PROJEKT SPRAWOZDANIA

Transkrypt

1 Parlament Europejski Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów 2017/2073(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wdrożenia dyrektywy 2005/36/WE w odniesieniu do regulacji i potrzeby reformy zawodów regulowanych (2017/2073(INI)) Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów Sprawozdawca: Nicola Danti PR\ docx PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_INI_ImplReport SPIS TREŚCI Strona UZASADNIENIE STRESZCZENIE FAKTÓW I USTALENIA...3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...7 PE v /10 PR\ docx

3 UZASADNIENIE STRESZCZENIE FAKTÓW I USTALENIA Procedura W dniu 11 maja 2017 r. sprawozdawcy powierzono zadanie sporządzenia sprawozdania w sprawie wdrażania dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do potrzeby reformy zawodów regulowanych zgodnie z art. 59 dyrektywy. Dyrektywa 2005/36/WE kontekst, zakres i transpozycja Dyrektywa 2005/36/WE ma zastosowanie do wszystkich zawodów regulowanych z wyjątkiem zawodów wyraźnie wyłączonych z jej zakresu, takich jak notariusz. Zawody regulowane stanowią ważny element gospodarki państw członkowskich. Przepisy w sprawie zawodów regulowanych, wymagających specjalnych kwalifikacji zawodowych do prowadzenia działalności, są zazwyczaj narzucane w celu ochrony interesu ogólnego, takiego jak zdrowie publiczne, ochrona konsumentów, ochrona środowiska itp. W obszarach, w których dostęp do zawodu nie jest zharmonizowany na szczeblu UE, każde państwo członkowskie może zdecydować o regulowaniu zawodu z poszanowaniem zasad niedyskryminacji i proporcjonalności. Aby ułatwić swobodny przepływ specjalistów, dyrektywa 2005/36/WE ustanawia przepisy w sprawie automatycznego uznawania niektórych zawodów w oparciu o zharmonizowane minimalne wymogi w zakresie kształcenia, ogólny system uznawania kwalifikacji zawodowych, system automatycznego uznawania doświadczenia zawodowego oraz system transgranicznego świadczenia usług w kontekście zawodów regulowanych. Dyrektywa zawiera także szereg przepisów w sprawie znajomości języków oraz tytułów zawodowych określających wykształcenie, współpracy administracyjnej, wymogów dotyczących dokumentów itp. W 2013 r. dyrektywa 2013/55/UE zmieniająca dyrektywę 2005/36/WE wprowadziła w art. 59 tak zwany proces wzajemnej oceny wymagający od państw członkowskich przekazania, do dnia 18 stycznia 2016 r., informacji na temat wszystkich zawodów regulowanych wraz z wymogami dotyczącymi ograniczania dostępu lub wykonywania działalności zawodowej do bazy danych prowadzonej przez Komisję. Na państwa członkowskie nałożono też obowiązek przeprowadzenia oceny, czy wymogi te są odpowiednie do osiągnięcia wyznaczonego celu i nie wykraczają poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu. W związku z tym do dyrektywy 2005/36/WE wprowadzono zasadę proporcjonalności ustanowioną w Traktacie i orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. W odniesieniu do nowych wymogów wprowadzonych po dniu 18 stycznia 2016 r. państwa członkowskie muszą je zgłaszać wraz z powodami uznania tych wymogów za zgodne z zasadą proporcjonalności w terminie sześciu miesięcy od ich przyjęcia. Na koniec, co dwa lata państwa członkowskie przekazują Komisji sprawozdanie (krajowy plan działania) z wykazem wymogów, które zostały zniesione lub złagodzone, w oparciu o analizę w poszczególnych przypadków regulacji dotyczących zawodów i planowanych reform. Na podstawie otrzymanych informacji, zgodnie z art. 59 ust. 9, do stycznia 2017 r. Komisja miała przedstawić swoje ustalenia końcowe w sprawie przeglądu krajowych regulacji PR\ docx 3/10 PE v01-00

