnoi konferencii Itogi i perspektiwy gidroekologiczeskich issledowanii. BGU (In Russian). WRÓBLEWSKI A Pluskwiaki (Heteroptera). [W:] Fauna slodkowodna Polski. 8: ZACHARENKO W.B., MOROZ М.D Materialy po faune wodnych zukow (Coleoptera: Haliplidae, Dytiscidae, Gyrinidae) Belorussii. Entomologiczeskoe obozrenie. 67: (In Russian). ZAICEV F.А Plawuncowye i wertiaczki. [W:] Fauna SSSR. 4. Nowaja seria. 58: (In Russian). STRESZCZENIE Badania nad fauną pluskwiaków i chrząszczy wodnych rzek Berezinskiego Rezerwatu prowadzono w październiku 2001 roku oraz w lutym, kwietniu i czerwcu 2002 roku. Materiał faunistyczny pobierano na 9 stanowiskach zlokalizowanych na rzece Berezinie, Moskowicy, Dzieriażynie, Krasnogubce, Smolance oraz Kanale Sierguczskim. Łącznie pobrano 34 próby. Zebrany materiał obejmuje 653 osobniki pluskwiaków wodnych należących do 24 gatunków oraz 818 chrząszczy wodnych, należących do 76 gatunków. Gatunkami najliczniejszymi były pluskwiaki: Gerris lacustris, Notonecta glauca i Hesperocorixa sahlbergi oraz chrząszcze: Laccophilus hyalinus, Gyrinus aeratus, Hydroporus umbrosus oraz Gyrinus substriatus. Fauna badanych rzek jest bardzo zróżnicowana pod względem ekologicznym. Można w niej wyróżnić trzy elementy synekologiczne: grupę gatunków związanych z drobnymi zbiornikami wodnymi, torfowiskowymi oraz gatunki w różnym stopniu związane z wodami płynącymi. Jej zasadniczym elementem są gatunki eurytopowe, związane z drobnymi zbiornikami wodnymi. Wśród całej zgromadzonej heteropterofauny stanowią one 78,1%, natomiast wśród Coleoptera jedynie 31,1%. Obok tego
13 Fauna pluskwiaków wodnych i chrząszczy wodnych cieków dorzecza rzeki Berezyna 13 elementu, można również wyróżnić gatunki wyspecjalizowane, mniej lub bardziej związane z wodami płynącymi, z których najliczniej występującymi są: Laccophilus hyalinus i Gyrinus aeratus oraz gatunki preferujące wody torfowiskowe, wśród których dominowały: Hesperocorixa sahlbergi, Hesperocorixa linnaei, Hydroporus umbrosus oraz Ilybius similis. W badanych rzekach stwierdzono obecność gatunków rzadkich nie tylko dla Białorusi ale również dla Europy. Są to gatunki o zasięgu borealno-górskim, borealnym, bądź tundrowym. Wśród nich należy wymienić następujące pluskwiaki: Sigara fallenoidea, Sigara limitata Gerris sphagnetorum oraz chrząszcze: Hydrochus megaphallus i Deronectes latus. Duże bogactwo gatunkowe fauny pluskwiaków i chrząszczy wodnych cieków Rezerwatu Berezinskiego oraz obecność w niej wielu gatunków rzadkich, świadczyć może o tym, że terytorium Berezinskiego Rezerwatu może odgrywać ważną rolę jako tło naturalne dla oceny następstw przekształceń antropogenicznych w krajobrazach Europy Wschodniej.
Materiały do znajomości wodnych i związanych z siedliskami wilgotnymi chrząszczy (Coleoptera) okolic Olsztyna
Wiad. entomol. 17 (2): 69-74 Poznań 1998 Materiały do znajomości wodnych i związanych z siedliskami wilgotnymi chrząszczy (Coleoptera) okolic Olsztyna Materials to the knowledge of water and semiaquatic
Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. Przyr.)
Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody (Parki nar. Rez. Przyr.) 23 3 427 447 2004 EUGENIUSZ BIESIADKA, JOANNA PAKULNICKA Chrząszcze wodne (Coleoptera) Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi BIESIADKA
Łódź,
Wstępna analiza wybranych grup owadów wodnych (Odonata, Heteroptera i Coleoptera) Łodzi (Aquatic insects (Odonata, Heteroptera, Coleoptera) of Łódź preliminary results) Grzegorz Tończyk 1, Joanna Pakulnicka
Kałużnice (Coleoptera: Hydrophiloidea) i Hydraenidae (Coleoptera: Staphylinoidea) nowe dla Wyżyny Małopolskiej
Wiad. entomol. 23 (3): 157-162 Poznań 2004 Kałużnice (Coleoptera: Hydrophiloidea) i Hydraenidae (Coleoptera: Staphylinoidea) nowe dla Wyżyny Małopolskiej Hydrophiloidea (Coleoptera) and Hydraenidae (Coleoptera:
Materiały do poznania chrząszczy wodnych (Coleoptera: Adephaga, Hydrophiloidea, Byrrhoidea, Myxophaga) Puszczy Białowieskiej
Acta entomologica silesiana Vol. 25 (online 010): 1 13 ISSN 1230-7777, ISSN 2353-1703 (online) Bytom, March 31, 2017 Materiały do poznania chrząszczy wodnych (Coleoptera: Adephaga, Hydrophiloidea, Byrrhoidea,
New data on the occurrence of beetles (Coleoptera) in Rogalin Landscape Park. Part II. Water beetles (Coleoptera aquatica)
Wiad. entomol. 31 (4): 251-261 Poznań 2012 Nowe dane o występowaniu chrząszczy (Coleoptera) z wybranych rodzin na terenie Rogalińskiego Parku Krajobrazowego. Część II. Chrząszcze wodne (Coleoptera aquatica)
Materiały do poznania kałużnic (Coleoptera: Hydrophiloidea)
Wiad. entomol. 22 (1): 5-12 Poznań 2003 Materiały do poznania kałużnic (Coleoptera: Hydrophiloidea) Gór Świętokrzyskich Contributions to the knowledge of Hydrophiloidea (Coleoptera) of the Świętokrzyskie
Wodne pluskwiaki (Heteroptera) Lasów Janowskich*
Wiad. entomol. 19 (2): 69-78 Poznań 2000 Wodne pluskwiaki (Heteroptera) Lasów Janowskich* Water bugs (Heteroptera) of the Janowskie Forests LECH LECHOWSKI 1, PAWEŁ BUCZYŃSKI 1, ROBERT STRYJECKI 2 1 Uniwersytet
Wyniki. Gatunki rzadkie. Mollusca Hydracarina Lepidoptera Trichoptera Heteroptera Hirudinea Coleoptera Pozostałe 19% 10% 17% 10% 14% 15%
FAUNA BEZKRĘGOWCÓW JEZIOR RADUŃSKICH I KASZUBSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO Rozpoznanie biologiczne: inwentaryzacja wskazanie cennych gatunków Monitoring obszarów chronionych: wybór strategii ochrony Piotr
Dobowa aktywność pluskwiaków wodnych (Hemiptera: Heteroptera) i chrząszczy (Coleoptera)
Wiadomości Entomologiczne 33 (4) 234 248 Poznań 2014 Dobowa aktywność pluskwiaków wodnych (Hemiptera: Heteroptera) i chrząszczy (Coleoptera) Daily activity of water bugs (Hemiptera: Heteroptera) and beetles
Materiały do poznania chrząszczy wodnych (Coleoptera) Polski północnej *
Wiad. entomol. 28 (1): 43-52 Poznań 2009 Materiały do poznania chrząszczy wodnych (Coleoptera) Polski północnej * Materials to the knowledge of aquatic beetles (Coleoptera) in northern Poland Paweł BUCZYŃSKI
Chruściki Borów Tucholskich - wyniki wstępnych badań
Chruściki Borów Tucholskich - wyniki wstępnych badań Elżbieta Brulińska elzbietabrulinska@wp.p Zaborski PK PN Bory Tucholskie Obszary chronione Parki narodowe zgodnie z obowiązującą Ustawą o ochronie przyrody,
MATERIAŁY DO POZNANIA CHRZĄSZCZY WODNYCH (COLEOPTERA) POTOKÓW I TORFOWISK KARKONOSKIEGO PARKU NARODOWEGO 1
Przegląd Przyrodniczy XXVIII, 1 (2017): 85-90 Paweł Buczyński, Małgorzata Kłonowska-Olejnik, Andrzej Łabędzki, Janusz Majecki MATERIAŁY DO POZNANIA CHRZĄSZCZY WODNYCH (COLEOPTERA) POTOKÓW I TORFOWISK KARKONOSKIEGO
Metoda BMWP-PL dla jezior? Badania jezior lobeliowych
Monitoring, dyrektywa wodna Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/0/EC) Ocena stanu ekologicznego ekosystemów wodnych Monitoring rzek, jezior, źródeł, torfowisk ok. 0% systemów kontroli jakości cieków opiera się
Notatki florystyczne i faunistyczne 481
Notatki florystyczne i faunistyczne 481 PAWEŁ BUCZYŃSKI, EDYTA SERAFIN Pierwsze dane o chrząszczach (Coleoptera) i chruścikach (Trichoptera) zbiorników antropogenicznych w parkach krajobrazowych Łuku Mużakowa
