Pomiary dyspersji chromatycznej tras światłowodowych

Transkrypt

1 Marek Ratuszek, Jacek Majewski, Zbiniew Zakrzewski Instytut Telekomunikacji Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydoszczy Jan Kądziela, Donat Tomczak Lucent Technoloies Pomiary dyspersji chromatycznej tras światłowodowych W pracy przedstawiono analizę wpływu zjawiska dyspersji chromatycznej na transmisję STM-16, STM-64 w jednomodowych światłowodach G.652. Przedstawiono metody pomiarów dyspersji chromatycznej oraz sposoby jej kompensacji w światłowodach jednomodowych. Zaprezentowano metodę, wyniki i analizę pomiarów dyspersji chromatycznej tras światłowodowych moących służyć do dalekosiężnej transmisji WDM. Przedstawiono analizę wyników pomiarów współczynników dyspersji, zera dyspersji, nachylenia dyspersji i dyspersji całkowitej tras światłowodowych złożonych z włókien G Oraniczenia spowodowane dyspersją We włóknie jednomodowym przenoszony jest tylko mod podstawowy. Ponieważ każdy synał optyczny posiada pewną szerokość widmową doświadcza on wpływu zjawisk dyspersji prędkości rupowej zdefiniowanej wyrażeniem: dτ τ τ1 τ 2 D= = (1) d λ λ λ λ 1 2 dzie: τ km - jednostkowy czas przejścia impulsu w światłowodzie o dłuości 1 km. Czas τ jest odwrotnością prędkości rupowej v czyli prędkości rozchodzenia się paczki fal np. impulsu, a ściślej jeo wierzchołka, czyli punktu o maksymalnej amplitudzie: 1 τ = (2) v Dyspersja (1) wyraża się w pikosekundach przez kilometr razy nanometr. Przykładowo, jeżeli D=1 oznacza to, że dla dwóch impulsów o różnicy dłuości fali λ1 λ2 = 1 nm, nm km wprowadzonych równocześnie do światłowodu o dłuości 1 km, różnica ich czasów przejścia wyniesie na końcu włókna τ1 τ 2 = 1. Równocześnie, jeżeli źródło światła ma szerokość spektralną λ równą 1 nm, to na jednym kilometrze światłowodu poszerzenie czasowe impulsu rozumiana jako różnica czasów przejścia fal najszybszych i najwolniejszych wyniesie 1 [1]. Dyspersja zodnie z (1), może być dodatnia lub ujemna. Dodatnia jest wtedy, dy fale dłuższe rozchodzą się wolniej niż krótsze, ujemna dy jest odwrotnie. Dla poszerzenia impulsów znak dyspersji nie ma znaczenia. Poszerzenie czasowe impulsu T dla światłowodu o dyspersji D i dłuości L oraz łącznej szerokości spektralnej pasma modulacji (krótsze impulsy są bardziej podatne na działanie dyspersji ze wzlędu na dużą szerokość widma) λ wynosi:

2 Poszerzenie impulsu T = DL λ (3) T prowadzi do spadku mocy synału. Dopuszczalny spadek czułości nm odbiornika zwykle ustawia się na 1 db. Ponieważ całkowita dyspersja linii wyrażana w [ ] proporcjonalna jest do dłuości łącza, spadek ten oranicza dłuość łącza. Należy przy tym pamiętać, że wypadkowa szerokość linii widmowej λ nidy nie będzie mniejsza od widma modulacji strumienia danych. Szerokość widma modulacji wprowadza fundamentalne oraniczenia na odlełość transmisji wywołana zjawiskiem dyspersji. I tak na przykład synały NRZ (Non Return to Zero) enerowane przez zewnętrznie modulowane bezchirpowe źródło laserowe i transmitowane z prędkością B Gbit/s, ponoszą 1 dbowe straty mocy jeżeli dyspersja trasy wynosi 14/B 2 /nm. Odpowiada to wartości 1664 /nm dla modulacji 2.5 Gbit/s. Dla sieci światłowodowych operujących w zakresie tzw. trzecieo okna optyczneo (np. klasyczny WDM dla λ = nm), przy zastosowaniu standardowych światłowodów jednomodowych G.652 [2] (w tym zakresie D 17 nm km ), te ranice dyspersji odpowiadają odlełości około 98 km przy 2.5 Gbit/s, 6 km przy 1 Gbit/s oraz 4 km przy 4 Gbit/s. Inaczej maksymalny zasię transmisji oraniczonej dyspersją można przedstawić [3]: dzie : L = c (4) max 2 2 x Dλ B x mnożnik dla zastosowaneo kodu transmisyjneo, B prędkość transmisji, D współczynnik dyspersji światłowodu, c prędkość światła w próżni, λ nominalna dłuość fali. Przykładowo dla kodu NRZ-M lub NRZ-S, częstotliwościowe pasmo jest w przybliżeniu x 1.2 razy większe od szybkości transmisji B. Zatem stosując światłowód standardowy G.652 o dyspersji, dla λ = 155 nm, D=17 do transmisji takieo synału o przepływności B = 1 Gbit/s nm km otrzymamy (4) L max = 61 km. Dla prędkości transmisji B = 2.5 Gbit/s ta odlełość jest 16 razy większa i wynosi L max = 976 km [3]. Oraniczenie (4) jest oraniczeniem fundamentalnym. Nie można zwiększyć zasięu ponad L max poprzez zmniejszenie linii widmowej lasera. Zatem istnieje konieczność kompensacji dyspersji we włóknach G.652 szczeólnie przy prędkościach transmisji 1 Gbit/s. 2. Standardowe włókno jednomodowe G.652 Standardowe włókna G.652 należy wykorzystywać do transmisji wielofalowej WDM tj. zwiększenia pojemności informacyjnej systemu, dyż położenie nowych kabli z włóknami specjalnie przystosowanymi do dalekosiężnej, o dużych przepływnościach transmisji WDM tj. włóknami G.655 [4], które sa około 3 razy droższe od światłowodów G.652, jest bardzo droie i stanowi do ok. 8% kosztów całości inwestycji. Standardowe włókno jednomodowe SMF (Sinle Mode Fiber), z zerem dyspersji w II oknie optycznym - posiada prostą konstrukcję o skokowym profilu współczynnika załamania i bardzo niską tłumienność w III oknie optycznym (155 nm). Podatność włókna na powstawania efektów nieliniowych jest również bardzo niska, ponieważ odznacza się ono bardzo dużą powierzchnią efektywną A eff 8 µm 2. Dyspersja standardoweo włókna jednomodoweo w trzecim oknie 17 może oraniczać wielkość iloczynu przepływności bitowej i odlełości. Jednak nm km techniki kompensacji dyspersji stanowią metody będące w stanie znacznie zredukować to oraniczenie. Standardowe włókno jednomodowe, optymalizowane dla transmisji jednofalowej w

3 II oknie optycznym, jest wyjątkowo dobrze przystosowane do transmisji wielofalowej WDM w III oknie optycznym. Oprócz małeo współczynnika nielinioweo, wysoka dyspersja włókna stanowi najbardziej korzystną cechę, która umożliwia likwidację przeników spowodowanych mieszaniem czterofalowym (FWM) i skrośną modulacją fazy (CPM). Uwzlędniając wymoi dalekosiężnych systemów transmisyjnych WDM o wysokiej przepływności bitowej, włókno telekomunikacyjne powinno mieć niską tłumienność w pasmie wzmocnienia wzmacniacza EDFA, niską dyspersję dla umożliwienia realizacji łączy dalekosiężnych, wysoką lub przynajmniej różną od zera dyspersję w pasmie wzmocnienia dla likwidacji mieszania czterofaloweo (FWM) i skrośnej modulacji fazy (CPM) oraz niski współczynnik nieliniowy, co przede wszystkim oznacza dużą powierzchnię efektywną A. Ostatecznie, standardowe włókno jednomodowe G.652 jest wyjątkowo dobrze przystosowane do zastosowań WDM w III oknie optycznym. W USA znalazły praktyczne zastosowanie włókna G.655, wykorzystywane do łączy dalekosiężnych. Wydaje się jednak, że europejscy operatorzy będą budowali nadal jednolitą sieć światłowodową używając jedynie standardowych włókien jednomodowych G.652, z zastosowaniem WDM dla zwiększenia całkowitej przepływności bitowej. Przy dużych prędkościach transmisji w tych włóknach należy jednak mierzyć i kompensować dyspersję. 3. Metody kompensacji dyspersji chromatycznej Najczęściej stosowaną metodą kompensacji dyspersji jest podzielenie światłowodów z dodatnią dyspersją włóknami o ujemnej dyspersji są to tzw. włókna kompensujące dyspersję DCF (Dispersion Compensation Fiber). W odróżnieniu od włókien standardowych G.652 włókna DCF posiadają dużą dyspersję ujemną. Średnia wartość dyspersji takieo włókna wynosi ok. 1 nm km eff. Na rys.1 przedstawiono wykres zależności współczynnika dyspersji chromatycznej D i tłumienności DCF w funkcji częstotliwości..6-8 Tłumienie [db/km] Dyspersja Tłumienie Dyspersja [/nm km] Dłuość fali [µm] Rys. 1 Wykres wartości dyspersji chromatycznej i tłumienia włókien kompensujących dyspersję chromatyczną w funkcji częstotliwości [5]. Można prosto obliczyć, że użycie 1km takieo włókna w połączeniu kaskadowym z 5 km włókna standardoweo G.652 pozwala na prawie całkowitą kompensację dyspersji chromatycznej. Dyspersja chromatyczna jest sumą dyspersji falowodowej i materiałowej. Wartość dyspersji falowodowej jest bezpośrednio zależna od różnicy współczynników załamania płaszcza i rdzenia.