4 dotyczących zawodów oraz ocen proporcjonalności przeprowadzonych przez państwa członkowskie, wraz z wnioskami dotyczącymi przyszłych inicjatyw. W celu uzupełnienia art. 59 dyrektywy 2005/36/WE w komunikacie Komisji z dnia 2 października 2013 r. (COM(2013)0676) przedstawiono plan działania na potrzeby rozpoczętego w 2014 r. procesu wzajemnej oceny, wymagający od państw członkowskich wprowadzenia regulacji dotyczących zawodów do bazy danych o zawodach regulowanych. Na podstawie tych informacji państwa członkowskie miały ocenić zasadność i proporcjonalność swoich regulacji. Informacje do bazy danych o zawodach regulowanych przekazało ponad 1200 właściwych organów krajowych w celu zagwarantowania przejrzystości regulacji dotyczących zawodów w całej Europie. Chociaż baza danych o zawodach regulowanych została istotnie zmodernizowana, jej interoperacyjność z systemem wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), która mogłaby ułatwić organom krajowym wypełnienie ich zadań, nie została jeszcze w pełni zagwarantowana. Po dwuletnim procesie wzajemna ocena pokazała, że państwa członkowskie mają problemy z oceną proporcjonalności swoich regulacji. Sześć państw członkowskich nie złożyło krajowych planów działania w terminie. W rezultacie Komisja przedstawiła swoje ustalenia w ramach dwóch działań: komunikatu Komisji w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych z dnia 10 stycznia 2017 r. oraz wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie badania proporcjonalności dla zawodów regulowanych. Zalecenia dotyczące poszczególnych zawodów Komunikat w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych wskazuje na konkretne obszary, w których państwa członkowskie powinny udoskonalić regulacje dotyczące określonych zawodów w siedmiu sektorach ważnych pod względem gospodarczym, w oparciu o analizę przepisów krajowych oraz na podstawie skarg ze strony obywateli Unii. Załącznik do komunikatu zawiera szczegółowe informacje na temat regulacji w 28 państwach członkowskich dotyczących architektów, inżynierów lądowych, księgowych, prawników, rzeczników patentowych, agentów nieruchomości i przewodników turystycznych. Od Komisji oczekuje się, że będzie monitorować wdrażanie zaleceń oraz w stosownych przypadkach zaproponuje środki mające na celu wyeliminowanie pozostałych barier, w tym naruszeń w przypadku dyskryminacji ze względu na narodowość i miejsce zamieszkania, a także nieproporcjonalnych regulacji. Komunikat stanowi uzupełnienie rocznej analizy wzrostu gospodarczego oraz europejskiego semestru. Wskaźnik restrykcyjności Komisja opracowała nowy wskaźnik restrykcyjności regulacji dotyczących zawodów. Według Komisji bariery regulacyjne tworzące wskaźnik opierają się na wskaźniku regulacji rynku produktów OECD oraz odzwierciedlają orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Wskaźnik PE v /10 PR\ docx

5 uzupełnia analizę jakościową ograniczeń i uwzględnia całkowite obciążenie zamiast koncentrowania się na środkach w oderwaniu od ich szerszych skutków. Komisja wskazuje, że poszczególnych ograniczeń nie można analizować oddzielnie względem wszystkich istniejących mechanizmów w celu ochrony interesu publicznego. Podejście całościowe ma na celu oszacowanie, jak bardzo restrykcyjne są ramy regulacyjne dla przedstawicieli zawodów. Wskaźnik restrykcyjności obejmuje następujące grupy ograniczeń: podejście regulacyjne: działalność zastrzeżona na wyłączność lub częściowo oraz ochrona tytułu zawodowego; wymogi dotyczące kwalifikacji: lata edukacji i szkoleń, obowiązkowy egzamin państwowy, obowiązek ustawicznego doskonalenia umiejętności zawodowych itd.; inne wymogi, takie jak obowiązkowe członkostwo lub rejestracja w organie zawodowym, ograniczenie liczby przyznawanych zezwoleń, inne wymogi w zakresie upoważniania itd.; wymogi dotyczące wykonywania zawodu: ograniczenia co do formy organizacyjnoprawnej przedsiębiorstwa, wymogi dotyczące własności udziałów, ograniczenia dotyczące wspólnego wykonywania zawodu, niezgodność działalności. Równocześnie Komisja zainicjowała badania dotyczące jakości usług świadczonych w ramach zawodów regulowanych. Stanowisko sprawozdawcy Sprawozdawca podkreśla zasadniczą rolę, jaką pełnią zawody w gospodarce UE, i uważa ponadto, że jakość usług świadczonych w ramach zawodów regulowanych ma nadrzędne znaczenie dla zachowania europejskiego modelu gospodarczego, społecznego i kulturowego; w ramach ogólnej oceny komunikatu Komisji Europejskiej sprawozdawca identyfikuje główne aspekty wdrażania art. 59 dyrektywy 2005/36/WE oraz przypomina o znaczeniu regulacji dotyczących zawodów dla ochrony uzasadnionych celów leżących z interesie publicznym. W dalszej kolejności sprawozdawca analizuje użyteczność wskaźnika restrykcyjności opracowanego przez Komisję Europejską oraz potrzebę promowania wysokiej jakości usług w Europie. Należy podkreślić, że wskaźnik powinien być stosowany jedynie jako narzędzie szacunkowe i nie oznacza automatycznie, że regulacja, która osiąga wysoki wynik, jest automatycznie nieproporcjonalna. Ponadto zasadnicze znaczenie dla sprawozdawcy ma przypomnienie, że analiza wpływu regulacji w państwach członkowskich powinna podlegać nie tylko ocenie ilościowej, ale także ocenie jakościowej obejmującej cele leżące w interesie ogólnym i jakość świadczonych usług. Sprawozdawca podkreśla także potrzebę rozważenia skutków postępu naukowego, innowacji i cyfryzacji w obszarze zawodów regulowanych przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości usług i miejsc pracy oraz zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony dla odbiorców usług, w tym konsumentów. Źródła: PR\ docx 5/10 PE v01-00

