ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIX NR 3/4 WARSZAWA 1998: STANISŁAWA ELŻBIETA LICZNAR*, HENRYK MARUSZCZAK**

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIX NR 3/4 WARSZAWA 1998: STANISŁAWA ELŻBIETA LICZNAR*, HENRYK MARUSZCZAK**"

Transkrypt

1 ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIX NR 3/4 WARSZAWA 1998: STANISŁAWA ELŻBIETA LICZNAR*, HENRYK MARUSZCZAK** CHARAKTERYSTYKA GLEB KOPALNYCH I WSPÓŁCZESNYCH Z REJONU KURHANÓW NEOLITYCZNYCH NA GRZĘDZIE SOKALSKIEJ (POLSKA SE) PRZY ZASTOSOWANIU METOD SUBMIKROMORFOLOGICZNYCH * Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego Akademii Rolniczej we Wrocławiu; **Zakład Geografii Fizycznej i Paleogeografii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie WSTĘP Grzęda Sokalska jest jednym z zachodnich subregionów lessowej W yżyny W ołyńskiej, gdzie na działach międzydolinowych występują liczne kurhany. Są to głów nie kurhany neolitycznej kultury ceramiki sznurowej (KCSz), która rozwijała się na terenie Polski SE w interwale 4,5-3,7 ka BP, w warunkach zbiorowisk lasów mieszanych, częściowo przetrzebionych przez ludność kultury pucharów lejkowatych (KPL), zajm ującą się żarow o-w ypaleniskow ą upraw ą ziemi w interwale 5,0-4,5 ka BP [M achnik 1990]. Gleby omawianego rejonu zaczęły się rozwijać po zakończeniu akumulacji lessu, tzn. około 12 ka BP [M aruszczak 1991]. W ystępowanie nasypów kurhanowych pozwala wyodrębnić poziomy i cechy gleb, które rozwijały się w trzech etapach: w warunkach naturalnych w interwale 12-5 ka BP, przekształcenie ich nastąpiło w okresie gospodarki neolitycznej 5,0-3,5 ka BP oraz późniejszego rozwoju pedogenezy. Te etapy rozwoju określano na podstawie terenowych badań geologiczno-morfologicznych wykonanych przez M aruszczaka w latach Dla dokładniejszego określenia cech tych gleb oraz stopnia ich antropogenizacji przeprow adzono badania subm ikrom orfologiczne przy zastosowaniu m ikroskopu elektronow ego z rentgenowską przystawką m ikroanalityczną (SEM- -EDXRA).

2 106 S. E. Licznar, H. M aruszczak CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAŃ Badania gleb były skoordynowane z wykopaliskam i archeologicznym i, prowadzonymi pod kierunkiem Jana Machnika z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. W latach obejmowały one okolice wsi Łubcze i Nedeżów, km na E od Tomaszowa (rys. 1A). Przeważająca część kurhanów w tych okolicach zbudowana jest z utworów ciemno zabarwionych ( czarnoziemnych ), tylko w nielicznych są to utwory jasno zabarwione. Kurhany występują głównie wśród pól uprawnych i są w stadium mniej lub bardziej zaawansowanej denudacji. Po wielu pozostały tylko ciem ne plam y, otoczone jaśniej zabarwionym i glebami. W ykopy archeologiczne oraz wiercenia wykonane świdrem glebow ym w ykazały, że w okolicy Nedeżowa najlepiej zachowane kurhany występują w lasach i mają wysokość 1,5-2,0 m. W okół nich znajdują się niezbyt zaawansowane w rozwoju gleby brunatne właściwe lub brunatne wyługowane o miąższości 0,6-1,0 m. Pod nasypami kurhanowymi występują gleby zbliżone typologicznie, bardziej zaawansowane w rozwoju, o miąższości około 1,2 m. Kurhany tego typu sypano w okresie poprzedzającym ingerencję człowieka w przekształcenie środowiska przyrodniczego. Pod nasypami kurhanów czarnoziemnych występują: ciemno zabarwiony, miąższy poziom humusowy-darniowy, poniżej poziom iluwiacji tlenków Fe, natomiast niżej miejscami widoczne są oznaki iluwiacji węglanów (rys. 1C II.3). Miąższość tych zagrzebanych gleb jest niewielka, poniżej 1, 0 m. M ożna więc sądzić, że pagórki wododziałowe, na których sypano kurhany, podlegały erozji. Była to pierw sza faza erozji gleb związana z działalnością człow ieka neolitycznego, a teren był w znacznym stopniu wylesiony. Na pastwiskach KCSz rozwinęły się miąższe poziomy humusowe-darniowe, morfologicznie podobne do czarnoziem ów. Do badań mikromorfologicznych pobrano próbki z kurhanu i jego otoczenia na terenie stanowiska archeologicznego Łubcze 1 (rys. 1C III). W okolicy tego kurhanu na dziale m iędzydolinowym przew ażają obecnie gleby płow e z w ykształconym poziomem orno-próchnicznym. W obrębie powierzchni wypukłych i subhoryzontalnych m iąższość ich wynosi około 1,5 m. Fakt ten oraz w ystępow a nie poziomu diagnostycznego Bt świadczy, że są to gleby dobrze wykształcone. M ają więc one cechy odpowiednie do czasu przekształcenia pedogenetycznego lessów po zakończeniu ich akumulacji, tzn. w okresie około 12 tys. lat. W obrębie lokalnych obniżeń powierzchni miąższość gleb wzrasta do 2 m i więcej, a w górnych ich poziom ach występują oznaki odgórnego oglejenia (rys. 1B,C). W najbliższym sąsiedztwie kurhanu stwierdzono utwory z fazy jego degradacji. Nasyp kurhanowy pierwotnie miał średnicę około 5 m i wysokość 3 m; były to wymiary standardowe dla kurhanów KCSz w Polsce SE [Machnik 1990]. Tak wysoki nasyp był zapewne dość szybko degradowany. Była to druga faza erozji gleb zw iązana z działalnością człowieka neolitycznego, tym razem nieco intensywniejsza. Po okresie rozwoju pasterstwa KCSz teren ponownie opanowała roślinność leśna. Pod jej osłoną na produktach denudacji kurhanu rozwinęły się gleby brunatne o małej miąższości. Pod tymi młodszymi glebami, które należy datować na ostatnie 3,5-3,0 tys. lat, są zagrzebane gleby z okresu poprzedzającego sypanie kurhanów (rys. 1C III.2 i III.4).

3 Gleby kopalna i współczesne z kurhanów neolitycznych 707 b c to p o g r a p h ic a l s u r f a c e : a l p rim ary, b) d u r in g th e C W C a c t i v i t i e s, с ) p r e s e n t p r e s e n t d é c a lc if ic a t io n e x t e n t 10 km t u r f -h u m ic h o r iz o n d u r in g th e CWC a c t iv it ie s p r e s e n t K u r g a n m o u n d ГГ г c a r b o n a t e l o e s s (s o il p a r e n t r o c k ) I s itu a tio n of s tu d ie d s o il p r o f ile s тттптт 1-4 p ro file s itu a tio n a f t e r Flg.1B 3 a u n d e r K u r g a n m ou n d 3 b o n th e K u r g a n rim Ш 3 c a u t o f K u r g a n SO IL H O R IZO N S пмуи A Eet Bt ШЛ Btc C f W I C c a D.Ab I вы- ЕШЕ AP OTHER S IG N A T U R E S Г- 1 K u r g a n m o u n d I I I о о 1 p s e u d o g le y. s y m p to m s 1» О I k r o to v in e n I со со 1 С асо з c o n c r e t i o n s h - s 1 s t u d ie d s a m p l e s s it u â t. RYSU N E K 1. Zróżnicowanie gleb w rejonie występowania kurhanów w e wsi Łubcze na Grzędzie Sokalskiej (opracował H. Maruszczak 1993): A - położenie omawianego terenu; В - zmiany ukształtowania terenu związane z rozwojem działalności gospodarczej; С - schemat profilów glebowych w okresie: I - poprzedzającym rozwój gospodarki neolitycznej; II - rozwoju kultury ceramiki sznurowej; III - współczesnym FIGURE 1. Differentiation o f soils in the area o f kurgans occurrence in the village o f Łubcze in Sokal Plateau-ridge (worked by H. Maruszczak 1993): A - localization of the area under study; В - changes in the relief connected with a development of agricultural activities; С - schemes o f soil horizons in the periods: I - before the development of Neolithic agriculture, II - development of Corded Ware Culture, III - contemporary

