Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście)

Transkrypt

1 PROBLEM Y ROZ WOJ U MI A ST ŚN WOR EJ 88/2014 Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście) Bogusław Luchter dr hab., Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Wydział Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych, Katedra Gospodarki Regionalnej S Ł O W A K L U C Z O W E : S T R E S Z C Z E N I E geografia ekonomiczna geografia osadnictwa geografia osadnictwa miejskiego gospodarka przestrzenna użytkowanie ziemi przestrzeni miejskiej Celem niniejszego artykułu jest określenie przemian użytkowania ziemi, będących następstwem rozpoczęcia wdrażania zasad gospodarki rynkowej w Polsce. Wiązały się one przede wszystkim z przywróceniem mechanizmu renty gruntowej. Wzrost ceny ziemi, zwłaszcza w centralnych dzielnicach miast przyczynił się do bardziej intensywnego jej wykorzystania. Za przykład posłużyły tereny gastronomii, wiążące się ze wzrostem znaczenia funkcji turystyki, jako jednej z kilku wyróżnianych w planach zagospodarowania przestrzennego funkcji gospodarczych Krakowa (obok kultury, nauki i wyspecjalizowanego lecznictwa). Badania przeprowadzone zostały w Śródmieściu byłej I dzielnicy katastralnej miasta. Potwierdziły one ekspansję terenów zajętych pod gastronomię, zwłaszcza sezonowo, tj. w okresie szczególnego nasilenia ruchu turystycznego (wiosna lato jesień). Właściciele obiektów gastronomicznych wykorzystywali w tym czasie ekstensywnie użytkowanie przestrzenie pod ogródki gastronomiczne, zwłaszcza na terenie zabudowy (głównie w podwórkach) oraz w obrębie ulic (na chodnikach) i placów (z Rynkiem Głównym w pierwszej kolejności). Badania przeprowadzone zostały w okresie letnim (lipiec wrzesień) 2013 r. Wykazały one sezonowo prawie 3-krotny wzrost powierzchni terenów gastronomii. K E Y W O R D S : S U M M A R Y economic geography geography of settlement geography of town settlement land development use of city zone land JEL Classification: R39 Seasonal front yard and back yard cafés in the spatial structure of Krakow (as exemplified by former 1st cadastre borough of Krakow City - Śródmieście) The objective of this paper is defining changes of land use as consequence of the beginning of market economy rules implementation. These transformations involved, above all, a restoration of the land rent mechanism. An increase of the land prices, particularly in central city borough, contributed to its intensified use. To illustrate the above the catering and restaurant premises connected with the growth of touring as one of several functions underscored in the land use plan of Krakow s economic functions have been taken as an example (besides, culture, science and specialist medical treatment). The research have been conducted in Śródmieście former 1 st cadastre borough of the city. It has confirmed the expansion of area occupied by catering and restaurant activity, especially during high season of tourist visits (spring-summer-autumn). At such times owners of catering and restaurant premises extensively used available space arranging front/back yard cafés, particularly within the built-up area (mainly in back yards) as well as within streets area (pavements) and squares (primarily in The Main Market Square). The research was carried out during summer (July-September) It showed an almost threefold seasonal increase of areas used as catering and restaurant premises.

