Przedmiotowe zasady oceniania z historii i dla szkoły podstawowej oraz klas II i III gimnazjum. Czerwińsk nad Wisłą

Transkrypt

1 Przedmiotowe zasady oceniania z historii i dla szkoły podstawowej oraz klas II i III gimnazjum Czerwińsk nad Wisłą Kontrakt z uczniami 1. Na początku roku szkolnego nauczyciel zapoznaje uczniów wymaganiami edukacyjnymi z przedmiotu oraz z kryteriami oceniania. 2. Pisemne prace kontrolne tj. sprawdziany i zapowiadane kartkówki, powinny być napisane przez każdego ucznia, jeżeli nie z grupą to w późniejszym terminie, najlepiej w ciągu dwóch tygodni od pierwotnego terminu. 3. Sprawdziany podsumowujące poszczególne działy, poprzedzone są zawsze lekcją powtórzeniową. Uczniowie mają podany zakres materiału- NACOBEZU - obowiązujący na sprawdzianie. 4. Termin sprawdzianu zapisany jest w dzienniku i podany uczniom z tygodniowym wyprzedzeniem. 5. Uczeń może poprawić ocenę ze sprawdzianu nie później niż dwa tygodnie od omówienia i oddania pracy. 6. Oceny z kartkówek zapowiadanych poprawiamy tylko w wyjątkowych sytuacjach po uzgodnieniu z nauczycielem, szczególnie jeśli zakres materiału jest niezbędny do realizacji kolejnych treści programowych. 7. W ciągu semestru uczeń otrzymuje przynajmniej po jednej ocenie za: sprawdzian testowo- opisowy, kartkówkę lub odpowiedź, pracę z mapą historyczną lub pracę z tekstem źródłowym. 8. Pisemne prace domowe mogą być sprawdzane przez nauczyciela indywidualnie, bądź przez głośne odczytanie pracy przez uczniów w trakcie lekcji. 9. Uczeń musi być przygotowany do odpowiedzi ustnej z dwóch ostatnich lekcji. 10. Nieprzygotowanie do lekcji uczeń powinien zgłosić przed jej rozpoczęciem, zgłoszenie zwalnia z odpowiedzi i kartkówki niezapowiedzianej, uczeń może skorzystać z takiego prawa raz w semestrze w każdej sytuacji, częściej tylko w wyjątkowych okolicznościach np. po dłuższej chorobie. 11. Aktywność ucznia na lekcji jest najpierw oceniana plusami ( za częste zabieranie głosu, twórcze wypowiedzi, może uzyskać dwa plusy na jednej lekcji), następnie ocenami cząstkowymi, minimum raz w półroczu - 3 plusy ocena dostateczna - 4 plusy ocena dobra,

2 - 5-6 ocena bardzo dobra, - ocenę celującą otrzymuje uczeń, który samodzielnie wysuwa twórcze wnioski niekiedy prezentuje wiedzą spoza programu 12. Uczeń otrzymuje ocenę roczną i na koniec pierwszego półrocza według średniej ważonej. Formy oceniania wiedzy i umiejętności na lekcjach 1. Odpowiedzi ustne z bieżącego materiału. 2. Aktywne uczestniczenie w zajęciach. 3. Kartkówki z ostatniej lekcji (niezapowiedziane ). 4. Kartkówki z 2 3 lekcji ( zapowiedziane ). 5. Prace domowe. 6. Zapowiedziane sprawdziany obejmujące opracowany dział programu. 7. Praca z mapą historyczną i tekstem źródłowym 8. Inne, np. prace dodatkowe Skala procentowo punktowa oceniania sprawdzianów, kartkówek,prac domowych i zeszytów. 100% - 96% - ocena celująca (6 )-jeśli praca zawiera zagadnienia, ćwiczenia, problemowe lub dodatkowe 95%- 90%-bardzo dobry (5) 89%-85%-bardzo dobry-(5-)) 84% - 80% - dobry+ (4 +) 79% - 76% - dobry(4) 75%-70%- dobry-(4-) 69%-65%-dostateczny+(3+)

3 64%-56%- dostateczny (3) 55%-50%- dostateczny- (3-) 49%-46%- dopuszczający+(2+) 45%-36%- dopuszczający (2) 35%-30%- dopuszczający (2-) 29% - 20% - niedostateczny (1+ ) Poniżej 20% - niedostateczny ( 1 ) Kryteria oceniania odpowiedzi ustnych Dopuszczająca ( 2) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wyróżnione wiadomości i umiejętności z kategorii wymagań podstawowych. Podczas wypowiedzi oczekuje pomocy nauczyciela, np. pytań naprowadzających, popełnia błędy merytoryczne i językowe. Dostateczna ( 3) Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który dosyć dobrze posługuje się wiedzą i umiejętnościami zawartymi w wymaganiach podstawowych. Zna zamieszczone tu fakty, postacie i pojęcia. W niewielkim stopniu korzysta z pomocy nauczyciela. Posługuje się słownictwem przedmiotu, nie popełnia rażących błędów merytorycznych i językowych. Dobra (4 ) Ocenę dobrą otrzymuje uczeń biegle operujący wiadomościami i umiejętnościami z kategorii wymagań podstawowych i wybranymi elementami z wymagań ponadpodstawowych. Poprawnie posługuje się pojęciami historycznymi, wskazuje przyczyny i skutki wydarzeń. Podczas wypowiedzi nie korzysta z pytań naprowadzających. Bardzo dobra (5 )

4 Uczeń posiada wiedzę i umiejętności określone programem nauczania na poziomie podstawowym i ponadpodstawowym. Dostrzega związki między faktami historycznymi, dokonuje ocen. Odpowiada samodzielnie, wypowiedź jest płynna i poprawna językowo. Celująca (6 ) Uczeń w pełni opanował wiadomości i umiejętności programowe i swobodnie nimi operuje. Samodzielnie interpretuje fakty historyczne i uzasadnia swoje stanowisko. Stosuje język przedmiotu, wykazuje się wiadomościami wykraczającymi poza treści programowe.wypowiedź jest samodzielna, płynna, poprawna językowo. Bierze udział w konkursach i turniejach wiedzy, oraz twórczo angażuje się w projekty i innowacje historyczne, szczególnie związane z regionem. Kryteria oceniania zeszytów ćwiczeń lub zeszytów przedmiotowych. 10 punktów- wartość merytoryczna wybranych prac samodzielnych 6 punktów- ilość notatek podanych i prac samodzielnych 2 punkty- estetyka zeszytu 2 punkty poprawność ortograficzna sprawdzanych prac

5 Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia dla klasy IV szkoły podstawowej. Temat (rozumiany jako lekcja) Wymagania na ocenę dopuszczającą Uczeń: Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń: Wymagania na ocenę dobrą Uczeń: Wymagania na ocenę bardzo dobrą Uczeń: Wymagania na ocenę celującą Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: Dział I. Moje pierwsze spotkanie z historią 1.1. Historia nauką o przeszłości objaśnia, czym zajmuje się historia odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu i ilustracji omawia podział czasu w historii posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok podaje przykłady podziału czasu w historii rozróżnia historię rozumianą jako dzieje od historii rozumianej jako nauka o przeszłości oblicza czas, jaki upłynął od poszczególnych wydarzeń historycznych 1.2. Praca historyka rozróżnia rodzaje źródeł historycznych odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu i ilustracji podaje przykłady różnych źródeł materialnych objaśnia, na czym polega praca historyka rozróżnia źródła pisane i niepisane podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich 1.3. wie, czym jest zabytek wyjaśnia, dlaczego należy chronić zabytki rozumie, czym jest dziedzictwo historyczne rozróżnia miejsca ochrony zabytków wyjaśnia, na czym polega rola i znaczenie

6 Dziedzictwo historyczne wymienia miejsca, w których chroni się zabytki: archiwa, muzea, skanseny rozumie, co to jest miejsce pamięci narodowej odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu, ilustracji i mapy historyczne charakteryzuje sposoby ochrony dziedzictwa historycznego charakteryzuje miejsca, w których chroni się zabytki objaśnia, czym jest lista UNESCO wymienia najważniejsze miejsca pamięci narodowej w Polsce wymienia najważniejsze polskie zabytki przedstawia miejsca pamięci narodowej znajdujące się w najbliższej okolicy miejsc, w których chroni się zabytki pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich Dział II. Moje miejsce w Polsce 2.1. Moja rodzina wie, czym jest rodzina opisuje najbliższą rodzinę przedstawia drzewo genealogiczne swojej rodziny przedstawia materialne pamiątki swojej rodziny wyjaśnia, na czym polega znaczenie rodziny w życiu każdego człowieka formułuje stanowisko dotyczące pielęgnowania tradycji rodzinnych wyjaśnia znaczenie kultywowania tradycji rodzinnych 2.2. Moja mała ojczyzna wyjaśnia, czym dla niego jest mała ojczyzna wymienia, co się składa na przeszłość małej ojczyzny tłumaczy, na czym polega rola małej ojczyzny w życiu każdego człowieka poznaje dzieje małej ojczyzny opisuje historię swojej małej ojczyzny oraz jej tradycje kulturowe poznaje wybrane postacie i wydarzenia związane z małą ojczyzną uzyskuje z różnych źródeł informacje na temat postaci i wydarzeń z przeszłości małej ojczyzny docenia rolę małej ojczyzny w życiu każdego człowieka 2.3. Mój region wie, czym jest region wymienia części podaje nazwy regionów Polski wyjaśnia, co to jest odpowiada na proste pytania dotyczące ilustracji i mapy wskazuje na mapie główne regiony Polski zna kulturę regionu charakteryzuje poszczególne regiony Polski

7 składowe regionu gwara wymienia elementy składające się na tradycję regionu opisuje strój ludowy charakterystyczny dla regionu, w którym mieszka opisuje wybrane postaci i wydarzenia związane z regionem pozyskuje informacje z różnych źródeł 2.4. Moja Ojczyzna definiuje pojęcie naród charakteryzuje polskie symbole narodowe zna hymn Polski tłumaczy, co łączy wszystkich Polaków wymienia polskie święta państwowe porównuje granice Polski na przestrzeni wieków wyjaśnia, na czym polega umiejętność godnego zachowania się podczas uroczystości państwowych pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich Lekcja powtórzeniowa działy I i II Sprawdzian działy I i II jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. Dział III. W Polsce Piastów 3.1. O księciu Mieszku I i czeskiej Dobrawie lokalizuje Gniezno na mapie wymienia bohaterów legend z początków zna treść legendy o Piaście i Popielu rozpoznaje cechy legendy na podstawie mapy opowiada legendę o Piaście i Popielu opisuje początki państwa polskiego wyjaśnia różnice pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje stawia pytania wyjaśnia, na czym polegało znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa przez Polskę

8 chrzcie Polski państwowości polskiej zna postaci: Mieszko I i Dąbrówka łączy najważniejsze wydarzenie z datą: 966 r. ustala wiek wydarzeń historycznych opisuje położenie Polski za Mieszka I odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji między postaciami legendarnymi a postaciami historycznymi dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami 3.2. O Bolesławie Chrobrym pierwszym królu i zjeździe w Gnieźnie zna postaci: Bolesław Chrobry, św. Wojciech łączy najważniejsze wydarzenia z datami: 1000 r., 1025 r. ustala wiek wydarzeń historycznych zna postaci: Otto III opisuje Drzwi Gnieźnieńskie przedstawia postać św. Wojciecha oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi : 966 r., 1000 r., 1025 r. opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego opisuje wojny Bolesława Chrobrego z sąsiadami opisuje koronację Bolesława Chrobrego na podstawie mapy przedstawia zmiany granic Polski za czasów Bolesława Chrobrego wyjaśnia skutki zjazdu gnieźnieńskiego dla Polski charakteryzuje organizację państwa Bolesława Chrobrego pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami współpracuje z porównuje osiągnięcia Mieszka I i Bolesława Chrobrego wyjaśnia znaczenie polityczne królewskiej koronacji Bolesława Chrobrego

9 innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich 3.3. O Kazimierzu Wielkim i jego państwie zna pojęcia: reformy, statut; podatki łączy najważniejsze wydarzenia z datami: 1333 r., 1364 r. ustala wiek wydarzeń historycznych wie o założeniu Akademii Krakowskiej przedstawia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej ustala wiek wydarzeń historycznych objaśnia, na czym polegało znaczenie założenia Akademii Krakowskiej wyjaśnia, dlaczego Kazimierzowi nadano przydomek Wielki wyjaśnia, jak doszło do zjednoczenia ziem polskich charakteryzuje politykę zagraniczną Kazimierza Wielkiego opisuje reformy wewnętrzne Kazimierza Wielkiego ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami Dział IV. Polska Jagiellonów 4.1. O królowej Jadwidze, Władysławie Jagielle i unii polsko-litewskiej zna postaci: Kazimierz Wielki, Ludwik Węgierski, Jadwiga, Władysław Jagiełło łączy wydarzenia z datami: 1374 r., 1385 r. umieszcza daty wydarzeń na linii chronologicznej wyjaśnia, co to jest unia personalna odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu źródłowego, mapy, ilustracji charakteryzuje postać Jadwigi wymienia powody, dla których wybrano Jagiełłę na męża Jadwigi wyjaśnia przyczyny zawarcia unii polskolitewskiej objaśnia okoliczności wydania przywilejów dla szlachty stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków omawianych wydarzeń omawia rolę Jadwigi w historii Polski wyjaśnia znaczenie zawarcia unii polskolitewskiej dla rozwoju państwa pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje 4.2. O Zawiszy Czarnym i opisuje wygląd średniowiecznego rycerza, Krzyżaka, wyjaśnia, w jaki sposób Krzyżacy utworzyli na ziemiach polskich swoje przedstawia przyczyny wojny z Krzyżakami opisuje przebieg bitwy wyjaśnia, jak Polska odzyskała Pomorze Gdańskie wyjaśnia, dlaczego nie udało się Polakom zdobyć Malborka

10 zwycięstwie pod Grunwaldem 4.3. O Mikołaju Koperniku i krakowskich żakach wojownika łączy wydarzenie z datą 1226 r., 15.VII.1410 r. wie, od kogo wywodzi się dynastia Jagiellonów wie, kim był Zawisza Czarny rozumie, czym jest nauka przedstawia życie Mikołaja Kopernika opisuje i sytuuje w czasie odkrycia Kopernika wymienia szkoły w średniowieczu państwo opisuje postać Zawiszy Czarnego odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji omawia postać Mikołaja Kopernika opisuje odkrycie Kopernika wyjaśnia sens powiedzenia Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię przedstawia szkoły średniowieczne pod Grunwaldem opowiada o Mikołaju Koperniku odpowiada na proste pytania dotyczące ilustracji pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu, posługując się poznanymi pojęciami pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków omawianych wydarzeń współpracuje z innymi charakteryzuje dokonania Mikołaja Kopernika wyjaśnia różnicę pomiędzy starożytnym a renesansem modelem budowy świata 4.4. O Janie Zamoyskim wodzu i mężu stanu wie, kim był Jan Zamoyski zna znaczenie pojęć: kanclerz, hetman charakteryzuje dokonania Jana Zamoyskiego odpowiada na proste pytania dotyczące ilustracji przedstawia osiągnięcia Jana Zamoyskiego jako wodza opisuje Zamość i jego zabytki pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje tworzy krótką wypowiedź o postaci, posługując się poznanymi pojęciami ocenia rolę Jana Zamoyskiego w dziejach Polski

11 Dział V. W obronie Ojczyzny 5.1. O bohaterach wojen XVII wieku przeorze Augustynie Kordeckim i Stefanie Czarnieckim 5.2. O Janie III Sobieskim pod Wiedniem 5.3. O Tadeuszu Kościuszce i kosynierach spod łączy datę 1655 r. z wydarzeniem wie, co znaczy pojęcie potop szwedzki zna postaci Augustyna Kordeckiego i Stefana Czarnieckiego przyporządkowuje fakty historyczne datom i umieszcza je na linii chronologicznej zna pojęcia: Koran, sułtan, muzułmanie łączy datę 1683 r. z wydarzeniem wie, kim był Jan Sobieski rozpoznaje nazwisko ostatniego króla Polski Stanisława Augusta wymienia miejsca bitew Polaków ze Szwedami: Kircholm, Oliwa omawia wydarzenia związane z potopem szwedzkim opowiada o obronie Częstochowy przedstawia postać Augustyna Kordeckiego i hetmana Czarnieckiego wyjaśnia, czym się charakteryzuje wojna partyzancka odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu źródłowego, mapy, ilustracji wskazuje na mapie Cecorę, Chocim, Wiedeń wyjaśnia, co to jest haracz wyjaśnia, kogo Turcy nazywali Lwem Chocimskim przedstawia sytuacje Polski między I a II rozbiorem opisuje sposób prowadzenia walki na morzu wyjaśnia, kim byli Jan Kazimierz, Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki tworzy krótką wypowiedź o postaci, posługując się poznanymi pojęciami współpracuje z innymi wymienia hetmanów polskich walczących z Turkami: Jan Chodkiewicz, Stefan Żółkiewski, Jan Sobieski wskazuje na mapie wyprawę wiedeńską prezentuje postać Jana III Sobieskiego wymienia datę pierwszego rozbioru Polski: 1772 r. opowiada o obronie Częstochowy w czasie potopu szwedzkiego wyjaśnia, co to jest wojna partyzancka, uwzględniając w wypowiedzi postać Stefana Czarnieckiego stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków omawianych wydarzeń historycznych wyjaśnia, dlaczego doszło do wojny pomiędzy Turcją i Rzeczpospolitą opisuje wygląd i uzbrojenie husarza omawia przyczyny I rozbioru Polski omawia i podaje wyjaśnia, na czym polegało znaczenie obrony klasztoru jasnogórskiego dla dalszego przebiegu wojny polskoszwedzkiej opowiada, sytuuje w czasie i na mapie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego używa w trakcie opowiadania pojęć: oblężenie, janczarzy, husaria, sułtan, odsiecz wyjaśnia, dlaczego Tadeusza Kościuszkę nazywano

12 Racławic Poniatowskiego wymienia państwa, które ingerowały w sprawy Polski: Rosja, Austria, Prusy łączy wydarzenia 1772 r., 1791 r., 1793 r., 1794 r., 1795 r. z datami wie, kim był Tadeusz Kościuszko rozpoznaje elementy uzbrojenia powstańców wie, kim był Bartosz Głowacki opisuje wygląd kosyniera wskazuje na mapie miasto, gdzie Tadeusz Kościuszko składał przysięgę wymienia najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego przedstawia postać Tadeusza Kościuszki wyjaśnia, dlaczego doszło do wojny z Rosją i obalenia Konstytucji 3 maja omawia powstanie kościuszkowskie i rolę chłopów przykłady naprawy państwa w czasie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego opisuje postanowienia Konstytucji 3 maja dotyczące ustroju państwa wyjaśnia, w jaki sposób Tadeusz Kościuszko chciał zachęcić chłopów do udziału w powstaniu naczelnikiem w sukmanie omawia wydarzenia powstania kościuszkowskiego wyjaśnia, w jaki sposób doszło do upadku Polski Lekcja powtórzeniowa działy III, IV, V jw. jw. jw. jw. jw. Sprawdzian działy III, IV, V jw. jw. jw. jw. jw. Dział VI. Stulecie niewoli 6.1. O Janie Henryku Dąbrowskim i Józefie Wybickim oraz polskim hymnie łączy datę 1797 z wydarzeniem wie, gdzie powstały Legiony Dąbrowskiego zna słowa hymnu narodowego zna postaci Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego wymienia nazwisko twórcy Księstwa Warszawskiego: Napoleon Bonaparte objaśnia sytuację Polaków pod zaborami odpowiada na proste pytania dotyczące tekstu źródłowego, mapy, ilustracji wymienia datę powstania Legionów: 1797 r. wymienia nazwisko autora Mazurka Dąbrowskiego porównuje tekst historyczny hymnu z tekstem współczesnym, wskazując różnice wyjaśnia, jak doszło do utworzenia Legionów Polskich we Włoszech dostrzega związki przeszłości ze współczesnością tworzy krótką wypowiedź o wydarzeniu, posługując na podstawie samodzielnie zdobytych informacji prezentuje postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego

