PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ

Transkrypt

1 PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy

2 PROCES GLEBOTWÓRCZY całokształt zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych zachodzących w powierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, w wyniku których kształtuje się profil glebowy.

3 Elementy procesu glebotwórczego rozkład i synteza substratu mineralnego i resztek organicznych przemieszczanie mineralnych i organicznych składników z udziałem organizmów żywych, transport składników w postaci gazów, roztworów, zawiesin, wymiana materii i przepływ energii między organizmami żywymi a substratem mineralnym gleby.

4 PROCES BIELICOWANIA Rozkład glinokrzemianów i innych koloidów glebowych oraz wymycie niektórych produktów tego rozkładu w głąb profilu glebowego.

5 Proces bielicowania c.d. W pierwszej kolejności wypłukiwane są substancje zasadowe, później uruchamiane są kwasy próchnicowe i związki żelaza i glinu (rozpuszczalne w wodzie fulwiany, półtoratlenki). Następuje częściowa redukcja związków żelaza.

6 Proces bielicowania c.d Powstają gleby typu: bielicowe lub typu bielice z poziomem eluwialnym E - jasnej barwy (kwarc) i poziomem iluwialnym B - barwy rdzawej lub brunatnej (nagromadzenie związków Fe3+, czasem w formie zbitej warstwy orsztynowej, i próchnicy).

7 Proces bielicowania c.d Warunki procesu skała macierzysta kwaśna, piaszczysta (piaski luźne, gliniaste, gliny piaszczyste) siedlisko borów (ściółka kwaśna typu mor, przewaga rozpuszczalnych w wodzie kwasów fulwowych)

8 PROCES BRUNATNIENIA Stopniowy rozkład glinokrzemianów i uwalnianie związków Fe i Al (w postaci nierozpuszczalnych wodorotlenków), które nie przemieszczają się w profilu lecz otaczają ziarna gleby, nadając im brunatną barwę

9 Proces brunatnienia c.d. Nie zachodzi przemieszczanie żelaza i glinu, ponieważ tworzą się trwałe kompleksy próchniczno-ilasto-żelaiste, nierozpuszczalne w wodzie. Powstają gleby typu: brunatne nie posiadające poziomu eluwialnego.

10 Proces brunatnienia c.d. Warunki procesu: skała macierzysta bogata w glinokrzemiany (less, glina zwałowa) Buczyna karpacka Roztoczański Park Narodowy siedlisko lasów liściastych mull (ściółka z przewagą kwasów nierozpuszczalnych w wodzie huminowych i humin

11 PRZEMYWANIA (PŁOWIENIA, LESSIWAŻU) Przemieszczanie w głąb profilu glebowego cząstek koloidalnych, bez ich uprzedniego rozłożenia.

12 Proces płowienia c.d. Cząstki koloidalne (<2 μm) - najdrobniejsze elementy gleby obdarzone ładunkami. - minerały ilaste, - krzemionka, - związki próchniczne - wodorotlenki żelaza i glinu, - węglan i fosforan wapnia Decydują o: - zdolnościach sorpcyjnych, - pojemności wodnej

13 Proces płowienia c.d Cząśtki koloidalne mają zdolność: pęcznienia - cząstki otaczają się wodą, koagulacji - łączą się w skupiska pod wpływem wzrostu stężenia roztworów glebowych np. na skutek suszy, zamarzania, zakwaszenia, tworzą się koażele, peptyzacji - rozdzielanie koażeli, niszczenie gruzełkowatej struktury

14 Proces płowienia c.d Powstają gleby typu: płowe z poziomem przemycia (eluwialnym, E) i wmycia (iluwialnym, B) typu teksturalnego (zmiana tekstury spowodowana szczelnym wypełnieniem porów przez przemieszczone koloidy).

15 Warunki procesu: Proces płowienia c.d skała macierzysta bogata w minerały ilaste (glina zwałowa, lessy) siedliska lasów mieszanych, słabo kwaśny odczyn (ph 5,6-6,5),

16 PROCES OGLEJENIA Biochemiczna redukcja (odtlenienie) mineralnych części utworu glebowego (związków żelaza, manganu) w warunkach dużej wilgotności, w obecności substancji organicznej, zachodząca przy udziale mikroorganizmów beztlenowych

17 Proces oglejenia c.d. Związki Fe3+ (barwy brunatnej, rdzawej) przechodzą w związki Fe2+ (barwy niebieskawej, popielatej, zielonkawej), które są ruchliwe i ulegają wypłukaniu w niższe partie profilu lub w pewnych warunkach mogą się skupiać w konkrecje).

18 Proces oglejenia c.d. Powstają gleby typu: opadowo-glejowe (gdy oglejenie pochodzi od wód opadowych, zwykle nietrwałe, oznaczane g ) gruntowo-glejowe (oglejenie od wód gruntowych, bardziej trwałe, oznaczane gg ).

19 Lasy Janowskie PROCES BAGIENNY Gromadzenie i humifikacja szczątków organicznych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia (warunki anaerobiozy)

20 Proces bagienny c.d. W zależności od intensywności i długotrwałości warunków beztlenowych mogą powstawać: torfy (częściowo zhumifikowana materia organiczna) lub muły (całkowicie zhumifikowana materia organiczna) Powstają gleby typu torfowe lub mułowe

21 Proces bagienny c.d. Warunki procesu: -Nadmierne uwilgotnienie (brak tlenu) -Roślinność torfotwórcza (mchy, turzyce,olsy) Zależnie od składu chemicznego wód podtapiających (zalewających) i od składu roślinności torfotwórczej powstaje - torf niski, - torf przejściowy - torf wysoki.

22 Geneza torfowiska niskiego

23 Geneza torfowiska wysokiego

24 Torfowce Sphagnum sp.

25 Bór bagienny z kępkami turzyc

26 Ols kępkowo-dolinkowy

27 PROCES MURSZENIA Fizyczne i fizykochemiczne zmiany zachodzące w substancji organicznej (przede wszystkich w jej koloidalnej części) pod wpływem odwodnienia gleb organicznych (warunki aerobowe).

28 Proces murszenia c.d. Intensywność tego procesu zależy od głębokości odwodnienia, rodzaju utworu organicznego, stopnia jego zhumifikowania. Powstają gleby typu: murszowe

29 Proces murszenia c.d. Zmiany polegają głównie na: - kurczeniu się i pękaniu masy organicznej, - niszczeniu agregatów, aż do uzyskania form ziarnistych. - zmianie barwy (z czarnej lub ciemnobrunatnej) na szarą.

30 PROCES DARNIOWY Zachodzi pod wpływem gęstej roślinności trawiastej i powoduje m. in. powstawanie w górnej części profilu glebowego ciemnego poziomu próchnicznego o znacznej miąższości. Typowy dla czarnoziemów stepowych.