4 Zatem zwiększając n można w prosty sposób zaindukować dużą ujemną dyspersję chromatyczną. Dodatkowo włókna takie muszą mieć mniejszą średnicę rdzenia aby utrzymać żądaną dla transmisji jednomodowość włókna. Osiąane wartości dyspersji wahają się od 4 /nm do 13 /nm w zależności od potrzeb kompensacji. Tabela 1 [5] przedstawia przykładowe wartości dyspersji chromatycznej, tłumienia oraz nachylenie dyspersji dla modułów kompensacji dyspersji. Tabela 1 Podstawowe dane modułów kompensacji dyspersji [5]. DK-4 DK-6 DK-8 Dyspersja (/nm) -68 ± ± ± 7 Nachylenie dyspersji (/nm 2 ) -1, -1,5-2, Tłumienie wtrąceniowe* (db) 5,6 7,7 9,9 * uwzlędniono tłumienie włókien i spawów Jako parametr jakościowy określa się tutaj tzw. współczynnik FOM, który jest stosunkiem uzyskiwanej dyspersji do tłumienia. Im większy jest współczynnik FOM tym większą skuteczność w kompensacji osiąa włókno. Największe znaczenie moduły kompensacji mają w systemach WDM przy dużych przepływnościach i bezreeneratorowych odlełościach transmisji. Jednak ich stosowanie wiąże się z dużym wprowadzanym tłumieniem, dlateo też tak istotna jest wartość współczynnika FOM. 4. Metody pomiarów dyspersji chromatycznej 4.1 Metoda pomiaru przesunięcia fazy synału Układ do pomiaru dyspersji chromatycznej w/w metodą przedstawiono na Rys. 2 [6]. Tutaj, przestrajane źródło światła o małej szerokości widma wprowadza do testowaneo światłowodu synał o modulowanej intensywności promieniowania. Transmitowany, modulowany synał optyczny jest wykrywany i faza tej modulacji zostaje zmierzona w odniesieniu do fazy elektrycznie modulowaneo synału źródłoweo. Pomiar fazy jest powtarzany w okresie potrzebnym na przetestowanie założoneo zakresu dłuości fal. Przy pomiarach dla dowolnych dwóch nieodlełych dłuości fal, zmiany rupoweo opóźnienia, w, odpowiadające zmianie dłuości fali λ można wyrazić równaniem: φ λ φ λ λ+ λ 2 2 τ 1 12 λ = (5) 36 f m dzie: λ jest środkową dłuością fali, f m jest częstotliwością modulacji wyrażoną w Hz, zaś φ jest fazą zmodulowaneo synału optyczneo w odniesieniu do elektryczneo źródła modulacji wyrażona w stopniach. Dłuość fali jest wyrażana w nm.

5 Przetwarzanie oraz wyświetlanie Elektryczne źródło f Odniesienie Porównanie faz Wzlędne rupowe opóźnienie λ Synał modulujący Odbiornik na fotodiodzie Dyspersja Przestrajane wąskopasmowe źródło promeniowania Modulator intensywności promieniowania Testowane włókno Miernik dłuości fali Rys. 2 Metoda pomiaru dyspersji chromatycznej przy pomocy modulacji i pomiaru przesunięcia fazy synału. Krzywą wzlędneo opóźnienia rupoweo pokazano na Rys. 3. Pionowa podziałka jest określona jako wzlędna, dyż pomiar dyspersji nie wymaa określenia bezwzlędneo opóźnienia, chociaż przy tych samych ustawieniach układu, można zmierzyć również bezwzlędne opóźnienie. W celu ułatwienia interpretacji, krzywa wzlędneo opóźnienia rupoweo jest przesunięta pionowo tak, aby można było określić minimalną wartość bliską zera. (a) 1 Wzlędne opóźnienie rupowe [] (b) Dłuość fali [ µ m] Współczynnik dyspersji chromatycznej [/nm km] Dłuość fali [ µ m] Rys. 3 Pomiar dyspersji chromatycznej światłowodu z przesuniętą dyspersją: (a) wzlędne rupowe opóźnienie, (b) współczynnik dyspersji chromatycznej.

