PRZYKŁADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 Autor: Bernard Stark TEST PRZED MATUR 2007 PRZYKŁADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z GEOGRAFII Instrukcja dla zdajcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 11 stron (zadania 1 25) i barwn map. Ewentualny brak zgło przewodniczcemu zespołu nadzorujcego egzamin. 2. odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. Uywaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uywaj korektora, a błdne zapisy wyranie przekrel. 5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 6. Podczas egzaminu moesz korzysta z ołówka i gumki (wyłcznie do rysunków), linijki. yczymy powodzenia! Za rozwizanie wszystkich zada mona otrzyma łcznie 50 punktów Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego. 1

2 Do rozwizania zada 1 7. wykorzystaj załczon barwn map fragmentu Parku Narodowego Ujcie Warty oraz własn wiedz. Zadanie 1. (2 pkt) Korzystajc ze skali mapy, oblicz odległo rzeczywist (w km) w linii prostej midzy leniczówkami w Czarnowie i Chartowie. Miejsce na obliczenia Odpowied:... Zadanie 2. (1 pkt) W jakim kierunku naley wyjecha ze Słoska, aby dosta si do Kostrzyna nad Odr? Odpowied:... Zadanie 3. (2 pkt) Na podstawie mapy wykonaj ponisze zadania. a) Odszukaj najwysze wzniesienie znajdujce si na mapie i podaj jego wysoko, wysoko wzniesienia:... b) Znajd poziomic o najniszej wysokoci znajdujc si w kwadracie, gdzie znajduje si najwysze wzniesienie i oblicz rónic wysokoci midzy nimi. Miejsce na obliczenia Odpowied:... Zadanie 4. (2 pkt) Na podstawie analizy treci mapy oraz własnej wiedzy podaj, jakie elementy rodowiska przyrodniczego zadecydowały o utworzeniu Parku Narodowego Ujcie Warty. 3. 2

3 Zadanie 5. (1 pkt) Podkrel właciw odpowied. Dominujc działalnoci rzebotwórcz charakterystyczn dla biegu Warty na terenie przedstawionym na mapie jest: a) erozja wgłbna, b) erozja boczna, c) erozja wsteczna, d) akumulacja rzeczna. Zadanie 6. (2 pkt) Porównaj kwadraty A4 i D5, wskazujc trzy rónice midzy nimi dotyczce elementów rodowiska przyrodniczego. 3. Zadanie 7. (1 pkt) Podaj dwie formy ochrony przyrody wystpujce na obszarze przedstawionym na mapie. Zadanie 8. (2 pkt) Podkrel odpowiedzi, w których mowa jest o: typie yznych gleb, które powstaj na obszarach zarastajcych bagien, nazwie lasów liciastych wystpujcych w strefie podmokłej, okresowo zalewanej lub mocno wilgotnej dolin rzecznych. A. czarnoziemy E. bory B. mady F. łgi C. rdziny G. olsy D. czarne ziemie H. grdy Zadanie 9. (1 pkt) Okrel połoenie geograficzne punktu A, zakrelajc odpowiedni odpowied. 3

4 a) 85 N; 45 W b) 85 E; 45 S c) 85 S; 45 E d) 85 W; 45 N Zadanie 10. (2 pkt) Sporód podanych elementów (stref klimatycznych, rolinnych oraz charakterystycznych dla nich gleb) wybierz właciwe i uzupełnij tabel. Strefa klimatyczna: równikowa, podrównikowa, zwrotnikowa, podzwrotnikowa, umiarkowana ciepła, polarna Strefa rolinna: sawanna, makia, step, las mieszany, tajga, tundra Gleby: laterytowe, szaroziemy, buroziemy, brunatne, bielice, tundrowe Strefy klimatyczne Strefy rolinne Gleby... las deszczowy (dungla)... umiarkowana chłodna czarnoziemy subpolarna Zadanie 11. (2 pkt) Na podstawie danych w tabeli wykonaj diagram kołowy oraz sformułuj wniosek dotyczcy ukształtowania powierzchni Afryki. Lp. Wysoko [m n.p.m.] Powierzchnia [mln km 2 ] Powierzchnia [%] 1 do 300 6,7 22, ,6 55,7 3 powyej ,5 21,8 29,

5 . Wniosek: Zadanie 12. (2 pkt) Napisz, jaka jest zaleno midzy atmosfer a litosfer, podajc przykłady. Przykład wpływu atmosfery na litosfer: Przykład wpływu litosfery na atmosfer: Zadanie 13. (2 pkt) Do kadego z podanych opisów form polodowcowych, wpisz właciw nazw sporód podanych poniej. Formy polodowcowe: ozy, moreny czołowe, drumliny, mutony, kemy, sandry. a) pagórki, o wysokoci od kilkunastu centymetrów do kilkudziesiciu metrów, powstajce w wyniku egzaracji podłoa skalnego przez poruszajcy si po nich lodowiec. b) rozległe, płaskie stoki napływowe zbudowane ze wirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzce z topnienia ldolodu,. c) owalne wzgórza, ułoone prostopadle do czoła ldolodu, o podłunym, asymetrycznym profilu (bardziej stromy stok wystpuje od strony, z której nasuwał si ldolód). 5