4 108 S. E. Licznar, H. M aruszczak METODYKA BADAŃ Przedm iotem badań był materiał glebowy pobrany ze stanow iska archeologicznego Łubcze 1, w którym oznaczono ph w IM KC1, C-ogółem i skład granulometryczny oraz właściwości mikromorfologiczne na podstawie cieńkich płytek glebowych za pomocą mikroskopu polaryzacyjnego. Do badań submikromorfologicznych wytypowano próbki, których położenie (rys. 1C) przedstawiono w następującej kolejności: próbka nr 1 - z dolnych warstw nasypu kurhanowego (III.За), próbka nr 2 - z górnych warstw poziomu humusowego z oznakami paleniska (III.За), próbka nr 3 - z poziomu Bt gleby współczesnej bezpośrednio obok kurhanu (111.3с), próbka nr 4 - z poziomu Bt gleby wytworzonej przed okresem sypania kurhanu (1И-2 ), próbka nr 5 - z poziomu Bbr gleby współczesnej na utworach z degradacji kurhanu (III.4). W łaściwości submikromorfologiczne oznaczono na zgładach jednostronnych za pom ocą elektronow ego mikroskopu skaningowego i przy zastosowaniu rentgenowskiej przystawki m ikroanalitycznej [Kamińska, Szkudlarski 1979]. OMÓWIENIE WYNIKÓW Badane gleby wytworzone z utworów lessowych charakteryzują się mało zróżnicowanym uziarnieniem (tab. 1). Są to utwory pyłowe zwykłe i ilaste, w których zwraca uwagę profilowe przemieszczenie iłu koloidalnego w glebie płowej współczesnej. Odczyn tych gleb jest przeważnie silnie kwaśny i kwaśny, z wyjątkiem poziomów zawierających węglan wapnia. Procentowa zawartość C-ogółem w poziomach próchnicznych waha się od 1,04-0,55 przy najwyższej zawartości w poziomie Ap, a najniższej w poziomie Ab. W układzie profilowym zaznacza się spadek jego zawartości. Badania mikromorfologiczne potwierdziły, że analizowane gleby wytworzyły się z utworów lessowych o stosunkowo wyrównanym uziarnieniu, w którym dominują przede wszystkim ziarna kwarcu (fot. 1). W zajemny udział ziaren grubszych do drobnych tworzy tekstury enaulic i porfiric w bardziej zwięzłych poziomach Ab, Bt, Bbr gleb kopalnych. Poziomy iluwialne gleb współczesnych i kopalnych charakteryzują się obecnością struktur plazmy vosepic oraz licznych wypełnień i otoczek w porach glebowych. Cechą znam ienną poziom ów brunatnienia jest występowanie struktur plazmy skellattisepic i drobnych wytrąceń w form ie m ikrokonkrecji (guzków). A naliza subm ikrom orfologiczna materiału glebowego z nasypu kurhanu w y kazała obecność ziaren mineralnych w mocno rozdrobnionej fazie glebowej. W ystępujące tu nieregularne i ostrokrawędziste ziarna kwarcu są typowe dla utworów lessowych (fot. 2 a,b). Mocno rozdrobniona faza glebowa charakteryzuje się zróżnicowanym składem chemicznym (fot. 2 c,d). W ykazuje to widmo i procentowy skład atomowy, w którym dominują następujące pierwiastki: Si - 34,43 %, Al - 12,04%, К -3,62%, C a-2,6 7 %, Fe - 1,39% oraz w mniejszej ilości

5 Gleby kopalne i współczesny z kurhanów neolitycznych 709 (poniżej 1%) występują Na, S, Cl, Ti, Zn. W analizowanym materiale glebowym z nasypu kurhanu zwraca uw agę obecność węgla i siarki. Znacznie bardziej urozmaicony skład masy glebowej występuje w poziomie humusowym Ab znajdującym się pod nasypem kurhanowym. W ykonane widmo z części centralnej powierzchni (fot. 3a,b) wykazuje obecność tlenków żelaza, chromu i tytanu przy jednoczesnym braku krzemu. Natomiast mikroanaliza widocznego skupienia trzech drobnych ziaren minerałów w części górnej obrazu (fot. 3 a,c) wykazała występowanie ceru, toru i pozostałych pierwiastków z rodziny lantanowców. W idoczne w tym poziomie większe ziarna to przypuszczalnie skalenie (fot. 3 a,d) o składzie atomowym: Si -27,43%, Al -11,35%, N a-7,8 4 % oraz poniżej 1% К i Ca. W poziom ie Bt gleby współczesnej zwraca uwagę stosunkowo mało zróżnicowany skład chemiczny masy glebowej. Jest to utwór, w którym różniące się wielkością ziarna kwarcu tkwią w mocno rozdrobnionej fazie masy glebowej (fot. 4a,b). W składzie chemicznym masy glebowej zdecydowanie dominuje krzem nad glinem, sodem, potasem, wapniem, żelazem i siarką. Poziom Bt pochodzący z okresu przed sypaniem kurhanu ma cechy typowego poziomu iluwialnego. Potwierdza to duża ilość otoczek ilastych skupionych przy ściankach porów glebowych lub ich wypełnień. Osadzający się na ściankach porów glebowych materiał (fot. 6 a,b) w swoim składzie zawiera przede wszystkim glin, krzem, potas, żelazo, a w mniejszej ilości wapń i siarkę. Podobnym składem charakteryzują się warstwowe otoczki wypełniające pory glebowe (fot. 5a,b), które w swoim składzie atomowym mają: Si -24,41%, Al - 13,88%, F e -3,6 2 %, Mg - 1,89%, К - 1,69%, a poniżej 1% Ca i Ti. M ikrograf powierzchniowego rozmieszczenia (fot. 5 c,d) wykazuje, że w budowie tych otoczek dominują krzem i żelazo. Skład chemiczny masy glebowej w poziomie Bbr gleby współczesnej zbliżony jest do materiału glebowego pochodzącego z nasypu kurhanu. W analizowanym poziomie spotykamy niekiedy bardzo drobne mikrokonkrecje (guzki) mineralnożelaziste (fot. 6 c,d), zbudowane z krzemu, glinu, żelaza, magnezu, potasu, wapnia ze śladami siarki i tytanu. DYSKUSJA Przeprowadzone badania gleb występujących na stanowisku archeologicznym Łubcze 1 wykazały, że gleby te zostały wytworzone z lessów o składzie granulom etrycznym utworów pyłowych zwykłych i ilastych częściow o odw a pnionych. W poziomach humusowych gleb tak współczesnych, jak i kopalnych występuje znaczna zawartość węgla ogółem. Różnice w budowie badanych poziom ów genetycznych związane z przebiegiem procesów glebowych potwierdziły badania mikromorfologiczne. W ykazały one w poziomach iluwialnych obecność typowych cech, takich jak: struktury plazmy glebowej vosepic oraz liczne otoczki i wypełnienia w porach, natomiast w poziom ie brunatnienia występowanie plazmy o strukturze skellattisepic i w y trąceń m ineralno-żelazistych w formie mikrokonkrecji [Kowaliński, Licznar 1981; Leger 1987; Pe csi, M orozowa 1987]. Różnice w składzie chemicznym masy glebowej pełniej zobrazowały badania subm ikrom orfologiczne. M ikroanaliza pod m ikroskopem elektronow ym skanin-