2 46 Problemy roz woju m iast ŚN WOR EJ 88/ Wprowadzenie Przemiany zachodzące w Polsce po 1989 r., wiążące się z przejściem z centralnie sterowanej gospodarki socjalistycznej do gospodarki rynkowej uwidoczniły się także w przeobrażeniach użytkowania ziemi. Szczególnie można je zaobserwować w miastach, w których ekstensywnie użytkowane tereny, wskutek przywrócenia mechanizmu renty gruntowej, w efekcie wzrostu wartości ziemi i jej ceny, zaczęły zmieniać swój charakter. W centralnych częściach miast dostrzec można było zmiany prowadzące do spadku znaczenia terenów zajętych przez zabudowę przemysłową a nawet mieszkaniową a wzrostu znaczenia obszarów użytkowanych przez usługi, zwłaszcza wyższego rzędu. W dużych miastach Polski (Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław) wyniku realizacji zasad gospodarki rynkowej zaczęły umacniać się funkcje usługowe, świadczące o zachodzących procesach metropolizacyjnych. Funkcje te uwidoczniły się w przemianach użytkowania ziemi. Zaobserwowano wzrost powierzchni terenów usługowych, wyznaczających główne tendencje rozwojowe miast. Ekspansja terenów usługowych objęła nie tylko obszary przeznaczone do ich trwałego użytkowania, ale również tereny użytkowane odmiennie w ciągu całego roku, a tylko okresowo wykorzystywane dla funkcji wiodących. Za przykład mogą posłużyć tereny gastronomii funkcjonujące w przeważającej mierze dla zaspokojenia potrzeb turystyczno-rekreacyjnych, sezonowo użytkowane od późnej wiosny do wczesnej jesieni, a więc w warunkach polskich mniej więcej od kwietnia do pierwszej połowy listopada, natomiast w okresie późnojesiennym, zimowym i wczesnowiosennym (listopad kwiecień) użytkowane przez inne działy gospodarki niezależne od sezonowości (tereny komunikacyjne, tereny mieszkaniowe i in.). Celem niniejszego artykułu jest ocena stopnia przemian użytkowania ziemi wskutek sezonowego użytkowania terenów dla potrzeb gastronomicznych, odznaczających się w ciągu całego roku funkcjami uzupełniającymi, podporządkowanym funkcjom wiodącym, wyższego rzędu, świadczącym o wzroście procesów metropolizacyjnych o znaczeniu międzynarodowym na przykładzie Krakowa, znanego ośrodka kultury, nauki i turystyki w Polsce. 2. Założenia i zakres badań Badania przeprowadzone zostały na terenie centralnej części Krakowa, byłej I dzielnicy katastralnej miasta Śródmieście, stanowiącej miasto w granicach sprzed 1791 r. 1. Zachodzące z biegiem czasu procesy urbanizacyjne, przyczyniły się do wykształcenia 3 funkcji wiodących dla tego terenu, rzutujących na rozwój przestrzenny całego miasta: kultury, nauki i turystyki. Mimo przemian społeczno-polityczno-gospodarczych lat , funkcje te zostały zachowane, ale tempo przekształceń w strukturze użytkowania ziemi nieco osłabło, wskutek wzrostu znaczenia przede wszystkim funkcji przemysłowych, związanych głównie z lokalizacją huty im. Lenina (ob. ArcelorMittal). Ponowny wzrost znaczenia tych funkcji można było zaobserwować po 1989 r., a zwłaszcza w ostatnich latach. Atrakcyjna, najstarsza część Krakowa, położona w obrębie Plant, wpisana wraz z Wawelem (b. II dzielnica katastralna) i Kazimierzem (b. VIII dziel- 1 Z. Górka, Krakowska dzielnica staromiejska w dobie społeczno-ekonomicznych przemian Polski na przełomie XX i XXI wieku: Użytkowanie ziemi i funkcje, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków 2004, s.22. nica katastralna) w 1978 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO 2, uznana w 2008r. jako jeden z siedmiu