6 Jak wspomniano wcześniej, dyspersja chromatyczna jest zdefiniowana jako szybkość zmian rupoweo opóźnienia przy zmieniającej się dłuości fali. Wynik jest także poprawny jeżeli zaszły zmiany we wzlędnym rupowym opóźnieniu. Równanie (1) przyjmuje postać: 1 d τ Dλ = (6) L dλ dzie D jest to współczynnik dyspersji chromatycznej wyrażony w, τ jest to wzlędne nm km rupowe opóźnienie wyrażone w, zaś L jest to dłuość toru wyrażona w km. Jeżeli fizyczne charakterystyki włókien światłowodowych są spójne wzdłuż toru, łączna dyspersja chromatyczna, wyrażona w /nm, posiada liniowy charakter w funkcji dłuości włókna Aproksymacja pomiaru. Ponieważ na skutek zakłóceń pomierzone rupowe opóźnienie synału może być znacznie zróżnicowane to wartości dyspersji dla określonej dłuości fali są obliczane poprzez dopasowanie do krzywej aproksymacyjnej opisanej równaniami Sellmeier a [6]. Typ równania dopasowujący charakterystykę opóźnienia jest dobierany w zależności od typu mierzoneo światłowodu. Trzyczłonowe równanie Sellmeier a jest używane zwykle dla standardoweo włókna G.652 z nie przesuniętą dyspersją: 2 2 τ ( λ) = A λ + B+ C λ (7) Równanie kwadratowe jest przeważnie używane do określenia opóźnienia we włóknach z przesuniętą dyspersją G.653, G.655: 2 τ ( λ) = A λ + B λ+ C (8) Inne równanie jest używane dla specjalnych przypadków. Pięcio-członowe równanie Sellmeier ma postać: τ ( λ) = A λ + B λ + C+ D λ + E λ (9) Pięć składowych dostarcza więcej stopni swobody, jednakże jest ono bardziej wrażliwe na zakłócenie synału i niestałość parametrów w mierzonej ścieżce optycznej. Nawiasem mówiąc parametry A, B, itd. w powiązaniu z λ są różnie określane w literaturze dotyczącej dyspersji chromatycznej [6] Optymalizacja dokładności pomiaru Dokładności pomiaru dyspersji chromatycznej zależy od parametrów projektowych zastosowanych w układzie pomiarowym. Występuje tutaj wpływ częstotliwości modulującej na stałość pomiaru fazy. Dla zadaneo kroku zmian dłuości fali, dokładność pomiaru będzie malała wraz ze wzrostem częstotliwości modulacji. Dostępne układy moą mierzyć jednoznacznie tylko fazę w zakresie ± 18 stopni. Kombinacja przyjętych dłuości fali i częstotliwości modulacji synału może powodować przekroczenie możliwości pomiaru fazy przez zastosowany układ pomiarowy detektora. W oczywisty sposób mierzona faza, jeżeli znajdzie się w zakresie N x 36 stopni, spowoduje wyenerowanie błędu, dzie N określa liczbę pełnych cykli fazy. Dla określenia jednoznacznej wartości fazy, zmiana dłuość fali musi być tak oraniczona, aby wykrywana faza była w zakresie ± 18 stopni. Niektóre systemy pomiarowe dyspersji chromatycznej, optymalizują w czasie rzeczywistym częstotliwość modulującą, wybierając maksymalne częstotliwości modulujące pozwalające na poprawną detekcję fazy. Określenie dłuości fali jest ważne ponieważ faktyczna zmiana fazy jest proporcjonalna do kroku zmian dłuości fali. W przypadku dy wymaana jest wysoka precyzja używane są układy oparte na zewnętrznie modulowanym przestrajanym laserze. Bardzo dobrze do budowy układów odznaczających się dużą dokładnością filtracji dłuości fali nadają się multipleksery oparte na siatkach Braa, co pozwala na dokładne określenie krzywej rupoweo opóźnienia w funkcji dłuości fali.