6 110 S. E. Licznar, H. M aruszczak TABELA 1. Niektóre właściwości poziomów diagnostycznych badanych gleb TABLE 1. Some properties of diagnostic horizons of investigated soils Profil Profile Poziom Horizon ph 1 M KC1 Ctot. [%] CaC03 [%] Procent frakcji o średnicy [mm] Per cent of fraction of diameter [mm] >1 1-0,1 0,1-0,02 <0,02 <0,002 ШЗа Ab 6,8 0,82 1, ШЗс Eet 4,6 0, Bt 3,9 0, Bt 4,0 0, Cca 6,9 0,11 8, Ш2 Bbr 4,5 0, Ab 4,3 0, Bt 4,3 0, П14 Ap 5,7 1, Bbr 5,4 0, Bbr 4,8 0, Ab 4,4 0, gowym wykazała występowanie w składzie masy glebowej większości badanych gleb znaczny udział takich pierwiastków, jak Si, Al, K, Ca i Fe oraz obecność ziarn kwarcu i skaleni. W składzie widma z poziomów Ab mikroanaliza dodatkowo wykazała obecność węgla i siarki. Może to świadczyć o występowaniu w tych poziom ach połączeń organiczno-m ineralnych. Od badanych gleb odbiega warstwa poziomu humusowego z oznakami paleniska znajdująca się pod nasypem kurhanowym.w mikroanalizie widma tego poziomu występują tlenki żelaza, chromu i tytanu przy jednoczesnym braku krzemu. M ogą to być ślady występującej tam rdzy związane z procesem antropogenizacji. O zaawansowanej antropogenizacji tej warstwy świadczy również obecność pierwiastków z grupy lantanowców. W literaturze istnieje pogląd, że udział lantanowców wzrasta często pod wpływem działalności człowieka, a występują one w popiołach i pyłach kominowych [Kabata-Pendias, Pendias 1993]. Należy sądzić, że analizowana próbka pochodzi z części polepy występującej pod kurhanem. M ikroanaliza pod elektronowym mikroskopem skaningowym potwierdziła, że poziom Bt gleby kopalnej wytworzonej w okresie przed rozwojem gospodarki neolitycznej m a cechy typowego poziom u iluwialnego. Duża ilość ilastych otoczek wypełniających pory glebowe z udziałem Al, Si, K, Fe wskazuje, że nagromadzony materiał iluwialny powstał w wyniku przemieszczania glinokrzemianów w sprzyjających warunkach iluwiacji [Drozd i in. 1986, Jongmans i in. 1992, K ow aliński, Licznar 1981]. Na podstaw ie m ikroanalizy wykonanej w poziom ie Bbr gleby brunatnej w spółczesnej z otoczenia kurhanu można stwierdzić, że skład chemiczny rozdrobnionej fazy glebowej i mikrokonkrecji jest bardzo zbliżony do masy glebowej z warstw nasypu kurhanowego. W skazuje to na słuszność hipotezy powstałej na podstawie prowadzonych badań terenowych, która sugeruje, że gleby brunatne współczesne w ytw orzyły się na produktach denudacji kurhanów.

7 Gleby kopalne^ i współczesne z kurhanów neolitycznych 1JJ_ WNIOSKI N a podstaw ie przeprow adzonych badań m ożna wyciągnąć następujące w nioski: 1. Znaczna ilość otoczek glinokrzemianowych w poziomie iluwialnym gleby zagrzebanej pod badanym kurhanem świadczy, że wykazywała ona oznaki lessiważu. M ożna więc sądzić, że około 4,5 ka BP w badanej okolicy na lessach występowały gleby płowe. 2. Ślady pierwiastków ziem rzadkich i tlenków żelaza (rdzy), obecne w hum usowym poziomie zagrzebanym pod kurhanem, mogą być oznakami antropopresji neolitycznej. W iązały się one z wypaleniskową techniką użytkowania ziemi albo z obrzędem grzebalnym. LITERATURA DROZD J., KOWALIŃSKI S., LICZNAR S., WEBER J.,1986: Micromorphometric and submicroscopic study of the diagnostic horizon of different brown-earth soils. Physical properties of agricultural materials and products. Hemisphere Publ. Corp. Washington, New York, London: JONGMANS A. C., VAN OORT F., BUURMAN P., JAUNET A. M. 1992: Formation and recrystallization of amorphous Al/Si Coatings. Micromorphology and submicroscopy of coatings in a quaternary aliter terrace sequence, France. Abstracts 9th Int. Working Meeting of Soil Micromorph. Townsville, Queensland, Australia, 75. KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1993: Pierwiastki śladowe w środowisku biologicznym. PWN, Warszawa, 364. KAMIŃSKA A.,SZKUDLARSKI K., 1979: Mikroanaliza rentgenowska. Prac. Nauk. Inst. Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich. Politechniki Wrocławskiej, 42,17: KOWALIŃSKI S., LICZNAR S. E. 1981: Micromorphological characteristics of some cultivated brown soils. Rocz. Glebozn. 32, 3: LEGER M 1987: Micromorphologie de loess at paleosols intraloessiques en Souabe at Bawiere. Soil Micromorphology. Proc. of the 7th Int. Working Meeting on Soil Micromorphology. Paris: MACHNIK J. 1990: The Kurgan Culture and its substratum in the Carpatian zone. J. Indo-European Studies, 18, 1-2: MARUSZCZAK H. 1991: Zróżnicowanie stratygraficzne lessów polskich. (Stratigraphical differentiation of Polish loesses). Main section of loesses in Poland, Univ. MCS, Lublin, A: PE CSI M., MOROZOVA O. 1987: Micromorphological investigation of paleosol enclosures in the loess profile at Paks Hungary. Soil Micromorphology. Proc. of the 7th Int. Working Meeting on Soil Micromorphology. Paris:

8 112 S. E. Licznar, H. M aruszczak S.E. LICZNAR*, H. MARUSZCZAK** STUDIES OF SOME SOILS FROM THE LOCALITY OF NEOLITHIC TUMULI IN SOKAL PL ATE AU-RID GE (SE POLAND) USING SUBMICROMORPHOLOGICAL METHODS *Institute of Soil Science and Agricultural Environment Protection, Agricultural University of Wrocław **Department of Physical Geography and Paleogeography, UMCS in Lublin SU M M A RY A Neolithic tumulus was examined, built from chernozem-like deposit.there are brown soils in surroundings, which developed before the time of Neolithic settlement and after their termination. The research showed that it can be supposed that about 4,5 ka BP, lessive-type soils developed from loesses occurred in the investigation area. The presence of traces of elements rare earths and iron oxides (rust) found in the humus horizon buried under the kurgan can be signs of Neolithic anthropopression. Prof. dr hab. Stanisława Elżbieta Licznar Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego Akademia Rolnicza we Wrocławiu Wrocław, ul. Grunwaldzka 53 Praca wpłynęła do redakcji w maju 1997 r.

