Książę Borislaw z Borzysławia Słowianin znany z niemieckiej sławy, Borislaw słynnej sławy

Transkrypt

1 Paweł Wasiak Książę Borislaw z Borzysławia Słowianin znany z niemieckiej sławy, Borislaw słynnej sławy 1

2 Na terenie gminy Tychowo, w powiecie białogardzkim położona jest miejscowość o nazwie Borzysław, przed 1945 rokiem zwana jako Burzlaff. Jak podaje historia rodu von Versen, Conrad von Versen z Meklemburgii przybył do Modrolasu około 1300 roku. Był on doradcą księcia Bogusława IV z dynastii Gryfitów księcia pomorskiego, szczecińskiego i wołogoskiego. W kolejnych latach, von Versenowie weszli w posiadanie Borzysławia. Jako, że przybyli na ten region Pomorza około 1300 roku, po zajęciu tej ziemi przez księcia Bogusława IV, to zajmując od razu Modrolas, a dopiero potem z nadania księcia, a następnie Borzysław, musieli znać historię i przekazy na temat powyższych miejscowości. Conrad von Versen - Pan z Borzysławia i Modrolasu, był bardzo dobrym doradcą wojskowym księcia Bogusława IV i tak zacny i pomocny księciu rycerz wybrał sobie za swoje zasługi miejscowość Modrolas, a następnie Borzysław (zajęli te miejscowości zaraz po podbojach Bogusława IV). Dzisiaj ktoś by mógł powiedzieć: jedna miejscowość leży w samym lesie zaledwie kilka domów, a druga wioska po PGR rowska. Ktoś żyjący w obecnych czasach mógłby mu zarzucić, że: rycerzu mogłeś wybrać lepiej, książę wówczas za Twoje zasługi zgodziłby się na lepsze dobra. Dlaczego w takim razie Conrad wybrał Modrolas i Borzysław? Jak wspomniałem powyżej, von Versenowie zajmując Mandelatz i Burzlaff, musieli znać ich wcześniejszą historię i symboliczne znaczenie dla książąt pomorskich. Historia rodu von Versen spisana w 1909 roku wspomina, że Borzysław był zwany jako Borislaw gdy Conrad przybył z Meklemburgii około 1300 roku. Nazwa ta w kolejnych wiekach, XV i XVI brzmiała jako Burrislaw, Burrischlaw, Burschlaw, a w 1523 roku opisana została jako Burgslaff. Ostatecznie po zniemczeniu tych terenów pozostała do 1945 jako Burizlaff i Burzlaff. Versenowie znając źródło nazwy tej miejscowości opisali, że pochodzi ona od wedyjskiego słowa, oznaczającego człowieka z plemienia Wenedów (plemię 2

3 z I-IV w. n. e., określenie Słowian przez Germanów). Wśród Słowian wiele wiosek nazwanych zostało od nazw ich ludzi. Wspominano z Borzysławia: Słowianin znany z niemieckiej sławy, Borislaw słynnej sławy. Dnia roku u cesarza na dworze, na przyjęciu, spotykają się m.in. Cesarz Niemiec William II, generał III Armii Max von Versen potomek Conrada z Versen Pana z Borzysławia i Modrolasu, jego żona Alice Bryan Clemens Pani z Borzysławia i Modrolasu i jej słynny kuzyn, pisarz Mark Twain. Za pewne Alice została przedstawiona wcześniej cesarzowi jako: słynna baronowa, Pani z Borzysławia i Modrolasu, a jej tytuł dla cesarza musiał mieć znaczenie mocno symboliczne i mógł się odnosić do sławnych postaci z Modrolasu i Borzysławia, sprzed przybycia Conrada von Versen do tychże miejscowości. Zapewne chodziło o czasy słowiańskie, przed wprowadzeniem chrześcijaństwa na Pomorzu, a postacie te musiały być słynne w czasach przed Świętym Cesarstwie Rzymskim (od 1254 roku) oraz przed Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego (od 1441 roku). Musiało tutaj chodzić o człowieka wielkiej sławy, szacunku w dawnych Niemczech, a zarazem o człowieka, który siał postrach wśród plemion słowiańskich musiał być wybitnym wojownikiem, strategiem i mężem stanu z niebywałą odwagą. Tą postacią mógł być tylko Bolesław Chrobry! Skandynawskie sagi z przełomu XII/XIII w. podają, że imię Burisleif (Burysław), to imię legendarnego króla Słowian z wydarzeń, które rozegrały się pod koniec X wieku. Burysław poślubił córkę króla Danii, Tyrę. Miał z nią 3 córki, tj.: Gunhildę (żona Swena Widłobrodego), Astrydę i Geirę. Więc imię Burislaf (Burisleif) jest zniekształceniem imienia Bolesław, a opisany w sagach książę, to połączenie dwóch polskich władców: Mieszka I i Bolesława I (Chrobry). Von Versenowie, którzy przybyli do Borzysławia w XIV w. podali, że nazwa tej wsi pochodzi od wedyjskiego słowa, oznaczającego człowieka z plemienia Wenedów. Rzymski historyk Tacitus nazywał Peucinów, Wenedów, 3

