REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2015

Transkrypt

1 EGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOOLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS POMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO APOT KWATALNY II/2015 Katowice-Kraków 2015

2 1. Warunki pogodowe w 2 kwartale 2015 roku kwartalna temperatura powietrza w Beskidzie Śląskim wyznaczona na podstawie wskaźników z 5 stacji reprezentujących warunki w obrębie masywu Wiślańskiego wyniosła 11,3 C to jest o 0,9 C więcej od średniej wieloletniej dla tego obszaru. Także średnia temperatura powietrza była w II kwartale 2015 roku wyższa od przeciętnej o 1,1 C. Z kolei była równa średniej wieloletniej i wynosiła 6,3 C. Najwyższa zanotowana temperatura powietrza wyniosła 33,8 C w dniu 15 czerwca na stacji w Górkach Wielkich (Szkółka Leśna Woleństwo); najniższa w II kwartale 2015 roku wystąpiła 6 kwietnia na Skrzycznem (-6,4 C), nieco dalej na wschód w Leśnictwie Nickulina, była jeszcze niższa i obniżyła się do -7,2 C na wysokości 200 cm (tab. 1). Tabela 1. Temperatura powietrza (2 kwartał 2015) Stacja Absolutna Absolutna Skrzyczne 7,2 10,5 4,2 25,2-6,4 Wyrchczadeczka 11,1 16,2 6,7 28,8-3,4 Wisła Malinka 10,9 15,6 5,0 29,5-5,0 Ostre 11,2 16,6 5,9 30,8-4,2 Ustroń 14,2 19,9 8,2 33,2-1,4 Woleństwo 13,1 18,3 7,5 33,8-1,5 Wielka Łąka 12,0 16,8 7,1 30,8-2,4 Pruchna 13,0 18,8 7,3 33,6-2,0 Nickulina 10,4 16,7 3,7 30,1-7,2 Meteorologiczna zima (t d<0 o C) w reglu dolnym Beskidu Śląskiego zakończyła się w dniach od 6 (doliny) do 13 kwietnia (wzniesienia), czas trwania zimy wyniósł 126 dni i był dłuższy od średniej wieloletniej dla tego obszaru o 21 dni. Wczesną wiosną zarejestrowano dwa wyraźne okresy chłodniejsze, pierwszy z nich pod koniec kwietnia, tj. w dniach 29 i 30, a drugi pod koniec maja w dniach 27 i 28. grubość pokrywy śnieżnej w drugim kwartale 2015 roku (w reglu dolnym - na otwartej przestrzeni) wyniosła 15 cm, miejscami, w obniżeniach terenu 25 cm. Meteorologiczny okres wegetacyjny (t d>5 o C) rozpoczął się w dniach od 12 do 20 kwietnia (w zależności od położenia). 2

3 Tabela 2. Opady atmosferyczne (2 kwartał 2015) Stacja Suma Liczba dni z opadem Najwyższy opad dobowy Obfitość Opadu Skrzyczne 271, ,9 5,66 Wyrchczadeczka 191, ,6 4,68 Wisła Malinka 225, ,0 5,35 Lipowa Ostre 227, ,0 4,63 Ustroń 319, ,6 7,78 Woleństwo 185, ,5 3,93 Wielka Łąka 221, ,0 4,71 Pruchna 212, ,7 4,81 Nickulina 254, ,8 5,20 Suma opadów w obrębie masywu głównego wyniosła w drugim kwartale 2015 roku przeciętnie 230 mm, co stanowi 69% normy wieloletniej. W tym okresie zanotowano także niższą od średniej wieloletniej liczbę dni z opadem atmosferycznym, była przeciętnie o 15% niższa. wartość wskaźnika obfitości opadu wyniosła 5,22. Termin wystąpienia najwyższych opadów przypadał na okres od 18 do 21 maja 2015, miejscami spadło wówczas ponad 50 mm. Tabela 3. Wilgotność powietrza (2 kwartał 2015) Stacja Absolutna Skrzyczne 78,2 86,1 66,2 33,0 Wyrchczadeczka 78,4 92,8 55,7 30,0 Wisła Malinka 78,5 96,3 56,2 31,0 Ostre 78,8 94,7 56,7 26,1 Ustroń 76,8 94,3 53,9 28,0 Woleństwo 77,2 94,3 57,8 31,0 Wielka Łąka 75,8 93,3 55,8 29,0 Pruchna 76,7 93,4 56,3 31,0 Nickulina 78,6 96,9 53,2 27,1 kwartalna wilgotność względna powietrza wyniosła 77,7% i była o 7% niższa od średniej wieloletniej dla tego okresu. Wiosną, trzykrotnie zanotowano 3