13 6.2. O Romualdzie Traugucie i powstańczym zrywie łączy datę 22/23 I 1863 r. z wydarzeniem zna pojęcia: branka, wojna partyzancka, Sybir, tajne związki i organizacje wie, kim był Romuald Traugutt wyjaśnia, co to są manifestacje patriotyczne, branka wymienia obozy, na które podzieliło się polskie społeczeństwo wskazuje na mapie miejsca bitew i szlak zsyłki na Syberię przedstawia postać Romualda Traugutta odpowiada na proste pytania dotyczące mapy, ilustracji wyjaśnia, jak doszło do utworzenia Legionów Dąbrowskiego opisuje sylwetki Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego podaje przyczyny wybuchu powstania styczniowego opisuje uzbrojenie powstańców przedstawia przyczyny wybuchu powstania styczniowego wskazuje skutki powstania styczniowego omawia represje zastosowane wobec społeczeństwa polskiego po upadku powstania się poznanymi pojęciami współpracuje z innymi charakteryzuje białych i czerwonych opisuje przebieg powstania wyjaśnia skutki powstania dla polskiego społeczeństwa wyjaśnia przyczyny klęski powstania stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków omawianych wydarzeń historycznych współpracuje z innymi 6.3. O laureatce Nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curie wie, na czym polegał rozkwit nauki w XIX wieku zna znaczenie Nagrody Nobla dla naukowców zna postać Marii Skłodowskiej-Curie opisuje odkrycie promieniowania wyjaśnia, za co Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla opisuje dzieciństwo i młodość Marii Skłodowskiej-Curie przedstawia jej odkrycia naukowe: rad i polon wyszukuje i zbiera informacje o Marii Skłodowskiej-Curie opowiada o znaczeniu odkryć Marii Skłodowskiej-Curie dla nauki Dział VII. Budowniczowie odrodzonej Polski

14 7.1. O Józefie Piłsudskim i jego żołnierzach 7.2. O Eugeniuszu Kwiatkowskim i budowie Gdyni zna nazwisko Józefa Piłsudskiego nazywa formację wojskową stworzoną przez Piłsudskiego rozpoznaje osobę Józefa Piłsudskiego na ilustracjach podaje datę odzyskania przez Polskę niepodległości zna sytuację Polaków pod zaborami podczas I wojny światowej charakteryzuje gospodarkę Polski po odzyskaniu niepodległości opowiada losy legionistów Piłsudskiego omawia rolę Gdyni w odrodzonej Polsce wyjaśnia rolę COP w odrodzonej Polsce łączy daty z wydarzeniami wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polaków miał fakt, że państwa zaborcze walczyły przeciwko sobie prezentuje informacje z biografii Piłsudskiego charakteryzuje walki o granice Polski wskazuje na mapie granice Polski po I wojnie światowej i jej sąsiadów tworzy krótką wypowiedź na temat Eugeniusza Kwiatkowskiego zna wydarzenia dotyczące kształtowani się granicy wschodniej i zachodniej ocenia rolę Józefa Piłsudskiego w tworzeniu II RP charakteryzuje pozostałe osiągnięcia gospodarcze II RP Dział VIII. W walce o Polskę 8.1. O Zośce, Alku i Rudym tłumaczy, co to jest konspiracja opisuje symbol Polski Walczącej wyjaśnia, co oznacza kryptonim Szare Szeregi objaśnia sytuację Polaków pod okupacją niemiecką opisuje losy Rudego, Zośki i Alka wyjaśnia, na czym polegała działalność konspiracyjna charakteryzuje sytuację Polaków podczas okupacji przedstawia tematykę książki Kamienie na szaniec opisuje losy Rudego, Zośki i Alka charakteryzuje działalność Szarych Szeregów tworzy krótką wypowiedź na temat Rudego, Zośki i Alka posługuje się poznanymi pojęciami przedstawia, jakie znaczenie dla społeczeństwa polskiego miała działalność Szarych Szeregów 8.2. zna lata życia Witolda opisuje młodość i tworzy krótką rozumie bohaterski podaje przykłady

15 O żołnierzu niezłomnym rotmistrzu Witoldzie Pileckim 8.3. O żołnierzu niezłomnym Danucie Siedzikównie Ince Pileckiego przedstawia jego udział w II wojnie światowej rozumie bohaterstwo czynu Witolda Pileckiego zna lata młodości Danuty Siedzikówny wie o jej działalności podczas okupacji i po niej rozumie bohaterstwo postępowania Inki naukę Witolda Pileckiego charakteryzuje jego działalność podczas okupacji wyjaśnia, na czym polegał bohaterski wyczyn Witolda Pileckiego opisuje młodość Danuty Siedzikówny charakteryzuje jej działalność podczas i po okupacji wyjaśnia, na czym polegało bohaterstwo postępowania Inki wypowiedź na temat Witolda Pileckiego posługuje się poznanymi pojęciami tworzy krótką wypowiedź na temat Inki posługuje się poznanymi pojęciami współpracuje z innym czyn Witolda Pileckiego współpracuje z innymi stawia pytania i szuka na nie odpowiedzi rozumie bohaterski czyn Inki stawia pytania i szuka na nie odpowiedzi upamiętnienia postaci Witolda Pileckiego podaje przykłady upamiętnienia postaci Inki Dział IX. Droga do wolnej Polski 9.1. O papieżu Janie Pawle II 9.2. O Solidarności i jej bohaterach zna najważniejsze fakty z życia i działalności Jana Pawła II zna nazwisko Stefana Wyszyńskiego i wie, co się z nim stało w czasach PRL-u rozumie sytuację opowiada o dzieciństwie i młodości Karola Wojtyły omawia życie kapłańskie Karola Wojtyły wymienia najważniejsze elementy pontyfikatu Jana Pawła II przedstawia rolę PZPR w okresie PRL-u opisuje rządy komunistów w Polsce wyjaśnia, co tworzy krótką wypowiedź na temat Jana Pawła II charakteryzuje pontyfikat Jana Pawła II posługuje się poznanymi pojęciami opisuje powstanie Solidarności opisuje powstanie III RP współpracuje z innym stawia pytania i szuka na nie odpowiedzi pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje tworzy krótkie wypowiedzi na temat wydarzeń i postaci używa pojęć historycznych wyjaśnia znaczenia wyboru Polaka na papieża dla narodu polskiego wyjaśnia, na czym polegało znaczenie Solidarności w walce o godność ludzką

16 Lekcja powtórzeniowa działy VI, VII, VIII i IX Sprawdzian działy VI, VII, VIII i IX społeczno-polityczną w PRL-u w okresie rządów komunistycznych wie, kim byli Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz i Andrzej Gwiazda rozumie rolę Lecha Kaczyńskiego w walce o wolną Polskę doprowadziło do wydarzeń z lat 1956, 1970 oraz 1980 tłumaczy, dlaczego władze ogłosiły stan wojenny przedstawia sytuację Polaków podczas stanu wojennego przyporządkowuje fakty historyczne datom analizuje materiał ilustracyjny pracuje w grupie z innymi jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw. jw.

17 Plan wynikowy dla klasy Plan wynikowy dla klasy 5

18 Plan wynikowy Klucz do historii Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Polska za Piastów 1 Legendarne początki legendy polskie Uczeń wie, co to jest legenda. Uczeń zna i potrafi opowiedzieć legendę o Lechu, Czechu i Rusie i o Piaście Kołodzieju i Popielu. Uczeń rozumie znaczenie legend w poznawaniu historii. 2 W państwie Mieszka I Gniezno, państwo Mieszka Uczeń wie, co to jest plemię. Uczeń zna datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I, opowiada, jak wyglądało życie codzienne ludzi w czasach Mieszka I. Uczeń wymienia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I, wymienia najważniejsze plemiona żyjące na ziemiach polskich. 3 Czasy Bolesława Chrobrego zjazd gnieźnieński Uczeń wie, kim był święty Wojciech i kto to jest patron. Uczeń zna datę zjazdu w Gnieźnie i koronacji Bolesława Chrobrego, opowiada o męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Uczeń pokazuje na mapie ziemie przyłączone przez Bolesława Chrobrego do Polski, wymienia postanowienia zjazdu w Gnieźnie. 4 Rozbicie dzielnicowe* Polska dzielnicowa, drogi ku zjednoczeniu, Władysław Łokietek Uczeń wie, kim był Bolesław Krzywousty oraz Władysław Łokietek i czego dokonali. Uczeń zna datę koronacji Władysława Łokietka, wie, kim byli Tatarzy, zna legendę o hejnale z Wieży Mariackiej, wie, kim byli Krzyżacy, wyjaśnia, skąd się wzięli w Polsce. Uczeń zna daty: testamentu Bolesława Krzywoustego, sprowadzenia Krzyżaków do Polski, bitwy pod Legnicą, wymienia przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego, pokazuje dzielnice na mapie. 5 Państwo Kazimierza Wielkiego Akademia Krakowska, uczta u Wierzynka Uczeń wie, kim był Kazimierz Wielki. Uczeń wymienia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, wie, kim był Wierzynek, zna datę założenia Akademii Krakowskiej, opowiada o życiu średniowiecznych żaków. Uczeń wskazuje na mapie ziemie wchodzące w skład państwa Kazimierza Wielkiego na początku jego panowania i przez niego przyłączone, omawia osiągnięcia gospodarcze, polityczne i kulturowe Kazimierza Wielkiego. * Gwiazdką oznaczono tematy spoza podstawy programowej. Wymagania dotyczące lekcji dodatkowych zależą od tego, czy nauczyciel wyznaczy temat ten jako obowiązkowy czy nadobowiązkowy wówczas wymagania dotyczyć będą oceny celującej. Ocena bardzo dobra Uczeń zna legendy związane ze swoim miejscem zamieszkania. Uczeń odróżnia źródła historyczne od legendy. Uczeń rozumie znaczenie wykupienia ciała św. Wojciecha przez Bolesława Chrobrego, podejmuje próbę oceny panowania Bolesława Chrobrego. Uczeń wie, komu przypadły poszczególne dzielnice. Uczeń rozumie znaczenie panowania Kazimierza Wielkiego dla historii Polski i potrafi je ocenić, zna najważniejszych absolwentów Akademii Krakowskiej. Podstawa programowa państwo polskie za Piastów państwo polskie za Piastów państwo polskie za Piastów temat dodatkowy spoza podstawy programowej* państwo polskie za Piastów 18 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2013

19 Klasa 5 6 Koronacja w średniowieczu* lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 7 Życie codzienne w klasztorze zajęcia mnichów, zakon, reguła, ubóstwo 8 Rycerze i turnieje zamek średniowieczny i jego mieszkańcy 9 Zakony rycerskie* krucjaty, Ziemia Święta, konsekwencje krucjat 10 W cieniu średniowiecznej katedry miasto średniowieczne 11 Style romański i gotycki* cechy stylów romańskiego i gotyckiego porównanie Uczeń rozpoznaje podstawowe regalia. Uczeń wie, co to jest klasztor, wymienia zajęcia zakonników. Uczeń wie, kto to jest paź i giermek, wie co to jest herb, turniej i pasowanie na rycerza, wymienia elementy budowy zamku. Uczeń wie, kim byli Arabowie, co to jest krucjata i krzyżowiec. Uczeń wie, jak wyglądało miasto w średniowieczu, wie, co to jest ratusz i mieszczanie, wymienia podstawowe zajęcia mieszkańców miast. Uczeń rozpoznaje budowle w stylu romańskim i gotyckim, wie, kim byli pątnicy i co to są relikwie. Uczeń omawia funkcje regaliów. Uczeń wie, jak wyglądała koronacja w średniowieczu. Życie w średniowieczu Uczeń zna takie pojęcia, jak: opat, relikwie, wymienia elementy średniowiecznego klasztoru, omawia zajęcia zakonników, wymienia średniowieczne zakony, opowiada o przepisywaniu ksiąg. Uczeń omawia funkcje elementów średniowiecznego klasztoru, wie, kim był św. Benedykt. Uczeń potrafi opisać herb, turniej i pasowanie na rycerza, podaje przykładowe zasady kodeksu rycerskiego, opisuje elementy budowy zamku. Uczeń opowiada o Zawiszu Czarnym, rozumie znaczenie powiedzenia polegać jak na Zawiszy. Uczeń wskazuje na mapie Ziemię Świętą i Jerozolimę, wie, co to jest islam, zna zakony rycerskie. Uczeń krótko charakteryzuje religię muzułmanów, wymienia przyczyny i skutki wypraw krzyżowych, krótko charakteryzuje zakony rycerskie. Uczeń wskazuje na planie miasta najważniejsze jego elementy: rynek, ulice, kościół, mury miejskie, wie co to jest jarmark, fosa, cech, rzemieślnicy. Uczeń rozróżnia grupy mieszczan, wymienia ich zajęcia, przedstawia różnice między miastem średniowiecznym i współczesnym. Uczeń wskazuje i nazywa podstawowe cechy stylów romańskiego i gotyckiego. Uczeń wymienia najważniejsze polskie zabytki sztuki średniowiecznej, opowiada o kulturze średniowiecznej. Uczeń objaśnia kolejne etapy koronacji w średniowieczu. Uczeń rozpoznaje mnichów z poszczególnych zakonów po stroju, rozumie znaczenie klasztorów w średniowieczu. Uczeń rozumie znaczenie kodeksu rycerskiego. Uczeń dokonuje samodzielnej oceny wypraw krzyżowych. Uczeń porównuje życie średniowiecznych mnichów, rycerzy i mieszczan. Uczeń wymienia zabytki sztuki średniowiecznej, które znajdują się w najbliższej dla ucznia okolicy. temat dodatkowy spoza podstawy programowej* mnisi rycerze temat dodatkowy spoza podstawy programowej* mieszczanie temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

20 Plan wynikowy Klucz do historii Nr lekcji Temat lekcji 12 Życie codzienne średniowiecznej wsi warunki życia wsi średniowiecznej 13 Wikingowie żeglarze i odkrywcy* lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 14 Unia dwóch państw Jadwiga, Jagiełło, przyczyny unii z Litwą 15 Wielka wojna z Krzyżakami przyczyny i skutki bitwy pod Grunwaldem Ocena dopuszczająca Uczeń wymienia podstawowe zajęcia chłopów w średniowieczu, wie, kto to jest sołtys. Uczeń wie, kim byli wikingowie. Uczeń wie, kim była królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło. Uczeń wie, kim byli Krzyżacy, zna datę bitwy pod Grunwaldem, potrafi odczytać plan bitwy pod Grunwaldem, wie, co to była wojna trzynastoletnia, zna jej datę i skutek. Ocena dostateczna Ocena dobra Uczeń wie, jaki był podział pracy między mężczyzn, kobiety i dzieci, opisuje chłopskie domostwa, wymienia podstawowe potrawy średniowiecznych chłopów. Uczeń wie, jakie miał obowiązki i przywileje sołtys, porównuje wieś średniowieczną ze współczesną, wymienia chłopskie powinności wobec właściciela wsi. Uczeń wie, co to jest amulet, drakkary i runy. Uczeń wskazuje na mapie miejsca zamieszkania wikingów oraz ich najważniejsze wyprawy, wymienia elementy stroju wikinga, dostrzega związek między miejscem zamieszkania a sposobem życia. EUROPA I Polska W CZASACH Jagiellonów Uczeń zna legendę o klamerce królowej Jadwigi, wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie, zna datę zawarcia unii w Krewie. Uczeń wie, dlaczego królowa Jadwiga zasiadła na polskim tronie, zna herb Litwy i Królestwa Polskiego, wymienia przyczyny i skutki unii polsko-litewskiej. Uczeń zna przebieg bitwy pod Grunwaldem, opowiada o bitwie pod Grunwaldem. Uczeń wie, kim byli Kawalerowie Mieczowi, opowiada, jak Krzyżacy założyli swoje państwo, wskazuje na mapie Malbork, Gdańsk, Pomorze Gdańskie, Grunwald, wymienia przyczyny i skutki wielkiej wojny, zna obraz Jana Matejki i wie o powieści Henryka Sienkiewicza. Ocena bardzo dobra Uczeń porównuje życie średniowiecznych mnichów, rycerzy, chłopów i mieszczan. Uczeń rozumie znaczenie kultury wikingów w rozwoju Europy. Uczeń dokonuje samodzielnej oceny unii w Krewie. Uczeń zna znaczenie bitwy pod Grunwaldem. Podstawa programowa chłopi temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Jadwiga i Jagiełło Jadwiga i Jagiełło 20 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2013

21 Klasa 5 16 Renesans w Europie* powstanie renesansu, Leonardo da Vinci 17 Odkrywanie Nowego Świata Krzysztof Kolumb, Nowy Świat, Indianie 18 Reformacja* przyczyny reformacji, podział Europy Zachodniej, wojny religijne 19 Wawel królewski złotego wieku dwór Jagiellonów 20 Astronom, który poruszył Ziemię Mikołaj Kopernik 21 Największe wynalazki epoki* lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne Uczeń wskazuje na osi czasu okres trwania renesansu w Europie, wie, kim byli Leonardo da Vinci i Michał Anioł. Uczeń wie, kim był Krzysztof Kolumb, zna datę odkrycia Ameryki. Uczeń wie, kim był Marcin Luter, zna datę wystąpienia Marcina Lutra. Uczeń wie, kim był Zygmunt Stary, Zygmunt August, opowiada o życiu codziennym na wawelskim dworze. Uczeń wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik. Uczeń wie, co to jest druk. Uczeń zna i wyjaśnia pojęcia: humanista, renesans, człowiek renesansu, wie, dlaczego renesans rozpoczął się we Włoszech. Uczeń wie, kim był Ferdynand Magellan, zna datę pierwszej podróży dookoła świata, wymienia przyczyny i skutki odkryć geograficznych, wskazuje na mapie drogę wyprawy Kolumba i Magellana. Uczeń wie, co to jest reformacja, protestanci, seminarium, odróżnia katolików od protestantów, wymienia podstawowe różnice między wyznaniami. Uczeń wie, kim byli Bona Sforza, Jan Kochanowski i Mikołaj Rej, zna i wyjaśnia pojęcie złoty wiek, wie, skąd się wzięła nazwa włoszczyzna. Uczeń potrafi opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika. Uczeń wie, że na początku epoki nowożytnej wynaleziono broń palną, okulary i umocnienia obronne. Uczeń rozpoznaje najważniejsze dzieła renesansu: kopułę katedry we Florencji, Pietę Watykańską, Monę Lisę, Damę z łasiczką. Uczeń zna i opisuje kulturę Ameryki prekolumbijskiej, wie, kim był Vasco da Gama, wskazuje na mapie drogę jego wyprawy. Uczeń wymienia przyczyny reformacji, wskazuje na mapie największe skupiska katolików i protestantów. Uczeń rozpoznaje najważniejsze zabytki architektury renesansowej: krużganki wawelskie i ratusz w Poznaniu, opowiada o życiu codziennym na wawelskim dworze. Uczeń opowiada o studiach Mikołaja Kopernika, wskazuje na mapie miejsca związane z Mikołajem Kopernikiem, objaśnia teorię heliocentryczną, na przykładzie Kopernika wyjaśnia, kim był w XVI wieku człowiek renesansu. Uczeń wymienia skutki wynalazków nowożytnych. Uczeń rozpoznaje najważniejsze dzieła renesansu niepokazane w podręczniku. temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Uczeń samodzielnie dokonuje oceny odkryć geograficznych. odkrycie Nowego Świata Uczeń wie, kim byli jezuici. temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Uczeń wie, kim był Stańczyk i rozpoznaje jego wizerunek na obrazie Matejki. dwór Jagiellonów Uczeń potrafi wyjaśnić, czy Mikołaj Kopernik był Polakiem i dlaczego. Mikołaj Kopernik Uczeń dokonuje samodzielnej oceny skutków wynalezienia druku i broni palnej. temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