4 Fennamów, Germanów, Sarmatów, jako Bastarnae Bastarnowie, czyli lud celtycki z dzieł Diodora, Polibiusza i Tytusa Liwiusza. Autorzy antyczni wspominają ich już w III w. p. n. e., Bastarnowie migrowali z Jutlandii do Kujaw, Mazowsza, Podlasia, ok. 230 r. p. n. e. osiedlili się w Mołdawii, a w I i II w n.e. walczyli z Cesarstwem Rzymskim (bitwa nad Cibricą). Tacitus nie widział różnic pomiędzy tymi plemionami. Gotycki historyk Jordanes (550 n.e.) w swoim referacie Getica twierdził, że Veneti Wenedowie byli zaludnionym państwem, których domy zaczynały się od źródeł rzeki Wisła i zajmowali wielkie połacie ziemi. Pisał on również, że Wenedowie byli przodkami Słowian południowych (Sclaveni) i Antów. Dalej Jordanes dzielił ich na Słowian północnych z Dniestru i Antów wschodnich Słowian. Historycy, rzymski Pliniusz Starszy i Jordanes mówili, że grupa nazywana Sarmaccy Wenedowie zamieszkiwała na wybrzeżu Bałtyku. Tacitus twierdził również, że Wenedowie czerpali głównie z sarmackich sposobów, a Sarmaci mieszkali w wagonach furgonach, lub na grzbietach końskich. Opisy Tacitusa mogą mieć również zastosowanie do ich powinowatych, starożytnych Scytów, którzy mieszkali na Krymie i stepach Morza Czarnego. Dawniej w Skandynawii na wszystkich Słowian mówiono Goci. Szczególnie ważni w tej konfederacji Słowiańsko Gockiej byli Wandalowie. Sami Wikingowie nazwali Zachodnich Słowian Wenedami, a w sagach skandynawskich władcą Polan, czyli Wendów był wielkiej sławy, potężny Burisleif. Zatem świadkowie tamtych wydarzeń tak musieli zapamiętać Bolesława Chrobrego. Sagi wielokrotnie wymieniały króla Burysława Burizlafr Burizleifr Burisleifus. W późniejszym czasie, gdy ludzie zapisywali sagi mogli już nie wiedzieć, czy chodzi o Bolesława Chrobrego, czy też o Mieszka I. Więc pisali Burisleif władca Wendów. A sam lud Wenedów zamieszkiwał ziemie nad Bałtykiem już w czasach rzymskich (I-IV w. n. e.). Czyli Burislaf oznaczał kogoś trzymającego tytuł Burislaf z Wendland. Czyli wiemy, że imię Bolesława I Chrobrego było wielokrotnie zniekształcane, w zależności od ludów, które miały z nim do czynienia, lub posiadały stare przekazy na jego temat. Kolejnym przykładem brzmienia imienia Chrobrego są tzw.: królewskie monety Bolesława Chrobrego. A jego denary zawierały z obu stron tytuł Rex Bolizlavus Król Bolesław. Same monety były związane z uroczystością koronacyjną Bolesława Chrobrego w 1025 roku. 4