6 d) wały, silnie wydłuone pagórki o wysokoci najczciej kilkunastu metrów i długoci nawet kilkudziesiciu kilometrów, wyniesione wskutek osadzania piasku i wiru przez wody płynce pod lodowcem w rynnach,. Zadanie 14. (3 pkt) Zagroenia mokradeł Obszary wodno-błotne retencjonuj i oczyszczaj wod, przeciwdziałaj powodziom, zapobiegaj poarom i maj niewymierne znaczenie ekologiczne, tworzc jedne z najbardziej produktywnych ekosystemów na wiecie wraz z ich zespołami rolinnymi i zwierzcymi. Zanieczyszczenie wód jest zwykle postrzegane przez społeczestwo jako najwiksze zagroenie ekosystemów wodnych. Jednak duo wikszym zagroeniem dla obszarów wodno-bagiennych jest obecnie ich odwodnienie. Dotychczas osuszano tysice obszarów błotnych, przede wszystkim torfowisk, chcc je uproduktywni dla celów rolniczych i zoptymalizowa ich stosunki wodne. Poczwszy od XVIII wieku przez prawie trzy stulecia w Europie rodkowej dominowało denie do uproduktywnienia nieuytecznych bagien. Najczciej oznaczało to ich odwodnienie. Takie postrzeganie mokradeł zdominowało europejskie rolnictwo i lenictwo, a nawet utrwaliło si w ówczesnej literaturze. W rezultacie prawie wszystkie torfowiska na ziemiach obecnej Polski pocito sieci rowów odwadniajcych. Ochrona mokradeł pozostaje te w konflikcie z eksploatacj torfu, a problem ten mona co najwyej złagodzi, ale nie w pełni rozwiza. Niektóre ekosystemy mokradłowe zwizane s z okrelonymi formami ich uytkowania gospodarczego. Chodzi tu przede wszystkim o obszary rolnicze: wilgotne łki i pastwiska oraz ekstensywne koszenie i wypas. Tradycyjny rytm umiarkowanego uytkowania jest nierozłcznie wpisany w ich charakter, jest warunkiem ich istnienia i zachowania zwizanej z nim rónorodnoci biologicznej. Na przykład wilgotne pastwiska w dolinach rzecznych s biotopami licznych gatunków ptaków. Rozmaite typy wilgotnych łk gromadz cenn flor, z licznymi gatunkami storczyków i mieczykami. W zwizku z intensyfikacj metod chowu bydła zmniejszyło si zapotrzebowanie na turzyce i trawy o niskiej wartoci paszowej, tradycyjnie uywane jako ciółka. Doprowadziło to do całkowitego ju niemal zaniku łk jednoko- nych, na których nastpuje obecnie szybka sukcesja rolinnoci. Podobnie zaprzestaje si te pastwiskowego uytkowania nieurodzajnych siedlisk, których unikalne flora i fauna były uzalenione od prowadzenia ekstensywnego wypasu. Unia Europejska w ramach swojej polityki rolnej, zabiega o utrzymanie tradycyjnych, ekstensywnych form gospodarki rolnej, m.in. po to, by chroni zwizan z półnaturalnymi ekosystemami rónorodno biologiczn. Opracowanie własne na podstawie: W. Dembek, P. Pawlaczyk, J. Sienkiewicz, P. Dziera Obszary wodno-błotne w Polsce, a) Sformułuj główny problem, jaki został przedstawiony w powyszym tekcie. b) Na podstawie tekstu ródłowego przedstaw dwie korzyci ekonomiczne i dwa rodzaje zagroe ekologicznych, jakie wynikaj z osuszania terenów bagiennych. 6

7 Korzyci ekonomiczne: Zagroenia ekologiczne: Zadanie 15. (1 pkt) Podkrel właciw odpowied przyczyn braku lasów w zachodniej czci Sudetów. A. Kwane deszcze powstajce w wyniku działalnoci przemysłowej (m.in. elektrowni spalajcych wgiel brunatny) w przygranicznej strefie Polski, Czech i Niemiec. B. Niesprzyjajce warunki klimatyczne (zbyt krótki okres wegetacji) oraz słabe gleby górskie. C. Rabunkowa gospodarka lena prowadzona w okresie powojennym, polegajca na nadmiernym wycinaniu lasów. D. Nasilona erozja gleb wywołana przez obfite opady i czste powodzie bdce wynikiem nasilajcego si efektu cieplarnianego. Zadanie 16. (2 pkt) Gleba jest tworem przyrody stanowicym powierzchniow warstw ldów globu ziemskiego. Zaspokaja potrzeby rolin na składniki pokarmowe i wod oraz zaopatruje ich korzenie w niezbdn ilo powietrza (tlenu) i ciepła, umoliwiajc im normalny rozwój. Ulega jednak czstej degradacji poprzez niewłaciwe lub zbyt intensywne sposoby prowadzenia gospodarki rolnej. Utwórz model przyczynowo-skutkowy procesu niszczenia gleby w wysoko rozwinitym pastwie europejskim o intensywnej uprawie ziemi. Zastosuj ponisze okrelenia. A. Zaburzenie równowagi chemicznej gleby B. Stosowanie rodków ochrony rolin C. Zmniejszenie yznoci D. Nadmierne nawoenie zmniejszenie yznoci PRZYCZYNY SKUTKI 7

