Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Brusy do roku 2020

Transkrypt

1 Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku 2020

2 Opracwanie dkumentu Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku 2020 zstała wypracwana przez Zespół Rbczy ds. Aktualizacji Strategii Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy. Skład Zespłu: Przewdniczący: Zastępca Przewdnicząceg: Asystent Aktualizacji Strategii: Witld Osswski Krzysztf Gierszewski Ewa Mchl Człnkwie: Jacek Bruski Olgierd Chylewski Jacek Dmzych Jan Gadzała Marek Jażdżewski Zbigniew Lemańczyk Pitr Napiątek Michał Przytarski Marila Rdzeń Rbert Skórczewski Paweł Wlter Krdynatr: Mariusz Czepczyński 2

3 Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku 2020 SPIS TREŚCI: 1. Wstęp 2. Prces aktualizacji Strategii 3. Tendencje przemian i analiza SWOT Miasta i Gminy Brusy 3.1. Spłecznść 3.2. Przedsiębirczść 3.3. Natura 4. Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku Wizja 4.2. Prirytety, cele strategiczne i szczegółwe 5. System wdrażania Strategii Prgramy Operacyjne na lata Oświata i wykształcenie 5.2. Sprt i turystyka 5.3. Bezpieczeństw 5.4. Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie 5.5. Mieszkania i rewitalizacja 5.6. Drgi i infrastruktura 5.7. Rlnictw i chrna śrdwiska 5.8. Wsparcie przedsiębirczści 5.9. Prmcja, kultura i tżsamść 3

4 1. Wstęp Przedstawiamy Państwu Strategię Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku Niniejsze pracwanie jest aktualizacją Strategii Rzwju Spłeczn-Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy przygtwaneg w 2000 rku. Celem przygtwanej strategii jest kreślenie kierunków, w jakich chcemy alby zmieniała się nasza Gmina i Miast w nadchdzących latach, spełniając czekiwania mżliwie największej liczby mieszkańców, zarówn becnych, jak i przyszłych. Chcemy świadmie i kmpetentnie sterwać zachdzącymi w Brusach prcesami, które mają służyć realizacji długfalwych celów strategicznych, zgdnych z przyjętą wizją. Wspólnie z mieszkańcami i zgdnie z zasadami zrównważneg rzwju kreślamy kierunki tych przekształceń, ptymalnie wykrzystując walry i zasby Miasta i Gminy. Strategia pzstaje kmprmisem pmiędzy różnymi grupami interesów. Ma przyczynić się d krdynacji działań pdejmwanych z inicjatywy różnych grup mieszkańców i pdmitów, w spsób, który zapewni efektywne wykrzystanie mżliwści i ptencjału i wielstrnne krzyści. Chcemy także, aby niniejsza Strategia stała się pdstawą wyznaczania innych planów związanych z gspdarką przestrzenną i planami sektrwymi. Prces aktualizacji Strategii raz dpaswywania jej d nwych uwarunkwań wynika z dynamiki prcesów spłecznych i gspdarczych, zachdzących w Plsce i Eurpie pd kniec XX i na pczątku XXI wieku. Zmiany, wynikające z wejścia Plski d Unii Eurpejskiej w 2004 rku, refrmy administracyjnej z 1999 rku, a także inne dkumenty prgramwe, zwłaszcza Strategia Rzwju Wjewództwa Pmrskieg, Nardwy Plan Rzwju i Strategia Lizbńska, stawiają liczne, nwe wyzwania przed mieszkańcami i samrządem, d których należy przystswać zapisy zawarte w dkumentach prgramwych Miasta i Gminy. Zachdzące w Mieście i Gminie Brusy przemiany demgraficzne, spłeczne, a także gspdarcze i kulturwe, wymuszają dstswanie lkalnych planów rzwju d nwych zjawisk, takich jak narastające wzrastająca mbilnść mieszkańców i migracje, praktyczny zanik bezrbcia, twarcie rynków pracy raz zmian stylów życia i czekiwań mieszkańców. Miast i Gmina wkrczyły w klejne tysiąclecie, któreg pczątek charakteryzuje się dynamicznym pstępem technlgicznym, głębkimi prcesami glbalizacyjnymi raz niesptykanym wcześniej tempem tych zmian. Nie pzstają ne bez wpływu na śrdwisk spłeczne i gspdarcze, w którym żyją mieszkańcy Brus i klic. Człnkstw Plski w Unii Eurpejskiej stawia przed nami nwe wyzwania i stwarza nwe mżliwści. Dstępne fundusze strukturalne są wielką szansą na rzwój lkalny. Birąc pd uwagę aktualne warunki eknmiczne, spłeczne i plityczne raz czekiwania mieszkańców należał zweryfikwać przyszłą wizję miasta, prirytety raz wyznaczyć cele rzwju lkalneg. Naszym zadaniem był wyznaczenie celów i wskazanie metd ich realizacji, przy wykrzystaniu ptencjału spłeczneg i gspdarczeg raz bgactwa kulturweg i przyrdniczeg. Prezentwana Strategia wyznacza główne kierunki rzwju Miasta i Gminy Brusy, wśród których za szczególnie ważne uznaliśmy: pprawę jakści życia mieszkańców, wspieranie przedsiębirczści raz chrna zasbów przyrdniczych. Syntezy istniejących dkumentów, analizy kierunków przemian raz publiczne debaty i dyskusje, stały się pdstawą d przedefiniwania wizji rzwju, prirytetów, celów strategicznych i szczegółwych raz prgramów peracyjnych. Głównymi twórcami Strategii są mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy, albwiem niniejszy dkument pwstawał we współpracy z przedstawicielami śrdwisk reprezentujących wszystkie sfery życia miasta raz zaintereswanymi mieszkańcami. Liczymy na dalszy aktywny udział mieszkańców, rganizacji, 4