9 FOTOGRAFIA 1. Mikromorfologia: a - profil nr III За, poziom Ab; b - profil nr III 3c, poziom Bt; с - profil nr III 2, poziom Bt; d - profil III 4, poziom Bbr (c, d - z analizatorem) PHOTO 1. Micromorphology: a - profile No III За, horizon Ab; b - profile No III 3c, horizon Bt; с - profile No III 2, horizon Bt; d - profile No III 4, horizon Bbr (c,d - with analyzer) Gleby kopalne i współczesne z kurhanów neolitycznych

10 KEV 114 S. E. Licznar, H. M aruszczak FOTOGRAFIA 2. SEM-EDXRA :a - ziarna kwarcu, b - mikroanaliza całej powierzchni, с - mocno rozdrobniona faza glebowa, d - mikroanaliza całej powierzchni (próbka nr 1); PHOTO 2. SEM-EDXRA: a - grain of quartz, b - microanalysis of the whole surface, с - strongly dispersed soil phase, d - microanalysis of the whole surface (sample No 1) KSV

11 KEV FOTOGRAFIA 3. SEM-EDXRA: a - heterogeniczna masa glebowa, b - mikroanaliza z części centralnej powierzchni, с - mikroanaliza jasnego skupienia trzech f robnych minerałów, d - mikroanaliza ziarna skalenia (próbka nr 2); PHOTO 3. SEM-EDXRA: a - heterogenical soil material, b - microanalysis of a central part of the surface, с - microanalysis of a light-coloures cluster of three fine minerals, d - microanalysis of a feldspar grain (sample No 2) / Gleby kopalne i współczesne z kurhanów neolitycznych 115

12 K3V FOTOGRAFIA 4. SEM-EDXRA: a - ziarna kwarcu, b - mikroanaliza ziarna kwarcu na przecięciu krzyża, с - mikroanaliza tła drugiej ćwiartki, d - mikroanaliza tła czwartej ćwiartki (próbka nr 3); PHOTO 4. SEM-EDXRA: a - grains of quartz, b - microanalysis of a quartz crystal on the cross-cut of the cross, с - microanalysis of the background of the second quarter, d - microanalysis of the background of the fourth quarter (sample No 3)

13 FOTOGRAFIA 5. SEM-EDXRA: a - wypełnienie pory glebowej, b - mikroanaliza na przecięciu krzyża, с - rozmieszczenie Fe, d - rozmieszczenie Si (próbka nr 4); PHOTO 5. SEM-EDXRA :a - coating, b - microanalysis on the cross-cut of the cross, с - distribution of Fe, d - distribution of Si (sample No 4) Gleby kopalne i współczesne z kurhanów neolitycznych 777

14 e FOTOGRAFIA 6. SEM-EDXRA: a -^wytrącenie przy ściance pory glebowej, b - mikroanaliza na przecięciu krzyża (próbka nr 4); с - mikrokonkrecja, d - mikroanaliza na przecięciu.krzyża (pröbka nr 5); PHOTO 6. SEM-EDXRA: a - precipitation at the side of a pore, b - microanalysis on the cross-cut of the cross, с - distribution of Fe, d - distribution of Si (sample No 4); с - nodule, d - microanalysis on the cross-cut of the cross (sample No 5) S. E. Licznar, H. M aruszczak

GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach

GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.

Bardziej szczegółowo

BADANIE ZWIETRZELIN RELIKTOWYCH WAPIENI JURAJSKICH PRZY ZASTOSOWANIU METOD SUBMIKROMORFOLOGICZNYCH

BADANIE ZWIETRZELIN RELIKTOWYCH WAPIENI JURAJSKICH PRZY ZASTOSOWANIU METOD SUBMIKROMORFOLOGICZNYCH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVIII NR 1/2, WARSZAWA 1997: 71-77 STANISŁAWA ELŻBIETA LICZNAR, JERZY DROZD, MICHAŁ LICZNAR BADANIE ZWIETRZELIN RELIKTOWYCH WAPIENI JURAJSKICH PRZY ZASTOSOWANIU METOD SUBMIKROMORFOLOGICZNYCH

Bardziej szczegółowo

W YSTĘPOW ANIE ŻELAZA, MANGANU, CHROMU, NIKLU I KOBALTU W GLEBACH WYTWORZONYCH Z NAJMŁODSZYCH LESSÓW RÓWNINY BLOŃSKO-SOCHACZEW SKIEJ

W YSTĘPOW ANIE ŻELAZA, MANGANU, CHROMU, NIKLU I KOBALTU W GLEBACH WYTWORZONYCH Z NAJMŁODSZYCH LESSÓW RÓWNINY BLOŃSKO-SOCHACZEW SKIEJ ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIV NR 1/2WARSZAWA 144,1: 81-41 KRYSTYNA CZARNOWSKA, JÓZEF CHOJNICKI W YSTĘPOW ANIE ŻELAZA, MANGANU, CHROMU, NIKLU I KOBALTU W GLEBACH WYTWORZONYCH Z NAJMŁODSZYCH LESSÓW RÓWNINY

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH OPER CORCONTIC 3: 120 126, 2000 ZWRTOŚĆ SIRKI W GLEBCH WYTWORZONYCH Z PISKOWCÓW N TERENIE PRKU NRODOWEGO GÓR STOŁOWYCH The content of total sulphur in soils developed from sandstones in the area of Stołowe

Bardziej szczegółowo

ROZMIESZCZENIE WYBRANYCH METALI W PROFILACH GLEB UPRAWNYCH NA TERENACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ PRZEMYSŁ MIEDZIOWY CZ. I. CHARAKTERYSTYKA GLEB

ROZMIESZCZENIE WYBRANYCH METALI W PROFILACH GLEB UPRAWNYCH NA TERENACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ PRZEMYSŁ MIEDZIOWY CZ. I. CHARAKTERYSTYKA GLEB ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIÜ NR 3/4 WARSZAWA 1992: 125-131 SAMIR SHAMSHAM ROZMIESZCZENIE WYBRANYCH METALI W PROFILACH GLEB UPRAWNYCH NA TERENACH ZANIECZYSZCZONYCH PRZEZ PRZEMYSŁ MIEDZIOWY CZ. I. CHARAKTERYSTYKA

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI ŚLADOWE I ŻELAZO W GLEBACH UPRAWNYCH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW GLACJALNYCH

PIERWIASTKI ŚLADOWE I ŻELAZO W GLEBACH UPRAWNYCH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW GLACJALNYCH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII SUPL. WARSZAWA 1996: 51-63 BARBARA GWOREK, KRYSTYNA JESKE PIERWIASTKI ŚLADOWE I ŻELAZO W GLEBACH UPRAWNYCH WYTWORZONYCH Z UTWORÓW GLACJALNYCH K atedra G leboznaw stw a S

Bardziej szczegółowo

WPŁYW UTWORÓW GEOLOGICZNYCH I PROCESOW PEDOGENICZNYCH N A SKŁAD CHEMICZNY FRAKCJI ILASTEJ GLEB

WPŁYW UTWORÓW GEOLOGICZNYCH I PROCESOW PEDOGENICZNYCH N A SKŁAD CHEMICZNY FRAKCJI ILASTEJ GLEB ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 4 WARSZAWA 2010: 26-39 ZYGMUNT BROGOWSKI1, STANISŁAW UZIAK2, TOMASZ KOMORNICKI3 WPŁYW UTWORÓW GEOLOGICZNYCH I PROCESOW PEDOGENICZNYCH N A SKŁAD CHEMICZNY FRAKCJI ILASTEJ

