Ucząc się na błędach innych, musimy bardzo starannie

Transkrypt

1 HERMENEUTYKA Chrześcijanie wierzą, że Bóg, stwarzając człowieka, zostawił mu swoje słowo: Biblię jako źródło informacji o Nim. Zawiera ona całe Prawo Boże i wszystko to, co człowiek wierzący powinien wiedzieć. Jest napisana prostym językiem, ale nie brakuje w niej bardzo trudnych fragmentów. Patrząc na współczesne doktryny kościołów chrześcijańskich, możemy zaobserwować niezwykłą różnorodność wierzeń na ten sam temat, a przecież wyprowadzonych z jednego źródła, z Biblii. Robili to ludzie, którzy często poświęcili całe swoje życie Bogu i byli w życiu codziennym pozytywnym przykładem do naśladowania dla innych. Mimo to jest rzeczą oczywistą, że niektórzy z nich źle odczytali Pismo Święte, bo wszyscy nie mogą mieć racji. Tacy ludzie są przyczyną wielkiego rozdarcia i zamieszania, które panuje wśród chrześcijan. Jest to zjawisko bardzo niepokojące, przed którym ostrzega Apostoł Jan, na zakończenie Objawienia. Uważam, że słowa te dotyczą całego Pisma Świętego i nie przypadkowo znajdują się, jakby w jego podsumowaniu, na zakończenie: Ja świadczę każdemu, kto słucha słów proroctwa tej księgi: jeśliby ktoś do nich cokolwiek dołożył, Bóg mu dołoży plag zapisanych w tej księdze. A jeśliby ktoś odjął co ze słów księgi tego proroctwa, to Bóg odejmie jego udział w drzewie życia i w Mieście Świętym - które są opisane w tej księdze. Obj 22:18-19 (BT). Ucząc się na błędach innych, musimy bardzo starannie 1 / 17

2 zweryfikować swoje nauki opierające się na Biblii i sprawdzić, czy sami nie jesteśmy przyczyną niepokojów wśród chrześcijan. Niezwykle pomocna przy tym jest hermeneutyka. Co to jest? Na trzeci dzień po śmierci Jezusa, uczniowie będąc w drodze do Emaus spotkali Go. Zmartwychwstały Pan Jezus nie będąc przez nich rozpoznany, rozmawiał z nimi I zaczynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego. Łk 24:27(BT) W powyższym tekście pojawia się słowo wykładał im. W języku greckim brzmi to diermeneuo. Od tego słowa pochodzi hermeneuo, co w języku greckim oznacza: wykładać, tłumaczyć, interpretować, wyjaśniać. Tak powstało polskie słowo hermeneutyka. Tak więc hermeneutyka jest to nauka mówiąca nam jak należy interpretować, tłumaczyć, wykładać i wyjaśniać Biblię. Warto przy okazji zauważyć, że uczniowie idący do Emaus, wcześniej co sabat słyszeli w synagogach teksty Starego Testamentu, przez parę lat słuchali nauczania Pana Jezusa, mimo to nie rozumieli wszystkiego. Dopiero Chrystus musiał im to 2 / 17

3 wytłumaczyć. To powinno uczyć nas pokory, szacunku do tekstów biblijnych i daleko posuniętej ostrożności. Nie wszyscy tak robią. Często boże przesłanie zastępuje się ludzkimi ideami, udowadnianymi za pomocą Biblii. Tłumaczenia Biblii. Biblia jest przesłaniem Boga skierowanym do ludzi. Człowiek był tylko narzędziem, którym posłużył się Bóg przy napisaniu jej. Żadne tłumaczenie nie odda wiernie przekazu zawartego w Słowie Bożym. Treść tłuczenia może być wierniejsza, lub mniej wierna. Nic nie zastąpi badania Biblii w języku oryginalnym. Księgi Starego Testamentu zostały napisane w języku hebrajskim i aramejskim, księgi Nowego Testamentu w języku greckim. Często tłumaczeń podejmują się kościoły, które starają się w jak najmniejszym stopniu, ale zawsze, interpretować zgodnie z istniejącą u nich doktryną. Dlatego najlepiej by było, aby każdy tekst był sprawdzany w kilku różnych tłumaczeniach, by można było wyłowić minimalne różnice pomiędzy przekładami. Szczególnie godne polecenia są przekłady interlinearne, w których kosztem gramatyki i piękna literackiego, kładzie się główny nacisk na wierne tłumaczenie poszczególnych słów. 3 / 17

