Komentarz. Ewa Bończak-Kucharczyk WYDANIE KOMENTARZE PRAKTYCZNE

Transkrypt

1 ochrona praw lokatorów i najem lokali mieszkalnych Komentarz Ewa Bończak-Kucharczyk KOMENTARZE PRAKTYCZNE WYDANIE

2 ochrona praw lokatorów i najem lokali mieszkalnych Komentarz Ewa Bończak-Kucharczyk Zamów książkę w księgarni internetowej KOMENTARZE PRAKTYCZNE 3. WYDANIE WARSZAWA 2017

3 Stan prawny na 1 maja 2017 r. Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Kinga Zając Opracowanie redakcyjne Katarzyna Jaworska Łamanie JustLuk Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2017 ISBN: wydanie Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie Ustawa z r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610) Rozdział 1. Przyczyny i cel wprowadzenia ustawy o ochronie praw lokatorów Ochrona praw lokatorów w świetle przepisów sprzed lipca 2001 r Powody zmian regulacji prawnych w zakresie najmu lokali mieszkalnych i praw lokatorów Najważniejsze założenia i cele ustawy o ochronie praw lokatorów Rozdział 2. Zakres regulacji ustawy o ochronie praw lokatorów i jej relacje z innymi ustawami Zakres regulacji Wejście w życie derogacji Relacje z innymi ustawami Ingerencja w przepisy innych ustaw Normy porządkujące Najważniejsze terminy i definicje Lokator i współlokator

5 Spis treści Właściciel i wynajmujący Lokal Pomieszczenie tymczasowe Powierzchnia użytkowa Opłaty niezależne i zależne od właściciela Opłaty niezależne od właściciela Opłaty zależne od właściciela Wydatki związane z utrzymaniem lokalu Wartość odtworzeniowa Gospodarstwo domowe Porządek domowy Publiczne zasoby mieszkaniowe Rozdział 3. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych przez gminę jako forma ochrony praw lokatorów Rozdział 4. Prawa i obowiązki właścicieli i lokatorów oraz ochrona praw lokatorów Formy ochrony lokatorów przyjęte w ustawie o ochronie praw lokatorów Obowiązki gmin w zakresie monitorowania wysokości czynszów Regulacje w zakresie umów o odpłatne używanie lokalu mieszkalnego. Ograniczenia postanowień umowy Wypowiedzenie i rozwiązanie umowy o odpłatne używanie lokalu mieszkalnego Katalog przyczyn rozwiązania umowy Ugoda Najem lokali mieszkalnych w świetle nowych przepisów Realizacja założeń ustawy o ochronie praw lokatorów w stosunku do najmu Zmiany w Kodeksie cywilnym i przepisy o najmie Uwagi wprowadzające Komentarz do przepisów Kodeksu cywilnego o najmie mających zastosowanie do najmu lokali mieszkalnych Najemcy lokali mieszkalnych jako konsumenci

6 Spis treści Najem lokali mieszkalnych a niektóre przepisy Kodeksu cywilnego ulepszenia, nakłady, obowiązki majątkowe stron Uzależnienie zawarcia umowy najmu od wpłacenia kaucji Kaucja w świetle ustawy o ochronie praw lokatorów Zwrot kaucji pobranych przed wejściem w życie ustawy o ochronie praw lokatorów Nowe przepisy dotyczące najmu w ustawie o ochronie praw lokatorów Przepisy przejściowe Opłaty za używanie mieszkania Zasadnicze zmiany w zakresie ustalania czynszu i innych opłat za używanie mieszkania odejście od czynszu regulowanego Zasady ustalania czynszu w publicznych zasobach mieszkaniowych stawki czynszu i czynsz Obniżki czynszu w zasobach publicznych Ochrona lokatorów przed podwyżkami czynszu lub innych opłat za używanie lokalu Czynsz najmu w zasobach towarzystw budownictwa społecznego Pozostałe prawa i obowiązki właścicieli oraz lokatorów różnych zasobów związane z odpłatnym używaniem lokalu Najem okazjonalny Cechy i umowa najmu okazjonalnego Kaucja w przypadku najmu okazjonalnego Uzależnienie najmu okazjonalnego od zgłoszenia obowiązku podatkowego i niektóre postanowienia umów o najem okazjonalny Czynsz i opłaty w przypadku najmu okazjonalnego Wygaśnięcie i wypowiedzenie najmu okazjonalnego Rozdział 5. Eksmisja i jej konsekwencje Orzeczenie przymusowego opróżnienia lokalu