Bardziej szczegółowo

METALE CIĘŻKIE W GLEBACH UTWORZONYCH Z UTWORÓW ALU WIALŃ Y CH I EOLICZNYCH OKOLIC WARSZAWY

METALE CIĘŻKIE W GLEBACH UTWORZONYCH Z UTWORÓW ALU WIALŃ Y CH I EOLICZNYCH OKOLIC WARSZAWY ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII SUPL. WARSZAWA 1996: 65-73 BARBARA GWOREK, KRYSTYNA CZARNOWSKA METALE CIĘŻKIE W GLEBACH UTWORZONYCH Z UTWORÓW ALU WIALŃ Y CH I EOLICZNYCH OKOLIC WARSZAWY K atedra G leboznaw

Bardziej szczegółowo

BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW

BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. 23, Z. 2, W ARSZAW A 1972 JAN BORKOWSKI, ROMAN CZUBA, JERZY PRES BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE

Bardziej szczegółowo

Geomorfologia. Tomasz Kalicki. Instytut Geografii Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego Zakład ad Geomorfologii i Kształtowania

Geomorfologia. Tomasz Kalicki. Instytut Geografii Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego Zakład ad Geomorfologii i Kształtowania Geomorfologia Tomasz Kalicki tomaszkalicki@ymail.com http://www. www.ujk.edu.pl/zgks/ Instytut Geografii Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego Zakład ad Geomorfologii i Kształtowania

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI I TYPOLOGIA GLEB WYTWORZONYCH Z RUDY DARNIOWEJ

WŁAŚCIWOŚCI I TYPOLOGIA GLEB WYTWORZONYCH Z RUDY DARNIOWEJ ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVII SUPL. WARSZAWA 1996: 97-101 ZBIGNIEW CZERWIŃSKI, DANUTA KACZOREK WŁAŚCIWOŚCI I TYPOLOGIA GLEB WYTWORZONYCH Z RUDY DARNIOWEJ K atedra G leboznaw stw a SG G W w W arszaw ie

Bardziej szczegółowo

PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ

PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY

Bardziej szczegółowo

TELEDETEKCJA. Jan Piekarczyk

TELEDETEKCJA. Jan Piekarczyk Jan Piekarczyk Zakład Kartografii i Geomatyki Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Główne ograniczenia optycznej teledetekcji gleb: 1.

Bardziej szczegółowo

Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych

Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Międzynarodowa Konferencja Popioły z Energetyki- Zakopane 19-21.X.2016 r. Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Mikołaj Ostrowski, Tomasz Baran

Bardziej szczegółowo

CZARNE ZIEMIE RÓWNINY BŁOŃSKO-SOCHACZEWSKIEJ WYTWORZONE Z POKRYWOWYCH UTWORÓW PYŁOWYCH

CZARNE ZIEMIE RÓWNINY BŁOŃSKO-SOCHACZEWSKIEJ WYTWORZONE Z POKRYWOWYCH UTWORÓW PYŁOWYCH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLV NR 3//4 WARSZAWA 1994: 97-107 JÓZEF CHOJNICKI CZARNE ZIEMIE RÓWNINY BŁOŃSKO-SOCHACZEWSKIEJ WYTWORZONE Z POKRYWOWYCH UTWORÓW PYŁOWYCH Katedra Gleboznawstwa SGGW w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej

Bardziej szczegółowo

Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk

Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r

Bardziej szczegółowo

ROZMIESZCZENIE MINERALNYCH ZWIĄZKÓW FOSFORU W GLEBACH PIASKOWYCH NIZINY POŁUDNIO WOPODL AS KIE J

ROZMIESZCZENIE MINERALNYCH ZWIĄZKÓW FOSFORU W GLEBACH PIASKOWYCH NIZINY POŁUDNIO WOPODL AS KIE J ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIX z. 3/4 WARSZAWA 1998: 135-141 JOLANTA RACZUK ROZMIESZCZENIE MINERALNYCH ZWIĄZKÓW FOSFORU W GLEBACH PIASKOWYCH NIZINY POŁUDNIO WOPODL AS KIE J Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI ŚLADOWE W NIEKTÓRYCH GLEBACH LESSOWYCH REGIONU OPATOWSKO-SANDOMIERSKIEGO

PIERWIASTKI ŚLADOWE W NIEKTÓRYCH GLEBACH LESSOWYCH REGIONU OPATOWSKO-SANDOMIERSKIEGO ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE, T. X V DOD. W ARSZAW A 1965 MARIA PIOTROWSKA PIERWIASTKI ŚLADOWE W NIEKTÓRYCH GLEBACH LESSOWYCH REGIONU OPATOWSKO-SANDOMIERSKIEGO Zakład Gleboznawstwa IUNG Puławy Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYDZIELEŃ W STALIWIE RUR KATALITYCZNYCH PRZY POMOCY MIKROSKOPU SKANINGOWEGO

BADANIE WYDZIELEŃ W STALIWIE RUR KATALITYCZNYCH PRZY POMOCY MIKROSKOPU SKANINGOWEGO 33/9 Archives of Foundry, Year 2003, Volume 3, 9 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2003, Rocznik 3, Nr 9 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 BADANIE WYDZIELEŃ W STALIWIE RUR KATALITYCZNYCH PRZY POMOCY MIKROSKOPU SKANINGOWEGO

Bardziej szczegółowo

ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ALUWIALNYCH ŻUŁAW

ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ALUWIALNYCH ŻUŁAW ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLVI NR 1/2 WARSZAWA 1995: 65-77 KRYSTYNA CZARNOWSKA, HANNA BONTRUK ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ALUWIALNYCH ŻUŁAW Katedra Gleboznawstwa SGGW w Warszawie WSTĘP Gleby aluwialne

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA KOROZJI DWUFAZOWEGO STOPU TYTANU W ŚRODOWISKU HCl. CORROSION OF TWO PHASE TI ALLOY IN HCl ENVIRONMENT

MECHANIKA KOROZJI DWUFAZOWEGO STOPU TYTANU W ŚRODOWISKU HCl. CORROSION OF TWO PHASE TI ALLOY IN HCl ENVIRONMENT ANNA KADŁUCZKA, MAREK MAZUR MECHANIKA KOROZJI DWUFAZOWEGO STOPU TYTANU W ŚRODOWISKU HCl CORROSION OF TWO PHASE TI ALLOY IN HCl ENVIRONMENT S t r e s z c z e n i e A b s t r a c t W niniejszym artykule

Bardziej szczegółowo

Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały

Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały A. Podziały stosowane do 1998 roku: Części szkieletowe > 1 mm Grupa frakcji Podział wg (wymiary w mm): PTG BN-78/9180-11 Frakcja Podfrakcja Kamienie

Bardziej szczegółowo

MAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa

MAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa Acta Agrophysica 2012, 19(4), 803-814 MAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ GLEB LEŚNYCH MIASTA LUBLINA

ODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ GLEB LEŚNYCH MIASTA LUBLINA Proceedings of ECOpole Vol., No. 1 Piotr BARTMIŃSKI 1, Andrzej PLAK 1 i Ryszard DĘBICKI 1 ODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ GLEB LEŚNYCH MIASTA LUBLINA RESISTANCE TO DEGRADATION OF FOREST SOILS OF THE LUBLIN CITY

Bardziej szczegółowo

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca

Bardziej szczegółowo

AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby. AtriGran błyskawicznie udostępnia wapń. AtriGran usprawnia pobieranie makroskładników z gleby

AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby. AtriGran błyskawicznie udostępnia wapń. AtriGran usprawnia pobieranie makroskładników z gleby AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby Produkt wytworzony z surowca pochodzącego z młodego, unikatowego w Europie złoża do produkcji wapna nawozowego. Porowatość surowca dająca ogromną powierzchnię

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 16 stycznia 2019 r. Nazwa i adres: ZAKŁADY

Bardziej szczegółowo

W następującej części pokazanych zostało sześć rodzajów profili gleb oraz przykłady krajobrazu w każdej z lokacji.