6 Warsztaty dotyczące reformy zawodów regulowanych zorganizowane przez komisję w dniu 11 lipca 2017 r. 1 ; Spotkania z następującymi zainteresowanymi stronami: Rada Architektów Europy (ACE); Europejska Federacja Krajowych Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych (FEANI); Europejska Rada Inżynierów Budownictwa (ECCE); Accountancy Europe (AE); Europejska Federacja Doradców Podatkowych (ETAF); Europejska Federacja Księgowych i Audytorów Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EFAA); Rada Izb Adwokackich i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej (CCBE); Europejskie Stowarzyszenie Specjalistów Rynku Nieruchomości (CEPI); Europejska Federacja Stowarzyszeń Przewodników Turystycznych (FEG); Europejskie Stowarzyszenie Organizatorów Turystyki (ETOA); Europejska Rada Wolnych Zawodów (CEIS); Consiglio Nazionale degli Ingegneri (CNI); Consiglio Nazionale dei periti industriali e dei periti industriali laureati (CNPI); Francuskie Ministerstwo Gospodarki (Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw Wydział Turystyki, Handlu, Rzemiosła i Usług); Stałe Przedstawicielstwo Francji przy UE; Stałe Przedstawicielstwo Danii przy UE; EUROCADRES; Izba Architektów Badenii-Wirtembergii; BusinessEurope; Confederazione Generale Italiana delle Imprese, delle Attività Professionali e del Lavoro Autonomo (CONFCOMMERCIO); Francuskie Stowarzyszenie Fizjoterapeutów; Confederazione Nazionale dell Artigianato e della Piccola e Media Impresa (CNA) Associazione degli Enti Previdenziali Privati (ADEPP). Powiązane badania i inne dokumenty: Biała księga: Digital Transformation Initiative. Professional Services Industry (Inicjatywa transformacji cyfrowej. Branża zawodów regulowanych). (Światowe Forum Ekonomiczne) Sprawozdanie: Action Lines for Liberal Professions: final report of the working group (Kierunki działania dla wolnych zawodów: sprawozdanie końcowe grupy roboczej) (Komisja Europejska) OECD Priorities for completing the European single market (Priorytety dla sfinalizowania europejskiego jednolitego rynku) (2016 r.) Grupa Banku Światowego (2016 r.), EU Regular Economic Report 3: Growth, Jobs and Integration: Services to the Rescue (Cykliczne sprawozdanie gospodarcze UE 3: wzrost gospodarczy, zatrudnienie i integracja: usługi na ratunek) Briefing służb EPRS Parlamentu Badania Departamentu Tematycznego: - Rola doradców i pośredników w systemach ujawnionych przez dokumenty panamskie - Zasady niezależności i odpowiedzialności w odniesieniu do doradców podatkowych i służb prawnych. 1 PE v /10 PR\ docx

