Przesiądź się życie, ja prowadzę. Dorosłości czas. Indywidualny Program Logopedyczny,, Paszport do dorosłości

Transkrypt

1 Przesiądź się życie, ja prowadzę. Dorosłości czas. Indywidualny Program Logopedyczny,, Paszport do dorosłości Opracowała: Sylwia Kruk nauczyciel przedmiotów zawodowych logopeda w Zasadniczej Szkole Zawodowej w SOSW w Świnoujściu

2 WPROWADZENIE Program powstał na podstawie doświadczeń uzyskanych w dotychczasowej pracy oraz na podstawie ewaluacji programu stosowanego od 2007 roku Doświadczenia te pozwoliły wzbogacić ten program o dodatkowe założenia, niezwykle ważne w pracy z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną, oraz z innymi sprzężonymi zaburzeniami. W grupie objętej programem logopedycznym znajduje się uczennica Szkoły Przysposabiającej do Pracy, u której zdiagnozowano opóźniony rozwój mowy, liczne substytucje, deformacje różnego rodzaju; ubezdźwięcznienia oraz ubogie słownictwo bierne i czynne. Program został dostosowany do jej potrzeb, możliwości i tempa pracy. Realizację programu z Patrycja Kwiatkowską zaplanowano na 2 lata szkolne, w związku z czym wskazane jest by nie kończyła ona edukacji w roku 2016/2017. Terapia logopedyczna dzieci upośledzonych w stopniu głębszym niż lekkie nabiera szczególnego znaczenia. Jej zasadniczym celem staje się umożliwienie uczennicy kontaktu z otoczeniem. Prowadzi się ją obok innych terapii ogólnorozwojowych. Rozpoczyna się od wykształcenia prawidłowych nawyków związanych z mówieniem: prawidłowego oddechu; emisji głosu; zamykania ust, patrzenia na rozmówcę. Następnie kształci się w nich zdolność do: formułowania pytań, próśb, poleceń; sygnalizowania własnych potrzeb, życzeń i pretensji; nawiązywania i prowadzenia rozmowy; odpowiadania na pytania; budowanie dłuższych wypowiedzi. Niezależnie od rodzaju placówki, preferowanych form oddziaływań wychowawczych, nauczyciele i wychowawcy zobligowani są do wykonywania powierzonych im zadań i obowiązków z jak największym zaangażowaniem i świadomością ich powagi. Nauczyciele, by ich praca przyniosła uczniom wymierne korzyści, a im samym zadowolenie i satysfakcję, nie mogą zapomnieć o najmniejszych szczegółach - zakres oddziaływań winien być szeroki i kompletny, uwzględniający wszystkie aspekty wychowania. Nie do przecenienia jest, gdy praca nauczyciela wiąże się z pasją. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Głównym założeniem programu w odniesieniu do Patrycji Kwiatkowskiej jest ułatwienie jej życiowego startu poprzez wyposażenie w wiedzę oraz umiejętności i kompetencje niezbędne do wykonywania prostych prac umożliwiających zatrudnienie w warunkach pracy chronionej oraz do prowadzenia gospodarstwa domowego. Jedną z ważnych kompetencji życiowych, zapewniających zadowalające kontakty społeczne, zwiększających szanse podjęcia pracy, zapobiegających wykluczeniu społecznemu, są umiejętności komunikacyjne, czyli poprawna wymowa, umiejętność budowania zdań sensownych i gramatycznie poprawnych oraz ich odbiór /rozumienie/, a także umiejętność zachowania się językowego. Dlatego integralną częścią niniejszego programu są działania mające na celu rozwój mowy uczennicy, jej kompetencji językowych i komunikacyjnych.