cudów architektury, techniki i urbanistyki polskiej 3, a w 1994 r. jako polski pomnik historii 4, stała się przedmiotem coraz częstszych odwiedzin turystów (w 1963 r. Kraków odwiedziło ponad 1 mln osób, w 2008 r. już 7 mln, w tym 6 mln turystów 5, a w 2011 r. 8,8 mln, z czego 6,6 mln turystów, w tym ponad 2 mln zagranicznych 6, 7. Goście, a wśród nich turyści, odwiedzający miasto w różnych celach, związanych przede wszystkim z jego funkcjami metropolitalnymi tj. nauką, kulturą, funkcjami biurowymi, bankowymi, wyspecjalizowanym lecznictwem i in. wpłynęli na rozwój innych funkcji mających coraz częściej także charakter metropolitalny. Za przykład posłużyć może gastronomia, której rozwój zaobserwowany został wyraźnie w ostatnich latach, czego dowiodły badania autora 8. Poza terenami przeznaczonymi specjalnie dla realizacji tego typu działalności gospodarczej, w okresie sezonowym (związanym z nasileniem się ruchu turystycznego, a więc od późnowiosennego, poprzez letni do wczesnojesiennego, tj. mniej więcej od kwietnia do końca października, a nawet czasami połowy listopada 9 ), wykorzystywane są obszary użytkowane w pozostałym czasie dla realizacji funkcji uzupełniających pełnionych przez tą część miasta, takich jak: mieszkaniowe, komunikacyjne czy mieszane (w tym wielousługowe), a nawet chwilowo czy przez dłuższy czas nieużytkowane. Pełnią rolę tzw. sezonowych ogródków gastronomicznych, czyli terenów, gdzie mieszkańcy miasta, ale przede wszystkim jego goście (w tym turyści), mogą usiąść przy stolikach, w cieniu parasoli (umożliwiającym ich także ochronę przed deszczem) i jednocześnie przy okazji konsumpcji podziwiać uroki zabytków Krakowa i panującą w tej centralnej części miasta specyficzną atmosferę. Badania przeprowadzono nie tylko na przykładzie całej dzielnicy (79 ha), ale także w oparciu o mniejsze jednostki przestrzenne, do jakich można zaliczyć - bloki urbanistyczne 10 (rysunek 1). Łącznie wyróżnionych zostało 69 bloków urbanistycznych. Swoisty, 70 blok stanowią ulice i place, ograniczone liniami rozgraniczającymi I obwodnicy (tj, ulic przebiegających wokół Plant: Westerplatte, św. Gertrudy, Podzamcze, Straszewskiego, Podwale, Dunajewskiego, Basztową). 2 T. Lijewski, B. Mikułowski, J. Wyrzykowski, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 2008, wyd. 5 zm. s W 2008 r. Rynek Główny i zespół staromiejski w Krakowie uznane zostały łącznie jako jeden z siedmiu cudów Polski [Siedem cudów Polski, Poznaj Świat 2008, nr 1, s. 8]. 4 Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii ( Kraków historyczny zespół miasta ) [1994], Monitor Polski, nr 50 z 1994 r., poz B. Luchter, Kraków zarys przemian ekonomiczno-przestrzennych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2012, s Raport o stanie miasta 2011, Prezydent Miasta Krakowa, Urząd Miasta Krakowa: Wydział Strategii i Rozwoju Miasta, Kraków 2012, str Według wstępnych szacunków w 2013 r. Kraków odwiedziło ponad 9,2 mln osób, z tego 2,55 mln z zagranicy K. Fiedorowicz-Razmus, Turyści kochają Kraków, Kraków PL 2013, nr 21 (127), s W latach udział terenów użytkowanych trwale przez usługi gastronomiczne wzrósł blisko 2-krotnie z 0,32 % do 0,61 % [Luchter 2014, tab. 1]. 9 Na przykład w 2013 r. z uwagi na dość ciepły październik i pierwszą połowę listopada. 10 Pojęcie bloku urbanistycznego przytoczyła za Małym Słownikiem Urbanistycznym J. Grocholska, Czynniki wpływające na użytkowanie ziemi w Warszawie, KPZK PAN, Studia, t. 46, Warszawa s. 27.