7 Spis treści 5.2. Ochrona niektórych lokatorów przed eksmisją w świetle przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów i art k.p.c Wykonanie wyroków eksmisyjnych Realizacja wyroku TK z r., K 11/ Rozdział 6. Brak tytułu prawnego do używania lokalu mieszkalnego Używanie lokalu bez tytułu prawnego Możliwość nabycia tytułu prawnego na podstawie art. 30 u.o.p.l Rozdział 7. Szczególna rola gminy Realizacja zadań gminy w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych mieszkańców Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy i zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład tego zasobu Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy Zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy Podstawy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy w okresie przejściowym od dnia wejścia w życie ustawy do czasu podjęcia przez radę gminy nowych uchwał Obowiązki gmin w zakresie dostarczania lokali socjalnych Obowiązki gmin w zakresie dostarczania lokali zamiennych najemcom opłacającym niegdyś czynsz regulowany Gminny zasób pomieszczeń tymczasowych Rozdział 8. Ochrona posiadania i inne szczególne formy ochrony praw lokatorów Rozdział 9. Najem lokali przez towarzystwa budownictwa społecznego Ogólne zasady działania towarzystw budownictwa społecznego

8 Spis treści Formy organizacyjno-prawne, charakter i zakres działania towarzystw budownictwa społecznego Umowa lub statut towarzystwa, nazwa i obszar działania, przeznaczanie dochodów Najemcy zasobów mieszkaniowych towarzystw budownictwa społecznego Czynsz i obowiązki najemców lokali towarzystw budownictwa społecznego Partycypacja w kosztach budowy mieszkań przez towarzystwa budownictwa społecznego Możliwość nabycia lokalu przez niektórych najemców będących stronami umów o partycypację w kosztach wybudowania lokalu przez towarzystwo budownictwa społecznego i skutki sprzedaży lokalu przez towarzystwo. 661 Załączniki I. Najważniejsze akty prawne Ustawa z r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610) Ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459) Ustawa z r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 79) II. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Orzeczenie TK z r., K 16/ Wyrok TK z r., K 34/ Wyrok TK z r., P 11/ Wyrok TK z r., K 33/ Wyrok TK z r., P 8/ Wyrok TK z r., K 11/ Postanowienie TK z r., S 2/ Wyrok TK z r., K 48/ Wyrok TK z r., SK 24/ Wyrok TK z r., P 31/ Wyrok TK z r., K 4/ Postanowienie TK z r., S 1/ Wyrok TK z r., P 30/

9 Spis treści Postanowienie TK z r., S 2/ Wyrok TK z r., P 1/ Wyrok TK z r., SK 25/ Literatura Wykaz aktów prawnych Wykaz orzecznictwa

10 Wykaz skrótów Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459) k.k. ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) Konstytucja Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. poz. 483 ze zm.) k.p.c. ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) k.r.o. ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2017 r. poz. 682) k.s.h. ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) nowela ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie z r. praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. poz. 1069) nowela ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie z r. praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. poz ze zm.) nowela ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie z r. praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. poz ze zm.) 11

11 Wykaz skrótów nowela z r. nowela z r. nowela z r. nowela z r. p.p.s.a. pr. lok. r.s.u.p.a. u.d.m. u.f.p.b.m. u.g.k. ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. poz ze zm.) ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. poz. 13) ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. poz. 1342) ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 8) ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) ustawa z r. Prawo lokalowe (Dz.U. z 1987 r. poz. 165 ze zm.) uchylona z dniem r. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z r. w sprawie sposobu udzielania przez Policję lub Straż Graniczną pomocy lub asysty organowi egzekucyjnemu i egzekutorowi przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych (Dz.U. poz. 1106) ustawa z r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 180) ustawa z r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 79) ustawa z r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 827) 12

