Zimne lipce. Średnia temperatura maksymalna w Polsce 5 lipca w latach

Transkrypt

1 Zimne lipce Co prawda jak na razie obecny miesiąc na zimny się nie zanosi, warto jednak prześledzić, jak w przeszłości wyglądały ekstremalnie chłodne lipce zarówno pod względem temperatur średnich miesięcznych, jak i temperatur ekstremalnych. Na początek należy zaznaczyć, że lipiec jest w naszym kraju często bardzo mylnie postrzegany. Wielu osobom wydaje się, że w tym miesiącu przeważnie powinny panować temperatury zbliżone do 30 stopni, a dni z temperaturą poniżej 25 C uważane są za zimne. Tymczasem rzecz ma się zgoła inaczej. Przeciętne temperatury maksymalne w lipcu na początku miesiąca (1-5 lipca) w latach wynosiły zaledwie od 22 do 24 C. Średnia temperatura maksymalna w Polsce 5 lipca w latach

2 W latach znacznie się ociepliło i w tym samym okresie można się było spodziewać temperatur już do 25 C. Jednak nawet w tym wieloleciu większość dni do 31 lipca charakteryzowała się średnimi temperaturami maksymalnymi niższymi od 25 C. Najcieplejszym okresem są dni od 27 lipca do 2 sierpnia, kiedy średnie temperatury maksymalne dochodzą lokalnie niemal do 27 C. Przeciętnie jednak, w skali całego miesiąca nie są one zbyt wysokie i tylko na niektórych obszarach naszego kraju przekraczają 24.5 C. Biorąc pod uwagę cały okres , to dla 5 lipca nawet w 90 percentylu temperatury nie dochodzą do 30 C, co oznacza w tym dniu takie temperatury zdarzają się rzadziej, niż raz na 10 lat. Oczywiście biorąc pod uwagę pierwszą dekadę lipca jako całość uzyskamy większą częstotliwość dni gorących np we Wrocławiu dni upalne zdarzają się w I dekadzie lipca co drugi rok. Niezbyt wysokie średnie temperatury maksymalne powodują, że również średnie miesięczne do najwyższych nie należą i do roku 2000 w najcieplejszych miejscach kraju przekraczały 18 C. Ciepłe lata w ostatnim dziesięcioleciu spowodowały, że w okresie średnie temperatury lipca wzrosły, miejscami przekraczając 19.0 C. W latach brakowało wysokich średnich temperatur lipca na zachodzie i południowym zachodzie kraju najwyższe z nich przeważnie ledwo przekraczały one 20.0 C. W skali kraju jednym z najcieplejszych lipców w tym okresie był lipiec 1959, kiedy w niektórych regionach średnie temperatury przekroczyły 21.0 C, na lokalnych posterunkach klimatologicznych dochodząc do 22.0 C (Siemiatycze, Wisznice). Zmieniło się to po 1990 roku już w 1994 średnia temperatura lipca na sporym obszarze kraju przekroczyła 22.0 C (Zielona Góra 22.9 C), w 1995 było ponad 21.0 C. Rekordowy był rok