4 Kanon Pisma Świętego Musimy sprawdzić Biblię, czy zawiera wszystkie księgi. Czy ktoś nie dodał ksiąg, które nie należą do Biblii. Powinno być 39 ksiąg Starego Testamentu i 27 ksiąg Nowego Testamentu. Ten skład Biblii został potwierdzony przez praktycznie całe chrześcijaństwo w IV wieku i nazwany kanonem, czyli wzorem. Niektóre kościoły łączą księgi, przez co ilość ich jest mniejsza, przy zachowaniu pełnego tekstu. Zdarza się, że dodaje się do Biblii inne wczesnochrześcijańskie, albo żydowskie pisma, tak zwane apokryfy. Kanon nie pozwala zaliczać ich do ksiąg biblijnych. Tak jest na przykład w Biblii Tysiąclecia. Natchnienie Biblii 4 / 17

5 Chrześcijanin powinien wierzyć, że zarówno Stary Testament, jak i Nowy Testament, to księgi, nad czystością których czuwał sam Bóg. Ma to swoje następstwa. Są ludzie, którzy kwestionują czystość tekstów zawartych w Biblii, niektórych wersetów. Podważanie Bożego autorstwa Biblii wywołuje zamieszanie wśród wiernych. Ludzie tracą zaufanie do Biblii. Tymczasem badania najstarszych odnalezionych odpisów, potwierdzają to, że prawie nic się w nich nie zmieniło. Jeśli chodzi o Stary Testament, to uczeni w Piśmie, o których mówią ewangelie, dbali o niezmienność tekstów. W czasach późniejszych działo się podobnie. Dla nas przykładem jest Pan Jezus, który nigdy nie kwestionował Bożego natchnienia Ksiąg Świętych. Kultura Aby prawidłowo interpretować teksty biblijne niezbędna jest znajomość szeroko rozumianej kultury całego obszaru, z którym związane jest omawiane zdarzenie. Szczególnie ważna jest znajomość prawa, zwyczajów i sytuacji społeczno- religijnopolitycznej panującej wtedy. Bez znajomości tego można dojść do błędnych wniosków. 5 / 17

6 Historia. Znajomość historii uchroni nas od popełniania błędów, wynikających z błędnej chronologii i tła historycznego, omawianych wydarzeń. Kto może interpretować Biblię. Żydzi za czasów Pana Jezusa znali Stary Testament. Mimo to nie potrafili prawidłowo go zinterpretować i nie rozpoznali Mesjasza. Brakowało im nowonarodzeni i działania Ducha Świetego, o którym mówił Pan Jezus z Nikodemem (J 3: 1-6). Łatwo to zauważyć. Jeżeli brak nam owoców Ducha Świętego: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie (Gal 5: 22) nie zabierajmy się do interpretowania tekstów biblijnych. Unikajmy ludzi, którzy mówią, że czytają tylko i wyłącznie Biblię. Na pierwszy rzut oka budzą zaufanie, bo czytanie Biblii jest czymś pożytecznym. Jednak posiadanie wiedzy ogólnej jest niezwykle 6 / 17

7 ważne przy interpretowaniu tekstów Słowa Bożego. Materiały pomocnicze. Oprócz kilku przekładów Biblii i przekładów interlinearnych, powinniśmy mieć: konkordancję, słowniki w tym słownik biblijny, leksykon, encyklopedie, atlas biblijny i szereg dobrych komentarzy do Biblii. Przykład: w niektórych środowiskach uważa się wieczór jako część dnia przed i zaraz po zachodzie słońca. Tymczasem Słownik Języka Polskiego podaje: Wieczór część doby między zmierzchem a nocą. Zmierzch pora dnia od zachodu słońca do nastania ciemności. Dużą pomocą jest Internet, ale sprawdzajmy wiarygodność źródeł. Korzystajmy z rad innych teologów. Popełniane błędy 7 / 17

8 Najczęściej popełnianym błędem jest zamykanie się wyłącznie w kręgu własnej grupy, szukanie interpretacji będących potwierdzeniem wyuczonych wcześniej nauk, brak gotowości na szukanie prawidłowej i uniwersalnej interpretacji, która zmuszałaby nas do zmiany poglądów. Wynikiem tego jest unikanie otwartych dyskusji, kształtowanie się tradycji, a końcowym efektem jest brak jedności wśród chrześcijan. Potwierdzeniem tego zjawiska jest główne przesłanie Chrystusa skierowane do wszystkich siedmiu zborów: Kto ma uszy, niechaj słucha, co Duch mówi zborom : Obj 2: 11 (BG) i inne. Drugim błędem jest to, że za pomocą Biblii staramy się udowadniać nasze własne nauki. To prowadzi do powstawania nowych doktryn i ogólnego zamieszania wśród chrześcijan. Nie muszę dodawać jak niebezpieczne jest to dla autorów takich nauk. Trzecim błędem jest nieumiejętność powiedzenie: nie wiem! Spróbuję się czegoś dowiedzieć na ten temat i może później będę umiał na to odpowiedzieć. Następnym błędem jest nieprawidłowe prowadzenie dyskusji biblijnych. Jeden człowiek lub grupa ludzi narzuca swoje poglądy innym, nie dopuszczając do stawiania niewygodnych pytań, albo ignorując je, często nie słuchając argumentów drugiej strony. Gdy widzimy, że w czasie dyskusji występuje brak owoców Ducha 8 / 17