AQUATIC AND SEMIAQUATIC BUGS (HETEROPTERA: NEPOMORPHA ET GERROMORPHA) OF WATER BODIES IN THE MIDDLE REACH OF THE RIVER BUG AND ITS VALLEY
Acta Biol. Univ. Daugavp. 6 (1-2) 2006 ISSN 1407-8953 AQUATIC AND SEMIAQUATIC BUGS (HETEROPTERA: NEPOMORPHA ET GERROMORPHA) OF WATER BODIES IN THE MIDDLE REACH OF THE RIVER BUG AND ITS VALLEY Lech Lechowski,
Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli chrząszczy wodnych z rodziny pływakowatych (Coleoptera: Dytiscidae) w Polsce
Wiad. entomol. 25 (3): 157-163 Poznań 2006 Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli chrząszczy wodnych z rodziny pływakowatych (Coleoptera: Dytiscidae) w Polsce New localities of rare diving
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZASOBY WODNE I PRZYRODNICZE MONOGRAFIA pod redakcją Jana Dojlido i Bohdana Wieprzkowicza WARSZAWA 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. ZASOBY WODNE 9 1.1. EWOLUCJA POGLĄDÓW NA GOSPODARKĘ
Wstępne badania chrząszczy wodnych (Coleoptera) Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego (Polska środkowo-wschodnia)
Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) 31 2 41 56 2012 PAWEŁ BUCZYŃSKI, MAREK PRZEWOŹNY, MAGDALENA ZGIERSKA Wstępne badania chrząszczy wodnych (Coleoptera)
Chruściki zbiorników antropogenicznych stan poznania i problemy badawcze. Aneta Pepławska
Chruściki zbiorników antropogenicznych stan poznania i problemy badawcze Aneta Pepławska Co to są chruściki? Rząd owadów o przeobrażeniu zupełnym W cyklu życiowym występuję jajo, kilka stadiów larwalnych,
A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A
A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXIV,1 SECTIO C 2009 PAWEŁ BUCZYŃSKI 1, MAREK PRZEWOŹNY 2, PRZEMYSŁAW ZIĘBA 3 1 Department
Wyniki inwentaryzacji entomofauny na terenach pod liniami elektroenergetycznymi i na przylegających obszarach leśnych
Wyniki inwentaryzacji entomofauny na terenach pod liniami elektroenergetycznymi i na przylegających obszarach leśnych Radosław Plewa, Tomasz Jaworski, Grzegorz Tarwacki Zakład Ochrony Lasu Instytut Badawczy
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci
Uwagi o niektórych chrząszczach wodnych (Coleoptera: Gyrinidae, Haliplidae, Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) uważanych za zagrożone w Polsce
Wiad. entomol. 24 (2): 69-76 Poznań 2005 Uwagi o niektórych chrząszczach wodnych (Coleoptera: Gyrinidae, Haliplidae, Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) uważanych za zagrożone w Polsce Remarks about
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Chruściki (Insecta: Trichoptera) jako obiekt badawczy. Stanisław Czachorowski
Chruściki (Insecta: Trichoptera) jako obiekt badawczy Stanisław Czachorowski Chruściki jako owady Niewielka grupa owadów pośród wielu milionów gatunków (różnorodność biologiczna) Mało specjalistów: 5-8
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM STAN NA 20.0.207r. Kamila Grzesiak, Rafał Ruta, Katarzyna Żuk Według stanu na 0.0.206 w województwie dolnośląskim było 67 rezerwatów
dr Renata Kędzior Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Ekologii Klimatologii i Ochrony Powietrza
Wykorzystanie biegaczowatych jako biowskaźników do oceny stanu środowiska przyrodniczego koryt i brzegów rzek górskich o różnym stopniu przekształcenia dr Renata Kędzior Wydział Inżynierii Środowiska i
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce dr Adam Hamerla Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 22 92 email: ahamerla@gig.eu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
Aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Niemna wyniki prac
Aktualizacja Programu wodno-środowiskowego kraju i Planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy Aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Niemna wyniki prac Monika Kłosowicz -
Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą
Torfowisko w Martenkach (Pojezierze Wschodniopomorskie) interesująca ostoja entomofauny wodnej
ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 69 (4): 315 321, 2013 Torfowisko w Martenkach (Pojezierze Wschodniopomorskie) interesująca ostoja entomofauny wodnej A peat bog in Martenki (the East-Pomeranian Lake District)
Ocena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych
Ocena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych Akademia Rolnicza w Szczecinie dr inŝ. Małgorzata Raczyńska,, Katedra Ekologii Morza
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Opracowanie: JOANNA PRZYBYLSKA TOWARZYSTWO BADAŃ I OCHRONY PRZYRODY STAN NA DZIEŃ 19.01.2017 Osoby zgłaszające obiekty: Iwona
INSTYTUT ZOOLOGII. Kazim ierz G a l e w s k i 1. W S T Ę P. l. ł. Stan zbadania chrząszczy wodnych w Pieninach
FRAGMENTA POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT ZOOLOGII FAUNISTICA Tom X X IV W arszaw a, 30 VI 1979 Nr 7 Kazim ierz G a l e w s k i Chrząszcze w odne (Haliplidae, Dytiscidae, Gyrinidae i Hydrophilidae) P ien
WYPOSAŻENIE TERENOWE ODKRYWCY PRZYRODY
WYPOSAŻENIE TERENOWE ODKRYWCY PRZYRODY ODPOWIEDNIA ODZIEŻ - OBUWIE SPORTOWE - WYGODNE UBRANIE WIERZCHNIE, PRZYSTOSOWANE DO WARUNKÓW POGODOWYCH I TERENOWYCH. - OKRYCIE GŁOWY - WYGODNA TORBA Zabezpieczenie
Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli wodnych chrząszczy (Coleoptera: Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) w Polsce
Wiad. entomol. 23 (4): 215-220 Poznań 2004 Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli wodnych chrząszczy (Coleoptera: Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) w Polsce New localities of some rare
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce dr Adam Hamerla Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 22 92 email: ahamerla@gig.eu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
Próba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg
Roman Cieśliński Próba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg Wstęp W warunkach zróżnicowanego rozwoju gospodarczego państwa, zasoby wód powierzchniowych
ROZDZIAŁ V ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH
ROZDZIAŁ V ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH Przeprowadzone pomiary terenowe pozwoliły na zgromadzenie danych dotyczących wskaźników hydromorfologicznych oraz na obliczenie dwóch liczbowych wskaźników
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. POMORSKIM R. Stańko, K. Gos, K. Banaś, S. Nowakowski, K. Bociąg WIĘCEJ: www.kp.org.pl Elementy wyróżniające województwo pod względem walorów
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Ocena stanu biocenoz wodnych wskaźniki naturalności i cenności biocenotycznej
Ocena stanu biocenoz wodnych wskaźniki naturalności i cenności biocenotycznej Stanisław Czachorowski Łódź 7-9.XII.2005 Wstęp Nie tylko ocena stanu czystości wody Oceny stanu ekologicznego (zbiornik i jego
Zarządzanie wodami opadowymi w Warszawie z punktu widzenia rzeki Wisły i jej dorzecza
Zarządzanie wodami opadowymi w Warszawie z punktu widzenia rzeki Wisły i jej dorzecza Przemysław Nawrocki Fundacja WWF Polska Warsztaty WYKORZYSTANIE ZIELONEJ INFRASTRUKTURY W ZAGOSPODAROWANIU WÓD OPADOWYCH,
Stopień zagrożenia Leptocerus interruptus (FABRICIUS, 1775) (Trichoptera: Leptoceridae) w Polsce
Wiad. entomol. 23 (3): 163-167 Poznań 2004 Stopień zagrożenia Leptocerus interruptus (FABRICIUS, 1775) (Trichoptera: Leptoceridae) w Polsce Degree of threat of Leptocerus interruptus (FABRICIUS, 1775)
ochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU
80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 6 ochrona przyrody Na tle ukształtowania powierzchni kraju małopolskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym wysokościowo, mając
Nowe stanowisko Pinthaeus sanguinipes (Fabricius, 1781) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) w południowo-wschodniej Polsce
Nowe stanowisko Pinthaeus sanguinipes (Fabricius, 1781) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) w południowo-wschodniej Polsce JAROSŁAW BURY Markowa 1498, 37-120 Markowa e-mail: jarekbury2@wp.pl Abstract.