12 Wykaz skrótów u.g.n. ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) u.k.w.h. ustawa z r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2016 r. poz. 790 ze zm.) u.n.l.m. / ustawa z r. o najmie lokali mieszkalnych ustawa o najmie i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. lokali mieszkalnych poz. 787 ze zm.) uchylona z dniem r. u.o.p.l. / ustawa z r. o ochronie praw lokatorów, ustawa o ochronie mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) praw lokatorów u.p.a.p.p. ustawa z r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 666 ze zm.) u.p.d.o.f. ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) u.p.d.o.p. ustawa z r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) u.p.s. ustawa z r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 930 ze zm.) u.p.t.u. ustawa z r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.) u.r. ustawa z r. o rewitalizacji (Dz.U. poz ze zm.) u.s.g. ustawa z r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.) u.s.m. ustawa z r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.) u.w.l. ustawa z r. o własności lokali (Dz.U. z 2015 r. poz. 1892) u.z.s.z. ustawa z r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2016 r. poz. 207 ze zm.) Czasopisma i publikatory Apel.-W-wa Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie 13

13 Wykaz skrótów Biul. SN CBOSA Dz.Urz. Doln. Dz.Urz. Lubel. Dz.Urz. Lubus. Dz.Urz. Łódz. Dz.Urz. Małop. Dz.Urz. Mazow. Dz.Urz. Opols. Dz.Urz. Śląsk. Dz.Urz. Warm. 14 Biuletyn Sądu Najwyższego Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- -Mazurskiego Dz.Urz. Zachod. Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego G. Prawna Gazeta Prawna M. Podat. Monitor Podatkowy M. Praw. Monitor Prawniczy M.P. MSiG NZS ONSA WSA OSA OSAB OSNC OSNCK OSNKW OSNP OSP OSS OTK Monitor Polski Monitor Sądowy i Gospodarczy Nowe Zeszyty Samorządowe Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej i Izby Karnej Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

14 Wykaz skrótów OTK-A Pr. Gosp. Prok. i Pr. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria A Prawo Gospodarcze Prokuratura i Prawo Inne ETPC KFM NSA SA SN SO SOKiK TBS TK UOKiK WSA Europejski Trybunał Praw Człowieka Krajowy Fundusz Mieszkaniowy Naczelny Sąd Administracyjny sąd apelacyjny Sąd Najwyższy sąd okręgowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów towarzystwo budownictwa społecznego Trybunał Konstytucyjny Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wojewódzki sąd administracyjny 15

15

16 Wprowadzenie Wprowadzenie Książka ta przeznaczona jest dla wszystkich, którzy zawodowo lub prywatnie stykają się z gospodarowaniem zasobami mieszkaniowymi, najmem lub innymi formami używania cudzych mieszkań za odpłatnością dla prawników, właścicieli, lokatorów, zarządców nieruchomości, przedstawicieli i pracowników gmin oraz innych jednostek samorządu terytorialnego. Omawia nie tylko treści zmieniających się przepisów, lecz także ich znaczenie i różne aspekty stosowania oraz korelacje z innymi obowiązującymi regulacjami prawnymi, jak również orzecznictwo dotyczące poruszanych zagadnień. Jest ona poświęcona przede wszystkim ustawie z r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.), a także przepisom ustawy z r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459) odnoszącym się do najmu lokali mieszkalnych i przepisom ustawy z r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 79). Szczegółowo omawia też regulacje dotyczące najmu lokali w zasobach towarzystw budownictwa społecznego. W miarę potrzeby niniejsze opracowanie odwołuje się także do innych regulacji, m.in. do ustawy z r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.). 17