22 Plan wynikowy Klucz do historii Nr lekcji Temat lekcji 22 Szlachcic rycerz i obywatel obowiązki szlachcica wobec państwa 23 Rzeczpospolita wielu narodów unia lubelska 24 Szlachta wybiera królów elekcja, pole elekcyjne, koronacja, sejm, rząd, prezydent 25 Życie codzienne w szlacheckim dworze i Jak żyli magnaci?* folwark, pańszczyzna, spichlerz, spław Wisłą do Gdańska oraz lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 26 W kraju skrzydlatych jeźdźców potop szwedzki Ocena dopuszczająca Uczeń, wie, co to jest husaria, pospolite ruszenie i sejmik. Uczeń wie, kim był Zygmunt August. Uczeń zna pierwszych królów elekcyjnych. Uczeń wie, jak wyglądał dwór szlachecki. Uczeń wie, co to jest husaria i jak wyglądał husarz, wie, kim był Jan Kazimierz. Ocena dostateczna Ocena dobra Rzeczpospolita szlachecka Uczeń wie, skąd się wzięła szlachta i jakie miała obowiązki, zna podział stanu szlacheckiego ze względu na majątek, wie, co to jest trybunał. Uczeń wie, czym były przywileje, odróżnia senat od izby poselskiej i sejmu, porównuje sejm dawny ze współczesnym. Uczeń zna datę i postanowienia unii lubelskiej, wymienia narodowości zamieszkujące Rzeczpospolitą. Uczeń wie, kim była Barbara Radziwiłłówna, pokazuje na mapie Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie, rozpoznaje świątynie różnych wyznań, opowiada o polskiej tolerancji. Uczeń wie, dlaczego wprowadzono w Polsce wolną elekcję, zna dokonania pierwszych królów elekcyjnych, zna datę pierwszej wolnej elekcji, wie czym są artykuły henrykowskie, opowiada, jak przebiegała elekcja, wie, kto mógł wybierać króla na elekcji. Uczeń wie, czego dotyczyły artykuły henrykowskie, wie, co to jest trójpodział władz i rozumie jego znaczenie. Uczeń opowiada, jak wyglądał dwór szlachecki, wie, co to jest pańszczyzna i folwark, omawia wygląd i zasady funkcjonowania folwarku, wie, kim byli flisacy. Uczeń potrafi wyjaśnić termin spichlerz Europy, rozumie znaczenie handlu zbożem dla gospodarki Rzeczpospolitej. Rzeczpospolita XVII i XVIII wieku Uczeń wie, kim był Stefan Czarniecki, podaje przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich, zna datę rozpoczęcia i zakończenia potopu, zna słowa drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. Uczeń potrafi wyjaśnić termin potop szwedzki, wie, co to jest unia personalna. Ocena bardzo dobra Uczeń rozumie znaczenie przywilejów w rozwoju stanu szlacheckiego, dostrzega związek między polityką dawną a współczesną. Uczeń pokazuje na mapie ziemie dołączone do Korony, rozumie nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów i wyjaśnia jej znaczenie, wie, czym była konfederacja warszawska. Uczeń porównuje władzę współczesną z dawną, porównuje wybory współczesne z wolną elekcją. Uczeń *opisuje wygląd magnackiej rezydencji,* wie, kim był Jan Zamoyski, *wymienia podstawowe zajęcia magnatów. Uczeń zna rodowód Zygmunta III Wazy, rozumie znaczenie obrony Częstochowy, rozumie treść drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. Podstawa programowa polski szlachcic Rzeczpospolita Obojga Narodów Rzeczpospolita Obojga Narodów polski szlachcic oraz temat dodatkowy spoza podstawy programowej* Rzeczpospolita w XVII w. 22 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2013

23 Klasa 5 27 Zwycięstwo pod Wiedniem Jan III Sobieski 28 Czasy stanisławowskie* obiady czwartkowe, KEN, Canaletto 29 Witaj majowa jutrzenko Konstytucja 3 maja 30 Insurekcja kościuszkowska i Udekorować zasłużonych* naczelnik powstania, kosynierzy, III rozbiór oraz lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 31 Upadek Rzeczpospolitej upadek państwa, rozbiory, granice rozbiorowe Uczeń zna datę bitwy pod Wiedniem. Uczeń wie, kiedy powołano Komisję Edukacji Narodowej. Uczeń zna dokładną datę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji, potrafi wymienić trzech zaborców. Uczeń wie, kim był Tadeusz Kościuszko, zna datę insurekcji kościuszkowskiej. Uczeń zna datę III rozbioru Polski. Uczeń wie, kim byli janczarzy, Tatarzy, wymienia przyczyny i skutki wojen polsko-tureckich, rozpoznaje na ilustracji pałac w Wilanowie, wskazuje bryłę pałacu i ogród. Uczeń wymienia osiągnięcia kulturalne króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wie, kim byli Marcello Bacciarelli i Canaletto, rozpoznaje na ilustracji Pałac na Wodzie w Łazienkach Królewskich w Warszawie, wie, co to jest oświecenie i klasycyzm. Uczeń zna datę pierwszego rozbioru, wymienia przyczyny I rozbioru i zwołania Sejmu Czteroletniego, wymienia najważniejsze reformy Konstytucji 3 maja. Uczeń zna datę i przyczynę II rozbioru, wie, co to jest insurekcja, kosynierzy. Uczeń wymienia przyczyny upadku Rzeczpospolitej, wie, co to jest abdykacja i anarchia. Uczeń zna datę bitwy pod Cecorą i Chocimiem, potrafi objaśnić termin Lew Lechistanu, na podstawie planu opowiada o przebiegu bitwy pod Wiedniem, wie, co to jest Wersal. Uczeń wie, kim był Ignacy Krasicki i Grzegorz Piramowicz, wie, w jakim celu powołano Komisję Edukacji Narodowej, wie, co to jest Szkoła Rycerska i Collegium Nobilium. Uczeń potrafi wskazać na mapie ziemie zabrane w I rozbiorze, wie, co Sejm Czteroletni uchwalił w sprawie mieszczan i dlaczego, wie, dlaczego 3 maja obchodzone jest święto narodowe. Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego Kościuszkę nazywamy bohaterem dwóch narodów, opowiada o bitwie pod Racławicami. Uczeń wskazuje na mapie ziemie zagarnięte w kolejnych rozbiorach przez poszczególne państwa. Uczeń samodzielnie dokonuje oceny udziału Rzeczpospolitej w bitwie pod Wiedniem. Uczeń znajduje analogie między kulturą polską i europejską. Uczeń samodzielnie dokonuje oceny dzieła Konstytucji 3 maja. Uczeń potrafi dokonać oceny insurekcji wskazując na jej mocne i słabe strony, *wie, czym był order Virtuti Militari, *wie, jakie miało znaczenie przyznawanie orderów i podaje przykłady odznaczeń. Uczeń zastanawia się, czy i jak można było uniknąć rozbiorów. Rzeczpospolita w XVII w. temat dodatkowy spoza podstawy programowej* upadek I Rzeczpospolitej upadek I Rzeczpospolitej oraz temat dodatkowy spoza podstawy programowej* upadek I Rzeczpospolitej Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

24 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Plan wynikowy. Klasa 6 Gwiazdką oznaczono tematy spoza podstawy programowej. Wymagania dotyczące lekcji dodatkowych zależą od tego, czy nauczyciel w yznaczy temat ten jako obowiązkowy, czy nadobowiązkowy Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który biegłe posługiwanie się zagadnieniami na wszystkie oceny, samodzielnie rozwiązuje zadania problemowe i niestandardowe,uzyskuje powyżej 95% punktów z karkówek i sprawdzianów, jest aktywny na zajęciach, podejmuje się prac dodatkowych np. udział w projektach edukacyjnych. Nr lekcji 1. W XVIII wieku* Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra kultura oświecenia, rewolucja francuska. 2. Dał nam przykład Bonaparte* Uczeń rozumie pojęcie oświecenia. Wie, czym jest trójpodział władz. Wie, kiedy rozpoczęła się rewolucja francuska. Uczeń wie, kim był Napoleon. Wie, kiedy powstało Księstwo Warszawskie. Wie, kto i kiedy napisał CZĘŚĆ I. O WOLNOŚĆ NASZĄ I WASZĄ Uczeń wymienia najważniejszych myślicieli oświecenia. Wie, kto był ostatnim królem Francji. Uczeń wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie. Zna na pamięć hymn Polski. Uczeń krótko omawia koncepcje najważniejszych myślicieli oświecenia. Wymienia pozytywne i negatywne skutki rewolucji francuskiej. Uczeń wymienia osiągnięcia Napoleona. Opowiada o powstaniu Legionów Polskich. Uczeń rozumie znaczenie zdobycia Bastylii w okresie rewolucji francuskiej. Uczeń rozumie znaczenie Kodeksu Napoleona. Ocenia działania Napoleona ogólnie i w odniesieniu do Podstawa programowa Temat spoza podstawy programowej Temat spoza podstawy programowej AUTOR:Małgorzata Lis 1

25 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji podboje napoleońskie, Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie. 3. Noc Listopadowa Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra przyczyny powstania listopadowego, wybuch powstania. Mazurka Dąbrowskiego. Uczeń zna datę rozpoczęcia powstania listopadowego. Uczeń wskazuje na mapie Królestwo Polskie. Wie, kim był Piotr Wysocki. Wymienia przyczyny rozpoczęcia powstania listopadowego. Uczeń wymienia osiągnięcia Polaków w latach Opowiada o wydarzeniach Nocy Listopadowej. Polaków. Uczeń rozumie potrzebę masowego uczestnictwa Polaków w powstaniu listopadowym. Podstawa programowa Formy walki o niepodległość 4 Armaty pod stoczkiem wojna polskorosyjska, upadek powstania listopadowego. 5. Lekcja powtórzeniowa Uczeń wie, kiedy rozegrała się bitwa pod Grochowem. Uczeń wymienia i wskazuje na mapie najważniejsze bitwy powstania listopadowego. Wie, kim byli Józef Chłopicki i Emilia Plater. Uczeń wymienia przyczyny klęski powstania listopadowego. Uczeń ocenia powstanie listopadowe. Formy walki o niepodległość Sprawdzian W cieniu Cytadeli Uczeń wie, czym była Uczeń wymienia represje Uczeń potrafi wskazać Uczeń ocenia sens Formy walki AUTOR:Małgorzata Lis 2

26 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra represje po powstaniu, zsyłki na Sybir. 7. Wielka Emigracja kultura polska na emigracji, emisariusze. 8. Poszli nasi w bój bez broni przyczyny i przebieg powstania styczniowego. 9. O polską mowę walka Polaków Cytadela Warszawska. Uczeń wie, czym jest emigracja oraz kim byli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Fryderyk Chopin. Uczeń wie, czym była branka. Uczeń wie, czym były rusyfikacja i germanizacja. stosowane wobec Polaków przez cara po powstaniu listopadowym. Pokazuje na mapie Syberię. Uczeń wymienia rodzaje emigracji. Pokazuje na mapie państwa, do których najczęściej emigrowali Polacy w XIX wieku. Uczeń wie, czym były demonstracje patriotyczne i kto brał w nich udział. Wie, kim był Romuald Traugutt. Uczeń wie, czym jest cenzura. Omawia sytuację Polaków w poszczególnych zaborach. elementy obronne Cytadeli Warszawskiej. Opowiada o warunkach życia skazańca na Syberii. Uczeń wyjaśnia termin Wielka Emigracja. Uczeń wymienia reformy wprowadzone w Królestwie Polskim po śmierci cara Mikołaja I. Wie, kim był Stanisław Brzóska. Rozumie, dlaczego powstańcy styczniowi podjęli walkę partyzancką. Uczeń wymienia, jakie represje spadły na Polaków po powstaniu styczniowym. wybuchu powstania listopadowego w obliczu zaistniałych represji. Uczeń omawia działalność polityczną Wielkiej Emigracji. Uczeń, korzystając z ilustracji i tekstu źródłowego, opowiada o przebiegu bitew powstania styczniowego. * Jeśli to możliwe, odnajduje w swojej okolicy miejsca związane z powstaniem styczniowym i zna jego lokalnych bohaterów. Uczeń rozumie treść Roty. Ocenia znaczenie oporu Polaków wobec zaborców. Podstawa programowa o niepodległość Życie na emigracji Formy walki o niepodległość Formy walki o niepodległość AUTOR:Małgorzata Lis 3

27 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra z germanizacją i rusyfikacją. 10. Ku pokrzepieniu serc twórcy kultury polskiej przełomu XIX i XX wieku 11. Poznaj to, co nieznane Nowe państwo w Ameryce Północnej* 12. Lekcja powtórzeniowa Uczeń wie, kim byli Jan Matejko, Henryk Sienkiewicz i Maria Skłodowska-Curie, oraz potrafi krótko opowiedzieć o ich twórczości i działalności. Uczeń wie, kim byli Jerzy Waszyngton i Kazimierz Pułaski, zna datę ogłoszenia Deklaracji Niepodległości. Opowiada o oporze Polaków wobec germanizacji. Wie, kim był Otto von Bismarck. Uczeń wie, kim byli Stanisław Wyspiański, Bolesław Prus, Stanisław Moniuszko, Helena Modrzejewska, oraz potrafi krótko opowiedzieć o ich twórczości i działalności. Rozpoznaje najważniejsze obrazy Jana Matejki. Uczeń pokazuje na mapie pierwsze stany tworzące USA. Zna datę ogłoszenia amerykańskiej konstytucji. Zna treść Roty Marii Konopnickiej. Uczeń rozumie znaczenie rozwoju kultury i nauki dla podtrzymania ducha narodowego. Uczeń podaje przyczyny wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń zauważa wzrost znaczenia kobiet w rozwoju nauki i kultury w XIX wieku. Uczeń rozumie znaczenie Deklaracji Niepodległości. Podstawa programowa Formy walki o niepodległość Temat spoza podstawy programowej Sprawdzian 2. CZĘŚĆ II. WIEK PARY I ŻELAZA AUTOR:Małgorzata Lis 4

28 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra 13. Narodziny fabryki Uczeń wie, kim był James Watt. rewolucja przemysłowa, praca w fabryce. 14. Koleją do przodu! zmiany w komunikacji kolej, parowiec, samochód, samolot. Uczeń wie, kto i kiedy wynalazł lokomotywę parową. Uczeń rozumie znaczenie wynalezienia maszyny parowej. Umie wyjaśnić termin rewolucja przemysłowa. Opowiada o życiu XIXwiecznego robotnika. Uczeń rozumie, jakie znaczenie miał rozwój transportu w XIX wieku. Uczeń wymienia zagrożenia, jakie stwarzała praca w XIXwiecznej fabryce. Uczeń wymienia pozytywne i negatywne skutki rozbudowy kolei, Wie, kiedy pojawiły się pierwsze samochody i samoloty. Uczeń opowiada o organizacji produkcji w XIX wieku i wcześniejszych czasach. Uczeń opowiada o życiu i zagładzie Indian. Wymienia i pokazuje na mapie najważniejsze kanały usprawniające transport morski. Podstawa programowa Miasto przemysłowe Miasto przemysłowe 15. Wycieczka do XIXwiecznego miasta życie codzienne w przemysłowym mieście w XIX wieku. Uczeń, wie, kim był Stanisław Staszic. Wymienia narodowości zamieszkujące Łódź w XIX wieku. Uczeń wymienia charakterystyczne elementy przemysłowego miasta XIX wieku. Charakteryzuje trzy zabory pod względem uprzemysłowienia. Opowiada o życiu robotników w XIXwiecznej Łodzi. Uczeń wskazuje różnice między miastem w XIX wieku i wcześniejszych epokach. Dostrzega wpływ rozwoju przemysłu na życie codzienne ludzi. Wskazuje na mapie ośrodki przemysłu na ziemiach polskich w XIX wieku. Uczeń umie odczytywać i interpretować dane dotyczące rozwoju demograficznego. Miasto przemysłowe AUTOR:Małgorzata Lis 5

29 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Podstawa programowa 16. Zostań Edisonem* największe wynalazki XIX i początków XX wieku. Uczeń zna największe wynalazki XIX i początków XX wieku. Uczeń wie, kim był Thomas Edison oraz jak w dawnych czasach ludzie oświetlali swoje domy. Rozumie znaczenie wprowadzenia do użytku szczepionek i aspiryny. Uczeń wie, kim byli Ignacy Łukasiewicz i Ludwik Pasteur. Zna daty wynalezienia żarówki i telefonu oraz wyświetlenia pierwszego filmu. Uczeń potrafi wyjaśnić, w jaki sposób wynalazki XIX wieku przyczyniły się do rozwoju cywilizacji. Temat spoza podstawy programowej 17. Poznaj to, co nieznane Wielcy podróżnicy i odkrywcy* wyprawy odkrywcze na obszarach Afryki, Australii, Azji, Antarktydy i Arktyki. Uczeń pokazuje na mapie Afrykę i Australię. Uczeń zna cele podroży badawczych podejmowanych w XIX wieku. Uczeń pokazuje na mapie miejsca najważniejszych odkryć geograficznych i podróży w XIX wieku. Wie, kim byli Paweł Edmund Strzelecki i Roald Amundsen. Uczeń wymienia skutki i rozumie znaczenie podróży odkrywczych w XIX wieku. Temat spoza podstawy programowej 18. Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian 3. CZĘŚĆ III. POLSKA ODRODZONA 19. Wielka Wojna Uczeń zna datę Uczeń wyjaśnia, dlaczego Uczeń wymienia Uczeń omawia Odrodzenie AUTOR:Małgorzata Lis 6

30 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra i sprawa polska geneza I wojny światowej, polskie orientacje polityczne w przededniu wybuchu wojny. 20. Polacy na frontach Wielkiej Wojny polskie formacje zbrojne. polityka mocarstw wobec sprawy polskiej. 21. Budowa nowych granic rozpoczęcia I wojny światowej. Wie, kim był Józef Piłsudski. Uczeń wie, kim był Ignacy Paderewski. Uczeń wyjaśnia, dlaczego Święto Niepodległości obchodzimy 11 listopada. wojnę z lat nazywamy światową. Wskazuje na mapie najważniejszych uczestników wojny. Wie, kim był Roman Dmowski. Uczeń wymienia skutki ogłoszenia Aktu 5 listopada. Wie, jaką rolę odegrał w procesie odzyskania niepodległości Ignacy Paderewski. Rozpoznaje mapę ukazująca Europę w czasie I wojny światowej i wskazuje na niej ziemie polskie. Uczeń wymienia skutki I wojny światowej. Wskazuje na mapie nowe przyczyny wybuchu I wojny światowej. Wyjaśnia termin wojna pozycyjna. Rozumie znaczenie nowych typów broni dla przebiegu wojny. Omawia dwie polskie orientacje polityczne w przededniu wybuchu wojny. Uczeń opowiada, jak powstały Legiony Polskie. Wie, kiedy ogłoszono Akt 5 listopada. Wie, kim był Józef Haller. Uczeń opowiada o początkach niepodległego państwa podobieństwa i różnice między dwoma polskimi orientacjami politycznymi. Uczeń wyjaśnia, jakie znaczenie dla sprawy polskiej miał Akt 5 listopada. Rozumie znaczenie powstania Komitetu Narodowego Polskiego w procesie odzyskiwania niepodległości. Uczeń pokazuje na mapie miejsca powstań i plebiscytów z lat 1918 Podstawa programowa państwa polskiego Odrodzenie państwa polskiego Odrodzenie państwa polskiego AUTOR:Małgorzata Lis 7