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu
INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 3 Charakterystyka morfologiczna koryt meandrujących Pod względem układu poziomego rzeki naturalne w większości posiadają koryta kręte. Jednakże stopień krętości
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. LUBUSKIM ANDRZEJ JERMACZEK, MAREK MACIANTOWICZ Stan na 20.01.2017 Według stanu na koniec roku 2016 w województwie lubuskim były 64 rezerwaty
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
OPERAT WODNOPRAWNY NA BUDOWĘ URZĄDZENIA WODNEGO POMOST REKREACYJNO WĘDKARSKI NA JEZIORZE.
OPERAT WODNOPRAWNY NA BUDOWĘ URZĄDZENIA WODNEGO POMOST REKREACYJNO WĘDKARSKI NA JEZIORZE. Strona 1 z 6 I Część opisowa, dnia.. r 1. Ubiegający się o wydanie pozwolenia........ (Imię, nazwisko, adres zamieszkania,
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim 15 grudnia 2017 roku Powiat kutnowski Położony jest w centrum kraju, w północnej części woj. Łódzkiego. Zajmuje powierzchnię 886 km2, co stanowi 4,9% powierzchni
Maciej Głąbiński. Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.
Maciej Głąbiński Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Puszcza
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Chruściki (Trichoptera) drobnych zbiorników wodnych okolicy jeziora Skanda wyniki wieloletnich badań. Magdalena Kosztowny
Chruściki (Trichoptera) drobnych zbiorników wodnych okolicy jeziora Skanda wyniki wieloletnich badań Magdalena Kosztowny Ocieplenie klimatu? Wnioski o zmianach klimatu można formułować jedynie na podstawie
Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Beniamin Więzik. zalety i wady. SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków r.
SH P Stowarzyszenie Hydrologów Polskich Beniamin Więzik Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków 25.11.2013 r. Nie napotkałem
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO 2016 1 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego
Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego dr. Yuriy Zhuk Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Ivana Franko, Ukraina Obecnie na
Imię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
EKONOMIA ŚRODOWISKO ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ EKOLOGIA!!!! SPOŁECZEŃSTWO
EKONOMIA ŚRODOWISKO ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWO EKOLOGIA!!!! EKONOMIA ŚRODOWISKO - zużywanie zasobów naturalnych; - zarządzanie środowiskiem; - - ochrona przed zanieczyszczeniami, ZRÓWNOWAŻONY odpady
Rzeki. Zlewisko M. Bałtyckiego. Zlewisko M. Północnego. Zlewisko M. Czarnego. Dorzecze Wisły
Wody powierzchniowe Obecność wód powierzchniowych na danym obszarze uzależniona jest od: Warunków klimatycznych Rzeźby terenu Wielkości opadów atmosferycznych Temperatury powietrza Do wód powierzchniowych
"Działania przygotowawcze do częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do
"Działania przygotowawcze do częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do miejscowości Pustków" Pustków RZEKA WISŁOKA OD JAZU W MOKRZCU
BRODNICKI PARK KRAJOBRAZOWY. dr inż. Marian Tomoń
BRODNICKI PARK KRAJOBRAZOWY dr inż. Marian Tomoń ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE BRODNICKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO Brodnicki Park Krajobrazowy, został utworzony w 1985 roku, jako pierwszy w dawnym województwie
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. MAŁOPOLSKIM STAN na Dorota Horabik Magdalena Bregin WIĘCEJ: www.kp.org.pl Na terenie województwa małopolskiego powołano 85 rezerwatów przyrody
Projektowana ulica CZERNIAKOWSKA BIS Ochrona Środowiska
Projektowana ulica CZERNIAKOWSKA BIS Ochrona Środowiska Raport opracowuje: Towarzystwo WIR s.c. Biuro Studiów Ekologicznych ul.poznańska 14/44; 00-680 Warszawa KONSULTACJE SPOŁECZNE DOT. ŚRODOWISKA Wstępnie
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych Powierzchnia Nadleśnictwa Mińsk wynosi 9500 ha, rozrzuconych w 410 kompleksach. Lasy nadzorowane stanowią pow. 17340 ha.