17 Wprowadzenie W komentarzu uwzględniono też w szerokim zakresie dotychczasowe orzecznictwo. Książka ta nie omawia przepisów dotyczących zbywania lub nabywania lokali mieszkalnych, w tym przepisów odnoszących się do szczególnych uprawnień części najemców bądź innych lokatorów do nabywania zajmowanych przez nich mieszkań ani dotyczących takich zagadnień przepisów ustawy z r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.), ani przepisów różnych innych ustaw. Wyjątek uczyniono w niej jedynie w odniesieniu do zbywania lokali przez towarzystwa budownictwa społecznego ze względu na ścisłe powiązanie zbywania lokali mieszkalnych przez te towarzystwa z sytuacją najemców oraz wciąż sygnalizowane wątpliwości co do uprawnień TBS w zakresie zbywania mieszkań. Niniejsze opracowanie odnosi się do stanu prawnego na r. i zawiera także (na końcu) oprócz tekstów przepisów odnoszących się do poruszanych zagadnień przegląd wyroków Trybunału Konstytucyjnego ważnych z punktu widzenia omawianej problematyki. 18

18 USTAWA z r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1610)

19

20 1.1. Ochrona praw lokatorów w świetle przepisów sprzed lipca 2001 r. ROZDZIAŁ 1 Przyczyny i cel wprowadzenia ustawy o ochronie praw lokatorów 1.1. Ochrona praw lokatorów w świetle przepisów sprzed lipca 2001 r. Przed uchwaleniem ustawy o ochronie praw lokatorów problematyce tej nie był poświęcony żaden odrębny akt prawny. Elementów ochrony praw lokatorów należało natomiast szukać w różnych ustawach. Przede wszystkim w ustawie z r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. poz. 787 ze zm.), która zastąpiła obowiązującą wcześniej ustawę z r. Prawo lokalowe (Dz.U. z 1987 r. poz. 165 ze zm.), kontynuując w przepisach przejściowych niektóre jej wątki. Tematyka ta była także poruszana w Kodeksie cywilnym, w ustawie z r. o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe (Dz.U. z 2014 r. poz. 1381), w ustawie z r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2016 r. poz. 21 ze zm.) oraz w ustawie z r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Pewnych elementów ochrony praw lokatorów można się było także doszukać w ustawach regulujących uprawnienia do mieszkań różnych 21

21 Rozdział 1. Przyczyny i cel wprowadzenia ustawy o ochronie praw lokatorów służb mundurowych i wojska. W bardzo różny sposób ukształtowane zostały natomiast uprawnienia lokatorów do zakupu zajmowanych przez nich mieszkań. Uprawnienia te kształtowane były przez wiele ustaw i zależały m.in. od tego, w czyich zasobach znajduje się lokal. Zróżnicowanie to, mimo podjętych w latach prób wprowadzenia w części zasobów jednolitych regulacji, utrzymuje się do dziś. Taki stan prawny powodował pewną nierówność uprawnień lokatorów. Uprawnienia te związane były bowiem ściśle z rodzajem tytułu prawnego do używania lokalu. O prawach najemców mieszkań decydowały przede wszystkim dotyczące najmu przepisy ustawy o najmie lokali mieszkalnych i Kodeksu cywilnego, ale także niektóre przepisy innych ustaw. Prawa członków spółdzielni mieszkaniowych dysponujących spółdzielczymi prawami do lokali kształtowane były szczegółowo przez Prawo spółdzielcze. Regulacje dotyczące innych tytułów prawnych mogły być skromniejsze i zawarte były głównie w Kodeksie cywilnym. W zakresie praw lokatorów nie istniały zatem jakieś powszechnie stosowane standardy dotyczące wszystkich zasobów mieszkaniowych, a nawet uprawnienia lokatorów legitymujących się tym samym tytułem prawnym, np. umową najmu, mogły się ogromnie różnić w zależności od tego, czy była to umowa zawarta na czas nieoznaczony (wówczas lokator był dość dobrze chroniony przepisami ustawy o najmie lokali mieszkalnych), czy na czas oznaczony (wówczas lokator był w praktyce chroniony znacznie mniej lub wcale). A także, zgodnie z zasadą swobody zawierania umów, uprawnienia lokatora kształtowały się różnie w zależności od tego, jak zostały sformułowane warunki konkretnej umowy. Problematyka ochrony praw lokatorów i inne kwestie związane z używaniem lokali mieszkalnych przez lokatorów ujmowane były w kolejnych latach w różnych aktach prawnych. Sposób ujęcia tej tematyki ulegał na przestrzeni lat wielu zmianom i przechodził ewolucję odzwierciedlającą zmiany systemu politycznego i ekonomicznego w na- 22