31 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra pokój wersalski, walka o granice Polski. 22. Bitwa Warszawska wojna polskobolszewicka. Uczeń rozumie znaczenie terminów komuniści i Armia Czerwona. Zna datę Bitwy Warszawskiej. państwa powstałe w wyniku I wojny światowej. Wie, kiedy obyła się konferencja w Paryżu i jakie były jej postanowienia. Pokazuje na mapie granice odrodzonej Polski. Uczeń rozumie znaczenie terminów propaganda i bolszewicy. Wie, kim był Włodzimierz Lenin. polskiego. Wie, czym jest plebiscyt. Uczeń wie, kiedy wybuchła rewolucja w Rosji. Wymienia przyczyny i skutki wojny Polski z bolszewicką Rosją. Opowiada o przebiegu Bitwy Warszawskiej Rozumie znaczenie wystąpienia Orląt Lwowskich. Uczeń, rozumie określenie cud nad Wisłą. Podstawa programowa Odrodzenie państwa polskiego 23. II Rzeczpospolita powojenna odbudowa, ustrój polityczny II Rzeczpospolitej. Uczeń wie, kim był Józef Piłsudski. Uczeń wie, jaki był ustrój II Rzeczpospolitej. Wie, kim byli Władysław Grabski i Wincenty Witos. Wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów II Rzeczpospolitej. Uczeń omawia sytuację II Rzeczpospolitej w momencie odzyskania niepodległości. Wymienia problemy i trudności II Rzeczpospolitej. Zna datę przewrotu majowego oraz wymienia Uczeń ocenia działania Józefa Piłsudskiego. Wskazuje najważniejsze różnice między konstytucjami marcową i kwietniową. Odrodzenie państwa polskiego AUTOR:Małgorzata Lis 8

32 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra jego przyczyny i skutki. Podstawa programowa 24. Osiągnięcia II Rzeczpospolitej* port w Gdyni, COP, oświata i kultura. 25. Poznaj to, co nieznane Kraj wielu narodów* mniejszości narodowe II Rzeczpospolitej. Uczeń pokazuje na mapie Gdynię i COP. Uczeń wie, czym jest mniejszość narodowa. Uczeń wymienia problemy gospodarcze i kulturowe II Rzeczpospolitej. Uczeń wymienia mniejszości narodowe i etniczne II Rzeczpospolitej. Wskazuje na mapie obszary zamieszkane przez poszczególne mniejszości. Uczeń wie, kim byli Eugeniusz Kwiatkowski, Stefan Żeromski, Władysław Reymont i Julian Tuwim. Omawia sytuację oświaty w II Rzeczpospolitej. Uczeń zna przyczyny i skutki wielonarodowościii Rzecz pospolitej. Uczeń wie, kim byli Stefan Banach i Janusz Kusociński. Rozumie znaczenie budowy Gdyni i COP. Dokonuje oceny osiągnięć II Rzeczpospolitej. Uczeń umie odczytać z diagramu informacje dotyczące mniejszości narodowych. Porównuje sytuację narodowościową II Rzeczpospoliteji współcz esnej Polski. Temat spoza podstawy programowej Temat spoza podstawy programowej 26. Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian 4. CZĘŚĆ IV. NASZA NAJWIĘKSZA WOJNA 27. Czy będzie wojna? Uczeń wie, kim byli Adolf Hitler i Józef Stalin. Uczeń wie, kim był Benito Mussolini. Rozumie i wyjaśnia Uczeń charakteryzuje totalitaryzm we Włoszech. Wie, jakie decyzje zapadły Uczeń rozumie zagrożenie, jakim dla Europy były totalitaryzmy. Polska w okresie II wojny AUTOR:Małgorzata Lis 9

33 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra faszystowskie Włochy, nazistowskie Niemcy, stalinowski ZSRR, przyczyny II wojny światowej. 28. Najazd z dwóch stron sojusz III Rzeszy i ZSRR, wojna obronna Polski. 29. Okupowany kraj polityka Niemiec i ZSRR w stosunku do okupowanych ziem polskich. Uczeń wie, kiedy wybuchła II wojna światowa. Zna datę napaści ZSRR na Polskę. Uczeń wie, czym były obozy koncentracyjne, i podaje przykład takiego obozu. Wie, czym były getta. terminy faszyzm i totalitaryzm. Charakteryzuje totalitaryzmy w Niemczech i ZSRR. Wymienia chronologicznie działania Hitlera przed wybuchem II wojny światowej. Uczeń zna treść i skutki paktu Ribbentrop Mołotow. Wymienia i wskazuje na mapie miejsca ważniejszych walk podczas wojny obronnej Polski we wrześniu 1939 roku. Uczeń wskazuje na mapie granicę między okupacją niemiecką i radziecką w 1939 roku oraz Generalne Gubernatorstwo. Opowiada, czym była i jak przebiegała łapanka. Opowiada o warunkach w Monachium w 1938 roku. Uczeń zna datę podpisania paktu Ribbentrop Mołotow. Uczeń wyjaśnia, kiedy i dlaczego wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Podaje inne (poza Ireną Sendlerową) przykłady osób ratujących Żydów podczas wojny. Opowiada o metodach Uczeń rozumie przyczyny klęski poniesionej przez Polskę we wrześniu 1939 roku. Uczeń rozumie, jak ważna i trudna była decyzja o wybuchu powstania w getcie warszawskim. Rozumie dlaczego należy pamiętać o zbrodni katyńskiej. Podstawa programowa światowej Polska w okresie II wojny światowej Polska w okresie II wojny światowej AUTOR:Małgorzata Lis 10

34 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji 30. Polskie państwo podziemne Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra różne formy oporu Polaków wobec okupantów. 31. Polacy na frontach II wojny* polskie formacje zbrojne na frontach II wojny światowej. Uczeń wie, czym były Armia Krajowa i Szare Szeregi. Uczeń wie, kim byli Władysław Sikorski i Władysław Anders. Wskazuje na mapie Anglię. życia w getcie. Wie, czym był Holokaust. Wie, kim była Irena Sendlerowa. Zna datę zbrodni katyńskiej. Uczeń wie, kim byli cichociemni. Opowiada o życiu codziennym i działalności partyzantów. Wie, kim byli Stefan Rowecki Grot, Jan Bytnar Rudy, Tadeusz Zawadzki Zośka, Witold Pilecki, oraz opowiada o działalności tych bohaterów. Uczeń wskazuje na mapie: Tobruk, Narwik, Monte Cassino, szlak armii Andersa i armii Berlinga (Lenino). Zna daty bitew o Anglię i pod Monte Cassino. Wyjaśnia termin desant. prześladowań Polaków stosowanych przez niemieckich okupantów. Uczeń wie, czym było polskie państwo podziemne. Wymienia i omawia formy walki Polaków z okupantami. Wie, kim byli Henryk Dobrzański Hubal, Jan Piwnik Ponury, oraz opowiada o działalności tych bohaterów. Uczeń rozumie konieczność walki Polaków na wszystkich frontach II wojny światowej. Uczeń rozumie znaczenie poznanych bohaterów dla Polski. Uczeń odczytuje z planu przebieg bitwy pod Monte Cassino. Ocenia znaczenie walki Polaków na różnych frontach II wojny światowej. 32. Powstanie Uczeń zna datę dzienną Uczeń wyjaśnia, na czym Uczeń wie, kiedy Uczeń potrafi odczytać na Polska Podstawa programowa Polska w okresie II wojny światowej Temat spoza podstawy programowej AUTOR:Małgorzata Lis 11

35 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra warszawskie przyczyny, przebieg i konsekwencje powstania warszawskiego. rozpoczęcia powstania warszawskiego. polegała akcja Burza. Wie, ile dni trwało powstanie warszawskie. Zna skutki powstania warszawskiego. rozegrała się i jakie miała znaczenie bitwa pod Stalingradem. Wie, jakie znaczenie miała akcja Burza. Wie, jaką rolę w powstaniu warszawskim odgrywali harcerze i sanitariuszki. Wymienia przyczyny klęski powstania warszawskiego. planie Warszawy przebieg powstania. Ocenia powstanie warszawskie. Podstawa programowa w okresie II wojny światowej 33. Koniec największej z wojen* + Poznaj to, co nieznane Wojna na morzach* zakończenie II wojny światowej, specyfika działań morskich w czasie II wojny światowej. Uczeń wie, kiedy zakończyła się II wojna światowa. Uczeń pokazuje na mapie fronty II wojny światowej. Omawia rolę Polaków w zwycięstwie nad Niemcami. Wyjaśnia termin alianci. Uczeń rozumie rolę Stanów Zjednoczonych w okresie II wojny światowej. Wyjaśnia terminy: desant, kamikaze, U-Boot. Pokazuje na mapie nowe granice państw. Uczeń rozumie znaczenie walki na morzu podczas II wojny światowej. Zna datę ataku Japończyków na Pearl Harbor. Temat spoza podstawy programowej AUTOR:Małgorzata Lis 12

36 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra 34. Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian Podział świata, skutki wojny kształtowanie się powojennego ładu, migracje, zimna wojna. Uczeń wie, czym jest NATO. CZĘŚĆ V. ZALEŻNI OD WSCHODNIEGO SĄSIADA Uczeń wymienia skutki II wojny światowej. Wie, że Niemcy były podzielone na RFN i NRD. Wie, czym był Układ Warszawski. Rozumie pojęcia: żelaznej kurtyny, zimnej wojny, wyścigu zbrojeń. Uczeń pokazuje na mapie szlaki powojennych przesiedleń. Opowiada o podziale państwa niemieckiego. Wie, kim byli Jurij Gagarin i Neil Armstrong. Za datę lądowania człowieka na Księżycu. Uczeń opowiada o przyczynach i skutkach podziału państwa niemieckiego. Rozumie znaczenie USA w powojennej odbudowie Europy. Podstawa programowa Temat spoza podstawy programowej 36. Wielka odbudowa granice powojennej Polski, odbudowa kraju ze zniszczeń, przemiany gospodarcze na wsi i w mieście. Uczeń pokazuje na mapie powojenne granice Polski oraz wymienia jej sąsiadów. Uczeń wymienia skutki II wojny światowej dla ziem polskich. Wie, czym są Ziemie Odzyskane, Pałac Kultury i Nauki w Warszawie. Rozumie pojęcie analfabetyzmu. Opowiada o odbudowie kraju ze zniszczeń Uczeń wie, czym była reforma rolna. Wie, w jakich okolicznościach powstała Nowa Huta. Wie, kim byli Żołnierze Wyklęci. Uczeń wymienia i omawia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie polskim po II wojnie światowej. Polska Rzeczpospolita Ludowa AUTOR:Małgorzata Lis 13

37 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra wojennych. Podstawa programowa 37. Władza i zwykli ludzie kształtowanie się komunistycznej władzy w Polsce. Uczeń wie, kim był Bolesław Bierut. Wie, czym była PZPR. Uczeń zna terminy Milicja Obywatelska i cenzura. Wymienia najważniejsze uroczystości państwowe obchodzone w PRL. Uczeń opowiada, jak komuniści przejęli władzę w Polsce. Podaje przykłady komunistycznej propagandy. Uczeń wyjaśnia, na czym polegała zależność PRL od ZSRR. Wie, kim był Jan Rodowicz Anoda. Polska Rzeczpospolita Ludowa 38. Opozycja i Kościół katolicki stosunki władza Kościół, opozycja demokratyczna. Uczeń wie, kim był Jan Paweł II (Karol Wojtyła). Uczeń zaznacza na osi czasu daty najważniejszych wystąpień społecznych przeciw władzom PRL. Wie, kim był Stefan Wyszyński. Wie, czym były obchody tysiąclecia chrztu Polski. Rozumie i wyjaśnia termin opozycja. Wie, kiedy wybrano Karola Wojtyłę na papieża. Uczeń zna daty najważniejszych wystąpień społecznych przeciw władzom PRL. Wyjaśnia, czym był KOR. Uczeń rozumie rolę i znaczenie Kościoła katolickiego w powojennej Polsce. Polska Rzeczpospolita Ludowa 39. Solidarność ludzi Uczeń zna daty powstania Uczeń wie, kim byli Uczeń wymienia główne Uczeń wymienia Solidarność AUTOR:Małgorzata Lis 14

38 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji wolnych Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra powstanie Solidarności, stan wojenny. 40. Poznaj to, co nieznane Niezbędnik PRL-u* charakterystyczne elementy życia codziennego w PRL. 41. Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian Polska państwem demokratycznym okrągły stół, przemiany Solidarności i wprowadzenia stanu wojennego. Uczeń wie, czym były kolejki do sklepów i kartkowy system zaopatrzenia. Uczeń zna datę pierwszych częściowo wolnych wyborów do parlamentu. Wie, kim był Lech Wałęsa. Wojciech Jaruzelski, Lech Wałęsa i Jerzy Popiełuszko. Uczeń wie, czym były pochody pierwszomajowe i Dziennik Telewizyjny. CZĘŚĆ VI. ZNOWU W WOLNEJ POLSCE Uczeń wymienia przyczyny zorganizowania i postanowienia okrągłego stołu. Zna datę rozpoczęcia obrad okrągłego stołu. postanowienia porozumień sierpniowych. Podaje przyczyny i skutki wprowadzenia stanu wojennego. Uczeń wskazuje współczesne odpowiedniki produktów używanych w PRL. Rozumie trudną rzeczywistość społeczną okresu PRL. Uczeń dostrzega związek między działalnością Solidarności a obaleniem komunizmu w Polsce. Zna datę pierwszych przyczyny kryzysu gospodarczego w PRL na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Ocenia wprowadzenie stanu wojennego. Uczeń łączy zjawiska i produkty z panującym w PRL systemem politycznym. Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego wybory 4 czerwca 1989 roku nie były w pełni wolne. Potrafi ocenić przemiany z lat Podstawa programowa i powstanie III Rzeczypospolitej Temat spoza podstawy programowej Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej AUTOR:Małgorzata Lis 15

39 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra polityczne i gospodarcze po 1989 roku. 43. Ustrój państwa polskiego władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza. Uczeń wie, czym jest konstytucja. Wie, kto w Polsce sprawuje urząd prezydenta. 44. Bądźmy samorządni Uczeń pokazuje na mapie województwo, w którym Wie, kim był Tadeusz Mazowiecki. Wymienia zmiany polityczne i gospodarcze, które zaszły w wyniku przemian lat Uczeń dzieli władzę na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Wie, które organy sprawują w Polsce władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, Odróżnia demokrację pośrednią od bezpośredniej. Wie, czym są: ustawa, cisza wyborcza, referendum. Wie, kto w Polsce sprawuje urząd premiera. Uczeń wie, czym są władze samorządowe wolnych wyborów prezydenckich w Polsce. Wie, kim był Leszek Balcerowicz. Rozumie symboliczne znaczenie kształtu okrągłego stołu. Uczeń podaje przykłady ustroju republikańskiego w historii. Wymienia zadania poszczególnych władz we współczesnej Polsce. Wie, czym jest Trybunał Konstytucyjny. Wie, kto w Polsce sprawuje urząd marszałka sejmu. Uczeń wymienia przykłady organizacji Uczeń zna datę uchwalenia aktualnej konstytucji RP. Wyjaśnia, dlaczego media nazywane są czwartą władzą. Uczeń wymienia zadania województwa, powiatu Podstawa programowa Państwo Mała Ojczyzna AUTOR:Małgorzata Lis 16

40 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra zadania i działanie samorządu lokalnego w Polsce. mieszka. i w jakim celu zostały powołane. Zna podział administracyjny kraju. Pokazuje na mapie powiat i gminę, w których mieszka. Wie, czym jest organizacja pozarządowa. pozarządowych. i gminy. Podstawa programowa 45. Prawa i obowiązki obywatela prawa człowieka, prawa i obowiązki obywatela RP, prawa dziecka. Uczeń wymienia podstawowe prawa człowieka. Uczeń wyjaśnia, czym różni się znaczenie słów człowiek i obywatel. Wymienia główne prawa i obowiązki obywatela RP. Wie, jakie prawa mu przysługują z racji tego, że jest dzieckiem, i gdzie zostały one zapisane. Uczeń zna dokumenty, w których spisane zostały prawa człowieka. Podaje przykłady łamania praw człowieka i łamania praw dziecka. Uczeń rozumie rolę Dekalogu w kształtowaniu się koncepcji praw człowieka. Zna daty uchwalenia najważniejszych dokumentów, w których spisane zostały prawa człowieka. Potrafi zadziałać, gdy są łamane prawa dziecka. Wie, jakie funkcje pełnią Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka. Państwo AUTOR:Małgorzata Lis 17

41 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra 46. Jesteśmy w Unii Uczeń zna datę Uczeń zna datę Uczeń opowiada o historii Uczeń ocenia członkostwo Europejskiej i NATO przystąpienia Polski do przystąpienia Polski do UE, wskazuje na mapie Polski w UE i NATO. UE. NATO. państwa należące do NATO. Wie, które miasto jest Wymienia pozytywne geneza i główne główną siedzibą władz UE. i negatywne strony zadania UE i NATO. Rozpoznaje symbole UE członkostwa Polski w UE i NATO. i NATO. Wie, czym jest Parlament Europejski. Wskazuje na mapie państwa należące do UE. Wie, jaki utwór jest hymnem UE. Podstawa programowa Wspólnota europejska 47. Poznaj to, co nieznane Zakupy nie tak dawno temu i dziś* życie codzienne Polaków ostatniego ćwierćwiecza. Uczeń podaje przykłady zmian, jakie zaszły w życiu codziennym Polaków od wczesnych lat 90. XX wieku do dziś. Uczeń dostrzega tempo zmian oraz wskazuje ich dobre i złe strony. Uczeń dostrzega różnice między rzeczywistością wczesnych lat 90. i dzisiejszą. Uczeń wie, czym jest denominacja. Temat spoza podstawy programowej AUTOR:Małgorzata Lis 18

42 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra 48. Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian Świat stał się mniejszy globalizacja i jej konsekwencje. Uczeń potrafi wyjaśnić sformułowanie świat stał się mniejszy. CZĘŚĆ VII. MIESZKAŃCY GLOBALNEJ WIOSKI Uczeń wie, czym są kultura masowa i globalizacja. Wymienia dobre i złe strony globalizacji. Uczeń podaje przykłady kultury masowej i globalizacji. Dostrzega szanse i zagrożenia związane z globalizacją. Uczeń dostrzega różnice między kulturą wysoką i masową. Wie, czym jest Bank Światowy. Podstawa programowa Problemy ludzkości 50. Problemy współczesnej Polski problemy polskiego społeczeństwa początków XXI wieku, Polonia we współczesnym świecie. 51. Zagrożenia współczesnego świata Uczeń wie, czym jest Polonia. Uczeń wie, czym jest terroryzm. Uczeń wymienia najważniejsze problemy współczesnej Polski. Wymienia przyczyny współczesnej emigracji Polaków. Wskazuje na mapie państwa, w których znajdują się największe skupiska Polaków. Uczeń wymienia największe zagrożenia współczesnego świata. Uczeń zastanawia się nad sposobami zaradzenia problemom współczesnej Polski. Potrafi rozpoznać i nazwać różne formy protestów społecznych. Uczeń podaje przykłady osób i organizacji walczących ze Uczeń dostrzega w swoim najbliższym otoczeniu przejawy problemów współczesnej Polski. Uczeń samodzielnie poszukuje rozwiązań współczesnych globalnych Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej Państwo Problemy ludzkości AUTOR:Małgorzata Lis 19

43 Historia i społeczeństwo Klucz do historii Klasa 6 Szkoła podstawowa 4 6 Nr lekcji Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Zanieczyszczenie środowiska, wojny, terroryzm, głód, epidemie. 52. Poznaj to, co nieznane Siedem historycznych cudów Polski* przykłady słynnych miejsc związanych z dziejami Polski. 53 Lekcja powtórzeniowa Sprawdzian 8. Uczeń potrafi wymienić ważne zabytki związane z historią ziem polskich. Wskazuje na mapie miejsca konfliktów zbrojnych i najważniejszych zamachów terrorystycznych. Wie, czym jest pandemia. Uczeń pokazuje na mapie miejsca, w których znajdują się wybrane zabytki. współczesnymi zagrożeniami. Uczeń opowiada o ważnych zabytkach ziem polskich. problemów. Uczeń, wie, czym jest lista światowego dziedzictwa UNESCO. Potrafi dokonać wyboru, który z zabytków najbardziej mu się podoba, i wyjaśnić, który uznaje za najważniejszy dla historii Polski. Podstawa programowa Temat spoza podstawy programowej AUTOR:Małgorzata Lis 20