W następującej części pokazanych zostało sześć rodzajów profili gleb oraz przykłady krajobrazu w każdej z lokacji. Gleby na świecie W następującej części pokazanych zostało sześć rodzajów profili gleb oraz przykłady krajobrazu w każdej z lokacji. Zdjęcie gleby 1 3: Próbka gleby na łące w południowej części stanu Teksas

Bardziej szczegółowo

INIERACTION SPARKS - MINERALS Interakcje wyładowania elektryczne - minerały

INIERACTION SPARKS - MINERALS Interakcje wyładowania elektryczne - minerały Auxiliary sciences in archaeology, preservation of relicts and environmental engineering. CD -no 20, 205. Ed. M Pawlikowski INIERACTION SPARKS - MINERALS Interakcje wyładowania elektryczne - minerały Maciej

Bardziej szczegółowo

SPIEKALNOŚĆ POPIOŁÓW Z BIOMASY ROŚLINNEJ W ASPEKCIE WSKAŹNIKÓW JEJ OCENY

SPIEKALNOŚĆ POPIOŁÓW Z BIOMASY ROŚLINNEJ W ASPEKCIE WSKAŹNIKÓW JEJ OCENY SPIEKALNOŚĆ POPIOŁÓW Z BIOMASY ROŚLINNEJ W ASPEKCIE WSKAŹNIKÓW JEJ OCENY Artur Kraszkiewicz 1, Magdalena Kachel-Jakubowska 1, Ignacy Niedziółka 2 1 Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania Procesami Produkcyjnymi

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski

WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski Acta Agrophysica, 008, (), 7-77 WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY Danuta Domska, Marek Raczkowski Katedra InŜynierii Rolniczej i Surowców

Bardziej szczegółowo

WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW

WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW SUWAŁKI, 15-16 marca 2018 Szacunkowy udział produkowanych kruszyw w drogownictwie Podział kruszyw - naturalne kruszywa z recyklingu 6% kruszywa

Bardziej szczegółowo

Elżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI

Elżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI PRACE ORYGINALNE Elżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Department of Hydraulic Engineering and Environmental Recultivation

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4, Data wydania: 25 września 2009 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI SZKOŁA NAUK TECHNICZNYCH MICHAŁ DRAB EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM MONOGRAFIA Redakcja Wydawnictw

Bardziej szczegółowo

Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne

Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Hodowanie sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na glebach drobnoziarnistych jest nieracjonalne Piotr Sewerniak Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bardziej szczegółowo

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach

Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca

Bardziej szczegółowo

Petrograficzny opis skały

Petrograficzny opis skały Petrograficzny opis skały Skała: S-15 Badana skała to plutoniczna skała magmowa. Minerały występujące w skale to: plagioklazy, biotyt, hornblenda, kwarc, w ilościach podrzędnych stwierdzono cyrkon i apatyt,

Bardziej szczegółowo

R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X IX, N R 4 S , W A R S Z A W A 1988

R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X IX, N R 4 S , W A R S Z A W A 1988 R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X IX, N R 4 S. 21-34, W A R S Z A W A 1988 S T A N IS Ł A W A E L Ż B IE T A L IC Z N A R, S T A N IS Ł A W K O W A L IŃ S K I, M IC H A Ł L IC Z N A R Z A

Bardziej szczegółowo

WPŁYW EROZJI WODNEJ NA STRUKTURĘ I WODOODPORNOŚĆ AGREGATÓW GLEB PŁOWYCH WYTWORZONYCH Z LESSU

WPŁYW EROZJI WODNEJ NA STRUKTURĘ I WODOODPORNOŚĆ AGREGATÓW GLEB PŁOWYCH WYTWORZONYCH Z LESSU ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLV NR 3/4 W ARSZAW A 1994: 21-31 JAN PALUSZEK WPŁYW EROZJI WODNEJ NA STRUKTURĘ I WODOODPORNOŚĆ AGREGATÓW GLEB PŁOWYCH WYTWORZONYCH Z LESSU Instytut Gleboznawstwa Akademii Rolniczej

Bardziej szczegółowo

WIEK TL OSADÓW OCIEPLENIA KORSZEWSKIEGO (LUBELSKIEGO) I CZAS JEGO TRWANIA NA PODSTAWIE PROFILI HALICZ I WELYKYJ HLYBOCZOK (UKRAINA)

WIEK TL OSADÓW OCIEPLENIA KORSZEWSKIEGO (LUBELSKIEGO) I CZAS JEGO TRWANIA NA PODSTAWIE PROFILI HALICZ I WELYKYJ HLYBOCZOK (UKRAINA) УДК 55.79 WIEK TL OSADÓW OCIEPLENIA KORSZEWSKIEGO (LUBELSKIEGO) I CZAS JEGO TRWANIA NA PODSTAWIE PROFILI HALICZ I WELYKYJ HLYBOCZOK (UKRAINA) Stanisław Fedorowicz, Maria Łanczont, Andryj Boguckyj Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

MODYFIKACJA TYTANEM, BOREM I FOSFOREM SILUMINU AK20

MODYFIKACJA TYTANEM, BOREM I FOSFOREM SILUMINU AK20 43/50 Solidification of Metais and Alloys, Year 2000, Volume 2. Book No. 43 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 2000, Rocznik 2, Nr 43 PAN -Katowice PL ISSN 0208-9386 MODYFIKACJA TYTANEM, BOREM I FOSFOREM

Bardziej szczegółowo

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra

Bardziej szczegółowo

Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa

Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa 11 Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa 1 BLOKI GŁAZY KAMIENIE Przewodnik do ćwiczeń terenowych z Gleboznawstwa 11 Granulometria Polskie Towarzystwo

Bardziej szczegółowo

ZM IA N Y STRUK TURY I W ŁAŚCIW O ŚCI FIZYCZNYCH CZARNOZIEM ÓW POD W PŁYW EM EROZJI W ODNEJ

ZM IA N Y STRUK TURY I W ŁAŚCIW O ŚCI FIZYCZNYCH CZARNOZIEM ÓW POD W PŁYW EM EROZJI W ODNEJ ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLV1 NR 1/2 WARSZAWA 1995: 21-35 JAN PALUSZEK ZM IA N Y STRUK TURY I W ŁAŚCIW O ŚCI FIZYCZNYCH CZARNOZIEM ÓW POD W PŁYW EM EROZJI W ODNEJ Instytut Gleboznawstwa Akademii Rolniczej

Bardziej szczegółowo

KATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I ZAWARTOŚĆ KATIONÓW WYMIENNYCH W GLEBACH PŁOWYCH O ZRÓŻNICOWANYM UZIARNIENIU*

KATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I ZAWARTOŚĆ KATIONÓW WYMIENNYCH W GLEBACH PŁOWYCH O ZRÓŻNICOWANYM UZIARNIENIU* ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR I WARSZAWA 2008: 84-89 HANNA JAWORSKA, MIROSŁAW KOBIERSKI, HALINA DĄBKOWSKA-NASKRĘT KATIONOWA POJEMNOŚĆ WYMIENNA I ZAWARTOŚĆ KATIONÓW WYMIENNYCH W GLEBACH PŁOWYCH O ZRÓŻNICOWANYM

Bardziej szczegółowo

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych

Bardziej szczegółowo

INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL

INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Ekograncali Activ INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Większość gleb użytkowanych w Polsce znajduje się na utworach polodowcowych, bogatych w piaski i iły. Naturalne ph tych utworów jest niskie. Dobór właściwego

Bardziej szczegółowo

Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM

Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM Muzeum i Instytut Zoologii Polska Akademia Nauk Akademia im. Jana DługoszaD ugosza Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM Magdalena

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7, Data wydania: 14 lipca 2015 r. Nazwa i adres AB 1050 AKADEMIA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu pierwiastka

Bardziej szczegółowo

J o la n ta N o g a j- C h a c h a j, M arta S tasiak

J o la n ta N o g a j- C h a c h a j, M arta S tasiak Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. II, 1997 J o la n ta N o g a j- C h a c h a j, M arta S tasiak Z n a l e z i s k o s i e k i e r y k r z e m i e n n e j k u l t u r y a m f o r k u l i s t y

Bardziej szczegółowo

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac: PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.