3 W realizacji programu pomocne będą założone cele: Cele ogólne: 1. Nabycie praktycznych umiejętności, pomocnych w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku otwartym poprzez: Przybliżenie zakresu kompetencji instytucji państwowych. Zdobywanie umiejętności posługiwania się środkami technicznego przekazu. Kształtowanie i rozwijanie prawidłowego rozwoju mowy oraz podnoszenie poziomu sprawności językowej. Usprawnianie aparatu artykulacyjnego, fonacyjnego i oddechowego 2. Korygowanie złych nawyków artykulacyjnych, oddechowych i korygowanie wad wymowy 3. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. 4. Wypełnianie druków urzędowych. Cele wychowawcze: przygotowanie do dorosłego życia poprzez ukazywanie różnych aspektów życia społecznego, inspirowanie do twórczych poszukiwań, rozbudzanie i utrwalanie wiary we własne możliwości, przygotowanie do podejmowania samodzielnych decyzji. Cele szczegółowe: Wykształcenie umiejętności porozumiewania się uczennicy z otoczeniem (komunikacja językowa): wzbogacanie zasobu leksykalnego, komunikowanie własnych potrzeb, umiejętne uczestniczenie w rozmowie, zadawanie pytań, odpowiadanie na pytania, umiejętne budowanie zdań pojedynczych, rozwiniętych, dłuższych wypowiedzi ustnych z zachowaniem odpowiednich form gramatycznych, umiejętnego komentowania rzeczywistości i interpretowania różnych sytuacji i zdarzeń. Usprawnianie i koordynowanie pracy trzech układów: artykulacyjnego, oddechowego i fonacyjnego Kształtowanie słuchu fonematycznego. Korygowanie wad wymowy uniemożliwiających prawidłowe i zrozumiałe komunikowanie się z otoczeniem

4 Poszerzenie wiedzy nauczycieli i matki uczennicy na temat mowy dziecka upośledzonego w stopniu umiarkowanym i znacznym Nabywanie przez nauczycieli i matkę uczennicy umiejętności stosowania różnych form i metod pracy rozwijających kompetencję językową, komunikacyjną i kulturową stosowanych podczas zajęć lekcyjnych i codziennego funkcjonowania w domu. TREŚCI PROGRAMU: W odniesieniu do uczennicy, Patrycji Kwiatkowskiej, treści programu zawężono przede wszystkim do poznania podstawowych reguł rządzących komunikacją międzyludzką: 1. Prezentowanie własnych poglądów w kontaktach z innymi ludźmi. 2. Umiejętność prowadzenia konwersacji. Treści realizowane są podczas pracy indywidualnej logopedy z uczennicą w pracowni logopedycznej, ale również poprzez praktyczne nabywanie umiejętności, w trakcie wycieczek do różnych instytucji i obiektów użyteczności publicznej. METODY I FORMY PRACY: Do realizacji celów programu zaplanowano wykorzystanie aktywizujących metod i form pracy, które sprzyjają wzrostowi efektywności w nabywaniu wiedzy, pomagają rozwiązywaniu problemów, służą samodzielności, rozwijają zainteresowania, prowadzą do wzbogacenia słownictwa, rozbudzają twórcze myślenie, sprzyjają otwarciu uczennicy na kontakty społeczne w oparciu o komunikowanie werbalne. Metody stosowane w terapii mowy można podzielić ogólnie na: Metody logopedyczne Stosowane są w momencie diagnozowania problemów dziecka oraz terapii. Metodyka ćwiczeń logopedycznych jest swoista, ale znającemu wszystkie podejścia metodologiczne logopedzie, daje możliwość stosowania w pracy nie tylko różnych metod, ale również ich własnych modyfikacji i to na różnych etapach pracy nawet z tym samym dzieckiem. Metody pedagogiczne - Metody pedagogiczne, łączące działania logopedy i pedagoga służą poznawaniu dziecka, pozyskiwaniu go do współpracy oraz stymulacji językowej. Łączą się z materiałem słownym, gramatycznym oraz literackim, ponadto z elementami rytmicznymi opartymi na ruchu, rytmie i dźwięku. Realizując program, podczas pracy indywidualnej wykorzystam głównie metody logopedyczne, takie jak: 1.Ćwiczenia ortofoniczne doskonalą funkcjonowanie mechanizmów rządzących mową.