7 Również dryft temperaturowy w światłowodzie może przyczynić się do błędu pomiaroweo. Szpule włókna światłowodoweo tworzą bardzo efektywny termometr. Proces zmian dłuości w funkcji temperatury ma odzwierciedlenie w rupowym współczynniku opóźnienia τ i jest określony przez wyrażenie: L τ = τ (1) L dzie τ jest całkowitym rupowe opóźnieniem testowaneo odcinka, L dłuością odcinka a L wydłużeniem włókna pod wpływem temperatury. Ponieważ metoda pomiaru przesunięcia fazy uzależniona jest od czasów przejścia poszczeólnych dłuości fal przez światłowód, to temperaturowe odchyłki moą powodować błędy pomiarów. Aby zminimalizować efekt temperaturowy należałoby wprowadzić dodatkowy wymó stabilizacji temperatury otoczenia przed pomiarem. 4.2 Metoda pomiaru różnicy przesunięcia fazy synału Pomiar różnicy przesunięcia fazy synału, określający opóźnienie rupoweo czasu przejścia, wyznacza wartość dyspersji chromatycznej. Metoda ta nadaje się do stosowania w małym zakresie dłuości fal. Dlateo też wartość mierzonej dyspersji chromatycznej należy przyjmować jako wartość uśrednioną w dostatecznie małym oknie pomiarowym w funkcji dłuości fali. W światłowód kalibrujący i światłowód mierzony jest wprowadzane takie samo spektrum ] wyznacza wyrażenie: nm km dłuości fal - Rys.4 [6]. Wartość dyspersji chromatycznej [ ( ) ' Φλ Φ i λi 12 Dλ = 1 (11) i 36 fm L λ dzie: λ - szerokość widma wokół λ i, Φλ i - różnica fazy synału w światłowodzie mierzonym, ' Φλ i - różnica fazy synału w światłowodzie kalibrującym, fm - częstotliwość modulująca [Hz]. Jeżeli testowany światłowód mierzony jest bez kalibracji, należy L przyjąć jako dłuość testowaneo odcinka minus dłuość odcinka kalibrująceo [km]. Dłuość fali podana jest w [nm] a faza w stopniach. Pomiar dyspersji jest funkcją dłuości fali przy pomiarze wielokrotnym dla kilku dłuości fal. Dokładność modelu i dostosowanie o do krzywej aproksymacyjnej może zostać poprawiona przez dokładne określenie λ, D, S. Pomiar różnicy fazy można przeprowadzać w różnych układach pomiarowych. Wszystkie metody poleają na modulacji synału, różnice poleają w sposobach jeo realizacji. Źródło światła testoweo może być zrealizowane na zasadzie przełączania laserów o różnych dłuościach fal, poprzez filtrowanie widma diody LED czy też zastosowanie przestrajaneo lasera.

8 Mierzony światłowód lub kalibracja Detektor Wzmacniacz Źródło promieniowania Selekcja dłuości fali Generator synału Synał odniesienia Miernik fazy Komputer Kontrola Oscylator niskoczęstotliwościowy Wzmacniacz kluczujący Rys. 4 Metoda pomiaru dyspersji chromatycznej na zasadzie pomiaru różnicy przesunięcia fazy synału. 5. Metoda pomiarowa użyta do badań dyspersji Przedstawione w pkt. 4 metody pomiarowe należą do metod stacjonarnych. Są precyzyjne, redukują wewnętrzny chirp układu pomiaroweo jednak nie nadają się do pomiarów w warunkach polowych. Metoda pomiaru opóźnienia impulsu jest klasyczną metodą pomiarową opartą na zmianach chwil powrotu impulsu dla kilku dłuości fal optycznych. Metoda ta jest stosowana przy pomiarach światłowodów jednomodowych i wielomodowych, i nadaje się do pomiarów w warunkach polowych. Do pomiarów dyspersji chromatycznej w polu użyto przenośneo miernika dyspersji chromatycznej MW976D/D1 firmy Anritsu. Dyspersja chromatyczna odnosi się do zjawiska poleająceo na różnicy w opóźnieniu różnych dłuości fali we włóknie optycznym. Zodnie z tą definicją impulsy optyczne o różnych dłuościach fal, w przypadku MW976D/D1 są to impulsy o czterech dłuościach fal: λ = 131 nm, 141 nm lub 145nm, 155 nm, 1625 nm, są wprowadzane do światłowodu, propaują przez włókno optyczne i mierzone są różnice w ich czasie przybycia do miernika po odbiciu od końca światłowodu (odbicie Fresnela) rys. 6, 7. MW976D/D1 Mierzony światłowód Koniec światłowodu Rys. 5 Różnice w czasie przybycia impulsów o różnych dłuościach fali [7].