3 2006, kiedy temperatury średnie przekroczyły 23.0 C, zaś w Poznaniu osiągnęły 24.0 C a w Zielonej Górze nawet 24.2 C. Temperatury średnie miesięczne > 22.0 C pojawiły się potem jeszcze w 2010 i Zimne lipce pojawiały się przeważnie w latach Dolny kwartyl średniej temperatury lipca we Wrocławiu to 17.3 C, zaś w najzimniejszym lipcu temperatura średnia miesięczna wyniosła 15.3 C. Na większym obszarze kraju minimalne średnie temperatury lipca oscylują właśnie w okolicy 15 C, inaczej jest na północy i północnym-wschodzie, gdzie są niższe (Elbląg 14.2 C, Białystok 13.9 C, Suwałki 13.3 C). Szczególnie zimny był w naszym kraju lipiec 1979 który, co ciekawe, nastąpił po wyjątkowo ciepłym czerwcu. W Suwałkach średnia temperatura czerwca 1979 wyniosła aż 18.1 C, zaś w lipcu spadła ona do zaledwie 13.3 C (bardzo podobną średnią temperaturę lipca osiągnęła Śnieżka w 2006). Tego lipca w Suwałkach temperatury maksymalne przekroczyły 20 C co najwyżej w sześciu dniach, a najwyższa temperatura maksymalna miesiąca osiągnęła zaledwie 21.4 C (!). Był to lipiec z najniższą zarejestrowaną temperaturą maksymalną od początku prowadzenia obserwacji (w 1974 notowano 23.7 C). Wartość 21.4 C jest o tyle zaskakująca, że niektórzy oczekują takich maksimów dobowych już w marcu, a przynajmniej w kwietniu zaś w III dekadzie lutego 1990 w południowej części kraju notowano temperatury zaledwie 0.8 C niższe. Należy zaznaczyć, że zimno było w całym pięcioleciu Za wyjątkiem czerwca 1979 na większym obszarze kraju w tym okresie żaden z miesięcy roku nie przekroczył średniej temperatury 18.0 C. W tych latach w Warszawie najcieplejszym miesiącem po czerwcu 1979 (19.9 C) był dopiero lipiec 1981 (17.7 C).

4 Najniższe absolutne maksimum Jak już wspomniałem, w tym przypadku prym wiedzie wartość z lipca 1979 z Suwałk, kiedy w całym miesiącu temperatura nie wzrosła powyżej 21.4 C. Na znacznym obszarze kraju najniższe absolutne maksima lipca oscylowały w okolicy 25 C. Archiwalne zapiski z Wrocławia wskazują, że w roku 1799 notowano w lipcu zaledwie 24.0 C, zaś skrajnie niskie maksimum wystąpiło w 1844: tego lipca odnotowano maksymalnie zaledwie 22.4 C być może w niektórych regionach kraju odnotowano najwyższą temperaturę lipca niższą nawet od tej z Suwałk z 1979, brak jednak takich danych. Rozkład odchyleń temperatury od normy w Europie Środkowej, lipiec Kliknij aby powiększyć.

5 Lipiec 1979 w Polsce. Zimniejsze lipce, niż ten z 1979 roku występowały rzadko. W skali kraju miał on odchylenie od normy z lat równe C. Zimniej było w 1832 roku (-3.66 C). Wg bazy GHCN średnia temperatura tego lipca w Warszawie osiągnęła zaledwie 14.6 C, przy czym jest to wartość homogenizowana dla stacji Wrocław-Obserwatorium (Lorenc). Wg danych CRU średnia ta w obecnej lokalizacji mogła spaść nawet do 14.0 C. Warto zauważyć, że wg rekonstrukcji H. Lorenc lipiec 1832 roku był w Warszawie o około 1 C chłodniejszy, aniżeli lipiec Homogenizowana wartość dla Wrocławia (Bryś, 2010) wskazuje na 15.2 C, zaś dla Krakowa jest to 15.1 C. Odchylenie niższe od -3 C w skali kraju pojawiło się jeszcze w 1844 i wyniosło C. Ostatni lipiec w którym średnia temperatura lipca dla obszaru Polski spadła poniżej średniej z lat był lipiec 2000 (-1.05 C).