5 przedsiębirców i wszystkich zaintereswanych śrdwisk w realizacji Strategii Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku Strategia nie jest zapisem życzeń czy marzeń, ani listą zadań własnych urzędu. Wskazuje na ptymalne kierunki rzwju, zaś plany peracyjne pkazują, jak zakładane cele będziemy realizwać. Stawiamy sbie ambitne i daleksiężne cele, wyznaczamy narzędzia ich realizacji i wierzymy, że wprwadzenie w życie Strategii przyczyni się d trwałeg, harmnijneg, zrównważneg i efektywneg rzwju Miasta i Gminy Brusy. Chcemy, żeby nasza gmina była zamżną, przyjazną gminą, w którym dbrze się mieszka, pracuje i wypczywa. Dłżymy starań, aby Brusy rzwijały się harmnijnie, najlepiej wykrzystując swje walry i mżliwści, eliminując graniczenia i zagrżenia. 5

6 2. Prces aktualizacji Strategii W celu rewizji zapisów Strategii Rzwju Spłeczn-Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy z 2000 rku i aktualizacji dkumentu Burmistrz Brus pwłał Zespół Rbczy ds. aktualizacji Strategii Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy. Przedmitem prac zespłu była analiza pszczególnych bszarów życia Miasta i Gminy, w tym szczegółwej analizy SWOT. W parciu zasadę partnerstwa spłeczneg, w pracach nad aktualizacją Strategii wzięli także udział przedstawiciele śrdwisk bizneswych, spłecznych raz mieszkańcy Miasta i Gminy. W pracach nad aktualizacją Strategii brał udział łącznie pnad 1100 mieszkańców Miasta i Gminy Brusy, c stanwi niespełna 10% wszystkich mieszkańców. Tak wyski stpień zaangażwania lkalnej spłecznści w twrzenie Strategii Rzwju świadczy dużym i rzadk sptykanym pzimie dpwiedzialnści mieszkańców za przyszły rzwój gminy. W pracach nad Strategią wzięli udział przedstawiciele rganizacji gspdarczych i spłecznych, urzędnicy, radni, przedsiębircy, uczniwie. W ramach prac przygtwawczych zrganizwaliśmy debatę strategiczną w Zesple Szkół Pnadgimnazjalnych w Brusach, debatę publiczną raz wywiady z kluczwymi liderami lkalnymi Miasta i Gminy. Szczególnie ważnym elementem spłecznych knsultacji była przygtwana ankieta, dstępna w wielu punktach na terenie Miasta i Gminy raz na strnie internetwej Urzędu Miejskieg. Łącznie pracwan pnad 1000 ankiet. W knsekwencji sfrmułwane zstały prpzycje celów strategicznych, celów szczegółwych raz wskazania i rekmendacje dla przygtwywanych spsbów wdrażania Strategii pprzez Prgramy Operacyjne. Ważnym elementem prcesu twrzenia Strategii Rzwju Miasta i Gminy Brusy była aktywizacja młdszeg pklenia mieszkańców, którzy w niedległej przyszłści będą beneficjentami pdejmwanych w najbliższych latach działań. W prace nad aktualizacją Strategii włączyli się także najmłdsi mieszkańcy gminy, którzy swje wizje miasta i gminy Brusy w przyszłści wyrażali w knkursie plastycznym Brusy Mje miast, mja gmina w XXI wieku. W parciu uzyskany materiał Zespół Rbczy ds. aktualizacji Strategii Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy dknał stateczneg wybru celów raz sfrmułwał listę 9 Prgramów Operacyjnych. W statnich 7 latach zrealizwan wiele zadań z pprzedniej strategii. Prezentwana, zmdyfikwana Strategia rzwija i uzupełnia zapisy strategii z 2000 rku. Zmiany dtyczą przede wszystkim sfrmułwania zasadniczych celów i wizji, ich knkretyzacji raz wyraźneg ddzielenia planwania strategiczneg d peracyjneg, przy nieznacznych zmianach merytrycznych. Przefrmułwaniu uległ zarówn cel kierunkwy, jak i wizja miasta. Skróceniu uległ zapis wizji, graniczn liczbę zasadniczych prirytetów z pięciu d trzech raz wyraźnie zmniejszn liczbę celów strategicznych. Ddatkw, trzy pzimy celów kreślnych w 2000 rku zastąpin celami strategicznymi i szczegółwymi. Odeszliśmy także d wariantów realizacji, skupiając się na wszystkich najważniejszych celach, kniecznych d realizacji i prawidłweg funkcjnwania Miasta i Gminy. Zaktualizwany dkument wyznacza jasną i zwięzłą wizję rzwju Miasta i Gminy Brusy raz w spsób jednznaczny kreśla prirytety i cele, które w ciągu najbliższych lat chcemy siągnąć. Realizacji tak wyznacznych celów służyć będą Prgramy Operacyjne, Przedsięwzięcia i Zadania, ściśle pwiązane z Wielletnim Planem Inwestycyjnym. 6

