Gospodarka XXI wieku. Innowacyjność, ekonomika i organizacja Cześć III

Transkrypt

1

2 Gospodarka XXI wieku Innowacyjność, ekonomika i organizacja Część III Szczecin 2012

3 Tytuł książki: Gospodarka XXI wieku. Innowacyjność, ekonomika i organizacja Część III Autorzy: Jerzy Olszewski, Rafał Matera, Piotr Gabrielczak, Anna Krug Żarnowska, Piotr Nowaczyk, Edyta Janus, Marcelina Więckowska, Katarzyna Czapińska, Anna Kubica, Tomasz Buchwald, Jarosław Pawłowski Redaktor Naukowy: prof. dr hab. Jerzy Olszewski Komitet Naukowy: prof. UG dr hab. Sylwia Pangsy- Kania prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer prof. zw. dr hab. Jerzy Kisielnicki prof. UW dr hab. Grzegorz Karasiewicz Recenzenci: pracownicy naukowi Wydziałów Nauk Ekonomii i Zarządzania prof. zw. UEP dr hab. Tomasz Rynaszewski prof. UŚ dr hab. Marian Mitręga Wydawnictwo naukowe: Naukowe Wydawnictwo IVG biuro@wydawnictwoivg.pl Wydawnictwo naukowe: Naukowe Wydawnictwo IVG Miejsce i Rok Wydania: Szczecin 2012 rok ISBN ebook Ilość stron 197 ISBN druk Ilość stron 157 Format A-4 Printed in Poland by Naukowe Wydawnictwo IVG Szczecin 2012 rok Groupivg.com Copyright 2012 All rights reserved. Published by arrangement with the original publisher Groupivg.com. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej książki nie może być reprodukowana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody wydawcy.

4 Spis treści Przedmowa. 7 Rozdział I Wpływ globalizacji i transformacji na kształtowanie się systemu pracy 13 Wprowadzenie Wskaźniki ekonomiczno-społeczne a warunki i stan zarządzania systemem pracy Implikacje globalizacji i transformacji na stosunki pracy i regulacje w zakresie prawa pracy 20 Podsumowanie 25 The impact of globalization and transformation on the formation of the labor system 26 Bibliografia 28 Informacja o Autorze 29 Rozdział II Efekt zarażenia we współczesnej gospodarce światowej ujęcie teoretyczne 30 Wprowadzenie Gospodarka światowa pojęcie, geneza, ewolucja Międzynarodowa synchronizacja i transmisja wahań koniunkturalnych Efekt zarażenia definicje i kanały transmisji Globalna polityka ekonomiczna a przeciwdziałanie zarażeniu 44 Podsumowanie 48 Contagion Effect as a Phenomenon in the Contemporary World Economy Theoretical Approach 48 Bibliografia 49 Informacja o Autorze 51 Rozdział III Wirtualne społeczności i blogowanie w relacjach inwestorskich 52 Wprowadzenie Podstawowe założenia relacji inwestorskich Poziom internetowych relacji inwestorskich w polskich spółkach giełdowych Przyszłość i wyzwania dla internetowych relacji inwestorskich - podsumowanie 59 Streszczenie 64 Virtual communities and blogging in investor relations 64 Bibliografia 65 Informacja o Autorze 65 Rozdział IV Finansowanie małych portów morskich w Polsce w dobie kryzysu gospodarczego 66 Wprowadzenie Wielkość nakładów inwestycyjnych na modernizację infrastruktury małych portów morskich Beneficjenci oraz źródła finansowania infrastruktury małych portów morskich Wielkość przychodów oraz kosztów utrzymania wybranych małych portów morskich przez podmioty zarządzające Ocena finansowania infrastruktury małych portów morskich Wpływ kryzysu gospodarczego na możliwości finansowania infrastruktury małych portów morskich 77 Podsumowanie 80 Streszczenie 81 Financing small seaports in Poland in the time of economic crisis 82 Bibliografia 83 Informacja o Autorze 83