The influence of habitat isolation on space use and genetic structure of stone marten Martes foina population
The influence of habitat isolation on space use and genetic structure of stone marten Martes foina population Wpływ izolacji środowiska na użytkowanie przestrzeni i strukturę genetyczną populacji kuny
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2580 UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Śliwickiego
" Stan zaawansowania prac w zakresie częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do
" Stan zaawansowania prac w zakresie częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do miejscowości Pustków " Pustków RZEKA WISŁOKA OD JAZU
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Klasyfikacja elementów stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód powierzchniowych płynących województwa
Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/242/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2563 UCHWAŁA NR X/242/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich.
Powstanie Parku Park Narodowy "Bory Tucholskie" jest jednym z najmłodszych parków narodowych w Polsce. Utworzono go 1 lipca 1996 roku. Ochroną objęto powierzchnię 4 798 ha lasów, jezior, łąk i torfowisk.
DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995)
Słupskie Prace Geograficzne 2 2005 Dariusz Baranowski Instytut Geografii Pomorska Akademia Pedagogiczna Słupsk DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ
Nysa Łużycka Rzeka Europejska: LUSAN-Program przywrócenia ciągłości ekologicznej rzeki przy szczególnym uwzględnieniu wykorzystania energii wodnej
Umwelt eine gemeinsame Aufgabe für das Grenzgebiet 12.-13. Dezember 2011, Jelenia Góra Nysa Łużycka Rzeka Europejska: LUSAN-Program przywrócenia ciągłości ekologicznej rzeki przy szczególnym uwzględnieniu
PORÓWNANIE FAUNY WYSTĘPUJĄCEJ NA WARZYWACH KORZENIOWYCH UPRAWIANYCH METODĄ EKOLOGICZNĄ I KONWENCJONALNĄ
PORÓWNANIE FAUNY WYSTĘPUJĄCEJ NA WARZYWACH KORZENIOWYCH UPRAWIANYCH METODĄ EKOLOGICZNĄ I KONWENCJONALNĄ COMPARISON OF THE FAUNA OCCURRING ON ROOT VEGETABLES CULTIVATED UNDER ORGANIC AND CONVENTIONAL SYSTEMS
Czesław Greń, Marek Przewoźny. Wstęp
Przegląd Przyrodniczy XXIII, 1 (2012): 54-76 Czesław Greń, Marek Przewoźny CHRZĄSZCZE WODNE (COLEOPTERA) Z RODZIN: NOTERIDAE, DYTISCIDAE I HYDROPHILIDAE PARKU KRAJOBRAZOWEGO BESKIDU ŚLĄSKIEGO (BESKID ZACHODNI)
OPERAT WODNOPRAWNY. na wykonanie przejścia kanału tłocznego kanalizacji sanitarnej pod dnem rzeki Krzny Południowej w km 2+730
FOREKO mgr inż. Robert Tkaczyk ul. Piłsudskiego 13 lok. 21 21-500 Biała Podlaska tel. 600-413-444 e-mail: foreko@wp.pl http://www.foreko.net.pl EGZ... OPERAT WODNOPRAWNY na wykonanie przejścia kanału tłocznego
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska. Janina Kawałczewska
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska Janina Kawałczewska 1. Wykorzystanie OZE jako przeciwdziałanie zmianom klimatu. OZE jak przeciwwaga dla surowców energetycznych (nieodnawialne źródła energii),
Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae)
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (2): 46 50. Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae) JERZY KARG Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN Stacja Badawcza w Turwi
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny) Przedmiotowe siedlisko przyrodnicze składa się z dwóch podtypów: 1150-1 Zalewy 1150-2 Jeziora przybrzeżne W roku 2008 prowadzono badania jezior przybrzeżnych,
Przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko:
I.34. Droga Nr 305 odc. od m. Solec do granicy województwa. 34 Droga Nr 305 odc. od m. Solec do granicy województwa Powiat wolsztyński Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: Przemęt (Solec, Mochy, Kaszczor)
TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 7 13 listopada 2012 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
RZEKI I JEZIORA NAJBLIŻSZEJ OKOLICY PRZYGOTOWANIE MAPY
RZEKI I JEZIORA NAJBLIŻSZEJ OKOLICY PRZYGOTOWANIE MAPY Jakub Kędziora Zawidz Kościelny wrzesień 2010 1 1. Gmina Zawidz. Gmina Zawidz położona jest w północnej części województwa mazowieckiego w odległości
Projekt testowania metod oceny stanu ekologicznego rzek Polski w oparciu o badania ichtiofauny. Piotr Dębowski,, IRŚ Jan Bocian, ICOZ, UŁ
Projekt testowania metod oceny stanu ekologicznego rzek Polski w oparciu o badania ichtiofauny. Piotr Dębowski,, IRŚ Jan Bocian, ICOZ, UŁ W zakresie elementów biologicznych dla klasyfikacji stanu ekologicznego
SPIS TREŚCI GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9
GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9 I PLANETA ZIEMIA. ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1. Pierwotne wyobrażenia o kształcie Ziemi i ich ewolucja 11 2. Wszechświat. Układ Słoneczny 12 3. Ruch obrotowy Ziemi i jego konsekwencje
77 Co to jest mapa? Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa. 78 Wielkie odkrycia geograficzne. Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa
Plan wynikowy Przedmiot nauczania: Przyroda Klasa VI Miesiąc: Kwiecień / Maj / Czerwiec Opracował: mgr Jarosław Garbowski Nazwa programu nauczania: Na tropach przyrody Wydawnictwo Nowa Era 19 Nr lekcji
Białystok, Rotmanka. listopad 2011 r.
Białystok, Rotmanka. listopad 2011 r. Zgniotek szkarłatny Cucujus haematodes ERICHSON, 1845 (Coleoptera, Cucujidae) w zagospodarowanej części Puszczy Białowieskiej DR INŻ. SŁAWOMIR ZIELIŃSKI PRACOWNIA
RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Preservation of wetland habitats in the upper Biebrza Valley Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy. RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH
Park Krajobrazowy Dolina Słupi
Park Krajobrazowy Dolina Słupi O Nas Park Krajobrazowy Dolina Słupi - został utworzony w 1981 roku na obszarze 7 gmin (Słupsk, Kobylnica, Dębnica Kaszubska, Kołczygłowy, Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka)
Ocena naturalności ekosystemów wodnych za pomocą wskaźników naturalności na przykładzie Trichoptera. Stanisław Czachorowski, Marcin Krejckant
Ocena naturalności ekosystemów wodnych za pomocą wskaźników naturalności na przykładzie Trichoptera Stanisław Czachorowski, Marcin Krejckant Waloryzacja, monitoring Do oceny jakości ekosystemów wodnych,
Wiadomości Entomologiczne 35 (2) 121-128 Poznań 2016 KRÓTKIE DONIESIENIA SHORT COMMUNICATIONS
Wiadomości Entomologiczne 35 (2) 121-128 Poznań 2016 KRÓTKIE DONIESIENIA SHORT COMMUNICATIONS 729 Nowe dane o rozmieszczeniu Drypta dentata (ROSSI, 1790) (Coleoptera: Carabidae) w Polsce New data on the
Jeziora w województwie pomorskim. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013
Jeziora w województwie pomorskim Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013 Plan prezentacji 1. Jeziorność Europy i Polski 2. Województwo pomorskie
Warszawa- środowisko przyrodnicze Jak środowisko przyrodnicze determinowało rozwój miasta? Agnieszka Chrząstowska-Wachtel
Warszawa- środowisko przyrodnicze Jak środowisko przyrodnicze determinowało rozwój miasta? Agnieszka Chrząstowska-Wachtel http://www.varsovia.pl/varsovia/ - Co już wiemy? Gdzie leży Warszawa? http://www.batorz.gmina.pl/img/zdjecia/_big/eu_location_pol.png&imgrefurl
Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53
Rozkład tematów z geografii w Gimnazjum nr 53 Rozkład materiału nauczania w podziale na poszczególne jednostki lekcyjne (tematy) przy 2 godzinach geografii w tygodniu w klasie drugiej gimnazjum. Nr lekcji
ZAŁĄCZNIKI. sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 1.10.2015 r. COM(2015) 481 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie postępów w ustanawianiu chronionych obszarów