44 Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia dla klasy VII szkoły podstawowej Wymagania na ocenę dopuszczającą Uczeń: Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń: Wymagania na ocenę dobrą Uczeń: Wymagania na ocenę bardzo dobrą Uczeń: Wymagania na ocenę celującą Uczeń: I. Europa i ziemie polskie w I połowie XIX w. 1. Kongres wiedeński narodziny nowego porządku europejskiego prawidłowo posługuje się pojęciami: kongres wiedeński, Święte Przymierze; zna daty: 1815; wie, dlaczego zwołano kongres; wymienia (lub wskazuje na mapie) mocarstwa, które odgrywały najważniejszą rolę podczas kongresu. wyjaśnia znaczenie pojęć: kongres wiedeński, zasada równowagi europejskiej, legitymizm, restauracja, Święte Przymierze; umieszcza datę 1815 na osi czasu; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 1815; zna najważniejsze decyzje kongresu, wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne, jakie zaszły w Europie w wyniku postanowień kongresu; wskazuje na mapie, jak zostało podzielone Księstwo Warszawskie. 2. Przemiany polityczne w Europie i Ameryce w latach prawidłowo posługuje się pojęciami: ruchy liberalne i narodowe, rewolucja lipcowa; zna postać Aleksandra I; wie, czym zakończyło się powstanie Greków i rewolucja lipcowa we wyjaśnia znaczenie pojęć: ruchy liberalne i narodowe, romantyzm, dekabryści, rewolucja lipcowa, trójkolorowy sztandar; umieszcza datę 1830 na osi czasu i wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami się wiąże; zna przyczyny sprzeciwu wobec Rozdział 1. Narodziny i funkcjonowanie porządku wiedeńskiego wyjaśnia znaczenie pojęć: kodeks dyplomatyczny, Związek Niemiecki, Kr. Piemontu, Kr. Niderlandów; zna okoliczności zwołania kongresu; wymienia/zna postaci: Aleksander I, K. Metternich; przedstawia przyczyny i okoliczności zwołania kongresu; zna decyzje kongresu, wskazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły w Europie po kongresie; wyjaśnia, kto i w jaki sposób odniósł największe korzyści z decyzji kongresu; przedstawia zasady nowego ładu europejskiego przyjęte na kongresie. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1825, 1830; zna postaci: G. Mazzini, G. Byron; wyjaśnia, jakie były cele Młodej Europy (m.in. Młodych Włoch) i karbonariuszy; zna wydarzenia związane z powstaniem dekabrystów i Greków opowiada o przebiegu kongresu wiedeńskiego; zna/opisuje postaci: Aleksander I, K. Metternich; zna decyzje kongresu, zmiany terytorialne w Europie po kongresie i wskazuje je na mapie; ocenia, które decyzje kongresu podjęto zgodnie z przyjętymi zasadami, a które z ich pominięciem. wie, jakie zmiany polityczne zaszły w Ameryce w I poł. XIX w.; wymienia państwa, które powstały w l. 20. i 30. XIX w. w Ameryce; omawia działalność ruchów rewolucyjnych w Europie; np. ocenia, które decyzje kongresu zapadły zgodnie z przyjętymi zasadami, a które z ich pominięciem; ocenia możliwość realizacji zasad przyjętych na kongresie. np. omawia, jak kolonie hiszpańskie i portugalska Brazylia uzyskały niepodległość; zna rolę, jaką S. Bolivar El

45 Francji; wie, kiedy miała miejsce rewolucja lipcowa we Francji ładu ustanowionego na kongresie; wie, czym zakończyło się powstanie dekabrystów i rewolucja lipcowa. 3. Przemiany cywilizacyjne w Europie w I połowie XIX w. prawidłowo posługuje się pojęciami: maszyna parowa, maszyna tkacka, parowóz, telegraf; wymienia najważniejsze wynalazki czasów rewolucji przemysłowej. wyjaśnia znaczenie pojęć: maszyna parowa, maszyna tkacka, parowóz, telegraf Morse a, rewolucja przemysłowa i agrarna; opowiada o najważniejszych wynalazkach czasów rewolucji przemysłowej. 4. Przemiany społeczne i ideologie polityczne I połowy XIX w. prawidłowo posługuje się pojęciami: wolność jednostki, prawa naturalne (prawo do życia, wolności, poszukiwania szczęścia), szkolnictwo świeckie. wyjaśnia znaczenie pojęć: opinia publiczna, klasa średnia, burżuazja, inteligencja, proletariat, związki zawodowe, strajki, liberalizm, konserwatyzm, wolność jednostki, prawa naturalne (prawo do życia, wolności, poszukiwania szczęścia); zna warunki pracy robotników w I poł. XIX w. oraz rewolucją lipcową we Francji i powstaniem w Belgii; wskazuje na mapie państwa, w których w l 20. i 30. XIX w. doszło do wystąpień rewolucyjnych; wskazuje na mapie Ameryki obszary, gdzie powstały niepodległe państwa. Rozdział 2. Przemiany cywilizacyjne w Europie w I połowie XIX wyjaśnia znaczenie pojęć: turbina wodna, płodozmian, gospodarstwa monokulturowe; wie, w jakich dziedzinach życia wynalazki znalazły zastosowanie; zna postaci: J. Watt, G. Stephenson, S. Morse; wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione państwa i regiony Europy. wyjaśnia znaczenie pojęć: wolna konkurencja, demokratyzacja prawa wyborczego, cenzura; zna postać: E. Burke; zna naczelne wartości ideologii liberalnej i konserwatywnej; omawia cele i dążenia liberałów i konserwatystów w I poł. XIX w.; omawia zróżnicowanie społeczeństwa europejskiego ocenia, czy Świętemu Przymierzu udało się w pełni zrealizować swoje cele. przedstawia rozwój miast i środków transportu w I poł. XIX w. potrafi omówić różnice pomiędzy liberalizmem a konserwatyzmem w I poł. XIX w.; zna konsekwencje postępu wiedzy medycznej; charakteryzuje zmiany, jakie w warunkach życia Europejczyków zaszły w I poł. XIX w. Libertador (Wyzwoliciel) odegrał w dziejach narodów Ameryki Łacińskiej; ocenia skuteczność ruchów rewolucyjnych w Europie i Ameryce w latach 20. i 30. XIX w. np. wyjaśnia, dlaczego Anglia stała się kolebką rewolucji przemysłowej; zna konsekwencje, jakie dla rozwoju gospodarczego Europy miało zastosowanie odkryć naukowych i wynalazków technicznych. np. określa wpływ rewolucji przemysłowej i agrarnej na zmiany w życiu ludzi w XIX w.

46 5. Królestwo Polskie i ziemie zabrane w okresie prawidłowo posługuje się pojęciami: autonomia, Kr. Polskie (Kongresówka), ziemie zabrane, kultura narodowa, opozycja legalna i nielegalna, filomaci i filareci, Sprzysiężenie Podchorążych (Wysockiego); zna datę 1815; zna postaci: A. Mickiewicz, P. Wysocki. wyjaśnia znaczenie pojęć: autonomia, Królestwo Polskie (Kongresówka), ziemie zabrane, kultura narodowa, opozycja legalna i nielegalna, kaliszanie, wolnomularstwo, filomaci i filareci, Wolnomularstwo Narodowe, Towarzystwo Patriotyczne, Sprzysiężenie Podchorążych; zna postaci: w. ks. Konstanty, Aleksander I, A. Mickiewicz, F. Chopin; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 1815; wymienia najważniejsze postanowienia konstytucji Królestwa Polskiego; zna swobody obywatelskie, jakimi mogli się cieszyć Polacy w Kr. Polskim; zna sytuację polityczną w Królestwie Polskim w latach (warstwy społeczne i ich pozycję). Rozdział 3. Ziemie polskie w latach wyjaśnia znaczenie pojęć: Rada Administracyjna, Zagłębie Dąbrowskie, Uniwersytet Warszawski, Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Teatr Narodowy, Uniwersytet Wileński, romantyzm, klasycyzm; zna postaci: N. Nowosilcow, W. Łukasiński, wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1817 (filomaci i filareci), 1819 (Wolnomularstwo Narodowe), 1821 (Towarzystwo Patriotyczne), 1928 (Sprzysiężenie Podchorążych); porównuje działalność opozycji legalnej i nielegalnej; omawia działalność organizacji młodzieżowych, Towarzystwa Patriotycznego i Sprzysiężenia Wysockiego. 6. Społeczeństwo polskie w zaborze pruskim i austriackim oraz w Rzeczypospolitej Krakowskiej prawidłowo posługuje się pojęciami: Rzeczpospolita Krakowska, kultura narodowa, Uniwersytet Jagielloński, autonomia, W. Ks. Poznańskie, uwłaszczenie, Galicja, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. wyjaśnia znaczenie pojęć: kultura narodowa, Uniwersytet Jagielloński, autonomia, W. Ks. Poznańskie, uwłaszczenie, Galicja, Zakład Narodowy im. Ossolińskich; rozumie zróżnicowanie położenia społeczeństwa polskiego w różnych zaborach i odrębność statusu przedstawia funkcjonowanie Rzeczypospolitej Krakowskiej; porównuje położenie Polaków pod panowaniem rosyjskim, pruskim i austriackim i w Rzeczypospolitej Krakowskiej. wie, czym zasłużyli się w dziejach narodu polskiego A. J. Czartoryski i ks. Drucki- Lubecki; zna postaci: B. i W. Niemojowscy; porównuje zapisy konstytucji z rzeczywistością polityczną Królestwa Polskiego; przedstawia przyczyny powstania organizacji patriotycznych i cele, jakie stawiały. omawia przemiany ekonomiczne na ziemiach polskich i porównuje poziom rozwoju gospodarczego w poszczególnych zaborach. np. charakteryzuje rozwój kultury polskiej w latach r.; przedstawia i ocenia postawy Polaków wobec zaborcy rosyjskiego w okresie istnienia Kr. Polskiego. np. wyjaśnia, jakie znaczenie dla polskiej kultury miała działalność J. M. Ossolińskiego.

47 Rzeczypospolitej Krakowskiej. 7. Geneza i przebieg powstania listopadowego prawidłowo posługuje się pojęciami i terminami: atak na Belweder, detronizacja, dyktator, powstanie narodowe; zna datę 29 XI 1830; zna postać P. Wysockiego; wie o ataku na Belweder, zwycięstwie pod Grochowem, klęsce pod Ostrołęką, upadku Warszawy i kapitulacji wojsk powstańczych. 8. Upadek powstania i jego konsekwencje prawidłowo posługuje się pojęciami: represje, konfiskata, emigracja, Cytadela; zna represje, jakie spotkały społeczeństwo polskie po upadku powstania listopadowego. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: atak na Belweder, detronizacja, dyktator, Towarzystwo Patriotyczne, powstanie narodowe, manifestacje w Warszawie; zna okoliczności wybuchu powstania listopadowego; zna datę 25 II 1831; umieszcza watę datę na osi czasu; zna przebieg działań powstańczych; zna błędy, jakie popełnili spiskowcy podczas nocy listopadowej. wyjaśnia znaczenie pojęć: represje, konfiskata, emigracja, Cytadela, X Pawilon, Kościół unicki; zna najważniejsze przyczyny upadku powstania; zna stosunek sił Rosji i Kr. Polskiego. Rozdział 4. Powstanie listopadowe wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 25 I 1831; V 1831; opowiada o genezie i przebiegu powstania; wymienia postaci związane z powstaniem; zna postaci: w. ks. Konstanty, J. Sowiński; omawia przyczyny wybuchu powstania; potrafi dokonać podziału na pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu powstania. wyjaśnia znaczenie pojęć: Statut Organiczny, Towarzystwo Przyjaciół Nauk, X Pawilon, Kościół unicki; zna postać I. Paszkiewicza; zna przyczyny i okoliczności upadku powstania; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 8 IX, 5 X 1831; 1833 (stan wojenny); zna konsekwencje klęski powstania dla polskiego życia narodowego. zna postaci: J. Lelewel, M. Mochnacki, A. J. Czartoryski, J. Chłopicki, I. Prądzyński; zna przebieg powstania i wymienia miejsca, gdzie stoczono bitwy; ocenia, czy spiskowcy powinni wywołać powstanie 29 listopada; ocenia, które z wydarzeń bezpośrednio wpłynęły na rozpoczęcie powstania listopadowego; rozumie, jakie wydarzenia polityczne i militarne miały decydujący wpływ na jego przebieg. zna przyczyny i okoliczności upadku powstania potrafi ocenić, czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia; formułuje opinię na temat znaczenia powstania w dziejach narodu polskiego; zna następstwa upadku powstania dla położenia Polaków w innych zaborach. np. zna przebieg działań powstańczych na ziemiach zabranych; ocenia stan przygotowań spiskowców do wywołania powstania; charakteryzuje armię Królestwa Polskiego; przedstawia rolę kobiet w powstaniu, zna postać Emilii Plater. np. określa, jakie działania mogli podjąć przywódcy powstania, aby zwiększyć szanse na zwycięstwo; przewiduje, jak potoczyłyby się losy narodu polskiego, gdyby powstanie nie wybuchło; wyjaśnia, dlaczego okres

48 9. Wielka Emigracja prawidłowo posługuje się pojęciami: Wielka Emigracja, romantyzm, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie; zna postaci: A. Mickiewicz, J. Słowacki, F. Chopin. wyjaśnia znaczenie pojęć: Wielka Emigracja, romantyzm, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Młoda Polska, Gromady Ludu Polskiego; wskazuje na mapie kraje, przez które prowadziły główne szlaki emigrantów polskich po powstaniu listopadowym; zna kierunki emigracji polskiej; wymienia najwybitniejszych twórców doby romantyzmu oraz ich dzieła. 10. Ziemie polskie w latach Powstanie krakowskie i rabacja prawidłowo posługuje się pojęciami: emisariusz, ogólnonarodowe, trójzaborowe powstanie, powstanie krakowskie, Manifest do Narodu Polskiego, rabacja; wyjaśnia datę Wiosna Ludów w Europie wyjaśnia znaczenie pojęć: emisariusz, ogólnonarodowe, trójzaborowe powstanie, powstanie krakowskie, Manifest do Narodu Polskiego, rabacja; zna postać J. Szeli; opisuje powstanie krakowskie i rabację. Rozdział 5. Emigracja i ziemie polskie w latach zna postaci: Z. Krasiński, C. K. Norwid, A. J. Czartoryski, J. Lelewel, M. Mochnacki; wyjaśnia, dlaczego emigrację popowstaniową określa się mianem Wielkiej Emigracji; wyjaśnia, jaką rolę w dziejach narodu polskiego odegrała Wielka Emigracja. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1833, 1846, 22 II 1846; zna postaci: J. Zaliwski, Sz. Konarski, E. Dembowski; omawia przyczyny, przebieg i skutki powstania krakowskiego; wyjaśnia, w jaki sposób autorzy Manifestu Rządu Narodowego z 22 II 1846 r. chcieli przyciągnąć do powstania chłopów; wyjaśnia, czym była rabacja galicyjska, dlaczego do niej doszło i jakie miała konsekwencje. Rozdział 6. Wiosna Ludów w Europie i na ziemiach polskich charakteryzuje programy głównych ugrupowań Wielkiej Emigracji; zna dzieła A. Mickiewicza i J. Słowackiego powstałe na emigracji; charakteryzuje rolę Wielkiej Emigracji w rozwoju polskiej kultury narodowej. charakteryzuje działalność konspiracyjną na ziemiach polskich po powstaniu listopadowym; wie, dlaczego trójzaborowe powstanie, które miało wybuchnąć w 1846 r., nie doszło do skutku; dokonuje oceny znaczenia powstania krakowskiego i rabacji. określa się mianem nocy paskiewiczowskiej. np. wie, w jaki sposób dzieła A. Mickiewicza i J. Słowackiego odnosiły się do sytuacji narodu polskiego żyjącego w niewoli. np. omawia wydarzenia związane z osobą Jakuba Szeli; omawia działalność konspiracyjną Edwarda Dembowskiego.

49 prawidłowo posługuje się pojęciami: Wiosna Ludów, Państwo Kościelne, koncepcja tzw. Małych Niemiec; wyjaśnia daty: wyjaśnia znaczenie pojęć: Wiosna Ludów, Państwo Kościelne, koncepcja tzw. Małych Niemiec; zna przyczyny i okoliczności wybuchu Wiosny Ludów; opisuje Wiosnę Ludów w wybranym kraju; wymienia narodowości zamieszkujące Cesarstwo Austriackie. 12. Polacy i ziemie polskie w okresie Wiosny Ludów poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: powstanie w Wielkopolsce, dyktator, autonomia, uwłaszczenie, świadomość narodowa; wie, co wydarzyło się w Wielkopolsce oraz w Galicji podczas Wiosny Ludów. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: autonomia, Komitet Narodowy, dyktator, powstanie w Wielkopolsce, akt uwłaszczenia, petycja, świadomość narodowa, Legion Mickiewicza; opisuje Wiosnę Ludów na ziemiach polskich; zna datę zniesienia pańszczyzny i uwłaszczenia chłopów w Galicji (1848) oraz zakończenia procesu uwłaszczenia chłopów w zaborze pruskim (1850). wyjaśnia znaczenie pojęć: Republika Rzymska, bonapartyści, parlament frankfurcki, liberalna konstytucja, Piemont, powstanie robotnicze; zna postaci: Fryderyk Wilhelm IV, Ludwik Filip, Ludwik Napoleon / Napoleon III, Karol Albert, L. Kossuth; charakteryzuje przebieg Wiosny Ludów w dwóch wybranych krajach oraz wskazuje podobieństwa i różnice. zna Polaków, którzy w europejskiej Wiośnie Ludów walczyli za wolność Naszą i Waszą A. Mickiewicz, L. Mierosławski, J. Bem, W. Chrzanowski; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: III IV1848 (Wielkopolska), II IV 1848 (Kraków), XI 1848 (Lwów); zna okoliczności wybuchu Wiosny Ludów na ziemiach polskich; przedstawia działania społeczeństwa polskiego w trakcie Wiosny Ludów; zna żądania Polaków z Galicji w okresie Wiosny Ludów. wyjaśnia, gdzie czynniki narodowe, a gdzie społeczne odgrywały ważniejszą rolę; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: I 1848 (Kr. Neapolu), II 1848 (Paryż), III 1848 (Wiedeń, Berlin), VI 1848 (Paryż, powstanie robotnicze), 1852 (Napoleon III); dokonuje oceny znaczenia Wiosny Ludów w Europie. przedstawia udział Polaków w Wiośnie Ludów w Europie; zna przyczyny niezrealizowania przez polskie społeczeństwo stawianych celów mimo początkowych sukcesów; ocenia wkład Polaków w walkę ze starym porządkiem europejskim; opisuje konsekwencje Wiosny Ludów dla narodów i społeczeństw Europy, w tym narodu polskiego; wyjaśnia, dlaczego Wiosna Ludów nie objęła zaboru rosyjskiego. np. omawia Wiosnę Ludów na Węgrzech: rolę, jaką odegrał Lajos Kossuth, udział w niej Polaków, przyczyny upadku powstania węgierskiego, m.in. interwencję Rosji; omawia powstanie i upadek Republiki Rzymskiej i rolę, jaką odegrali Polacy. np. wyjaśnia, czym się różniło powstanie wielkopolskie od poprzednich powstań narodowych. 13. Powtórzenie wiadomości Europa i ziemie polskie w I połowie XIX w.