3 B. Luchter, Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście) 47 RYSUNEK 1. PODZIAŁ BYŁEJ I DZIELNICY KATASTRALNEJ MIASTA KRAKOWA ŚRÓDMIEŚCIE NA BLOKI URBANISTYCZNE: 1 = granice b. I dzielnicy katastralnej miasta Krakowa - Śródmieścia, 2 = granice bloków urbanistycznych, 3 = numery bloków urbanistycznych. Źródło : opracowanie własne na podstawie: B. Luchter, Zmiany użytkowania ziemi w Krakowie w latach na przykładzie centralnej części miasta byłej dzielnicy katastralnej Śródmieście, AE w Krakowie, Zeszyty Naukowe, nr 422, Kraków 1994, s Badania zrealizowane zostały w 2013 r. w miesiącach lipiec wrzesień i miały charakter terenowy. Na przygotowanych wcześniej wyrysach map topograficznych w skali 1: , 12, zlokalizowano z autopsji funkcjonujące sezonowe ogródki gastronomiczne. Badania mają charakter statyczny. Wcześniej autor nie zajmował się szczegółowo tego typu problematyką. Dopiero za kilka, względnie kilkanaście lat, będzie można ocenić przemiany w tym zakresie zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym. 3. Prezentacja wyników badań W okresie szczególnie wzmożonego ruchu turystycznego (późna wiosna, lato, wczesna jesień) usługi gastronomiczne na terenie Śródmieścia Krakowa, a także sąsiednich dzielnic, zwiększają istotnie obszar wykorzystywany pod tym kątem. W 2012 r. tereny usług gastronomicznych wyniosły 0,61 % powierzchni Śródmieścia 13 natomiast powierzchnia zajmowana w lipcuwrześniu 2013 r. przez sezonowe ogródki gastronomiczne 1,67 %, a więc prawie 3 krotnie więcej. Badania przeprowadzone przez autora niniejszego artykułu pozwoliły na wyróżnienie kilku typów sezonowych ogródków gastronomicznych, w zależności od miejsca ich lokalizacji: sezonowe ogródki gastronomiczne zarejestrowane w obrębie terenów zabudowanych, sezonowe ogródki gastronomiczne funkcjonujące w ramach ulic i placów, oraz sezonowe ogródki gastronomiczne znajdujące się wśród terenów zielonych. 11 Kraków [w:] Mapa topograficzna Polski 1 : , Główny Geodeta Kraju, Warszawa Kraków Nowa Wieś [w:] Mapa topograficzna Polski 1 : , Główny Geodeta Kraju, Warszawa B. Luchter, Przemiany użytkowania ziemi w centralnej części Krakowa Śródmieście w latach , Zeszyty Naukowe UE w Krakowie, Seria : Ekonomia [w druku], Kraków Tab. 1.

4 48 Problemy roz woju m iast ŚN WOR EJ 88/2014 TABELA 1. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W BYŁEJ I DZIELNICA KATASTRALNA MIASTA KRAKOWA ŚRÓDMIEŚCIE W 2013 R. LP UŻYTKI POWIERZCHNIA OGÓŁEM W M 2 ODSETEK POWIERZCHNI OGÓLNEJ ŚRÓDMIEŚCIA W % POWIERZCHNIA SEZONOWYCH OGRÓDKÓW GASTRONOMICZNYCH W M 2, W OBRĘBIE: ODSETEK POWIERZCHNI SOG 1) ZLOKALIZOWANYCH W OBRĘBIE POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW W OGÓLNEJ POWIERZCHNI SOG 1) - ŚRÓDMIEŚCIA ODSETEK POWIERZCHNI SOG 1) ZLOKALIZOWANYCH W OBRĘBIE POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW W OGÓLNEJ POWIERZCHNI ŚRÓDMIEŚCIA OGÓŁEM ,00 100, ,28 100,00 1,67 1. Tereny zabudowane 2) ,00 47, ,98 48,79 0,81 a) Budynki.. 