Bardziej szczegółowo

KOROZYJNO - EROZYJNE ZACHOWANIE STALIWA Cr-Ni W ŚRODOWISKU SOLANKI

KOROZYJNO - EROZYJNE ZACHOWANIE STALIWA Cr-Ni W ŚRODOWISKU SOLANKI Barbara KALANDYK 1, Anna RAKOWSKA 2 WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH ODDZIAŁ KRAKOWSKI STOP XXXII KONFERENCJA NAUKOWA z okazji Ogólnopolskiego Dnia Odlewnika 2009 Kraków, 12 grudnia 2009 r. KOROZYJNO - EROZYJNE

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1 OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

MANGAN CAŁKOWITY ORAZ JEGO FORMY MOBILNE W WYBRANYCH GLEBACH PŁOWYCH Z OKOLIC HUTY MIEDZI GŁOGÓW

MANGAN CAŁKOWITY ORAZ JEGO FORMY MOBILNE W WYBRANYCH GLEBACH PŁOWYCH Z OKOLIC HUTY MIEDZI GŁOGÓW Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(2)100 2012;6(2) Hanna JAWORSKA 1 MANGAN CAŁKOWITY ORAZ JEGO FORMY MOBILNE W WYBRANYCH GLEBACH PŁOWYCH Z OKOLIC HUTY MIEDZI GŁOGÓW TOTAL AND MOBILE FORMS

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 6 lipca 2016 r. Nazwa i adres: AB 432 PRZEDSIĘBIORSTWO

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA :

PRZEDMIOT ZLECENIA : PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 15 maja 2015 r. Nazwa i adres: AB 432 PRZEDSIĘBIORSTWO

Bardziej szczegółowo

GLEBY BRUNATNE WYTWORZONE Z UTWORÓW POKRYW OW YCH RÓW NINY BŁOŃSKO-SOCHACZEW SKIEJ

GLEBY BRUNATNE WYTWORZONE Z UTWORÓW POKRYW OW YCH RÓW NINY BŁOŃSKO-SOCHACZEW SKIEJ ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLIV NR 1/2 WARSZAWA 1993: 93-106 JÓZEF CHOJNICKI GLEBY BRUNATNE WYTWORZONE Z UTWORÓW POKRYW OW YCH RÓW NINY BŁOŃSKO-SOCHACZEW SKIEJ Katedra Gleboznawstwa SGGW w Warszawie WSTĘP

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE.

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. 1. Którą mieszaninę można rozdzielić na składniki poprzez filtrację; A. Wodę z octem. B. Wodę z kredą. C. Piasek z cukrem D. Wodę

Bardziej szczegółowo

Geneza i właściwości gleb płowych wytworzonych z pyłowych osadów naglinowych na stanowisku Gołoty w obrębie Pojezierza Chełmińskiego

Geneza i właściwości gleb płowych wytworzonych z pyłowych osadów naglinowych na stanowisku Gołoty w obrębie Pojezierza Chełmińskiego Geneza i właściwości gleb płowych wytworzonych z pyłowych osadów naglinowych na stanowisku Gołoty w obrębie Pojezierza Chełmińskiego Marcin Świtoniak Zakład Gleboznawstwa, Instytut Geografii UMK, Toruń

Bardziej szczegółowo

BADANIA DYFRAKCYJNE WARSTWY ALFINOWANEJ NA STOPACH ŻELAZA

BADANIA DYFRAKCYJNE WARSTWY ALFINOWANEJ NA STOPACH ŻELAZA 56/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 16425308 BADANIA DYFRAKCYJNE WARSTWY ALFINOWANEJ NA STOPACH ŻELAZA S. PIETROWSKI

Bardziej szczegółowo

Professional Reflection-Oriented Focus on Inquiry-based Learning and Education through Science

Professional Reflection-Oriented Focus on Inquiry-based Learning and Education through Science Moduł dydaktyczny projektu PROFILES materiały dla uczniów opracowane przez zespół projektu PROFILES z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Moduł do wykorzystania na lekcjach biologii lub chemii

Bardziej szczegółowo

Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa. dla studentów I roku geografii

Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa. dla studentów I roku geografii Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa dla studentów I roku geografii NR 156 Maria Fajer Przewodnik do æwiczeñ z gleboznawstwa dla studentów I roku geografii Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU

WPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU 51/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z

Bardziej szczegółowo

Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego

Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego Stan odżywienia drzewostanów na obszarze Sudetów i Beskidu Zachodniego Józef Wójcik Samodzielna Pracownia Chemii Środowiska Leśnego Instytut Badawczy Leśnictwa Seminarium, Ustroń Jaszowiec, 27-28 lutego

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6)

LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik

Bardziej szczegółowo

CHROM I INNE METALE CIĘŻKIE W GLEBACH WROCŁAWSKICH TERENÓW WODONOŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HAŁDY ŻUŻLA ŻELAZOCHROMOWEGO W SIECHNICACH

CHROM I INNE METALE CIĘŻKIE W GLEBACH WROCŁAWSKICH TERENÓW WODONOŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HAŁDY ŻUŻLA ŻELAZOCHROMOWEGO W SIECHNICACH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR I WARSZAWA 2008: 106-111 ANNA KARCZEWSKA, MARCIN BORTNIAK CHROM I INNE METALE CIĘŻKIE W GLEBACH WROCŁAWSKICH TERENÓW WODONOŚNYCH W SĄSIEDZTWIE HAŁDY ŻUŻLA ŻELAZOCHROMOWEGO

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN. Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2

WPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN. Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2 Acta Agrophysica, 2006, 8(3), 765-771 WPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2 1 Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania

Bardziej szczegółowo

NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała

NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała Acta Agrophysica, 2005, 6(1), 197-203 NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY Szczepan Mrugała Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet Marii

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 23 marca 2015 r. Nazwa i adres FERROCARBO

Bardziej szczegółowo

Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi na terenie lotniska w Brzegu. Wstęp

Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi na terenie lotniska w Brzegu. Wstęp Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi na terenie lotniska w Brzegu Przemysław Woźniczka, Tadeusz Chodak Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska

Bardziej szczegółowo

ROZMIESZCZENIE KOMPLEKSÓW ŻELAZISTO- -PRÓCHNICZNYCH W GLEBACH BRUNATNYCH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW W BESKIDACH

ROZMIESZCZENIE KOMPLEKSÓW ŻELAZISTO- -PRÓCHNICZNYCH W GLEBACH BRUNATNYCH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW W BESKIDACH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LII, SUPLEMENT WARSZAWA 2001: 153-157 PIOTR GRUBA ROZMIESZCZENIE KOMPLEKSÓW ŻELAZISTO- -PRÓCHNICZNYCH W GLEBACH BRUNATNYCH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW W BESKIDACH THE DISTRIBUTION