50 14. Sprawdzian wiadomości i umiejętności Europa i ziemie polskie w I połowie XIX w. II. Świat, Europa i naród polski od połowy XIX w. 15. Geneza powstania styczniowego poprawnie posługuje się terminami: amnestia, stan wojenny, manifestacje patriotyczne, żałoba narodowa, rewolucja moralna, biali, czerwoni ; zna postaci: A. Wielopolski, A. Grottger. wyjaśnia znaczenie pojęć: wojna krymska, odwilż posewastopolska, amnestia, stan wojenny, manifestacje patriotyczne, żałoba narodowa, rewolucja moralna, uwłaszczenie za odszkodowaniem, oczynszowanie, biali, czerwoni ; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: , IV 1861; umieszcza te daty na osi czasu; opowiada o genezie powstania styczniowego; zna przejawy odwilży posewastopolskiej złagodzenia polityki caratu wobec Polaków. Rozdział 1. Powstanie styczniowe wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Medyko-Chirurgiczna, Towarzystwo Rolnicze, Komisja Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Naczelnik Rządu Cywilnego, Szkoła Główna; zna postaci: Mikołaj I, Aleksander II, A. Zamoyski, L. Kronenberg; wyjaśnia przyczyny rozwoju polskiego ruchu narodowego i wzrostu nastrojów patriotycznych; omawia cele i rezultaty manifestacji patriotycznych; zna pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu powstania styczniowego; wyjaśnia, jak czerwoni (Tymczasowy Rząd Narodowy) chcieli zachęcić chłopów do udziału w powstaniu. porównuje programy polityczne białych i czerwonych, ich stosunek do walki o niepodległość i sprawy chłopskiej; wyrabia sobie własne zdanie na temat tego, czy czerwoni powinni wywołać powstanie22 stycznia; wyobraża sobie jak potoczyłaby się losy narodu polskiego, gdyby powstanie nie wybuchło. np. omawia i ocenia działalność polityczną A. Wielopolskiego przed wybuchem powstania (bohater czy zdrajca). 16. Przebieg i następstwa powstania styczniowego poprawnie posługuje się pojęciami: branka, dyktator, państwo podziemne, represje, konfiskata; zna datę wyjaśnia znaczenie pojęć: branka, Tymczasowy Rząd Narodowy, Manifest do Narodu Polskiego, dyktator, państwo podziemne, dekret o uwłaszczeniu, represje, konfiskata; zna postaci: L. Mierosławski, M. Langiewicz, R. Traugutt, M. Murawjow, Aleksander II, ks. S. Brzóska;

51 opowiada o powstaniu styczniowym, zna charakter walk powstańczych; potrafi wskazać cechy, które odróżniają oddziały partyzanckie od regularnego wojska 17. Zjednoczenie Włoch i powstanie Austro-Węgier poprawnie posługuje się pojęciami: Kr. Piemontu, Kr. Włoch, Austro-Węgry, Galicja; wie, jakie nowe państwo powstało oraz jakie uległo przekształceniu. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: Kr. Piemontu (Sardynii), Kr. Włoch, dualistyczne Austro- Węgry, monarchia konstytucyjna, Galicja; zna postaci: G. Garibaldi, Franciszek Józef; zna główne etapy zjednoczenia Włoch, potrafi na mapie pokazać istniejące przez zjednoczeniem państwa i terytoria pod panowaniem Austrii. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 22 I 1863, III 1863 ( biali ), III 1864 (dekret), 1864, 1865; umieszcza te daty na osi czasu; omawia przebieg powstania styczniowego i przyczyny klęski; opisuje konsekwencje powstania dla narodu polskiego; wskazuje na mapie tereny objęte powstaniem. Rozdział 2. Europa w II połowie XIX w. Zjednoczenie Włoch i Niemiec wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: Kr. Obojga Sycylii, ugody z Węgrami, więzień Watykanu; zna postaci: Wiktor Emanuel II, C. Cavour, Pius IX; zna datę powstania Kr. Włoch (1861) i utworzenia Austro-Węgier (1867); omawia przebieg zjednoczenia Włoch; wyjaśnia, jaką rolę w zjednoczeniu odegrał Piemont, Wiktor Emanuel II i C. Cavour oraz rewolucjoniści na czele z Garibaldim; wyjaśnia, na czym polegało przekształcenie Cesarstwa Austriackiego w konstytucyjną monarchię Austro-Węgry. odwołując się do informacji z poprzednich rozdziałów, porównuje zasady przeprowadzenia reform uwłaszczeniowych w poszczególnych zaborach oraz ich konsekwencje; ocenia, czy powstanie mogło zakończyć się zwycięstwem; wyjaśnia fenomen polskiego państwa podziemnego. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1859, 1861, 1866, 1870 (Kr. Włoch); 1859, 1866, 1867 (Austro-Węgry); zna konsekwencje zjednoczenia Włoch dla Państwa Kościelnego; omawia przyczyny przekształcenia absolutystycznego Cesarstwa Austriackiego w konstytucyjną monarchię Austro-Węgry; wymienia zmiany ustrojowe wskazuje różnice pomiędzy austriacką a węgierską częścią monarchii; ocenia Konstytucję Królestwa Piemontu z 1848 r., zna jej liberalny charakter. np. zna bohaterów polskich powstań w XIX w., którzy zostali upamiętnieni w jego miejscowości/regioni e. np. zna okoliczności powstania Czerwonego Krzyża.

52 18. Zjednoczenie Niemiec i narodziny III Republiki Francuskiej poprawnie posługuje się pojęciami: zjednoczenie krwią i żelazem, Alzacja, Lotaryngia, Sedan, kontrybucja, komunardzi; zna postać O. von Bismarcka. wyjaśnia znaczenie pojęć: zjednoczenie krwią i żelazem, Sedan, Alzacja, Lotaryngia, kontrybucja, II Rzesza Niemiecka, III Republika Francuska, komunardzi, Komuna Paryska; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1866, 1870, 1871 (Ces. Niem.) i umieszcza te daty na osi czasu; wymienia główne etapy procesu zjednoczenia Niemiec. 19. Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych i jej następstwa poprawnie posługuje się pojęciami: wojna secesyjna, farmy rodzinne, plantacje, Unia ( Północ ), Konfederacja ( Południe ), Dziki Zachód, segregacja rasowa; rozumie znaczenie wojny secesyjnej w dziejach USA. 20. Imperia kolonialne poprawnie posługuje się pojęciami: kolonializm, ekspansja kolonialna, imperia kolonialne, ludność wyjaśnia znaczenie pojęć: wojna secesyjna, farmy rodzinne, plantacje, abolicjoniści, Unia ( Północ ), Skonfederowane Stany Ameryki (Konfederacja, Południe ), Dziki Zachód, segregacja rasowa, Ku- Klux-Klan; zna postać A. Lincolna; zna daty: 1861 i 1865 oraz umieszcza je na osi czasu; wskazuje na mapie etapy/kierunki rozwoju terytorialnego Stanów Zjednoczonych. wyjaśnia znaczenie pojęć: kolonializm, ekspansja kolonialna, imperia kolonialne, ludność tubylcza, perła w koronie wyjaśnia znaczenie pojęć: Związek Północnoniemiecki, Reichstag, zna postaci: Wilhelm I, Napoleon III, J. Dąbrowski; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1870, 1871 (Francja); zna czynniki, które miały wpływ na zjednoczenie Niemiec; wyjaśnia, dlaczego i jak doszło do upadku cesarstwa we Francji i narodzin III Republiki; omawia Komunę Paryską. Rozdział 3. Poza Europą. Stany Zjednoczone Ameryki. Kolonializm wyjaśnia znaczenie pojęć: imigranci, ustawa o osadnictwie, wolność gospodarcza; zna postaci: J. Davies, R. Lee; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1861, 1863 (zniesienie niewolnictwa), VII 1863 (Gettysburg), IV 1865 (kapitulacja), 1869 (transkontynentalna linia kolejowa); przedstawia różnice w rozwoju społeczno-gospodarczym stanów północnych i południowych; wyjaśnia przyczyny i konsekwencje wojny secesyjnej. wyjaśnia znaczenie pojęć: dominium, misja białego człowieka, powstanie sipajów, protektorat, Burowie; wyjaśnia, jaką rolę w zjednoczeniu Niemiec odegrały Prusy i ich kanclerz Bismarck; wyjaśnia, dlaczego w Paryżu doszło do rewolucji skierowanej przeciwko nowo powstałej Republice. charakteryzuje przemiany gospodarcze w USA po wojnie secesyjnej; zna losy ludności czarnej i Indian w USA w XIX w.; ocenia, co było ważniejsze: zachowanie Stanów Zjednoczonych jako całości czy prawo poszczególnych stanów do samostanowienia. charakteryzuje przyczyny ekspansji kolonialnej; przedstawia przykłady walki mieszkańców Afryki i Azji z np. potrafi omówić i ocenić rolę, jaką w zjednoczeniu Niemiec odegrał Bismarck; charakteryzuje osobę gen. J. Dąbrowskiego. np. ocenia sposób rozwiązania problemu niewolnictwa w czasie wojny secesyjnej. np. ocenia politykę kolonialną, ideologię misji białego

53 tubylcza, perła w koronie brytyjskiej, Kanał Sueski, Alaska; wskazuje na mapie mocarstwa kolonialne i najważniejsze kolonie. brytyjskiej, Kompania Wschodnioindyjska, Kanał Sueski, Alaska; wymienia najważniejsze obszary skolonizowane przez poszczególne państwa; wyjaśnia, dlaczego Wielką Brytanię określano jako imperium, nad którym nie zachodzi słońce. 21. Przemiany cywilizacyjne, kulturowe i obyczajowe od połowy XIX w. poprawnie posługuje się pojęciami: prawa wyborcze, kultura masowa; wymienia wynalazki i odkrycia; wie, w jakich krajach najszybciej zachodziły przemiany cywilizacyjne, kulturowe i obyczajowe. wyjaśnia znaczenie pojęć: sufrażystki, prawa wyborcze, kultura masowa; zna najważniejsze odkrycia naukowe i wynalazki techniczne; wie, co wynaleźli, odkryli: I. Łukasiewicz, T. Edison; wyjaśnia, na czym polegało zjawisko kultury masowej; wie, w jakich krajach produkowano najwięcej żelaza oraz jakie były tego przyczyny i następstwa. zna skutki kolonializmu dla imperiów kolonialnych i ich społeczeństw oraz dla ludności tubylczej; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1869 (Kanał Sueski), (wojna burska); zna korzyści z posiadania kolonii; wskazuje na mapie posiadłości mocarstw kolonialnych. Rozdział 4. Przemiany cywilizacyjne i idee polityczne od połowy XIX w. wyjaśnia znaczenie pojęć: drapacze chmur, wieża Eiffla, kultura mieszczańska, wiktorianizm, sufrażystki; zna postaci i ich osiągnięcia: L. Pasteur, G. Daimler, R. Koch, P. de Coubertin; omawia wpływ odkryć naukowych i wynalazków na życie codzienne; ocenia, które z nich wpłynęły najmocniej na poprawę warunków bytowych i uzasadnia swój pogląd; zna stan umiejętności czytania i pisania w wybranych krajach Europy. 22. Ideologie, światopoglądy i kierunki polityczne II połowy XIX w. i początków XX w. poprawnie posługuje się pojęciami: laicyzacja, encyklika, proletariat, klasa społeczna, nacjonalizm, antysemityzm, pogrom. wyjaśnia znaczenie pojęć: pozytywizm, modernizm, laicyzacja, encyklika, nauka społeczna Kościoła, chadecja, proletariat, klasa społeczna, nacjonalizm, antysemityzm, pogrom, liberalizm, konserwatyzm, socjaldemokraci/socjaliści (SPD, wyjaśnia znaczenie pojęć: wolny rynek, I i II Międzynarodówka, mienszewicy, bolszewicy (komuniści), teorie rasowe; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1848 (Manifest Komunistyczny), 1859, 1871 (teoria ewolucji), kolonizatorami; wyjaśnia, jakie znaczenie miał Kanał Sueski. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: (belle époque), 1895 (kinematograf braci Lumière), 1896 (Igrzyska Olimpijskie); (Kanał Panamski); opisuje zmiany, którym ulegały w II poł. XIX w. obyczaje i sposób życia mieszkańców Europy Zach.; rozumie znaczenie rozwoju środków komunikacji i transportu, w tym zwłaszcza upowszechnienia kolei. charakteryzuje ideologię nacjonalizmu, rozumie, czym różnił się nacjonalizm narodów nie posiadających własnych państw od nacjonalizmu narodów panujących; przedstawia stanowisko Kościoła katolickiego wobec człowieka ; przedstawia różnice między koloniami w Afryce i Azji. np. zna idee, poglądy i nurty w kulturze, które oddziaływały na sposób myślenia; ocenia wpływ przemian cywilizacyjnych II poł. XIX w. na warunki życia różnych warstw ludności np. wyjaśnia znaczenie teorii ewolucji Darwina dla sposobu pojmowania świata; ocenia wpływ nowych ideologii, światopoglądów i

54 Partia Pracy); zna postaci: K. Darwin, S. Freud, Leon XIII, K. Marks. 23. Polacy wobec polityki rusyfikacyjnej i germanizacyjnej w II połowie XIX w. poprawnie posługuje się pojęciami: cenzura, wynaradawianie, rusyfikacja, germanizacja, praca organiczna, praca u podstaw; zna postaci: M. Drzymała, O. von Bismarck; wie, jak się żyło Polakom w zaborze rosyjskim i pruskim; wie, symbolem czego stał się wóz Drzymały i strajk we Wrześni. wyjaśnia znaczenie pojęć: cenzura, rusyfikacja, germanizacja, praca organiczna, praca u podstaw, pozytywizm, Kulturkampf; umieszcza daty na osi czasu i wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami się wiążą: 1886 (Komisja Kolonizacyjna), 1901 (Września); omawia, w jaki sposób Polacy przeciwstawiali się rusyfikacyjnej i germanizacyjnej polityce władz; wie, na czym polegały i kogo dotyczyły rugi pruskie (Rerum Novarum); zna najistotniejsze koncepcje naukowe i prądy światopoglądowe II poł. XIX i początku XX w.; porównuje koncepcje komunistów i socjaldemokratów. Rozdział 5. Polacy i zaborcy w II połowie XIX w. wyjaśnia znaczenie pojęć: Kraj Nadwiślański, generał-gubernator, granica celna, Uniwersytet Warszawski, tajne nauczanie, Bazar, kasy Stefczyka, Hakata; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1885 (rugi pruskie), 1894 (Hakata), 1904 (wóz Drzymały); wymienia i porównuje działania władz rosyjskich i pruskich zmierzające do wynarodowienia Polaków; potrafi porównać sytuację szkolnictwa polskiego w różnych zaborach. 24. Galicja w okresie autonomii. Przemiany polskiej tożsamości narodowej w II połowie XIX w. poprawnie posługuje się pojęciami: autonomia, świadomość narodowa, Rusini (Ukraińcy); wie, jak się żyło Polakom w Galicji w okresie autonomii. wyjaśnia znaczenie pojęć: autonomia, świadomość narodowa, Rusini (Ukraińcy); zna postaci: Franciszek Józef; wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 1867; rozumie zasady funkcjonowania autonomii galicyjskiej i pozycję wyjaśnia znaczenie terminów: Sejm Krajowy we Lwowie, Akademia Umiejętności w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Lwowski, Młoda Polska, naród polityczny, naród nowoczesny; zna postać S. Wyspiańskiego; wyjaśnia, dlaczego w II poł. XIX w. przemian społecznych i politycznych w II poł. XIX w., zna stosunek papiestwa do kwestii robotniczej i walki klas; omawia zjawisko demokratyzacji prawa wyborczego na przykładzie Wielkiej Brytanii. porównuję politykę rosyjską i pruską wobec Polaków, ocenia, która stanowiła większe zagrożenie dla narodu polskiego; ocenia, czy cele polityki władz zaborczych zostały zrealizowane; przedstawia sytuację gospodarczą w zaborze rosyjskim i pruskim; przedstawia założenia i przykłady pracy organicznej i pracy u podstaw; zna postaci: A. Świętochowski, B. Prus, E. Orzeszkowa. wyjaśnia, jakie czynniki wpłynęły na ukształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego obejmującego wszystkie warstwy społeczne; wskazuje na problemy wewnętrzne Galicji (polityczne, etniczne, gospodarcze); kierunków politycznych na proces demokratyzacji państw w Europie na przeł. XIX i XX w. np. omawia i ocenia skuteczność polityki Kulturkampfu Bismarcka w walce z katolicyzmem i polskością; rozumie znaczenie pracy organicznej i pracy u podstaw dla narodowości polskiej w warunkach zaborów; ocenia rolę Kościoła katolickiego w walce z zaborcami. np. wyjaśnia rolę kultury i oświaty w budzeniu i umacnianiu tożsamości narodowej.

55 polityczną Polaków w Austrii; zna kierunki polskiej emigracji na przełomie XIX i XX w.; wyjaśnia, dlaczego ludność wiejska początkowo niechętnie odnosiła się do nauki szkolnej. 25. Polskie stronnictwa polityczne w II połowie XX w. poprawnie posługuje się pojęciami i zna skróty nazw partii: narodowi demokraci, PPS, ruch ludowy, SL, PSL, PSL-Piast; zna postaci: J. Piłsudski, R. Dmowski. wyjaśnia pojęcia i rozwija skróty: trójlojalizm, stańczycy (konserwatyści krakowscy), narodowi demokraci (ND, endecja), solidaryzm narodowy, PPS i PPSD, SDKPiL, ruch ludowy (SL, PSL, PSL- Piast); zna postaci: S. Stojałowski, W. Witos. 26. Rewolucja r. i jej znaczenie dla narodu polskiego poprawnie posługuje się pojęciami: PPS, strajk, demonstracja antywojenna; zna postaci: J. Piłsudski, R. Dmowski; wie, co wydarzyło się w imperium carskim, w tym na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego, w latach wyjaśnia znaczenie pojęć: PPS, Organizacja Bojowa PPS, strajk, demonstracja antywojenna, orientacja proaustriacka (Austro Węgro Polska), orientacja niepodległościowa, prorosyjska i rewolucyjna (SDKPiL). Galicja stała się centrum polskiego życia kulturalnego i politycznego; opisuje działania społeczeństwa polskiego, mające na celu zachowanie polskości w okresie zaborów; przedstawia okoliczności nadania Galicji autonomii. Rozdział 6. Polskie życie polityczne w latach wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1882 (Wielki Proletariat), 1893 (Liga Narodowa, PPS, SDKP), 1895 (SL), 1903 (PSL), 1913 (PSL- Piast); omawia najważniejsze nurty polityczne istniejące na ziemiach polskich i reprezentujące je partie polityczne. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 13 XI 1904 (Plac Grzybowski), 22 I 1905 ( krwawa niedziela w Petersburgu); zna przyczyny wybuchu rewolucji; omawia wydarzenia, do jakich doszło w imperium rosyjskim, w tym na ziemiach polskich, podczas rewolucji r.; wymienia korzyści, jakie społeczeństwo polskie uzyskało podczas rewolucji 1905 r. zna stosunek społeczeństwa polskiego w Galicji do cesarstwa i cesarza Franciszka Józefa. szuka i znajduje podobieństwa i różnice w programach polskich partii politycznych. wyjaśnia, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 27 I 1905 (strajk powszechny w Warszawie), VI 1905 (krwawe zajścia w Łodzi), XI 1905 (stan wojenny); wskazuje różnorodność podjętych przez społeczeństwo polskie w czasie rewolucji celów i środków działań; przedstawia stosunek polityków polskich przed 1914 r. do perspektyw odbudowy niepodległej Polski; np. omawia i ocenia rolę, jaką w życiu politycznym odgrywali J. Piłsudski i R. Dmowski. np. ocenia, które ustępstwa caratu były najbardziej korzystne dla narodu polskiego; zna stanowisko J. Piłsudskiego i R. Dmowskiego wobec rewolucji.