485,86 3,69 0,06 b) Podwórza ,12 45,10 0,75 2. Ulice, place, chodniki 3) ,00 24, ,25 44,90 0,75 a) Ulice ,00 15,12 890,70 6,77 0,11 b) Place, w tym: 67229,00 8, ,55 38,13 0,64 Rynek Główny 37841,00 4, ,80 33,59 0,56 c) Ciągi, chodniki, parkingi 8823,00 1, Tereny zielone parki ,00 23,89 830,05 6,30 0,11 4. Tereny zielone- pozostałe 25937,00 3, Użytki techniczne- pozostałe (fontanny) 2291,00 0, ) SOG = sezonowe ogródki gastronomiczne 2) wraz z nieużytkami sztucznymi 3) wraz z zieleńcami i skwerami w obrębie ulic i placów 4) bez zieleńców i skwerów w obrębie ulic Źródło: Opracowanie własne na podstawie: B. Luchter, Przemiany użytkowania ziemi w centralnej części Krakowa Śródmieście w latach , Zeszyty Naukowe UE w Krakowie, Seria: Ekonomia [w druku], Kraków Największa powierzchnia przypadała na sezonowe ogródki gastronomiczne zlokalizowane w obrębie terenów zabudowanych (ok. 49% ogółu), następnie ulic i placów (ok. 45%), a najmniejsza w ramach terenów zielonych (ponad 6% por. tabela 1). Wśród terenów zabudowanych sezonowe ogródki gastronomiczne występowały przede wszystkim na obszarze podwórek, zajmując aż 92% powierzchni sezonowych ogródków gastronomicznych w obrębie zabudowy (por. tabela 1, fotografia 1). Reszta (8% ogółu powierzchni sezonowych ogródków gastronomicznych w obrębie terenów zabudowanych) występowała w budynkach, najczęściej w ich podcieniach tj. na I kondygnacji (fotografia 2), rzadziej na wyższych kondygnacjach 14 (fotografia 3). 14 Za przykład posłużyć mogą Sukiennice, gdzie na II kondygnacji na tarasie zlokalizowany został sezonowy ogródek gastronomiczny, należący do Cafe Szał. Badania przeprowadzono bardziej szczegółowo tj. w obrębie bloków urbanistycznych (rysunek 2). Pozwoliły one stwierdzić, że na 55 bloków zabudowanych (w przeważającej mierze, lub w 100%) na terenie ponad połowy (55% ogółu) zaobserwowano sezonowe ogródki gastronomiczne. W większości, powierzchnia zajęta przez sezonowe ogródki gastronomiczne nie przekroczyła 10% ogółu powierzchni bloku urbanistycznego (por. rysunek 2). Tylko w jednym przypadku (blok urbanistyczny nr 7) powierzchnia ta wyniosła 10% ogółu powierzchni uwzględnionego w badaniach bloku. Największą relatywnie powierzchnię sezonowe ogródki gastronomiczne osiągnęły w obrębie ulic i placów, stanowiąc ponad 3% ich areału na terenie Śródmieścia (por. tabela 1). Blisko 85% tej powierzchni przypadało na sezonowe ogródki gastronomiczne usytuowane w obrębie placów (por. rysunek 3). Na terenie Rynku Głównego koncentrowało się blisko 75% powierzchni sezonowych ogródków gastronomicznych w występujących obrębie wszystkich ulic i placów Śródmieścia i aż 88% w ramach ogółu placów (por. tabela 1). Ogródki

5 B. Luchter, Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście) 49 FOTOGRAFIA 1. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE NA TERENIE PODWÓRZY (UL. KANONICZA 15, OBIEKTY FUNDACJI ŚW. WŁODZIMIERZA, OGRÓDEK GASTRONOMICZNY NALEŻĄCY DO RESTAURACJI SMAK UKRAIŃSKI ) WRZESIEŃ 2013 R. FOTOGRAFIA 2. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W OBRĘBIE BUDYNKÓW (W PODCIENIACH)PRZYKŁAD SUKIENNIC (PD-WSCH. OBRZEŻA, W POBLIŻU CUKIERNI J. NOWOROLSKI). WRZESIEŃ 2013 R. FOTOGRAFIA 3. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W OBRĘBIE BUDYNKÓW ZNAJDUJĄCE SIĘ NA WYŻSZYCH ICH KONDYGNACJACH. PRZYKŁAD SUKIENNIC. TARAS WIDOKOWY CAFE SZAŁ (II K.). WRZESIEŃ 2013 R.