5 Należą do nich: ćwiczenia oddechowe; ćwiczenia fonacyjne; ćwiczenia logorytmiczne; ćwiczenia kształcące słuch fonemowy i fonetyczny; ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mownych. 2.Ćwiczenia artykulacyjne utrwalają poprawną wymowę znanych już dziecku głosek i pomagają w pokonywaniu trudności związanych z nową artykulacją. 3.Wyjaśnianie położenia narządów mowy przy uzyskiwaniu oczekiwanej głoski. 4.Kontrola wzrokowa ćwiczeń przed lustrem. 5.Kontrola przy pomocy dotyku i czucia skórnego dłoni. 6.Uzyskiwanie żądanej głoski metodą przekształcania innych głosek, najbardziej zbliżonych artykulacyjnie. 8.Ćwiczenia autokontroli słuchowej. Dobór metod ma służyć jednemu celowi - umożliwienie uczennicy nabycia umiejętności praktycznych, niezbędnych w różnych sytuacjach życiowych. Należą do nich: Symulacja - metoda ta pozwala uczniom zdobyć doświadczenia zbliżone do rzeczywistych doświadczeń w realnych warunkach. Polega na odtwarzaniu rzeczywistości społecznej w warunkach szkolnych np. przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej, itp. Uczniowie często naśladują rzeczywistość w celu zdobycia doświadczeń zbliżonych do tych w świecie realnym. Symulacje wykorzystywane są w edukacji między innymi do zademonstrowania typowych relacji społecznych. Dotyczyć mogą procesu podejmowania decyzji, rozwiązywania nieporozumień między ludźmi, rozwijania strategii czy też negocjacji. Obserwacja bezpośrednia (udział w wycieczce) - obserwowanie otaczającej nas rzeczywistości ćwiczy u młodzieży spostrzegawczość, pamięć, koncentrację uwagi. Metoda ta ma służyć zgromadzeniu i weryfikowaniu danych. Nauczyciel przygotowuje uczniów do obserwacji wyznaczając obiekt i cel. Kieruje procesem obserwacji instruując i komentując. Proces obserwacji podlega licznym zakłóceniom, dlatego ważne jest jego podsumowanie i wykorzystanie zdobytej wiedzy w pracy samodzielnej (np. wypełniając druk urzędowy). Metoda ta ma zastosowanie szczególnie podczas wycieczek. Metoda praktycznego działania - polega na uczeniu się przez działanie, na wiązaniu teorii z praktyką, na stosowaniu wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych. Metodę zajęć praktycznych wybiera się zawsze wtedy, gdy przed nauczaniem stawia się jako dominujący cel kształceniowy, gdy zdobycie wiedzy nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem

6 pomagającym opanować umiejętności i nawyki. Dzięki proponowanym metodom nauczyciel ma inspirować ucznia do działania. Zdobywana przez ucznia wiedza i umiejętności powinny być nabywane samodzielnie. Formy pracy do realizacji zamierzonych celów: 1. Wycieczka - wycieczki prawidłowo przygotowane i przeprowadzone pozwalają na bezpośrednie obcowanie ze środowiskiem, obserwację różnorodnych sytuacji społecznych oraz formułowanie wniosków. Podejmowanie zadań stwarza sytuacje, w których wychowankowie sami, w praktycznym działaniu, własnym wysiłkiem zdobywają życiowe doświadczenia, nawyki i wzory postępowania. Uczą się wytrwałości w dążeniu do wyznaczonego celu, pokonania własnych słabości, obaw, lęków. Przewidywane efekty: W wyniku systematycznie realizowanego programu logopedycznego z uczennicą zakłada się iż: - Uczennica osiągnie umiejętności wystarczające do komunikowania własnych potrzeb - Umiejętności językowe Patrycji Kwiatkowskiej pozwolą na odpowiednie funkcjonowanie w społeczeństwie, porozumiewanie się z otoczeniem poprzez rozumienie odbieranych treści, nadawanie wypowiedzi zrozumianej dla odbiorcy i adekwatnej oceny i interpretacji zdarzeń, wypowiedzi i obserwowanych zjawisk.

7