5 Rozdział V Wielkość pomocy publicznej na innowacje w świetle strategii rozwoju Unii Europejskiej 84 Wprowadzenie Podstawowe zasady udzielania pomocy publicznej w Unii Europejskiej Wielkość pomocy publicznej na badania, rozwój i innowacje w świetle założeń określonych w strategiach rozwoju Unii Europejskiej 89 Podsumowanie 94 Bibliografia 95 Informacja o Autorze 95 Rozdział VI Nowe standardy funkcjonowania rynku kredytowych instrumentów pochodnych 96 Wprowadzenie Rozwój rynku kredytowych instrumentów pochodnych Przesłanki na podstawie których konstruowane jest nowe otoczenie regulacyjne rynku Wytyczne dla kierunku reform i ich ocena w opinii ekspertów Wizja nowej infrastruktury transakcyjnej i rozliczeniowej Bazylea III i Dodd-Frank Act a rynek kredytowych instrumentów pochodnych Perspektywy rynku kredytowych instrumentów pochodnych 114 Podsumowanie 116 New standards of functioning credit derivatives market 117 Bibliografia 118 Informacja o Autorze 119 Rozdział VII Wpływ kryzysu w Unii Europejskiej na usługi konsultingowe i doradcze w Polsce na przykładzie usług doradztwa podatkowego 120 Wprowadzenie Pojęcie nowoczesnego konsultingu i doradztwa Przedmiot i obszary konsultingu i doradztwa Usługi konsultingu i doradztwa w warunkach kryzysu 128 Podsumowanie 135 The impact of a crisis in European Union on advisory and consultancy services in Poland on the example of tax advisory services 137 Bibliografia 139 Informacja o Autorze 139 Rozdział VIII Społecznie odpowiedzialny biznes 140 Wprowadzenie Historia Rola administracji państwowej Etyka w biznesie Społeczna odpowiedzialność biznesu w Polsce 151 Bibliografia 153 Informacja o Autorze 153 Rozdział IX Polityka współpracy gospodarczej Unii Europejskiej wobec rosnącej potęgi Chin 154 Wprowadzenie Akta prawne regulujące współpracę między światowymi gospodarkami Współpraca między Chińską Republiką Ludową a Unią Europejską Rozwój gospodarczy Państwa Środka 164 Podsumowanie 168 Bibliografia 169

6 Informacja o Autorze 169 Rozdział X Kredytowe instrumenty pochodne we współczesnej gospodarce 170 Wprowadzenie Charakterystyka instrumentów pochodnych Pojęcie i istota kredytowych instrumentów pochodnych Klasyfikacja kredytowych instrumentów pochodnych Światowy rynek kredytowych instrumentów pochodnych 178 Podsumowanie 182 Bibliografia 183 Informacja o Autorze 183 Wykaz bibliografii 184

7 Przedmowa Wydanie Trzecie monografii naukowej pod tytułem Gospodarka XXI wieku. Innowacyjność, ekonomika i organizacja jest dalszą kontynuacją prowadzenia badań, analiz oraz diagnoz z szerokich aspektów gospodarki. Książka zawiera bogaty zasób wiedzy teoretycznej i praktycznej i jest podzielona na 10 Rozdziałów. Poszczególne rozdziały są zaprezentowane pokrótce poniżej, aby przybliżyć wybraną tematykę. Rozdział I - Wpływ globalizacji i transformacji na kształtowanie się systemu pracy Kryzys finansowy został zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych w lipcu 2007 roku. Przekształcił się on w kryzys globalny obejmujący gospodarki całego świata, dotykając sfery realnej: PKB, stopy bezrobocia, rynków międzybankowych oraz sfery społecznej wielu krajów. USA odpowiedzialne za powstały kryzys, nie potrafiły rozwiązać tego problemu 1, tym bardziej iż wielu znanych ekonomistów uprzedzało o zagrażającym kryzysie finansowym. Najnowszy w historii ekonomii kryzys jest efektem popełnionych błędów w procesie przechodzenia z gospodarki narodowej do gospodarki globalnej. Tak zwana Trzecia Rewolucja przemysłowa (Internet, telefon, komputer, globalizacja, biotechnologia, nanotechnologia), przyczyniła się do globalizacji gospodarek całego świata, obejmując swoim zakresem kraje o różnym poziomie rozwoju gospodarczego. Nie w pełni precyzyjne określenie kierunków działań i regulacji w sferze politycznej, społecznej czy ekonomicznej są powodem niepowodzeń wielu krajów w działaniach na tle globalnym. Rynek globalny można zobrazować jako grę bez reguł i sędziego, gdyż nie istnieje podmiot i mechanizm utożsamiający cele działań gospodarki globalnej. Tak więc jest to system, który jest niespójny i hybrydowy, w którym dominuje rozumowanie według logiki przejętej z działania w państwie narodowym z elementami zachowań cechujących sferę ponadnarodową. Tak więc nie jest on kontrolowany, regulowany, względnie też koordynowany. Swoboda działań w tej sferze doprowadza do sprzeczności, niestabilności i nierówności wśród państw gospodarki globalnej. Brak podstaw instytucjonalno-prawnych i mechanizmów ekonomiczno społecznych wyrównujących te nierówności zwiększa sprzeczności interesów między państwami, a brak koordynacji działań w sferze gospodarczej i finansowej globalnego rynku 1 Por. P. Artus, M. Virard, Wielki kryzys globalizacji, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2008, 10 i nast.