8 Zadanie 17. (2 pkt) W podanych grupach skał wyszukaj i skrel błdnie podany przykład skały. a) skały osadowe: piaskowiec, wapie, zlepieniec, andezyt, b) skały magmowe: granit, bazalt, gnejs, porfir c) skały metamorficzne: gabro, marmur, łupek krystaliczny, kwarcyt Zadanie 18. (3 pkt) Na podstawie tabeli znajd właciw odpowied.: Urodzenia i zgony w Polsce na 1000 mieszkaców w latach Urodzenia 30,7 29,1 22,6 17,4 16,6 18,9 19,5 18,2 14,3 11,2 9,9 9,2 9,6 Zgony 11,6 9,6 7,6 7,4 8,1 8,7 9,9 10,3 10,2 10 9,6 9,6 9,7 a) Rok, w którym odnotowano najwyszy przyrost naturalny:... b) Wielko przyrostu naturalnego w 2003 roku:... Sformułuj wniosek dotyczcy tendencji zmian przyrostu naturalnego w latach Zadanie 19. (2 pkt) Podkrel tylko cechy starzejcego si społeczestwa: a) malejcy wiek zawierania małestw b) rosnca stopa bezrobocia c) wysoki odsetek ludnoci w wieku poprodukcyjnym d) niski odsetek ludnoci w wieku przedprodukcyjnym e) wysoki przyrost rzeczywisty f) niska stopa urodze i zgonów g) wysoki odsetek dzieci i młodziey Zadanie 20. (4 pkt) Na podstawie danych z tabeli przedstawiajcej zbiory i plony zbó w 2003 roku, wybierz po dwa przykłady pastw, w których dominuje intensywny i ekstensywny model gospodarki rolnej. Przedstaw trzy rónice midzy tymi formami gospodarki. Pastwa Zbiory [mln t] Plony [dt/ha] Francja 54,9 61,3 Japonia 10,8 54,5 Kanada 50,2 27,4 Polska 23,4 28,7 Ukraina 19,6 17,5 8

9 1. Pastwa prowadzce intensywn gospodark roln: a).. b).. 2. Pastwa prowadzce ekstensywn gospodark roln: a).. b).. 3. Rónice midzy gospodark intensywn a ekstensywn: Zadanie 21. (2 pkt) Wymie po dwa pozytywne i negatywne skutki inwestycji zagranicznych dla gospodarki Polski. Skutki pozytywne: Skutki negatywne: Zadanie 22. (1 pkt) Podaj, jaki jest główny cel restrukturyzacji górnictwa wgla kamiennego w Polsce.... 9

10 Zadanie 23. (4 pkt) Na mapie konturowej wiata zaznaczono literami A, B, C, D, E, F, G wybrane okrgi przemysłowe wiata. a) Sporód zaznaczonych na mapie okrgów wypisz trzy, w których rozwinł si przemysł wysokich technologii. b) Podaj nazw procesu przemiany tradycyjnych okrgów przemysłowych w tak zwane technopolie. c) Wymie dwa czynniki decydujce o lokalizacji przemysłów wysokich technologii. Zadanie 24. (2 pkt) Dopasuj odpowiednio skróty nazw agend Organizacji Narodów Zjednoczonych do podanych zada, które wykonuj te organizacje. Agendy ONZ: UNESCO, IMF, UNICEF, UNHCR, FAO, WHO, ILO Nazwa agendy Opis zada. organizowanie pomocy ywnociowej dla ludnoci z krajów dotknitych skutkami głodu i niedoywienia; dbało o rozwój rolnictwa, lenictwa i rybołówstwa 10

11 . zapewnienie pomocy humanitarnej dla uchodców, bezpieczestwa i ochrony w krajach, w których przebywaj Zadanie 25. (2 pkt) Konflikty midzynarodowe na tle narodowociowym i separatystycznym powstaj na skutek de niektórych narodów do uzyskania niepodległoci. Do podanych nazw narodowoci dopisz nazw pastwa, z którym walcz. Palestyczycy. Tybetaczycy. Czeczecy Baskowie Kurdowie... 11

12 Pobrano ze strony

13