5 Uczony Zygmunt Zakrzewski odczytał zapis z monet jako: REX BOLIZLAS D[omin]VS oraz REX BOLIZAZ DVX Bolesław Chrobry portret Michał Bylina 5

6 Drużyna Bolesława portret Michał Bylina By w pełni zrozumieć obecności Bolesława Chrobrego Borislawa Burislafa na terenie obecnej gminy Tychowo, w pow. białogardzkim, musimy zajrzeć do historii rodu von Kleist, który to był w posiadaniu Dobrowa k. Tychowa. Podobnie jak von Versenowie, von Kleszcze musieli znać wcześniejszą historię Dobrowa w czasach słowiańskiego Pomorza. Ich przodek Klest de Densin, potomek Klestów z Pomorza o rodowodzie szlacheckim, osiadł w XIII w., w okolicach Białogardu, w pobliżu bogatej rezydencji księcia Przybysława Meklemburskiego z Białogardu. Historia Kleszczów wspomina, że nazwa miejscowości Dobrowo w najwcześniejszych dokumentach brzmiała jako Duże i Małe Dobberowe, Dobry, a nazwa ta może pochodzić od słowiańskiego słowa dub, czyli Dąb. Świadczy to o rodowodzie ludzi zamieszkujących ten teren w czasach słowiańskich, gdyż arabskie Dubara pochodzi od słowiańskiego Dubrovnik, to od słowiańskiego Dub Dąb i Dubrava las dębowy, a miejsce o rodowodzie 6

7 królewskim. Tak jak drzewo dębowe jest uhonorowanie przez wiele narodów, jako król lasu. Moglibyśmy otrzymać nazwę Dobrowa jako Królewskie Dobro, a nazwa Dubrava Dobrowo może także symbolizować matkę Bolesława Chrobrego, tj.: Dobrawę Dubrówkę. Czyli w języku słowiańskim matka Chrobrego nazywała się Dobrawa, a w języku niemieckim Dobra. Tak jak imię Krak prawdopodobnie pochodzi od słowa krakula, co oznacza zespół sędziowski lub od słowa krak, co oznacza drzewo dąb i sugeruje to o genealogii i rodowodzie i oba sugerują pochodzenie ten, który przewodzi, ojcowski nad wszystkim. Wiemy także, że w XI w. duży gród najbliżej położony Borzysławia, to Białogard, który przekształcił się w ośrodek władzy książęcej. Ziemia białogardzka sięgała "do granic Pomorzan z Polanami wraz z głuszą zawartą w tych granicach." Stare grody popadły w zapomnienie i do XIII wieku zostały opuszczone. W okolicach Białogardu było 11 osad otwartych. Przed przybyciem biskupa Ottona z Bambergu na tych ziemiach nie było chrześcijaństwa i biskupstwa. Pierwsze misje chrystianizacji Pomorza odbyły się w X wieku, a wg biskupów wiara Słowian, to pogaństwo. Słowianie zapewne widzieli w tym prawdziwe zagrożenie, ponieważ osadnictwo niemieckie na Pomorzu było poprzedzane chrystianizacją, czyli późniejszym wyparciem lub wymordowaniem Słowian z Pomorza, a chrystianizacja Pomorza, to konsekwencja chrztu Polski w 966 roku przez księcia Polan, Mieszka I. W X wieku władze nad całym Pomorzem od Wisły do Odry, objął Mieszko I. Wprowadzenie nowej wiary na Pomorzu odbywało się za pomocą miecza i najazdów. Bolesław Chrobry zacięcie próbował łamać opór słowiańskich pogan, a latem i jesienią 1102 roku Bolesław III Krzywousty przeprowadza najazd na Białogard i zdobywa tę potężną twierdzę na Pomorzu. Wydarzenie to wywołało przerażenie w całym regionie pomorskim. W roku 1105 ( a więc znacznie wcześniej od uzyskania praw miejskich) podczas najazdu Bolesława Krzywoustego na Pomorze zdobywał on miasta i zamki, a z samego Białogardu wywieziono podobno nieprzebrane łupy. 7