9 Świętego (Gal 5;22), rezygnujmy z takich dyskusji! Rodzaje interpretacji 1. Dosłowna. Interpretacja dosłowna polega na tym, że interpretujemy dany tekst dokładnie tak jak jest napisany. Jest to podstawowy rodzaj interpretacji, najczęściej występujący w Biblii. 2. Alegoryczna. W tekstach alegorycznych ukryte jest inne znaczenie, które jest znaczeniem podstawowym. Najlepiej odczytywać alegorie w samej Biblii. Często są tłumaczone w bezpośrednim sąsiedztwie badanego tekstu, ale również tłumaczenie może się znaleźć w całkiem innej części Pisma Świętego. Nie wolno po swojemu tłumaczyć fragmentów Biblii, które Biblia sama tłumaczy: To przede wszystkim miejcie na uwadze, że żadne proroctwo Pisma nie jest dla prywatnego wyjaśnienia 9 / 17

10 (2 Ptr 1:20 BT) Biblia musi się sama tłumaczyć. Każde tłumaczenie musi być zgodne ze wszystkimi innymi tekstami zawartymi w Biblii. Jeżeli tylko jeden tekst będzie niezgodny, powinniśmy odrzucić taką interpretacje. 3. Porównawcza. Za pomocą konkordancji wyszukujemy wszystkie teksty związane z omawianym tematem. Analizując je, opracowujemy je tak, aby były zgodne ze wszystkimi tekstami biblijnymi. 4.Liberalna. Niektórzy teolodzy chcą iść z duchem czasów. Odrzucają niektóre fragmenty Biblii, dopasowując swoje interpretacje do ogólnie przyjętych poglądów. 10 / 17

11 Prostota przekazu biblijnego Musimy pamiętać o tym, że interpretacja powinna cechować się prostotą. Są teksty biblijne zwracające uwagę na to. Na przykład: W owym czasie Jezus przemówił tymi słowami: Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom. Mt 11:25 (BT) Interpunkcja Oryginalne teksty biblijne nie posiadały znaków interpunkcyjnych. Pamiętajmy o tym, że nieprawidłowo postawiony znak interpunkcyjny może całkowicie zmienić sens całego zdania. Rodzaje literackie 11 / 17

12 Biblia składa się z wielu rodzajów literackich, takich jak: opowiadania, prawo, listy, przypowieści, psalmy, pieśni, modlitwy, proroctwa, bajki itd. Inaczej będziemy podchodzili do fragmentów narracyjnych, inaczej do proroctw, jeszcze inaczej do poezji itd. Pamiętajmy o tym, że w Biblii są poetyckie księgi, w których zastosowany jest cały arsenał środków literackich. Takimi księgami są na pewno Psalmy. Stosowanie w takim przypadku interpretacji dosłownej może być bardzo ryzykowne. Symbolika cieniowa Niektóre obrzędy w kościele starotestamentowym były tylko cieniem tych rzeczy, które miały dopiero przyjść razem z Chrystusem: Które są cieniem rzeczy przyszłych, ale prawdą jest ciało Chrystusowe. Kol. 2:17(BG). Gdy pojawiła się rzeczywistość, to znaczy Chrystus, cienie już nie obowiązują. Przykład: Żydzi składali w ofierze za swoje grzechy baranka. Krew tego baranka miała oczyszczać ich z grzechów. Baranek ten był tylko cieniem przyszłej, rzeczywistej ofiary, to jest Chrystusa. To Chrystus jest prawdziwym Barankiem, to Jego krew oczyszcza nas z grzechów. Dlatego chrześcijanie dzisiaj nie składają baranka w ofierze za grzech. Starotestamentowy baranek był cieniem prawdziwej ofiary Chrystusa. 12 / 17

13 Kontekst Do zrozumienia badanego tekstu niezbędne jest poznanie całości tekstu. Wyciąganie tylko części tekstu biblijnego może całkowicie zmienić sens przekazywanej myśli. Jest to niestety zabieg szeroko stosowany wśród chrześcijan. Idiomy Musimy pamiętać o tym, że niektóre zdania w tłumaczeniu mają całkiem inny sens, niż wskazywały by na to poszczególne dokładnie przetłumaczone wyrazy. 13 / 17