8 uniemożliwia zharmonizowanie działalności społeczno-gospodarczej państw. Wynikiem tych zjawisk są zakłócenia w alokacji czynników produkcji. czy kapitału, jak również niemożność odwracania nierównowagi handlowej oraz płatniczej na rynku walutowym i pieniężnym. Stany Zjednoczone również przyczyniły się do kryzysu globalnego, będąc emitentem waluty światowej. Zaufanie do dolara jako waluty światowej stało się uzależnione od zaufania do gospodarki i państwa amerykańskiego. Kryzys globalny dotknął gospodarki krajów świata, w tym Polski. Hazard moralny na rynku hipotecznym w Stanach Zjednoczonych zaowocował zachwianiem gospodarki globalnej i osłabieniem gospodarczym wielu państw. Należy sądzić, iż gospodarki wyjdą z kryzysu i rozpoczną nowy cykl koniunkturalny 2. Rozdział II Efekt zarażania we współczesnej gospodarce światowej Efekt zarażenia od stosunkowo niedawna budzi zainteresowanie ekonomistów. Należy do grupy zjawisk koniunkturalnych. Generalnie uznawane są one za makroekonomiczne. Jednak ujęcie makro w tym przypadku jest szczególnie szerokie, ponieważ dotyczy procesu, który uwzględnia co najmniej dwa kraje. Dlatego jego omówienie wymaga odpowiedniego umieszczenia w kontekście gospodarki światowej i procesów globalnych oraz dookreślenia, czym one są. Taki też jest cel niniejszej pracy, która przedstawia teoretyczne ramy dla zjawiska zarażenia i ma charakter wprowadzający w to zagadnienie. Realizacji celu służy struktura pracy. W pierwszej części przedstawiono definicje i syntetycznie prześledzono proces kształtowania się gospodarki światowej. W części drugiej przybliżono pojęcie globalnych procesów koniunkturalnych. W części trzeciej skupiono się na wyjaśnieniu czym jest efekt zarażenia. Czwarta część prezentuje ideę globalnej polityki ekonomicznej z uwzględnieniem jej roli w tłumieniu rozprzestrzeniania się kryzysów Rozdział III Wirtualne społeczności i blogowanie w relacjach inwestorskich Świat biznesu podlega przemianom w zakresie wielu dziedzin. Jedynie aktywne i angażujące się w rzetelną działalność firmy mają szansę na pokonanie swojej konkurencji. Zmiany technologiczne oraz rozwiązania internetowe mają wpływ na coraz więcej dziedzin życia, także na relacje inwestorskie. Istnieje wiele możliwości komunikacyjnych oraz narzędzi nowoczesnego inwestora, opartych na nowych mediach, które pozwalają na zapewnienie 2 Por. J. Karpiński, Koniunktura gospodarcza a kształtowanie się zatrudnienia i bezrobocia, w. Rynek pracy w warunkach zmian ustrojowych, red. W. Jarmołowicz, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2003, s. 90.