4 okresy z wilgotnością względną znacznie poniżej 40%, było to maja, 6 czerwca oraz 13 czerwca. W tym czasie niedosyt wilgotności powietrza wzmagał parowanie do poziomu ponad 0.66 mm m -2 na godzinę. Drugi kwartał 2015 roku należy zaliczyć do umiarkowanie wilgotnych, okresowo dość wilgotnych; sprzyjały temu zwiększone zachmurzenie, głównie w drugiej połowie maja, częste opady oraz stosunkowo mała prędkość wiatru w obrębie den dolin niesprzyjająca osuszaniu powietrza przy gruncie. Tabela 4. Wiatr (2 kwartał 2015) Stacja Absolutna Skrzyczne 4,46 7,7 1,6 24,5 Wyrchczadeczka 0,78 2,6 0,1 13,0 Wisła Malinka 0,91 2,9 0,2 13,9 Ostre 0,83 2,0 0,1 11,2 Ustroń 0,39 1,1 0,1 8,5 Woleństwo 0,29 1,3 0,1 11,6 Wielka Łąka 1,42 2,8 0,2 15,6 Pruchna 0,31 1,1 0,1 13,0 Nickulina 0,94 2,6 0,1 13,4 prędkość wiatru w Beskidzie Śląskim na wypukłych formach terenu wyniosła 3,8 m s -1, w dolinach od 0,8 do 1,4 m s -1. W drugim kwartale 2015 roku dominował wiatr wiejący z kierunku południowego (SSE, ESE). wiosną 2015 roku zarejestrowano jeden epizod z wiatrem wiejącym z prędkością powyżej przeciętnej tj. powyżej 10 m/s; było to w dniu 12 maja br. Chwilowa prędkość wiatru na wypukłych formach terenu (średnia z 10 minut) wyniosła wówczas ponad 25 m/s. Do najgroźniejszych sytuacji pogodowych zagrażających ekosystemom leśnym, młodnikom, uprawom i szkółkom leśnym, w drugim kwartale 2015 roku w Beskidzie Śląskim, należy zaliczyć: 1. Spóźnione przymrozki w ostatnich dniach kwietnia oraz pierwszej połowie maja 2015 roku w godzinach wczesno-porannych temperatura przy glebie 4

5 osiągała wartość od -2,1 o C do -1,5 o C, łącznie zanotowano 7 takich przypadków. 2. W dniu 12 maja w godzinach popołudniowych na stacji Skrzyczne zarejestrowano wiatr wiejący ze średnią prędkością 15,5 m/s (10 godzin), a maksymalną wartość zanotowano między godziną 23:00 a 24:00,, średnia z 1 godziny wyniosła wówczas 24,8 m/s, chwilowe podmuchy wiatru (3 minuty) osiągały 28 m/s. W ostatniej dekadzie czerwca 2015 roku, na szkółce leśnej w Leśnictwie Sikorczane (Nadleśnictwo Węgierska Górka) uruchomiono posterunek mikroklimatyczny (wys. 587 m n.p.m.) stanowiący element osłony meteorologicznej dla produkowanych w tym miejscu sadzonek jodły pospolitej. Dane ze stacji dostępne on-line na stronie lkpmeteo.pl w zakalce Warunki Meteorologiczne oraz pod adresem internetowym /user/sikorczane. Fot. 1. Posterunek mikroklimatyczny na szkółce leśnej w Leśnictwie Sikorczane, w Nadleśnictwie Węgierska Górka (fot. G. Durło) 5