56 27. Powtórzenie wiadomości świat, Europa i naród polski od połowy XIX w. wyjaśnia, na czym polegał spór o orientacje. 28. Sprawdzian wiadomości i umiejętności świat, Europa i naród polski od połowy XIX w. III. I wojna światowa i jej następstwa 29. Geneza i wybuch I wojny światowej poprawnie posługuje się pojęciami: trójprzymierze, trójporozumienie, zamach w Sarajewie, ultimatum, mobilizacja, wojna błyskawiczna i pozycyjna; wie, dlaczego doszło do wybuchu wojny; zna pretekst rozpoczęcia tego konfliktu; wie co wydarzyło się w Sarajewie; wyjaśnia datę wyjaśnia znaczenie pojęć: wyścig zbrojeń, trójprzymierze, trójporozumienie, zamach w Sarajewie, ultimatum, mobilizacja, wojna błyskawiczna, plan Schlieffena, wojna pozycyjna; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: ; i umieszcza je na osi czasu; wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej; wymienia i wskazuje na mapie rejony świata, gdzie panowały najbardziej napięte stosunki polityczne; zna postać Franciszka Ferdynanda. 30. Przebieg działań zbrojnych w latach poprawnie posługuje się pojęciami: neutralność, ententa, państwa centralne, wojna manewrowa i wyjaśnia znaczenie pojęć: ententa, państwa centralne, neutralność, wojna manewrowa i pozycyjna, gazy bojowe, nieograniczona wojna Rozdział 1. Geneza i wybuch I wojny światowej wyjaśnia znaczenie pojęć: entente cordiale, państwa centralne, I i II wojna bałkańska, idee nacjonalistyczne, Bośnia i Hercegowina, konwencja wojskowa; zna postać G. Principa; omawia proces formowania się trójprzymierza i trójporozumienia; wymienia przyczyny powstania dwóch bloków polityczno-militarnych; rozumie znaczenie i relacje między słowami przyczyna i pretekst ; omawia niemiecki plan wojny błyskawicznej plan Schlieffena. Rozdział 2. Przebieg oraz charakter działań wojennych charakteryzuje przebieg działań zbrojnych na frontach ( ); przedstawia życie żołnierzy na froncie; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1879 (Niemcy, Austro Węgry), 1882 (Włochy), (Francja, Rosja), 1904 (Francja, W. Brytania), 1907 (Rosja, W. Brytania), 28 VI 1914 (Sarajewo); 1914: 28 VII1914 (Austro-Wegry Serbia), 1 VIII (Niemcy Rosja), 4 VIII (Niemcy plan Schlieffena); wyjaśnia, dlaczego plan Schlieffena nie zakończył się powodzeniem. wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: VIII 1914 (Tannenberg), IX 1914: (kontrofensywa, np. wyjaśnia, na czym polegał efekt domina; ocenia wpływ zamachu w Sarajewie na wybuch I w. św. np. wskazuje na mapie linie frontów w 1914 i 1917 r.;

57 pozycyjna (system okopów), gazy bojowe; wskazuje na mapie państwa uczestniczące w wojnie po stronie ententy i po stronie państw centralnych. 31. Charakter I wojny światowej poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: wojna pozycyjna (system okopów), gazy bojowe, artyleria, karabiny maszynowe, czołgi, samoloty, okręty podwodne, konwoje; wie, jak wyglądały działania zbrojne podczas I wojny światowej. 32. Rewolucja i wojna domowa w Rosji poprawnie posługuje się pojęciami: rewolucja lutowa i październikowa, dwuwładza, bolszewicy, rewolucja, Gwardia Czerwona, Rosja Radziecka, terror, biali generałowie, wojna domowa; wie, w którym roku miała miejsce rewolucja; zna postać W. Lenina. podwodna, blokada, konwoje; wyjaśnia, dlaczego działania zbrojne na froncie zachodnim przybrały charakter wojny pozycyjnej. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: wojna pozycyjna (system okopów), zasieki, pola minowe, wojna totalna, militaryzacja gospodarki, gazy bojowe, blokada, konwoje, artyleria, czołgi, karabiny maszynowe, samoloty, okręty podwodne; wie, jaki charakter miała I wojna światowa. wyjaśnia znaczenie pojęć: Piotrogród, rewolucja lutowa, Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, Rząd Tymczasowy, dwuwładza, bolszewicy, rewolucja proletariacka i październikowa, Gwardia Czerwona, Rosja Radziecka, terror, dekret o ziemi, biali generałowie, interwencja zbrojna, linia demarkacyjna; zna przyczyny i konsekwencje przystąpienia USA do wojny i wycofania się bolszewickiej Rosji z wojny; porównuje sposób prowadzenia działań wojennych na froncie wschodnim i zachodnim. opowiada o nowych typach broni użytych w działaniach zbrojnych; wyjaśnia, na czym polegał totalny charakter I wojny światowej; charakteryzuje zmiany w uzbrojeniu i wyposażeniu wojsk. Rozdział 3. Rewolucja i wojna domowa w Rosji wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: III 1917 (rewolucja lutowa), 7 XI 1917 (przewrót październikowy), 3 III 1918 (traktat brzeski); zna przyczyny wybuchu rewolucji lutowej w Rosji; wyjaśnia, dlaczego i w jaki sposób bolszewicy zdołali obalić Rząd Tymczasowy (przewrót październikowy); omawia zmiany ustrojowe po Marna), XI 1914 (pocz. wojny pozycyjnej), IV 1915 (Ypres), 1915 (Włochy), II XIII 1916 (Verdun), VII XI 1916 (bitwa nad Sommą), IV 1917 (USA), XII 1917 (zwieszenie broni, Rosja); opisuje przebieg i skutki zmagań na morzach i oceanach. rozumie, jaki wpływ na sposób prowadzenia wojny miał rozwój nauki, techniki i przemysłu w II poł. XIX w.; zna charakter działań zbrojnych na morzach i oceanach; ocenia wpływ metod prowadzenia działań zbrojnych na totalny charakter I wojny światowej. wie, w jaki sposób bolszewicy umocnili władzę; omawia wpływ rewolucji lutowej, a następnie przejęcia władzy przez bolszewików na sytuację międzynarodową; wymienia przyczyny wzrostu popularności bolszewików. przedstawia przebieg działań zbrojnych poza Europą; omawia przebieg działań wojennych na froncie południowym. np. wyjaśnia, na czym polegało militarne znaczenie bitew pod Verdun i nad Sommą np. zna okoliczności abdykacji Mikołaja II; omawia przyczyny klęski wojsk antybolszewickich w wojnie domowej; zna losy rodzinie carskiej.

58 zna postaci: G. Rasputin, Mikołaj II; zna najważniejsze przyczyny rewolucji i wojny domowej w Rosji. 33. Klęska państw centralnych i zakończenie I wojny światowej poprawnie posługuje się pojęciami: zawieszenie broni; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 11 XI 1918 (zakończenie I wojny światowej). wyjaśnia znaczenie pojęcia: zawieszenie broni; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 3 XI 1918 (zawieszenie broni Austro-Węgry), 11 XI 1918 (Compiègne); zna przyczyny klęski państw centralnych i zwycięstwa ententy. 34. Aktywność polityczna i militarna Polaków w początkowym okresie wojny poprawnie posługuje się pojęciami: Narodowa Demokracja, konserwatyści, Polska Organizacja Wojskowa (POW), Legiony Polskie, I Brygada, strefy okupacyjne; zna postaci: J. Piłsudski, R. Dmowski. wyjaśnia znaczenie pojęć: Narodowa Demokracja, konserwatyści, pierwsza kompania kadrowa, Polska Organizacja Wojskowa (POW), Legiony Polskie, I Brygada, strefy okupacyjne; przedstawia stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej w momencie wybuchu wojny. 35. Umiędzynarodowienie się sprawy polskiej i jego następstwa poprawnie posługuje się pojęciami: internowanie, wyjaśnia znaczenie pojęć: akt, proklamacja, orędzie, internowanie, rewolucji październikowej. zna postaci: P. von Hindenburg, F. Foch, Karol I, Wilhelm II; umie podzielić przyczyny klęski państw centralnych na militarne, gospodarcze i społeczne; wskazuje okoliczności utraty tronów przez władców Niemiec i Austro- Węgier. Rozdział 4. Sprawa polska w czasie I wojny światowej wyjaśnia znaczenie pojęć: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, grupa paramilitarna, Związki Strzeleckie; wie, z jakimi faktami wiążą się daty: 6 VIII 1914 (pierwsza kompania kadrowa); wie, czym zakończyła się próba wywołania powstania antyrosyjskiego w Królestwie Polskim. wyjaśnia znaczenie pojęć: Tymczasowa Rada Stanu, Polnische ocenia, czy Niemcy w połowie 1918 r. mogły jeszcze kontynuować wojnę, oraz uzasadnia swoją opinię; zna położenie frontów w momencie zakończenia działań zbrojnych na froncie zachodnim, wschodnim i południowym. przedstawia losy Legionów Polskim w czasie I wojny światowej; potrafi wskazać na mapie zmiany w sytuacji militarnej na ziemiach polskich w latach r. oraz zmiany w przebiegu frontu. ocenia, która z orientacji politycznych prowadziła np. charakteryzuje sytuację polityczną i militarną na Bałkanach w okresie wojny; zna sytuację polityczną i militarną na Bliskim Wschodzie i na Kaukazie. np. przedstawia szlak bojowy Legionów Polskich oraz wymienia najważniejsze bitwy; zna miejsca pamięci (w jego regionie) poświęcone poległym legionistom lub legionistów, którzy pochodzili z jego miejscowości (regionu). np. omawia i ocenia

59 traktat brzeski z Ukrainą, Komitet Narodowy Polski, Błękitna Armia (Hallera), orientacje polityczne; zna zasługi J. Piłsudskiego i R. Dmowskiego dla sprawy odzyskania przez Polskę niepodległości. Magdeburg, Rada Regencyjna, traktat brzeski z Ukrainą, Komitet Narodowy Polski, Błękitna Armia (Hallera), orientacje polityczne; omawia okoliczności wywołania kryzysu przysięgowego i jego skutki dla Piłsudskiego i podległych mu żołnierzy; wyjaśnia, dlaczego żołnierze II Brygady Legionów wypowiedzieli posłuszeństwo Austro-Węgrom; wyjaśnia, na czym polegało umiędzynarodowienie sprawy polskiej, oraz wymienia jego najważniejsze etapy. 36. Utrwalenie wiadomości sprawa polska w czasie I wojny światowej Wehrmacht (PSZ), II Brygada, II Korpus; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 5 XI 1916 (Akt 5 listopada), I 1917 (orędzie Wilsona), 30 III 1917 (proklamacja rosyjskiego Rządu Tymczasowego), 3 VII 1917 (kryzys przysięgowy), 8 I 1918 (14 punktów Wilsona), II 1918 (traktat brzeski, Chełmszczyzna), 3 VI 1918 (deklaracja W. Brytanii, Francji i Włoch); zna postaci: Mikołaj II, W. Wilson, J. Haller, J. Kucharzewski; zna znaczenie Aktu 5 listopada oraz 14 punktów Wilsona dla sprawy polskiej. najbardziej realistyczną politykę, i uzasadnia swoją opinię; wyjaśnia zależności między zmianami w sytuacji międzynarodowej a działaniami politycznymi i wojskowymi Piłsudskiego. stanowisko mocarstw zachodnich w sprawie polskiej; wie, jaki wpływ na to stanowisko miała proklamacja Rządu Tymczasowego Rosji. 37. Bilans I wojny światowej. Postanowienia traktatu wersalskiego poprawnie posługuje się pojęciami: epidemia grypy (hiszpanka), traktat wersalski, Alzacja i Lotaryngia, reparacje, Liga Narodów, izolacjonizm; wie, w którym roku został podpisany traktat wersalski; wskazuje na mapie państwa powstałe po I wojnie światowej. Rozdział 5. Następstwa I wojny światowej i narodziny porządku wersalskiego wyjaśnia znaczenie pojęć: Ormianie, ludobójstwo, epidemia grypy (hiszpanka), pacyfizm, konferencja paryska, traktat wersalski, Alzacja i Lotaryngia, reparacje, Zagłębie Saary, demilitaryzacja Nadrenii, ratyfikacja, izolacjonizm, Liga Narodów; wymienia najważniejsze postanowienia traktatu wersalskiego odnośnie Niemiec; wymienia mocarstwa, które miały decydujący wpływ na postanowienia przedstawia konsekwencje czteroletnich działań wojennych dla mieszkańców Europy i świata; wyjaśnia znaczenie pojęć: mały traktat wersalski, system mandatowy, Bliski Wschód; zna postaci: W. Wilson, G. Clemenceau, D. Lloyd George; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 11 XI 1918, 28 VI 1919 (traktat wersalski), 1923 (traktat w Lozannie); zna zmiany terytorialne, jakie zaszły w Europie i na świecie w wyniku wyróżnia: demograficzne, polityczne, gospodarcze i kulturowo-obyczajowe następstwa wojny; wyjaśnia, jakie konsekwencje dla Niemiec, Austro-Węgier, Bułgarii i Turcji miało przegranie wojny; wyjaśnia, w jakim celu ustanowiono Ligę Narodów i ocenia, czy cele te były realne; przedstawia układ sił w Europie, który powstał w np. opisuje masakrę Ormian w Turcji, wydarzenie określane jako pierwsze ludobójstwo XX w.; przedstawia postanowienia traktatów pokojowych z Austrią, Węgrami, Bułgarią i Turcją.

60 konferencji paryskiej. 38. Zmiany w układzie sił w Europie i na świecie w latach 20. XX w. poprawnie posługuje się pojęciami: ZSRR, Republika Weimarska, reparacje wojenne, Zagłębie Ruhry. wyjaśnia znaczenie pojęć: ZSRR, Republika Weimarska, mała ententa, reparacje wojenne, Zagłębie Ruhry; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1922 (Rapallo), 1925 (Locarno); wymienia państwa, które odgrywały decydującą rolę w polityce międzynarodowej. 39. Powtórzenie wiadomości I wojna światowa i jej następstwa wojny; wyjaśnia, na czym polegała amerykańska polityka izolacjonizmu i jakie były jej konsekwencje. wyjaśnia znaczenie pojęć: wersalsko-waszyngtoński system polityczny; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1921/22 (konferencja waszyngtońska), 1922 (Rapallo), 1925 (Locarno), 1926 (niemieckoradziecki układ w Berlinie); określa najważniejsze zmiany w układzie sił w Europie i na świecie w latach 20. XX w. wyniku I wojny światowej. wyjaśnia, na czym polegał wersalsko-waszyngtoński system polityczny; omawia, w jaki sposób Niemcom udało się wyjść z izolacji i rozpocząć odbudowę mocarstwowej pozycji polityczne w Europie; wie, jakie zagrożenie dla Polski stanowiły sukcesy niemieckiej dyplomacji. np. ocenia wpływ postanowień traktatu wersalskiego na kształtowanie się ładu międzynarodowego w powojennej Europie; omawia potencjalne zagrożenia, jakie dla Europy niósł porządek wersalski. 40. Sprawdzian wiadomości i umiejętności I wojna światowa i jej następstwa IV. Dwudziestolecie międzywojenne 41. Narodziny II Rzeczypospolitej poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: naczelnik państwa, powstanie wielkopolskie, Sejm Ustawodawczy, Mała Konstytucja; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 11 XI 1918; zna postaci: J. Piłsudski, wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: Rada Regencyjna, Polska Komisja Likwidacyjna, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, (Tymczasowy) Naczelnik Państwa, Sejm Ustawodawczy, Mała Konstytucja; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 31 X, 7 XI, 11 XI, 27 XII Rozdział 1. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 20 II 1919; zna postaci: W. Witos, J. Moraczewski; opisuje proces umacniania się centralnego ośrodka władzy państwowej; potrafi omówić czynniki, które miały decydujący wpływ na odrodzenia rozumie znaczenie zwycięskiego powstania wielkopolskiego dla procesu odbudowy niepodległej Polski; potrafi wyjaśnić, dlaczego sytuacja międzynarodowa w listopadzie 1918 r. była korzystna dla sprawy niepodległości Polski. np. potrafi przedstawić rolę, jaką w listopadzie 1918 r. odegrał J. Piłsudski.

61 R. Dmowski; wie, jak doszło do przejęcia władzy przez Polaków, m.in. o przybyciu Piłsudskiego do Warszawy. 42. Kształtowanie się granic Polski poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: Orlęta Lwowskie, cud nad Wisłą, plebiscyt; zna postaci: W. Korfanty, J. Piłsudski, R. Dmowski; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 15 VIII 1920; wie, z kim Polska prowadziła walki w latach i jak się one zakończyły. 1918; zna postaci: I. Daszyński, I. Paderewski; omawia proces przejmowania władzy przez Polaków w XI XII 1918; pokazuje na mapie, gdzie powstały pierwsze ośrodki polskiej władzy. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: plebiscyt, Orlęta Lwowskie, Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, cud nad Wisłą, Litwa Środkowa, Zaolzie; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 18 III 1921, 20 III 1921; wskazuje na mapie granice II RP. Polski w 1918 r. zna postaci: S. Petlura; L. Żeligowski; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: VI 1919, 7 V 1920; omawia postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie polskiej; opisuje przebieg walk o granice Polski z Ukraińcami (m.in. o Lwów), Rosją bolszewicką (m.in. bitwa warszawska) i Niemcami (powstania śląskie, plebiscyty); rozumie znaczenie zwycięskiej bitwy warszawskiej; wskazuje na mapie tereny, na których odbyły się plebiscyty i powstania, oraz tereny Górnego Śląska, które zostały przyłączone do Polski. Rozdział 2. Funkcjonowanie i załamanie się demokracji parlamentarnej w Polsce 43. Terytorium i ludność II Rzeczypospolitej. Sytuacja gospodarcza u progu niepodległości poprawnie posługuje się pojęciami: świadomość narodowa, konfiskata, kontrybucja, marka polska; wskazuje na mapie sąsiadów II RP; wymienia mniejszości narodowościowe II RP. wyjaśnia znaczenie pojęć: spis powszechny, drobnomieszczaństwo, struktura narodowościowa, świadomość narodowa, syjonizm, konfiskata, kontrybucja, marka polska; wskazuje na mapie granice II RP; wymienia grupy religijne w II RP; opisuje strukturę społeczną, narodowościową i religijną ludności II RP. potrafi omówić koncepcje federalistyczną i inkorporacyjną; potrafi omówić przyczyny i skutki powstań śląskich; ocenia znaczenie bitwy warszawskiej dla Polski i Europy. zna dane liczbowe i procentowe odnoszące się do struktury narodowościowej i religijnej II RP. np. potrafi ocenić, z punktu widzenia interesów Polski, koncepcje federalistyczną i inkorporacyjną; potrafi przedstawić i ocenić stosunek Francji i Wielkiej Brytanii do odradzającego się państwa polskiego. np. omawia problemy społeczne i gospodarcze, przed którymi stanęła Polska u progu niepodległości.