9 P Rys. 6 Różnice w czasie przybycia impulsów o różnych dłuościach fali - pomiar. t W pomiarze wybiera się dłuość fali odniesienia, dla której najdokładniej znany jest rupowy współczynnik załamania w rdzeniu mierzoneo światłowodu. Dla tej dłuości fali mierzona jest dłuość światłowodu a następnie jednostkowy czas przejścia impulsów optycznych o τ λ [/km]. różnych dłuościach fali ( ) Do wartości: ( 131 nm) τ, τ ( 141 nm lub 145 nm), τ ( 155 nm) i τ ( 1625 nm) uzyskanych przez pomiar używa się dopasowania odpowiednimi formułami matematycznymi równaniami Selmeier a - opisanymi w pkt dτ ( λ) Zróżniczkowanie krzywej aproksymacyjnej uzyskanej z wyrażeń (7), (8), (9) w d λ zależności od typu światłowodu, daje w wyniku wartość współczynnika dyspersji chromatycznej (1). ( ) 8 Opóźnienie jednostkowe [/km] Dłuość fali [nm] Rys. 7 Opóźnienie jednostkowe w funkcji dłuości fali - pomiar, tutaj dłuość fali odniesienia 145 nm. dd( λ) Dalsze różniczkowanie daje w wyniku nachylenie dyspersji. Przemnożenie współczynnika dλ D λ przez dłuość światłowodu L daje w wyniku tzw. dyspersję całkowitą włókna dyspersji ( ) [/nm].

10 6. Wyniki pomiarów dyspersji Pomierzono dwa włókna G.652 na trasie liczącej 37 km, na której do reeneracji tłumienia należałoby zastosować wzmacniacze EDFA. Mierzone włókna były wyprodukowane na początku lat 9. Pomiary dyspersji chromatyczne wykonano przyjmując dłuość fali odniesienia λ = 131 nm, przyjęto rupowy współczynnik załamania n = W Tabeli 2 przedstawiono wyniki pomiarów współczynników dyspersji chromatycznej [ /nm km ] oraz całkowitej dyspersji [/nm] (iloczynu dyspersji i odlełości D L ) dla badanej trasy. Wyniki przedstawiono dla trzech dłuości fal λ: 153 nm, 155 nm i 1565 nm obejmujących zakres działania wzmacniaczy EDFA i multipleksację falową w paśmie C - ITU-T G.692 [8]. Tabela 2 Wyniki pomiarów współczynnika dyspersji i całkowitej dyspersji trasy. Współczynnik dyspersji D [ /nm km ] Całkowita dyspersja trasy D L [/nm] 153 nm 155 nm 1565 nm 153 nm 155 nm 1565 nm Średnia wartość współczynnika dyspersji całej trasy, dla λ = 155 nm, wynosi D = 16.9 [ /nm km ] i jest wartością typową dla światłowodów G.652. Zero dyspersji, dla dwóch włókien trasy, wypada w zakresie zodnym z zaleceniem G.652 dzie, dla tych światłowodów, zero dyspersji powinno zawierać się w przedziale nm. Nachylenie dyspersji w zerze dyspersji jest również poprawne, dyż jest mniejsze od.93 /nm km [2]. Znając wyżej wymienione wielkości można świadomie zastosować odpowiednie schematy kompensacji dyspersji i przeprowadzić dalekosiężną transmisję nawet przy prędkości transmisji 1 Gbit/s w jednym kanale optycznym systemów WDM dla określonej trasy światłowodowej. Literatura 1. M. Marciniak, Łączność światłowodowa, WKiŁ Warszawa, Zalecenie ITU-T G.652, Characteristics of a sinle-mode optical fibre cable, J. Siuzdak, Wstęp do współczesnej telekomunikacji światłowodowej, WKiŁ Warszawa, Zalecenie ITU-T G.655, Characteristics of a non-zero dispersion shifted sinle mode optical fibre cable, Materiały firmy Lucent Technoloies, Dispersion Compensation Modules, Denis Derickson Editor, Fiber Optic Test and Measurement, Hewlett Packard, Materiały firmy Anritsu, Reflektometr MW976D/D 1, Zalecenie ITU-T G.692, Optical Interfaces for Multichannel Systems with Optical Amplifiers, 1998.