6 50 Problemy roz woju m iast ŚN WOR EJ 88/2014 RYSUNEK 2. UDZIAŁ POWIERZCHNI ZAJĘTEJ PRZEZ SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W POWIERZCHNI OGÓLNEJ BLOKÓW URBANISTYCZNYCH BYŁEJ I DZIELNICY KATASTRALNEJ MIASTA KRAKOWA ŚRÓDMIEŚCIE W 2013 R. (W %): 1 = brak zjawiska; 2 = (0 2,5]; 3 = (2,5 5,0]; 4 = (5,0 10,0]; 5 = powyżej 10,0; 6 = granice byłej I dzielnicy katastralnej miasta Krakowa Śródmieście; 7 = granice bloków urbanistycznych. Źródło: opracowanie własne na podstawie: B. Luchter, Zmiany użytkowania, op.cit., s te znajdowały się przed fasadami większości budynków (por. rysunek 4, fotografia 4), w których znajdowały się pomieszczenia trwale użytkowane przez gastronomię, względnie całkowicie należących (wraz z całymi działkami ewidencyjnymi 15 ) do tego rodzaju usług (np. Restauracja Wierzynek przy Rynku Głównym 16 czy Pijalnia Czekolady E. Wedel, przy Rynku Głównym 46). Sezonowe ogródki gastronomiczne występujące w obrębie ulic Śródmieścia zajmowały niewielką powierzchnię (6,8% powierzchni ogółu obszaru zajętego przez tego typu nietrwałe użytki i tylko 0,11% ogółu tej historycznej dzielnicy, oraz 15,1% w obrębie sezonowych ogródków gastronomicznych łącznie ulic i placów), z racji niewielkiej szerokości ulic (przeważnie szerokość ogródków nie przekraczała 2 m por. fotografia 5). Sezonowe ogródki gastronomiczne zlokalizowane w obrębie terenów zielonych (fotografia 6), stanowiły zaledwie 6 % powierzchni ogółu tego typu obiektów zarejestrowanych na terenie Śródmieścia i 0,11% ogółu tej 15 Pojęcie działki ewidencyjnej przytoczone zostało w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dn. 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków [2001], Dz. U. RP nr 38 z 2 maja 2001 r., poz S dzielnicy. Związane to było z funkcjami ochronnymi Plant. Poza Plantami tj. na terenie ogrodów klasztornych względnie zieleńców i skwerów ogródków gastronomicznych nie zarejestrowano (por. tabela 1). Zakończenie Przeprowadzone w 2013 r. badania wykazały dość duży udział powierzchni zajętej przez sezonowe ogródki gastronomiczne na terenie centralnej części Krakowa tj. Śródmieścia, ponad 2,4 - krotnie większy niż trwale zajętych przez usługi gastronomiczne obszarów. W okresie wiosenno jesiennym właściciele różnego rodzaju lokali gastronomicznych wykorzystują sąsiednie, dość ekstensywnie użytkowane tereny, zarówno zabudowane (np. podwórza) jak i ulice i place (z największym tj. Rynkiem Głównym) na cele gastronomiczne, a nawet pobliskie tereny zielone. Na uwagę zasługuje największy udział sezonowych ogródków gastronomicznych, usytuowanych na terenie podwórzy (45% ogółu powierzchni sezonowych ogródków gastronomicznych). Wykorzystywanie podwórzy oraz ich adaptacja i rewitalizacja dla tych celów zwiększa ich atrakcyjność turystyczną i poszerza zakres świadczonych usług.

7 B. Luchter, Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście) 51 FOTOGRAFIA 4. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE NA TERENIE RYNKU GŁÓWNEGO. PRZYKŁAD REJONU MIĘDZYNARODOWEGO CENTRUM KULTURY (RYNEK GŁÓWNY 25). NA PIERWSZYM PLANIE: GRILL BAR YUMME. WRZESIEŃ 2013 R. FOTOGRAFIA 5. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE NA TERENIE ULIC. PRZYKŁAD UL. GRODZKIEJ NR 35 (K. RESTAURACJI POD ANIOŁEM ) I GRODZKIEJ 37 (K. RESTAURACJI BALATON ). WRZESIEŃ 2013 R. FOTOGRAFIA 6. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W OBRĘBIE TERENÓW ZIELONYCH (PLANT). PRZYKŁAD REJONU RESTAURACJI U ZALIPIANEK, UL. SZEWSKA 24. WRZESIEŃ 2013 R.