62 omawia problemy związane z odbudową kraju ze zniszczeń i jego unifikacją. 44. Funkcjonowanie i kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce poprawnie posługuje się pojęciami: Sejm Ustawodawczy, konstytucja marcowa, trójpodział władzy, mniejszości narodowe, inflacja, hiperinflacja, złoty polski; zna trudności gospodarcze Polski w latach 20. XX w. wyjaśnia znaczenie pojęć: Sejm Ustawodawczy, konstytucja marcowa, trójpodział władzy, pięcioprzymiotnikowa ordynacja, Zgromadzenie Narodowe, inflacja, hiperinflacja, reforma walutowa Grabskiego, złoty polski; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 17 III 1921, 16 XII 1922; zna postaci: G. Narutowicz, W. Grabski. 45. Przewrót majowy Józefa Piłsudskiego i jego następstwa poprawnie posługuje się pojęciami: przewrót majowy, sanacja, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych; zna postać J. Piłsudskiego; wie, czym zakończył się przewrót majowy. wyjaśnia znaczenie pojęć: przewrót majowy, sanacja, nowela sierpniowa, dekret, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 12 V 1926; zna postaci: S. Wojciechowski, I. Mościcki; omawia przewrót majowy. wyjaśnia znaczenie pojęć: PSL- Wyzwolenie, PSL-Piast, ChZJN, endecja, Chjeno-Piast; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: XI 1922 (wybory parlamentarne), (rząd Grabskiego); zna postaci: W. Sikorski, S. Wojciechowski, W. Witos; zna najważniejsze postanowienia konstytucji marcowej; opowiada o wyborze pierwszego prezydenta II RP G. Narutowicza i jego zabójstwie. wyjaśnia znaczenie pojęć: obóz władzy, BBWR, Centrolew, Obóz Wielkiej Polski; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 1928 (wybory); zna postaci: L. Żeligowski, W. Witos; omawia przyczyny i konsekwencje przewrotu majowego; zna sytuację polityczną i przemiany sposobu sprawowania władzy w Polsce po przewrocie majowym. wyjaśnia, na czym polegał system parlamentarnogabinetowy w Polsce; przedstawia trudności gospodarcze Polski w okresie inflacji i hiperinflacji oraz reformy W. Grabskiego; omawia przyczyny kryzysu demokracji parlamentarnej; zna kompetencje Sejmu i Senatu oraz prezydenta wynikające z konstytucji marcowej. dokonuje klasyfikacji, hierarchizacji (w oparciu o kryterium ważności), przyczyn kryzysu demokracji i przewrotu majowego Piłsudskiego; ocenia znaczenie wyboru Piłsudskiego na prezydenta i podaje przyczyny nieprzyjęcia stanowiska. np. ocenia funkcjonowanie ustroju II RP po uchwaleniu konstytucji marcowej; ocenia znaczenie reformy walutowej rządu Grabskiego; zna okoliczności i skutki zabójstwa prezydenta Narutowicza. np. omawia wyniki wyborów do Sejmu w 1928 r. i ocenia ich konsekwencje. Rozdział 3. Wielki kryzys gospodarczy i jego następstwa na świecie i w Polsce 46. Wielki kryzys gospodarczy i jego następstwa na świecie Materiał wykraczający poza poprawnie posługuje się pojęciami: kredyty, inwestycje, giełda papierów wartościowych, Wall Street, spekulacja, akcje, czarny

63 podstawę programową 47. Wielki kryzys gospodarczy w Polsce poprawnie posługuje się pojęciami: magistrala węglowa. czwartek, wielki kryzys, popyt, płynność finansowa, protekcjonizm państwowy, New Deal, deficyt budżetowy, wielka susza, roboty publiczne, interwencjonizm, ustawodawstwo socjalne, autorytaryzm; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 24 X 1929, 1933; zna postać F. D. Roosevelta; omawia źródła wystąpienia wielkiego kryzysu gospodarczego w USA i na świecie; wie, jakie znaczenie dla amerykańskiej gospodarki miał gwałtowny spadek wartości papierów wartościowych na giełdzie w Nowym Jorku; wyjaśnia mechanizmy narastania kryzysu i przedstawia sytuację bytową dotkniętych nim społeczeństw; wie, w jaki sposób prezydent Roosevelt zamierzał doprowadzić do przezwyciężenia kryzysu; przedstawia działania podjęte w walce z kryzysem w ramach programu New Deal w USA; ocenia skuteczność polityki New Deal w przezwyciężeniu kryzysu; omawia społeczno-polityczne następstwa kryzysu. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: magistrala węglowa, nożyce cenowe; zna postać E. Kwiatkowskiego; omawia wpływ kryzysu gospodarczego na życie ludności chłopskiej. wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1929, 1935; zna sytuację gospodarczą Polski po przewrocie majowym; omawia przyczyny i następstwa wielkiego kryzysu w Polsce. ocenia politykę gospodarczą E. Kwiatkowskiego; wie, jak zmieniały się ceny artykułów rolnych w stosunku do przemysłowych w Polsce w latach (nożyce cenowe); wie, jak wzrastało bezrobocie w Polsce w okresie kryzysu gospodarczego. np. rozumie wpływ kryzysu gospodarczego na sytuację społecznopolityczną w Polsce. 48. Powtórzenie wiadomości 49. Komunizm w Związku Radzieckim poprawnie posługuje się pojęciami: czerwony terror, kolektywizacja, kołchozy, wielki głód, propaganda, łagry, dyktatura proletariatu, ZSRR, totalitaryzm, komunizm, stalinizm, wyjaśnia znaczenie pojęć: czerwony terror, rekwizycje, kolektywizacja, kołchozy, wielki głód, łagry, dyktatura proletariatu, ZSRR, totalitaryzm, stalinizm, dyktator, procesy pokazowe, kult jednostki; Rozdział 4. Totalitaryzmy w Europie wyjaśnia znaczenie pojęć, terminów: Czeka, komunizm wojenny, Nowa Polityka Ekonomiczna (NEP), kołchozy, GPU, NKWD, GUŁag, wielki terror, wielka czystka; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1922 (ZSRR), 1924 (śmierć wie, jak doszło do powstania ustroju totalitarnego w Rosji bolszewickiej/zsrr; wyjaśnia, na czym polegał i czym się przejawiał kult jednostki; zna przyczyny i konsekwencje np. wyjaśnia, na czym polegała przymusowa kolektywizacja wsi i opisuje jej skutki; wyjaśnia, w jakim

64 dyktator, procesy pokazowe, kult jednostki; zna postaci: W. Lenin, J. Stalin. wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 1917, ; zna postać F. Dzierżyńskiego; opisuje warunki życia w ZSRR (warunki bytowe, terror, propaganda); wyjaśnia, w jakim celu w ZSRR zakładano gułagi; omawia czerwony terror w bolszewickiej Rosji i wyjaśnia, przeciwko komu był skierowany. Lenina), 1929 (stalinizm); opisuje ideologię i ustrój totalitarny (stalinizm w ZSRR). wielkiej czystki. celu Stalin wywołał wielki głód na Ukrainie. 50. Faszyzm we Włoszech poprawnie posługuje się pojęciami: kombatanci, ruch faszystowski, czarne koszule, marsz na Rzym, duce, dyktator, totalitaryzm; zna postać B. Mussoliniego. wyjaśnia znaczenie pojęć: kombatanci, ruch faszystowski, Narodowa Partia Faszystowska, czarne koszule, marsz na Rzym, duce, dyktator, totalitaryzm; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 30 X wyjaśnia znaczenie pojęć: solidaryzm, korporacjonizm, traktaty laterańskie; zna postaci: G. Matteotti; opisuje ideologię i ustrój faszystowski we Włoszech; wyjaśnia, dlaczego marsz na Rzym zakończył się zwycięstwem Mussoliniego. wyjaśnia, dlaczego faszyści cieszyli się dużym poparciem w społeczeństwie; omawia, jak Mussolini umocnił swoją władzę. np. wyjaśnia, dlaczego w latach 20. XX w. nastąpił kryzys demokracji we Włoszech. 51. Narodowy socjalizm w Niemczech poprawnie posługuje się terminami: faszyzm, nazizm, swastyka, Führer, dyktator, Mein Kampf, III Rzesza Niemiecka, Gestapo, obozy koncentracyjne, antysemityzm, Hitlerjugend; zna postać A. Hitlera. wyjaśnia znaczenie pojęć: faszyzm, nazizm (narodowy socjalizm), swastyka, totalitaryzm, Führer, dyktator, Mein Kampf, pożar Reichstagu, III Rzesza Niemiecka, Gestapo, obozy koncentracyjne, rasizm, antysemityzm, indoktrynacja, Hitlerjugend; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże się data 30 I 1933; zna postaci: A. Hitler, P. Hindenburg; wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów: pucz monachijski, noc długich noży, ustawy norymberskie, noc kryształowa, NSDAP, SA, SS; zna okoliczności narodzin narodowego socjalizmu w Niemczech i jego ideologię; opisuje funkcjonowanie ustroju totalitarnego (nazizmu w III Rzeszy); wskazuje na mapie Europy państwa, w których wprowadzono rządy totalitarne. wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów oraz zna daty: XI 1923 (pucz monachijski), 30 I 1933, VI 1934 (noc długich noży), VII 1934 (śmierć Hindenburga), 1935 (ustawy norymberskie), XI 1938 (noc kryształowa); wyjaśnia, jaką rolę w zwycięstwie i utrwalaniu nazizmu odegrała propaganda. np. wyjaśnia, dlaczego w latach 30. XX w. nastąpił kryzys demokracji w Niemczech; porównuje włoski faszyzm z nazizmem; omawia prześladowania ludności żydowskiej w III Rzeszy.

65 wie, jak doszło do przejęcia władzy przez A. Hitlera i NSDAP w Niemczech. 52. Polska w okresie rządów autorytarnych Piłsudskiego poprawnie posługuje się pojęciami: Bereza Kartuska, polityka równowagi, pakt o nieagresji z ZSRR, deklaracja o niestosowaniu przemocy z III Rzeszą, konstytucja kwietniowa, sanacja, prawo weta. wyjaśnia znaczenie pojęć: sanacja, wybory brzeskie, Bereza Kartuska, polityka równowagi, pakt o nieagresji z ZSRR, deklaracja o niestosowaniu przemocy z III Rzeszą, konstytucja kwietniowa, prawo weta, immunitet parlamentarny; zna postaci: W. Witos, R. Dmowski; wyjaśnia, na czym polegał autorytarny charakter rządów Józefa Piłsudskiego; charakteryzuje działalność opozycji i omawia znaczenie wyborów brzeskich ; wie, jakimi metodami zwalczano opozycję. Rozdział 5. Polska w okresie rządów autorytarnych wyjaśnia znaczenie pojęć: Kongres Obrony Praw i Wolności Ludu, BBWR, rządy pułkowników, OWP, ONR, OUN; zna postaci: W. Korfanty, K. Popiel; potrafi powiązać wydarzenia z datami: 1930 (Kongres), IV 1935 (konstytucja); zna najważniejsze postanowienia konstytucji kwietniowej, potrafi nawiązując do konstytucji marcowej wyjaśnić, jakie zmiany ustrojowe wprowadzała konstytucja kwietniowa. zna postaci: T. Hołówko, B. Pieracki; opisuje polską politykę zagraniczną w pierwszej połowie lat 30. XX w.; wie, na czym polegała polityka równowagi wobec Moskwy i Berlina; potrafi powiązać wydarzenia z datami: 1932 (1934), 1933; wyjaśnia, na czym polegały rządy pułkowników. np. ocenia rządy autorytarne Józefa Piłsudskiego; porównuje system autorytarny z totalitarnym, np. ocenia politykę równowagi prowadzoną przez ministra Becka. 53. Polska po śmierci marszałka Piłsudskiego / Ostatnie lata II RP poprawnie posługuje się pojęciami: dekompozycja obozu sanacyjnego; zna postaci: E. Rydz- Śmigły, I. Mościcki, J. Beck. wyjaśnia znaczenie pojęć: dekompozycja obozu sanacyjnego; zna postaci: W. Sławek, E. Rydz- Śmigły, I. Mościcki, J. Beck. wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: 12 V 1935, IX 1935, 1938; wyjaśnia znaczenie pojęć: OZN (Ozon), Front Morges; zna postaci: F. Sławoj-Składkowski, E. Kwiatkowski, I. Paderewski, W. Sikorski; omawia rozwój sytuacji w Polsce po śmierci Piłsudskiego i po wyborach z 1935 r. rozumie zjawisko dekompozycji obozu sanacyjnego i omawia zmiany zachodzące w obozie władzy w latach np. przedstawia charakterystyczne cechy rządów sanacji; omawia nastroje panujące w polskim społeczeństwie w przededniu wybuchu wojny.

66 54. Osiągnięcia i porażki II RP kwestie gospodarczo-społeczne poprawnie posługuje się pojęciami: wojna celna, Centralny Okręg Przemysłowy (COP), port w Gdyni, magistrala węglowa, Polska A i B, wielka własność ziemska, parcelacja; zna postać E. Kwiatkowskiego. wyjaśnia znaczenie pojęć: wojna celna, Centralny Okręg Przemysłowy (COP), trójkąt bezpieczeństwa, port w Gdyni, magistrala węglowa, głód ziemi, przeludnienie wsi, emigracja ekonomiczna, Polska A i B, wielka własność ziemska, parcelacja, ustawa o reformie rolnej; wymienia najważniejsze osiągnięcia i porażki gospodarcze II RP. Rozdział 6. Osiągnięcia i porażki II RP wyjaśnia znaczenie pojęć i terminów oraz wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: wojna celna (1925), COP ( ), trójkąt bezpieczeństwa, port w Gdyni, magistrala węglowa, głód ziemi, przeludnienie wsi, emigracja ekonomiczna, Polska A i B, wielka własność ziemska, parcelacja, ustawa o reformie rolnej (1925); omawia najważniejsze osiągnięcia i porażki gospodarcze II RP oraz problemy społeczne kraju; wyjaśnia, co oznaczał podział kraju na Polskę A i Polskę B ; wymienia różnice; zna przyczyny powstania COP. wie, na czym polegała reforma rolna i dlaczego jej przeprowadzenie było tak istotne dla sytuacji społecznej i gospodarczej w Polsce; wymienia i wskazuje na mapie najważniejsze inwestycje, jakie powstały w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego; zna zmiany, jakie zaszły w strukturze gospodarstw po przeprowadzeniu reformy rolnej. np. ocenia politykę gospodarczą władz II RP w latach Oświata, nauka i kultura II RP poprawnie posługuje się pojęciami: analfabetyzm, powszechny obowiązek szkolny, mała matura, duża matura, Enigma, Nagroda Nobla, Konkurs Chopinowski; zaznacza na osi okres 20- lecia międzywojennego. wyjaśnia znaczenie pojęć: analfabetyzm, powszechny obowiązek szkolny, mała matura, duża matura, Enigma, Nagroda Nobla, Konkurs Chopinowski, kapizm (koloryzm), awangarda, kultura artystyczna i popularna; zna postać J. Jędrzejewicza; omawia osiągnięcia polskich uczonych i pisarzy, zwłaszcza takich jak: M. Skłodowska-Curie, W. Reymont (1924); porównuje stan szkolnictwa w okresie międzywojennym i obecnie; wyjaśnia znaczenie pojęć: reforma szkolnictwa (1932), antropologia, socjologia humanistyczna, warszawska i lwowska szkoła matematyczna, Skamander, kubizm, abstrakcja; charakteryzuje rozwój oświaty w okresie II RP i reformę szkolnictwa Jędrzejewicza; omawia dokonania artystyczne twórców kultury polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym; wymienia najpopularniejsze w dwudziestoleciu osobowości kultury zna naukowców, pisarzy, artystów 20-lecia międzywojennego oraz wymienia ich dokonania, utwory, dzieła literackie (M. Skłodowska-Curie, S. Banach, R. Weigl, K. Funk, B. Malinowski, F. Znaniecki, J. Iwaszkiewicz, J. Tuwim, B. Leśmian, J. Przyboś, W. Reymont, J. Kaden- Bandrowski, S. Żeromski, M. Dąbrowska, Z. Nałkowska, W. Gombrowicz, S. I. Witkiewicz np. ocenia reformę oświaty przeprowadzoną przez J. Jędrzejewicza; omawia dokonania i twórczość wybranych naukowców, artystów 20-lecia międzywojennego; ocenia dorobek kulturalny, naukowy, cywilizacyjny II RP.

67 wie, w jakim stopniu szkoła umożliwiała naukę wszystkim chętnym. 56. Utrwalenie wiadomości osiągnięcia II Rzeczpospolitej popularnej i dziedziny twórczości, które przyniosły im uznanie. Witkacy, B. Schulz, Cz. Miłosz, T. Boy-Żeleński, K. Szymanowski, J. Czapski, T. Makowski, W. Strzemiński). 57. Ekspansja Japonii na Dalekim Wschodzie oraz faszyzmu w Europie poprawnie posługuje się pojęciami: Liga Narodów, plebiscyt, Guernica, oś Berlin-Rzym-Tokio. wyjaśnia znaczenie pojęć: Liga Narodów, plebiscyt, remilitaryzacja, Falanga, Legion Condor, Guernica, Brygady Międzynarodowe, oś Berlin- Rzym-Tokio; zna postaci: P. Picasso, F. Franco. 58. Polska i Europa w przededniu wojny światowej (od III 1938 r.) poprawnie posługuje się pojęciami: Monachium, Protektorat Czech i Moraw, pakt Ribbentrop-Mołotow, tajny protokół; zna postaci: A. Hitler, J. Stalin; wskazuje na mapie tereny zajęte przez Japonię, Włochy i Niemcy w latach 30. XX w.; wie o porozumieniu Hitlera ze Stalinem przeciwko Polsce. wyjaśnia znaczenie pojęć: Anschluss, Monachium, Protektorat Czech i Moraw, Niemcy sudeccy, pakt stalowy, eksterytorialność, pakt Ribbentrop-Mołotow, tajny protokół, strefy wpływów; zna postaci: N. Chamberlain, J. Beck, J. Ribbentrop, A. Hitler, J. Stalin; omawia etapy ekspansji Niemiec hitlerowskich i Włoch w okresie od III 1938 r. do wybuchu wojny; wie, z jakimi wydarzeniami wiąże Rozdział 7. Droga ku wojnie wyjaśnia znaczenie pojęć: Mandżuria, masakra w Nankinie, Azja dla Azjatów, embargo, Lebensraum, pakt antykominternowski; wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: Japonia (1931, 1937), Niemcy (1933, 1935), Hiszpania ( ), Włochy ( ); omawia przyczyny, przebieg i konsekwencje ekspansji Japonii oraz faszyzmu niemieckiego i włoskiego w Europie. wie, z jakimi wydarzeniami wiążą się daty: Niemcy (III 1938, IX 1938, III 1939), Włochy (IV 1939), Polska (X 1938, 5 V 1939, 26 VIII 1939); zna zasady, jakimi kierowali się politycy Wielkiej Brytanii i Francji, prowadząc politykę ustępstw wobec Hitlera; zna przyczyny pogorszenia się sytuacji międzynarodowej Polski w latach ; wyjaśnia, dlaczego władze polskie zajęły twarde stanowisko i odrzuciły zna przyczyny, przebieg i konsekwencje wojny domowej w Hiszpanii. zna przyczyny polityki ustępstw Wielkiej Brytanii i Francji wobec państw osi ; wyjaśnia, w jaki sposób Hitler, powołując się na prawa mniejszości, doprowadził do Monachium ; wyjaśnia, dlaczego Hitler odwołał atak na Polskę w dniu 26 sierpnia, a następnie zdecydował się jednak dokonać agresji; omawia cele i ocenia politykę np. wyjaśnia, na czym polegało zaangażowanie Niemiec, Włoch i ZSRR w konflikt w Hiszpanii. np. potrafi ocenić, jakie działania polityczne Wielkiej Brytanii i Francji mogłyby powstrzymać ekspansję Włoch i Niemiec w Europie; ocenia znaczenie sojuszu Polski z Wielką Brytanią i Francją;

68 się data 23 VIII 1939; omawia żądania Hitlera i stanowisko polskie; omawia pakt Ribbentrop-Mołotow i tajny protokół oraz ich konsekwencje. niemieckie żądania. Stalina wobec Polski i Europy; ocenia, czy rozmowy brytyjsko-francusko-radzieckie miały szansę zakończyć się powodzeniem. omawia stosunki polsko-niemieckie po przejęciu władzy przez Hitlera w latach ; wyjaśnia, dlaczego początkowo układały się dobrze, a następnie uległy pogorszeniu. 59. Powtórzenie wiadomości dwudziestolecie międzywojenne 60. Sprawdzian wiadomości i umiejętności dwudziestolecie międzywojenne

69 Niezbędnik nauczyciela. HISTORIA. GIMNAZJUM Wymagania na oceny dla klasy II Piotr Kołakowski Adam Kowal Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015, wcześniej wydawany przez Wydawnictwo Szkolne PWN