9 skutecznego przepływu informacji między spółką a rynkiem. W relacjach inwestorskich ogromną rolę odgrywa Internet, który jest najbardziej dynamicznie zmieniającą się płaszczyzną komunikacji. Rewolucja narzędzi web 2.0 zmieniła sposób prowadzenia działań z zakresu investor relations. W wielu firmach na świecie, widać wykorzystanie wirtualnych społeczności i blogów internetowych, co świadczy o otwartości wobec zmieniających się potrzeb rynku. W pierwszej części artykułu zostaną omówione podstawowe zagadnienia z zakresu investor relations. Druga część, która została opracowana na podstawie autorskich badań, wskaże poziom wykorzystania i otwartości polskich spółek giełdowych na nowinki technologiczne. Trzecia część zobrazuje możliwości i wyzwania stawiane nowoczesnym relacjom inwestorskim w zakresie wirtualnych społeczności i blogowania oraz pomysły odnośnie do poszerzania funkcjonalności narzędzi jakimi dysponują spółki w zakresie IR online. Rozdział IV - Finansowanie małych portów morskich w Polsce w dobie kryzysu gospodarczego Małe porty morskie, stanowią jeden z głównych czynników generujących miejsca pracy oraz dochód w regionach nadmorskich. Ich wartość szczególnie wzrasta, w obliczu ponadprzeciętnej stopie bezrobocia występującej w rejonach nadmorskich. Jednakże do pełnego wykorzystanie gospodarczego potencjału małych portów morskich, niezbędna staje się infrastruktura. Stanowi ona najważniejszy element małych struktur portowych, na bazie której, użytkownicy portowi prowadzą dopiero działalność handlową. Infrastruktura portowa charakteryzuje się wysoką kapitałochłonnością, długim okresem eksploatacji oraz zwrotu poniesionych nakładów. Jej finansowanie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych. Obarczone jest przy tym dużym ryzykiem inwestycyjnym, ze względu na wahania koniunktury gospodarczej. Dlatego tak ważne stają się źródła finansowanie infrastruktury. Globalny kryzys gospodarczy zapoczątkowany w 2008 roku, na który nałożył się kryzys zadłużeniowy krajów południa strefy euro, może ograniczać możliwości pozyskiwania środków na inwestycje portowa. W konsekwencji niekorzystna sytuacja gospodarcza, może doprowadzić do powstrzymania procesu modernizacji zaniedbanych inwestycyjnie małych portów morskich w Polsce. Dotychczasowe badania nad funkcjonowaniem małych portów morskich, szczególnie nad finansowaniem ich infrastruktury, są niekompletne i wymagają uzupełnienia. Ponadto, proces ich intensywnej modernizacji, rozpoczęty po roku 2004, nie został zakończony. Stąd

10 niezwykle ważny staje się problem jej kontynuacji, zwłaszcza w obliczu możliwości ograniczenia źródeł finansowania inwestycji, wymuszonych przez kryzys finansowy. Celem pracy jest wskazanie dotychczasowych źródeł finansowania infrastruktury portowej. Dodatkowo zostaną omówione ewentualne konsekwencje wpływu kryzysu gospodarczego, na dalsze możliwości pozyskiwania środków na modernizację małych struktur portowych. Rozdział V - Wielkość pomocy publicznej na innowacje w świetle strategii rozwoju Unii Europejskiej W dobie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, innowacyjność jest jednym z kluczowych elementów strategii rozwoju Unii Europejskiej. W Europie podejmuje się w ostatnich latach różnorodne działania, mające na celu stymulowanie zrównoważonego, opartego na wiedzy wzrostu, a w efekcie zdobywanie przewagi konkurencyjnej w stosunku do innych części świata. Jednym z istotnych instrumentów wsparcia innowacyjności jest pomoc państwa udzielana podmiotom gospodarczym. Zgodnie z założeniami planu działania w zakresie pomocy publicznej, mimo dążenia do zmniejszania wielkości całkowitej pomocy udzielanej przez państwa członkowskie, wsparcie przeznaczane na działalność badawczorozwojową i innowacyjną powinno stanowić coraz istotniejszy składnik w całkowitej wielkości udzielanego wsparcia. Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych tendencji w zakresie wielkości udzielanej pomocy publicznej ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia ukierunkowanego na rozwój sfery B+R oraz innowacji. W pierwszej części pracy przedstawiono ramy prawne udzielania pomocy publicznej na terenie Unii oraz dane statystyczne w zakresie całkowitej wielkości udzielanego wsparcia. W drugiej części omówiono natomiast udział pomocy publicznej przeznaczanej na badania, rozwój i innowacje w świetle założeń strategii Unii Europejskiej. Rozdział VI - Nowe standardy funkcjonowania rynku kredytowych instrumentów pochodnych Celem artykułu jest przegląd projektowanych i wdrażanych reform mających na celu usprawnienie funkcjonowania rynku kredytowych instrumentów pochodnych. Analiza propozycji, jak i konkretnych działań regulacyjnych jest uzupełniona wybranymi wnioskami z badania ankietowego przeprowadzonego wśród ekspertów. Badanie dotyczy preferowanych