8 52 Problemy roz woju m iast ŚN WOR EJ 88/2014 RYSUNEK 3. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE W OBRĘBIE ULIC I PLACÓW BYŁEJ I DZIELNICY KATASTRALNEJ MIASTA KRAKOWA ŚRÓDMIEŚCIE W 2013 R. 1 = sezonowe ogródki gastronomiczne; 2 = granice byłej I dzielnicy katastralnej miasta Krakowa Śródmieście; 3 = granice bloków urbanistycznych Źródło: opracowanie własne na podstawie: B. Luchter, Zmiany użytkowania, op.cit., s Zarejestrowane sezonowe ogródki gastronomiczne świadczą o złożoności struktury użytkowania ziemi w okresie wdrażania zasad gospodarki rynkowej. Ich obecność świadczy o rosnącej roli funkcji wiodących decydujących o rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym Krakowa i jego charakterze oddziaływania (ponadlokalnym a nawet ponadregionalnym). Sezonowe ogródki gastronomiczne na okres ponad roku wpływają na modyfikację struktury użytkowania ziemi w Śródmieściu, byłej dzielnicy katastralnej miasta Krakowa 16. W okresie szczególnego natężenia ruchu turystycznego (wiosna jesień) maleje udział terenów komunikacyjnych (tj. ulic i placów, a zwłaszcza funkcjonujących w ich obrębie chodników), terenów zabudowanych, terenów zielonych, natomiast uwidacznia się ponad 2,7-krotny wzrost powierzchni terenów gastronomicznych (powierzchnia usług gastronomicznych zwiększa się z 0,61% do 2,28%). 16 W 2013 r., w okresie Świąteczno-Noworocznym ( ), z uwagi na dość ciepłą aurę (dodatnie temperatury, słoneczne dni), niektóre ogródki gastronomiczne, zlokalizowane głównie w Rynku Głównym, były czynne.

9 B. Luchter, Sezonowe ogródki gastronomiczne w strukturze przestrzennej Krakowa (na przykładzie b. I dzielnicy katastralnej Śródmieście) 53 RYSUNEK 4. SEZONOWE OGRÓDKI GASTRONOMICZNE NA TERENIE RYNKU GŁÓWNEGO W KRAKOWIE W 2013 R. 1 = sezonowe ogródki gastronomiczne; 2 = granice bloków urbanistycznych; 3 = numery bloków urbanistycznych; 4 = nazwy ulic; 5 = nazwy placów. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Górka Z, Krakowska dzielnica staromiejska.., op.cit., s. 57. LITERATURA [1] Fiedorowicz-Razmus K., Turyści kochają Kraków, Kraków PL 2013, nr 21 (127). [2] Górka Z., Krakowska dzielnica staromiejska w dobie społeczno-ekonomicznych przemian Polski na przełomie XX i XXI wieku : Użytkowanie ziemi i funkcje, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków [3] Grocholska J., Czynniki wpływające na użytkowanie ziemi w Warszawie, KPZK PAN, Studia, t. 46, Warszawa [4] Kraków [w:] Mapa topograficzna Polski 1 : , Główny Geodeta Kraju, Warszawa [5] Kraków Nowa Wieś [w:] Mapa topograficzna Polski 1 : , Główny Geodeta Kraju, Warszawa [6] Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 2008, wyd. 5 zm. [7] Luchter B., Zmiany użytkowania ziemi w Krakowie w latach na przykładzie centralnej części miasta byłej dzielnicy katastralnej Śródmieście, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 422, Kraków [8] Luchter B., Kraków zarys przemian ekonomiczno-przestrzennych, Wydaw.. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków [9] Luchter B., Przemiany użytkowania ziemi w centralnej części Krakowa Śródmieście w latach , Zeszyty Naukowe UE w Krakowie, Seria: Ekonomia [w druku], Kraków [10] Raport o stanie miasta 2011, Prezydent Miasta Krakowa, Urząd Miasta Krakowa: Wydział Strategii i Rozwoju Miasta, Kraków [11] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dn. 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, Dz. U. RP nr 38 z 2 maja 2001 r., poz [12] Siedem cudów Polski, Poznaj Świat 2008, nr 1 [13] Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii ( Kraków historyczny zespół miasta ), Monitor Polski, nr 50 z 1994 r., poz. 418.