6 Objaśnienia 1. Czynnik deszczowy Langa LAN t gdzie: r suma roczna opadu atmosferycznego (mm); t średnia roczna temperatura powietrza ( o C) Klasa Wartość wskaźnika Langa Stopień wilgotności klimatu 1 < 40 Suchy Wilgotny 3 > 160 Mokry 2. Wskaźnik nierównomierności opadu Wn (%) i 12 i Wn 1 i r 12 r 100 gdzie: i suma miesięczna opadu atmosferycznego (mm); r suma roczna opadu Atmosferycznego (mm) Klasa Typ rozkładu Stopień nierównomierności opadu atmosferycznego 0-20 ozkład równomierny Umiarkowana nierównomierność nierównomierność Duża nierównomierność Bardzo duża nierównomierność 5 >100 Wyjątkowo duża nierównomierność 6 3. Współczynnik suchości siedliska Vogel-Danielsa 6

7 12 N j HAI T 10 j gdzie: Nj suma opadów atmosferycznych w lipcu (mm); Tj średnia miesięczna temperatura powietrza w lipcu ( o C). Klasa Wartość wskaźnika Warunki wilgotnościowe 1 < 20 Skrajnie suche Umiarkowanie suche Wilgotne Bardzo wilgotne Wybitnie wilgotne 4. Współczynnik uwilgotnienia Schmucka J (zmodyfikowany) J ( r 655) L Z gdzie: r suma roczna opadu atmosferycznego (mm); L- suma opadu atmosferycznego miesięcy ciepłej części roku (IV-IX) (mm); L- suma opadu atmosferycznego miesięcy chłodnej części roku (X-III) (mm). Klasa Wartość wskaźnika J Warunki 1 < 100 Skrajnie sucha Bardzo sucha Sucha Umiarkowanie wilgotna Wilgotna Bardzo wilgotna 7 > 1100 Skrajnie wilgotna 5. Wskaźnik obfitości opadu W o sum LDO gdzie: sum suma opadu atmosferycznego w danym okresie t (dekada, miesiąc, sezon, rok) (mm); LDO - liczba dni z opadem w tym samym okresie t 7

8 Klasa Wartość wskaźnika J Warunki 1 <1,0 Skrajnie ubogie 2 1,0 4,0 Umiarkowanie ubogie 3 4,1 8,0 Dość ubogie 4 8,1 12,0 Umiarkowanie obfite 5 12,1 16,0 Dość obfite 6 16,1 20,0 Bardzo obfite 7 > 20,0 Nadzwyczaj obfite Literatura Durło G Klimat Beskidu Śląskiego. Wyd. Drukrol, Kraków. Okołowicz W egiony klimatyczne. [W:] Polska Atlas geograficzny. Wyd. PPWK, Warszawa. Okołowicz W., Martyn D egiony klimatyczne Polski. [W:] Atlas geograficzny. Wyd. PPWK, Warszawa. omer E egiony klimatyczne Polski. Wybór Prac. T. 3. Wyd. PWN, Warszawa. Wiszniewski W., Chełchowski W Charakterystyka klimatu i regionalizacja klimatologiczna Polski. Wyd. WKiŁ, Warszawa. Woś A Klimat Polski. Wyd. PWN, Warszawa. Prawa autorskie Dr hab. inż. Grzegorz Durło, Uniwersytet olniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Leśny, Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Al. 29 listopada 46/505, Kraków, tel , fax , rldurlo@cyf-kr.edu.pl 8