Bardziej szczegółowo

Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko

Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko Acta Agrophysica, 2011, 18(2), 311-319 SORPCYJNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Dorota Kalembasa, Krzysztof Pakuła, Dawid Jaremko Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny

Bardziej szczegółowo

WPŁYW UŻYTKOWANIA GLEB NA AKUMULACJĘ I JAKOŚĆ ZWIĄZKÓW PRÓCHNICZNYCH

WPŁYW UŻYTKOWANIA GLEB NA AKUMULACJĘ I JAKOŚĆ ZWIĄZKÓW PRÓCHNICZNYCH ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XLV, NR 3/4, WARSZAWA, 1994: 77-84 PIOTR SKŁODOWSKI WPŁYW UŻYTKOWANIA GLEB NA AKUMULACJĘ I JAKOŚĆ ZWIĄZKÓW PRÓCHNICZNYCH Zakład Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów Instytutu Geodezji

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza

PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza Etap II Rozkład ziarnowy, skład chemiczny i części palne

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W POKRYWIE GLEBOWEJ ERODOWANYCH TERENÓW POJEZIERZA GNIEŹNIEŃSKIEGO. Rafał Stasik, Czesław Szafrański

ZMIANY W POKRYWIE GLEBOWEJ ERODOWANYCH TERENÓW POJEZIERZA GNIEŹNIEŃSKIEGO. Rafał Stasik, Czesław Szafrański Acta Agrophysica, 2005, 5(2), 447-454 ZMIANY W POKRYWIE GLEBOWEJ ERODOWANYCH TERENÓW POJEZIERZA GNIEŹNIEŃSKIEGO Rafał Stasik, Czesław Szafrański Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji,

Bardziej szczegółowo

Jarosław Waroszewski*, Cezary Kabała*, Justyna Drozdowska*

Jarosław Waroszewski*, Cezary Kabała*, Justyna Drozdowska* Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 42, 2010 r. Jarosław Waroszewski*, Cezary Kabała*, Justyna Drozdowska* PROFILOWE ROZMIESZCZENIE MIEDZI W GLEBACH BRUNATNYCH I BIELICOWYCH WYTWORZONYCH Z RÓŻNYCH

Bardziej szczegółowo

WPŁYW INTERGLACJALNYCH PROCESÓW GLEBOTWÓRCZYCH NA CECHY MIKROMORFOLOGICZNE GLEB KOPALNYCH WYTWORZONYCH Z LESSÓW

WPŁYW INTERGLACJALNYCH PROCESÓW GLEBOTWÓRCZYCH NA CECHY MIKROMORFOLOGICZNE GLEB KOPALNYCH WYTWORZONYCH Z LESSÓW ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM XLV, NR 3/4 WARSZAWA 1994: 85-95 KRYSTYNA KONECKA-BETLEY, ZBIGNIEW ZAGÓRSKI WPŁYW INTERGLACJALNYCH PROCESÓW GLEBOTWÓRCZYCH NA CECHY MIKROMORFOLOGICZNE GLEB KOPALNYCH WYTWORZONYCH

Bardziej szczegółowo

Chronologia holoceńskiej transgresji Bałtyku w rejonie Mierzei Łebskiej

Chronologia holoceńskiej transgresji Bałtyku w rejonie Mierzei Łebskiej Chronologia holoceńskiej transgresji Bałtyku w rejonie Mierzei Łebskiej Późny plejstocen i holocen polskiego brzegu i polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku w świetle statystycznych analiz dat radiowęglowych

Bardziej szczegółowo

Badania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości

Badania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości Maciej Pawlikowski* adania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości */ Zakład Mineralogii, Petrografii i Geochemii, kademia Górniczo-Hutnicza, l. Mickiewicza 30,

Bardziej szczegółowo

ZAPLECZE LABORATORYJNO-TECHNICZNE Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS

ZAPLECZE LABORATORYJNO-TECHNICZNE Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS Laboratorium TL i OSL (od V 2012) Pracownia Palinologiczna Pracownia Mikromorfologiczna Pracownia Mikropaleontologiczna Pracownia Monitoringu Meteorologicznego Pracownia Hydrochemii i Hydrometrii Pracownia

Bardziej szczegółowo

29. KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA GLEBOZNAWCZEGO, WROCŁAW 2015

29. KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA GLEBOZNAWCZEGO, WROCŁAW 2015 29. KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA GLEBOZNAWCZEGO, WROCŁAW 2015 WYCIECZKA POKONFERENCYJNA (04-05.09.2015): GLEBY PRZEDGÓRZA SUDECKIEGO I GÓR STOŁOWYCH Wycieczka dwudniowa, rozpoczynająca i kończąca się

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA GEOSTANOWISKA

KARTA DOKUMENTACYJNA GEOSTANOWISKA Informacje ogólne Numer KDG: 2316 1. Nazwa obiektu: Wąwóz lessowy Jedliczny Dół w Turzyńcu 2. Typ obiektu geostanowiska: elementy rzeźby - formy denudacyjne 3. Współrzędne (WGS84): Długość: 50 38' 09,180

Bardziej szczegółowo

580,10 581,42 581,42 581,70 Węgiel humusowy. Bardzo liczne siarczki żelaza w różnych formach.

580,10 581,42 581,42 581,70 Węgiel humusowy. Bardzo liczne siarczki żelaza w różnych formach. 1 2 4 3 Zdj.28. Pokład węgla humusowego nr205/1 (579,10-580,10m) -1, następnie iłowiec (580,10-581,42m) -2; pokład węgla humusowego nr205/2 (581,42-581,70m) -3 oraz mułowiec (581,70-587,15m) -4. Zdj.29.

Bardziej szczegółowo

Współczesne badania Całunu na Uniwersytecie w Padwie: Otwarte kwestie

Współczesne badania Całunu na Uniwersytecie w Padwie: Otwarte kwestie Współczesne badania Całunu na Uniwersytecie w Padwie: Otwarte kwestie Jakub S. Prauzner-Bechcicki Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ Plan wystąpienia Uwagi wstępne - kwerenda w Web

Bardziej szczegółowo

BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ POWŁOKI POLIMEROWE

BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ POWŁOKI POLIMEROWE PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 3 (151) 2009 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 3 (151) 2009 ARTYKUŁY - REPORTS Joanna Kokowska* BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ

Bardziej szczegółowo

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych WANDA NOWAK, HALINA PODSIADŁO Politechnika Warszawska Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych Słowa kluczowe: biodegradacja, kompostowanie, folie celulozowe, właściwości wytrzymałościowe,

Bardziej szczegółowo

Własności mechaniczne kompozytów odlewanych na osnowie stopu Al-Si zbrojonych fazami międzymetalicznymi

Własności mechaniczne kompozytów odlewanych na osnowie stopu Al-Si zbrojonych fazami międzymetalicznymi A R C H I V E S of F O U N D R Y E N G I N E E R I N G Published quarterly as the organ of the Foundry Commission of the Polish Academy of Sciences ISSN (1897-3310) Volume 10 Special Issue 4/2010 9 14

Bardziej szczegółowo

XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1

XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1 -1/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1 Zadanie 1. Blokdiagramy A-D (załącznik 1) ilustrują budowę geologiczną czterech regionów Polski. Uzupełnij tabelę: w kolumnie 1:

Bardziej szczegółowo

Technologia wytwarzania oraz badania mikrostruktury i właściwości stopów amorficznych i krystalicznych na bazie żelaza

Technologia wytwarzania oraz badania mikrostruktury i właściwości stopów amorficznych i krystalicznych na bazie żelaza Badania prowadzone w ramach niniejszej rozprawy były współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Technologia wytwarzania oraz badania mikrostruktury i właściwości

Bardziej szczegółowo