7 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wdrożenia dyrektywy 2005/36/WE w odniesieniu do regulacji i potrzeby reformy zawodów regulowanych (2017/2073(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając art. 45, 49 i 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 15 i 16, uwzględniając dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych 1, uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych (COM(2016)0820), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 października 2013 r. dotyczący oceny krajowych regulacji w zakresie dostępu do zawodów (COM(2013)0676), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 października 2015 r. zatytułowany Usprawnianie jednolitego rynku: więcej możliwości dla obywateli i przedsiębiorstw (COM(2015)0550), uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie strategii jednolitego rynku 2, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 czerwca 2017 r. w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się 3, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 lutego 2017 r. w sprawie rocznego sprawozdania w sprawie zarządzania jednolitym rynkiem w ramach europejskiego semestru , uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 31 maja 2017 r. 5, uwzględniając sprawozdanie końcowe grupy roboczej ds. wspierania działalności wolnych zawodów, uwzględniając art. 52 Regulaminu oraz art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy, a także załącznik 3 do tej decyzji, 1 Dz.U. L 255 z , s Teksty przyjęte, P8_TA(2016) Teksty przyjęte, P8_TA(2017) Teksty przyjęte, P8_TA(2017) Dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym. PR\ docx 7/10 PE v01-00

8 uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A8-0000/2017), A. mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników, swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług w UE stanowią podstawowe elementy jednolitego rynku oraz niosą wiele korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom; B. mając na uwadze, że w przypadku braku harmonizacji państwa członkowskie podejmują decyzję o regulowaniu zawodów, jednak w niedyskryminacyjny, uzasadniony i proporcjonalny sposób; C. mając na uwadze, że dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych przewiduje automatyczne uznawanie pewnych zawodów w oparciu o zharmonizowane minimalne wymogi w zakresie kształcenia, ogólny system uznawania kwalifikacji zawodowych, system automatycznego uznawania doświadczenia zawodowego oraz nowy system transgranicznego świadczenia usług w kontekście zawodów regulowanych; D. mając na uwadze, że dyrektywa 2005/36/WE została zmieniona w 2013 r. przez wprowadzenie w art. 59 przepisów w sprawie przejrzystości i wzajemnej oceny dla wszystkich zawodów regulowanych w państwach członkowskich, niezależnie od tego, czy są one regulowane na podstawie przepisów krajowych czy na podstawie zasad zharmonizowanych na szczeblu UE; E. mając na uwadze, że zgodnie z art. 59 dyrektywy 2005/36/WE Komisja miała przedstawić do 18 stycznia 2017 r. swoje ustalenia w sprawie wzajemnych ocen wraz z wnioskami dotyczącymi przyszłych inicjatyw w stosownych przypadkach; F. mając na uwadze, że w dniu 10 stycznia 2017 r. Komisja zaprezentowała komunikat w sprawie potrzeby reformy zawodów regulowanych analizujący regulacje dotyczące zawodów w siedmiu sektorach działalności i przedstawiający zalecenia dla państw członkowskich w tym względzie; Regulacje dotyczące zawodów w Unii Europejskiej oraz stan wdrożenia art. 59 dyrektywy 2005/36/WE 1. podkreśla, że zawody regulowane odgrywają podstawową rolę w gospodarce UE: stanowią istotną część sektora zatrudnienia oraz odpowiadają za ważną część wartości dodanej w Unii; uważa ponadto, że jakość usług świadczonych w ramach zawodów regulowanych ma nadrzędne znaczenie dla zachowania europejskiego modelu gospodarczego, społecznego i kulturowego; 2. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą zapewniania wytycznych dla państw członkowskich w kontekście wzajemnej oceny, w tym organizację dogłębnych dyskusji z organami krajowymi; 3. uważa, że komunikat Komisji z dnia 10 stycznia 2017 r. może pomóc państwom członkowskim w lepszym regulowaniu usług zawodowych; podkreśla jednak, że PE v /10 PR\ docx