11 regulacji rynku kredytowych instrumentów pochodnych oraz czynników mogących mieć wpływ na kierunek i kształt dalszego rozwoju tego rynku. Rozdział VII - Wpływ kryzysu w Unii Europejskiej na usługi konsultingowe i doradcze w Polsce na przykładzie usług doradztwa podatkowego Złożoność i powiązania przedsiębiorstwa z rynkiem oraz otoczeniem sprawiają, że niezbędne staje się wsparcie niezależnego doradcy, który wskazuje kierunki prowadzenia działalności, prowadzi szkolenia dla kadry kierowniczej i pomaga w rozwiązywaniu problemów. Nie ogranicza się on więc do zwyczajnego doradzania, lecz aktywnie przyczynia się do sukcesu przedsiębiorstwa. Z roku na rok obserwuje się wzrost zapotrzebowania na usługi doradcze, w efekcie czego rynek usług konsultingowo doradczych dynamicznie się rozwija. Powszechnie panuje przekonanie, że zapotrzebowanie na te usługi występuje zarówno w okresie wzrostu gospodarczego, jak i spowolnienia, kiedy to przedsiębiorstwa aktywnie zaczynają szukać oszczędności wewnątrz firmy. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie jaki wpływ miał kryzys w Unii Europejskiej na usługi konsultingowo doradcze w Polsce na przykładzie usług doradztwa podatkowego. Rozdział VIII - Społecznie odpowiedzialny biznes Zmiany społeczne, kulturowe i ekonomiczne zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstw spowodowały, że działalność podmiotów gospodarczych oparta jest w coraz większym stopniu na założeniach koncepcji społecznej odpowiedzialności. Koncepcja ta powstała na początku lat 70 XX w. jej istota polega na tym, że podmioty gospodarcze poczuwają się do odpowiedzialności za skutki społecznej działalności, za stan środowiska przyrodniczego oraz za relacje szeroko rozumianego życia społeczno-gospodarczego. Edukacja w zakresie etyki i odpowiedzialności biznesu jest wielkim wyzwaniem, na całym świecie dokonuje się rewolucja w edukacji menadżerskiej - objęła nie tylko szkoły amerykańskie i europejskie, ale także chińskie i australijskie, rozwój koncepcji odpowiedzialności biznesu, pokazuje wyraźnie istotne przemiany w stylu zarządzania w wielu firmach. Rozdział IX - Polityka współpracy gospodarczej Unii Europejskiej wobec rosnącej potęgi ChinWysokie zaawansowanie integracji europejskiej doprowadziło do ponadnarodowego modelu integracji, stanowiącą drugą gospodarkę świata. Rosnąca w siłę

12 pozycja państw europejskich na przełomie XX i XXI wieku musi stawić czoła bardzo szybkiemu rozwojowi Chińskiej Republiki Ludowej. Jest to trudna współpraca, gdyż różnice w systemie politycznym, jak również gospodarczym bardzo dalece odpowiadają standardom europejskim. Próbując przedstawić wizję współpracy należy przedstawić zarys historyczny współpracy Wspólnoty Europejskiej i Państwa Środka. Unia Europejska w oczach Chińskich władz postrzegana jest jako neutralny partner w stosunkach międzynarodowych, w przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych, gdzie wyraźnie można zauważyć politykę rywalizacji w strefie gospodarczej, politycznej czy też militarnej. Rozdział X - Kredytowe instrumenty pochodne we współczesnej gospodarce Ostatnie lata dowodzą intensywnego rozwoju międzynarodowego rynku finansowego. Jest to niewątpliwie konsekwencją rosnącej popularyzacji instrumentów pochodnych, wśród szerokiego grona podmiotów i to zarówno międzynarodowych instytucji finansowych, jak i niewielkich rozmiarów przedsiębiorstwa. W tym zakresie nie można pominąć dynamicznie rozwijającej się grupy kredytowych instrumentów pochodnych umożliwiających wreszcie zarządzanie ryzykiem kredytowym, a których rola w ostatnim czasie, szczególnie w kontekście kryzysów finansowych i gospodarczych, staje się coraz bardziej znacząca. Rosnącą skala oddziaływania tego segmentu międzynarodowego rynku finansowego na współczesną sytuację gospodarczą na świecie oraz przypisywanie instrumentom pochodnym odpowiedzialności za wywołanie ostatnich kryzysów czynią ten temat interesującym naukowo oraz aktualnym. Z tego względu za cel niniejszego artykułu została obrana próba syntetycznego zaprezentowania istoty kredytowych instrumentów pochodnych oraz przeprowadzenie analizy ich rynku na przełomie ostatnich lat. Na potrzeby realizacji założonego celu wykorzystane zostaną następujące metody badawcze: opisowa, porównawcza, analizy literatury przedmiotu i przypadków.