6 Temperatury minimalne W lipcu temperatura potrafi spadać niemal do 0 C nie tylko w górach. W Słubicach w lipcu 1976 (06 lipca) i 1978 (18 lipca) notowano zaledwie 2.6 C, w pierwszym z tych przypadków notowano przygruntowy przymrozek (-0.3 C). Minimalną temperaturę 2.6 C notowano również 6 lipca 1975 w Koszalinie, 2 lipca 1995 zaledwie 2.8 C było w Lęborku, 1 lipca 1951 temperatura w Toruniu spadła do 2.9 C. Najzimniej na nizinach było 3 lipca 1979 w Lesznie: zaledwie 2.2 C (poprzedniego dnia było 17 C, o 03UTC notowano 2.3 C), zaś w Jeleniej Górze notowano 1.8 C ( ). Na wyżej położonych terenach (wyjąwszy szczyty górskie) nawet temperatury na 2m bywały ujemne tak było w Poroninie (800 m.n.p.m.) 7 lipca 1961 roku (-0.9 C). Jasne się więc staje, że ujemna temperatura na nizinach na wysokości 2m nad gruntem w lipcu jest jak najbardziej możliwa, przy szczególnie sprzyjających warunkach chodzi tu zarówno o napływ bardzo zimnego powietrza, jak i uprzywilejowane położenie stacji, sprzyjające silnym nocnym wychłodzeniom temperatury (np obniżenia terenu). Przygruntowe przymrozki były odnotowywane dość często choćby w wzmiankowanym roku 1976 notowano przy gruncie -1.3 C w Biebrzy, -0.4 C w Ketrzynie, -0.4 C w Szczecinku i wspomniane już -0.3 C w Słubicach (Jelenia Góra do nizin się nie zalicza, ale notowano tam -0.6 C). Zaskakująco silny przygruntowy przymrozek wystąpił 3 lipca 1979 w Lesznie: -3.0 C. Aktualizacja: W rzeczywistości było to -0.3 C

7 Najniższe temperatury maksymalne Najniższe temperatury maksymalne w lipcu notowane na nizinach zwykle przekraczały 10 C. 4 lipca 1960 zaledwie 11.6 C notowano w Olsztynie, taką samą temperaturę notowano miejscami na Dolnym Śląsku 4 lipca tego samego roku. Tegoż dnia notowano 12.2 C w Poznaniu, 12.0 C w Warszawie, 11.1 C w Łodzi, 11.8 C we Wrocławiu, 11.0 C w Jeleniej Górze. Rozkład temperatur maksymalnych w Polsce w tym dniu wg bazy E-OBS wyglądał następująco: Dwa lata później, również 4 lipca, wyjątkowo niskie temperatury maksymalne notowano w zachodniej i północnej części kraju:

8 Te dwa dni należały do najzimniejszych w lipcu w latach Bardzo lokalnie niskie temperatury mogły panować również w innych dniach, np. 13 lipca 1993 poniżej 12 C mogło być na północno-wschodnich krańcach kraju. W czasie trwania intensywnych opadów z 8 na 9 lipca 1996 temperatury maksymalne na zachodzie spadły do 13 C, podczas gdy na południowym wschodzie kraju było gorąco.

9 A więc podsumowując: W obecnym klimacie najniższe średnie temperatury miesięczne mogą spadać w lipcu do 15.0 C na znacznym obszarze kraju. Zimniej może być na północnym wschodzie, gdzie lokalnie średnie temperatury spaść mogą nawet do 13 C (13.3 C Suwałki 1979). Maksymalne temperatury miesięczne mogą nie być wyższe jak 22 C (Suwałki C 1979), choć przeważnie najniższe z nich układają się w okolicy 25 C. Minimalne temperatury dobowe nawet na nizinach spadać mogą niemal do 0 C (2.2 C Leszno 1979). W szczególnie sprzyjających warunkach nie są wykluczone temperatury ujemne. Minimalne temperatury przy gruncie wielokrotnie spadały na nizinach poniżej 0 C, osiągając minimum rzędu -3.0 C w lipcu 1979 (Leszno).

10 Najniższe maksymalne temperatury dobowe spadać mogą poniżej 12 C (1960, 1962). Upał w Hiszpanii Lato w Hiszpanii i Portugalii pokazało pazurki. W najbliższych dniach będzie tam wyjątkowo upalnie, z temperaturami grubo przekraczającymi 40 C. Już wczoraj na stacji synoptycznej w Cordobie notowano 41.6 C, zaś w miejscowości El Granado przy granicy z Portugalią temperatura osiągnęła aż 43.1 C.