9 niezbędne są elementy wykraczające poza zwykłą analizę ekonomiczną w celu przeprowadzenia całościowej oceny efektywności otoczenia regulacyjnego w każdym państwie członkowskim; 4. zauważa, że państwa członkowskie stawiają czoła istotnym wyzwaniom w zakresie przekazywania informacji na temat zawodów regulowanych i wymogów dotyczących dostępu do tych zawodów; 5. podkreśla, że poprawa przejrzystości i porównywalności krajowych wymogów dotyczących dostępu do zawodów regulowanych lub wykonywania działalności zawodowej ma kluczowe znaczenie dla zapewniania bezpiecznej mobilności oraz że w rezultacie, zgodnie z dyrektywą 2005/36/WE, wszystkie krajowe wymogi powinny być zgłaszane i podawane do publicznej wiadomości w bazie danych zawodów regulowanych; 6. zauważa, że nie wszystkie państwa członkowskie przekazały krajowy plan działania wymagany zgodnie z dyrektywą 2005/36/WE oraz że poziomy dogłębności i szczegółowości złożonych krajowych planów działania różnią się między sobą; 7. wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia art. 59 dyrektywy 2005/36/WE oraz do zintensyfikowania wysiłków w celu zagwarantowania większej przejrzystości swoich regulacji dotyczących zawodów, co ma kluczowe znaczenie dla mobilności zawodowej w całej UE; 8. dostrzega, że niektóre państwa członkowskie nie konsultowały się w odpowiedni sposób z właściwymi zainteresowanymi stronami podczas opracowywania krajowych planów działania; wzywa do większego zaangażowania w przyszłości wszystkich zainteresowanych stron; 9. podkreśla, że skuteczne regulacje dotyczące zawodów przyczyniają się do rozwoju sprawiedliwego społeczeństwa; przypomina, że państwa członkowskie mają możliwość wprowadzania nowych regulacji lub zmiany istniejących przepisów ograniczających dostęp do zawodów regulowanych lub wykonywanie działalności zawodowej, jeśli jest to uzasadnione interesem publicznym, w tym nadrzędnymi względami interesu ogólnego, odzwierciedlając swą wizję społeczeństwa oraz kfontekst społecznogospodarczy; 10. jednocześnie uważa, że dyskryminacyjne, nieuzasadnione i nieproporcjonalne wymogi mogą być szczególnie niesprawiedliwe dla młodych przedstawicieli zawodów, ograniczać konkurencję i negatywnie wpływać na odbiorców usług, w tym konsumentów; 11. dostrzega rolę regulacji dotyczących zawodów w osiąganiu wysokiego poziomu ochrony celów leżących w interesie publicznym, takich jak ochrona konsumentów, odbiorców usług i pracowników, zagwarantowanie prawidłowego działania wymiaru sprawiedliwości, ochrona środowiska oraz dziedzictwa narodowego i artystycznego, a także celów polityki społecznej i kulturalnej; potwierdza, że państwa członkowskie dysponują marginesem swobody w ustalaniu sposobów osiągnięcia tych celów; 12. zauważa, że regulacje dotyczące poszczególnych zawodów dążące do osiągnięcia PR\ docx 9/10 PE v01-00

10 celów, które leżą w interesie publicznym, mają zapewnić skuteczny nadzór nad zgodnym z prawem wykonywaniem zawodów regulowanych oraz w odpowiednich przypadkach ich przepisów deontologicznych; 13. wskazuje, że wymagana jest większa porównywalność poziomu kwalifikacji zawodowych w celu zwiększenia jednorodności dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji w całej Unii Europejskiej oraz zapewnienia równych warunków działania dla młodych Europejczyków rozpoczynających pracę w zawodach, a także promowania ich mobilności; 14. wzywa Komisję i państwa członkowskie,wraz z organizacjami zawodowymi w swoich odpowiednich obszarach kompetencji, do odpowiedniego stosowania się do zaleceń grupy roboczej ds. wspierania działalności wolnych zawodów, Użyteczność wskaźnika restrykcyjności oraz potrzeba promowania wysokiej jakości usług w Europie 15. odnotowuje, że Komisja opracowała nowy wskaźnik restrykcyjności w dążeniu do udoskonalenia istniejącego wskaźnika restrykcyjności regulacji rynku produktów OECD w odniesieniu do szczegółowej analizy odnośnych sektorów; 16. podkreśla, że wskaźnik ten, oparty na danych liczbowych i obejmujący jedynie analizę przeszkód dla swobodnego przepływu, ma być stosowany wyłącznie jako narzędzie szacunkowe i nie określa automatycznie, czy bardziej rygorystyczne regulacje w niektórych państwach członkowskich są nieproporcjonalne; 17. przypomina, że analiza wpływu regulacji w państwach członkowskich powinna podlegać nie tylko ilościowej, ale także jakościowej ocenie obejmującej cele leżące w interesie ogólnym i jakość świadczonych usług; Innowacje i cyfryzacja w zawodach regulowanych 18. zauważa, że postęp naukowy, innowacje i cyfryzacja mają istotny wpływ na zawody regulowane, stwarzając nowe możliwości dla przedstawicieli zawodów oraz wyzwania dla rynku pracy i jakości usług; 19. z zadowoleniem przyjmuje dostrzeżenie przez Komisję potrzeby rozważenia wpływu nowych technologii na zawody regulowane, w szczególności w sektorach prawa i księgowości; zauważa zwłaszcza, że należy zwrócić szczególną uwagę na zagrożenia dla odbiorców usług, w tym konsumentów, wynikające z takiej transformacji; 20. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz parlamentom i rządom państw członkowskich. PE v /10 PR\ docx