8 Poniżej Bolesław III zdobywa Białogard (Rycina przedstawia oblężenie Białogardu przez Bolesława Krzywoustego. Staloryt pochodzący z dzieła Leonarda Chodźko La Pologne historique, litteraire et monumentale, XIX w. ) Zaznaczyć również trzeba, że przed chrystianizacją Pomorza, Słowianie nie znali bowiem kradzieży ani oszustwa i nie zamykali swoich domów ani niczego w nich. Kiedy więc biskup Otto przybył i skrzynie swoje zamykał wielkimi kłódkami wydawało im się to dziwne i tak dowiedzieli się, że wśród chrześcijan są złodzieje, których karze się wieszając na szubienicy. To tylko wzmacniało ich opór wobec nowej religii. Wręcz oświadczyli iż nie wymagają nawracania gdyż ich obyczaje były i są o wiele lepsze niż chrześcijan. W roku 1124 Otto przybył do Białogardu, w którym przez kilka dni przebywał i nauczał lecz bezskutecznie gdyż elita miejska nie zaakceptowała nakazu księcia o przyjęciu nowej wiary. W Białogardzie nie doszło w roku 1125 do chrztu słowiańskich mieszkańców. W roku 1234, a więc po 109 latach, zezwolono na osiedlenie się Niemców w mieście, a po dalszych 65 latach nadano Białogardowi, w którym istniała większość niemiecka, prawa miejskie. W obu miastach szybkość 8

9 osadnictwa niemieckiego była wyraźnie zbliżona (79 i 65 lat.) dr Wincenty Raczkowski. Zatem w okolicach Białogardu odbyło się zapewne wiele najazdów przez Bolesława Chrobrego i III Krzywoustego. Prawdopodobnie przed najazdem na Białogard mógł obozować na terenie dzisiejszej miejscowości Borzysław, stąd też może pochodzić nazwa tej miejscowości. Warto wspomnieć, że na terenie dzisiejszego cmentarza w Tychowie, znajdował się pomnik boga Trygłava (tamtejszy głaz), zatem nie mogło to ujść uwadze Bolesława przy organizacji najazdów na Pomorze, by niszczyć wszelkie miejsca pogańskich wierzeń przy chrystianizacji ziemi białogardzkiej. A w pamięci mieszkańców na długo zachował się przekaz z Borzysławia, tj.: Słowianin znany z niemieckiej sławy, Borislaw słynnej sławy Bolesław Chrobry jako chłopiec był gościem zakładnikiem na cesarskim dworze. Poznał tam niemieckich dostojników świeckich i duchowych, z pewnością władał też językiem niemieckim. Prawdopodobnie rządził już przed śmiercią ojca, na południu. Przed 990 rokiem Chrobry miał już trzecią żonę księżniczkę Emnildę córkę księcia Dobromira. Była to najbliższa sercu Chrobrego żona, a jedną z teorii było, że państwo Dobromira znajdowało się na Pomorzu. W roku około 1007 po najeździe Chrobrego na arcybiskupstwa magdeburskie i na skutek wojny polsko niemieckiej Chrobrego i Henryka, Pomorze Zachodnie uniezależniło się od Polski. W tym samym roku król niemiecki przyjął na swoim dworze w bawarskiej Ratyzbonie posłów Wieletów, księcia Jaromira oraz pogańskich Wolinian. Królowi przedstawiono, że wojna z polskim Bolesławem jest nie do uniknięcia, a sam Chrobry to wspólny wróg cesarstwa i Wieletów. W roku 1025, 18 lub 23 kwietnia (Wielkanoc lub dzień św. Wojciecha), Bolesław przyjął na swą głowę królewską koronę. Został królem, a Polska została królestwem. Polska wchodzi do historii na wieki, a sam Bolesław Chrobry - Wielki umiera zaraz po koronacji, 17 czerwca 1025 roku. Z pewnością został sławnym Słowianinem. Stworzył dla następnych pokoleń Polaków imperium środka: pomiędzy Cesarstwem Wschodu (Bizancjum) i Zachodu (Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego). Dla innych Polaków stał się polskim, słowiańskim Karolem Wielkim symbolem wielkiej Polski. 9