14 Drugie Pismo Święte Jest jeszcze drugie Pismo Święte, napisane przez samego Boga, które powinniśmy również czytać i znać. Tym pismem jest otaczający nas świat. Czytanie tego pisma to nic innego, jak tylko zaznajamianie się ze współczesną wiedzą o świecie. Prawa przyrody, to Boże prawa, odkryte przez ludzi i nazwane przez nich swoim imieniem. Są to prawa niezmienne, oparte na matematyce, a w związku z tym, trudno je negować. Znając te prawa możemy odczytać wydarzenia, które działy się na ziemi tysiące lat temu. Nauczenie się tego jest tym samym, co nauczenie się pisania i czytania naszego współczesnego pisma. Zdarza się, że bez znajomości tych praw, możemy robić poważne błędy przy interpretacji Biblii. Na przykład jest grupa chrześcijan, która odczytuje wiek Ziemi, na podstawie Biblii, na nie więcej jak kilkadziesiąt tysięcy lat. Dzisiaj jest wiele metod obliczania wieku Ziemi, opartych na prawach przyrody, czyli Bożych prawach, czyli na matematyce. Wszystkie te metody, a jest ich co najmniej kilkadziesiąt, wskazują jedno: Ziemia jest znacznie starsza. Nie ma ani jednej metody, która potwierdzałaby tak młody wiek ziemi. Jeżeli twierdzą, że mają racje, to powinni wskazać błąd w tych metodach, który doprowadził do błędnych wyników. Rzeczywistość jednak jest taka, że działają autorytety i zwycięża tradycja, która nie potrzebuje żadnego uzasadnienia. 14 / 17

15 Analizowanie pochodzenia nauk Nie wszystkie nauki głoszone przez chrześcijan oparte są na Biblii. Niektóre z nich mają wyłącznie pogańskie korzenie, a konieczność ich stosowania uzasadnia się tekstami biblijnymi, często wyrwanymi z kontekstu. Przykładem są nauki o Bożym Narodzeniu, kulcie świętych, święceniu niedzieli i wiele innych. Sposób dochodzenia do właściwych interpretacji. Najczęściej wierni przyjmują nauki, które obowiązują w ich kościele, nawet wtedy, gdy ich zdaniem są one niezgodne z Biblią. Nie próbują ich zmieniać, gdyż nie mają takich możliwości. Są kościoły, w których oficjalnie obowiązuje system demokratyczny. Teoretycznie każdy może złożyć w odpowiedniej komórce kościoła, pytania doktrynalne, na które powinien otrzymać odpowiedź. Z własnego doświadczenia wiem, że z tym jest jednak różnie. 15 / 17

16 Najkorzystniejszy jest układ taki, w którym cała grupa omawiająca dany temat ma pełne prawo do wypowiadania swoich wątpliwości. Jednocześnie nie będzie osoby lub grupy osób, które zdominują całą dyskusje. Uczmy się od najlepszych Współczesna nauka wypracowała skuteczne metody dochodzenia do prawdy. Jako chrześcijanie powinniśmy wykorzystywać niektóre sprawdzone elementy tych metod. Myślę tu o prawie do krytyki. W świecie nauki każdy ma prawo wskazywać na błędy, które popełnił ktoś inny, nawet wtedy, gdy zrobił to wielki autorytet. Dlatego każdy naukowiec niezwykle starannie opracowuje swoje teorie. Gdy zdarzy się błąd, jest to tylko kwestią czasu, gdy zostaje on wykryty i napiętnowany. Zupełnie inaczej jest w chrześcijaństwie. Tam swoje teorie narzucają ludzie, którzy mają autorytet wśród swoich wiernych i nikt bezkarnie nie ma prawa ich krytykować. Może zabrzmi to absurdalnie, ale właśnie autorytety są jedną z przyczyn braku jedności wśród chrześcijan. 16 / 17

17 Otwarta dyskusja, możliwość wyrażania wszystkich swoich wątpliwości, przy mądrym i bezstronnym prowadzeniu obrad, jest najlepszym sposobem dochodzenia do prawdy. Wnioski końcowe Interpretowanie tekstów biblijnych jest niezwykle trudnym i odpowiedzialnym przedsięwzięciem. Przy tym należy stosować wszystkie podane wskazówki jednocześnie. Zanim nasze wnioski końcowe podamy do wiadomości ogółu, powinniśmy wielokrotnie i dokładnie sprawdzić, czy nie przeoczyliśmy czegoś. Najlepiej takie sprawdzenie zrobić wśród ludzi dobrze znających Słowo Boże i posiadających owoce Ducha Świętego. Andrzej Rocz 17 / 17