22 1.1. Ochrona praw lokatorów w świetle przepisów sprzed lipca 2001 r. szym kraju od uregulowania ochrony praw lokatorów w jednym akcie prawnym w okresie międzywojennym, przez rozproszenie jej w różnych aktach prawnych po drugiej wojnie światowej (co oznaczało w końcu odejście od spójnego systemu ochrony omawianych praw), aż do powrotu na początku obecnego stulecia do koncepcji uregulowania ochrony praw lokatorów w odrębnej ustawie. Tę ewolucję aktów prawnych obrazuje schemat przedstawiony na następnej stronie. 23

23 Ewa Bończak-Kucharczyk specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących mieszkalnictwa, nieruchomości, gospodarki komunalnej i lokalnego rozwoju. Jest autorką i współautorką wielu publikacji z tego zakresu. Brała udział w pracach legislacyjnych nad różnymi ustawami z zakresu mieszkalnictwa (m.in. w latach , gdy była wiceprezesem Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast). Prowadziła działalność doradczą dla władz dużych miast i regionów w Polsce i za granicą; była ekspertem i członkiem rady Banku Gospodarstwa Krajowego. Współpracowała z Wyższą Szkołą Gospodarowania Nieruchomościami w Warszawie i z Uniwersytetem Warszawskim (gdzie prowadziła zajęcia z gospodarki nieruchomościami i planowania regionalnego). Jest członkiem Państwowej Rady Gospodarki Przestrzennej. Publikacja zawiera komentarz do ustawy o ochronie praw lokatorów i przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących najmu oraz analizę ich wzajemnych relacji i zakresu stosowania. Omówiono w niej także przepisy innych ustaw związanych z poruszaną problematyką, w tym ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (dotyczące towarzystw budownictwa społecznego) oraz ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. W opracowaniu autorka obszernie odnosi się do gospodarowania publicznymi zasobami mieszkań oraz przedstawia wskazówki dotyczące ustalania zasad wynajmowania lokali należących do takich zasobów i tworzenia wieloletnich programów gospodarowania mieszkaniowymi zasobami gmin. Wiele uwagi poświęca instytucji eksmisji, zasadom dostarczania pomieszczeń tymczasowych i gospodarowania takimi pomieszczeniami. W książce omówiono także przepisy o najmie okazjonalnym oraz zagadnienia związane z funkcjonowaniem towarzystw budownictwa społecznego i wynajmowaniem przez nie mieszkań. W trzecim wydaniu komentarza przeanalizowano zmiany wprowadzone m.in. ustawami: z r. o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, dotyczące rozszerzenia możliwości korzystania z najmu okazjonalnego przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, z r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, mające na celu zapewnienie najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycie kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia. W publikacji zawarto ponadto wiele przykładów orzecznictwa sądowego i przegląd wyroków Trybunału Konstytucyjnego, ważnych z punktu widzenia przedstawianej problematyki. Książka przeznaczona jest dla adwokatów, radców prawnych, sędziów, notariuszy, komorników, a także urzędników gminnych i powiatowych oraz osób zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych gmin zajmujących się gospodarką mieszkaniową. Będzie pomocnym źródłem wiedzy dla lokatorów, właścicieli i zarządców nieruchomości. ZAMÓWIENIA: INFOLINIA , FAX ZAMOWIENIA@WOLTERSKLUWER.PL CENA 179 ZŁ (W TYM 5% VAT)