10 Czy dla mieszkańców obecnego pow. białogardzkiego Bolesław Chrobry lub III Krzywousty może być ich słynnym, legendarnym królem Arturem, który wyciągnąłby swój miecz z głazu Trygław na terenie dzisiejszego cmentarza w Tychowie, by zostać królem i twórcą polskiej potęgi? Tak jak przodkowie Chrobrego, Sarmaci w Bitwie pod Hadrianopolisem w 378 r. n.e., pokonali Cesarstwo Rzymskie, Dajbog i Stribog wyciągnęli ciało cesarza rzymskiego Walensa z budynku podpalonego przez Gotów. Przez chwilę stali w kręgu wokół zabitego 9 władcy. Następnie Svarog umieścił miecz w ziemi, reprezentując sarmackich bogów wojny (Jarilo i Triglav). I ten atrybut legendy mógłby być spełniony, bo Goci wybudowali kamienne kręgi na Pomorzu, m.in. w Grzybnicy przed Bobolicami, przypominające miniatury Stonehenge, magiczne miejsce, gdzie rzekomo spotyka się energia Wszechświata z energią Ziemi. I tak jak król Artur miał swój Avalon, a Wandalowie na Pomorzu mieli swoje mandleti Modrolas miejsce otoczone modlitwą. I tak jak Chrobry musiał odwiedzić te miejsca swoich słowiańskich przodków Gotów Wandalów na Pomorzu. Kamienne Kręgi Grzybnica. 10

11 Czy też Hugo Butyr van Arkel, który był protoplastą arcypolskiego rodu Dołęgów, dowódcą wojsk Krzywoustego na Prusaków, a potomkiem słynnego Króla starożytnej Troi. Tak jak miecz króla Artura, tj.: Excalibur ma sarmackie źródło. Starą nazwą dla niego jest Caliburn (biała stal), a pochodząca od słowa chalybus (stal) i eburnus (biały). Plemię sarmackich kowalów z Kaukazu było znane jako Kalybes, co sugeruje, że sama nazwa miecza Artura jest związana z wojownikami zza mórz. Lucius Artorius Castus i jego sarmaccy rycerze, to w rzeczywistości Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu, którzy walczyli w zmontowanym oddziale, niosąc ze sobą wietrzny baner smoka. Tak jak Czerwony Gryf, to symbol panującej na Pomorzu dynastii Gryfitów, mógłby doskonale wpasować się w kolejny atrybut legendy jako sarmacki smok zwycięstwa. 11

12 Mapa z 1789, pow. białogardzki, cyfrowe biblioteki. Autor: Paweł Wasiak, Szczecin, r. 12

13 Bibliografia: 1. Arabian Nights, in 16 volumes: Volume II, Cosimo, Inc., 1 gru 2008, 2. Dzieje Polski, Tom 1 do 1022 Skąd nasz ród, Andrzej Nowak, 2014, 3. Gardens of the Gods: Myth, Magic and Meaning, Christopher McIntosh I.B.Tauris, 29 paź 2004, 4. saga-o-wikingach-z-jomsborga-jomsvikingasaga, 5. saga-o-wikingach-z-jomsborga-jomsvikingasaga, 6. pdf, Kobiety w dynastii Piastów: Rola społeczna piastowskich żon i córek do połowy XII wieku - studium porównawcze, Grzegorz Pac, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika,

14 14