7 3. Tendencje przemian i analiza SWOT Miasta i Gminy Brusy Zachdzące w statnich latach dynamiczne zmiany spłeczne i gspdarcze wpływają pśredni i bezpśredni na kierunki, szanse i mżliwści rzwju lkalneg gmin w Plsce. Prceswi temu twarzyszą także nwe jakściw zagrżenia i nwe ścieżki rzwju. Tendencje przemian są pdsumwane przez jedną z pdstawwych metd analitycznych, wykrzystywanych d ceny i walryzacji lkalneg ptencjału i rzwju. Analiza SWOT 1, plegająca na ewaluacji strn mcnych i słabych, którymi becnie cechuje się Miast i Gmina z przyszłymi, mżliwymi szansami i zagrżeniami, jest częst wykrzystywana w planwaniu strategicznym. W 2000 rku, w ramach Strategii Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brusy, przygtwan cenę ptencjału Miasta i Gminy, której syntezą był zestawienie mcnych i słabych strn raz szans rzwjwych i zagrżeń. Przedstawine pniżej zestawienie pwstał w wyniku syntezy zarówn przygtwanej w 2000 rku analizy, jak i prac Zespłu Rbczeg, dyskusji i sptkań, rganizwanych w 2007 rku. Celem przeprwadzenia analizy SWOT jest kreślenie zasadniczych czynników warunkujących rzwój miasta raz mżliwych kierunków jeg dalszeg przekształcania. Strategia pwinna dążyć d takieg sfrmułwania wizji, misji i celów, aby najlepiej mżliwe spżytkwać mcne strny miasta, minimalizwać jeg słabści, wykrzystać nadarzające się szanse raz uniknąć ptencjalnych zagrżeń. Gmina Brusy płżna jest w płudniwej części wjewództwa pmrskieg, w pwiecie chjnickim, na bszarze Ziemi Zabrskiej. Miast i Gmina Brusy zajmują niespełna 401 km 2, c plasuje ją wśród trzech największych gmin na terenie wjewództwa pmrskieg, bk Miasta i Gminy Miastk raz Gminy Chjnice. Grunty rlne zajmują k. 31 % pwierzchni, lasy 56 %, zaś wdy pwierzchniwe 6,5 %. Obecnie gmina składa się z 23 słectw i 2 siedli na terenie miasta Brusy Spłecznść Pdstawwym atutem miasta czy gminy jest spłecznść lkalna, będąca pdmitem wszelkich działań charakterze spłecznym czy gspdarczym. Stan, struktura, aktywnść i aspiracje mieszkańców są zasadniczymi czynnikami, które bezpśredni wpływają zarówn na kierunki dalszeg rzwju miasta, jak i na mżliwści realizacji zakładanych celów. W Mieście i Gminie Brusy pd kniec 2007 r. mieszkał sób, z czeg 4762 w mieście Brusy. D innych większych miejscwści, zamieszkałych przez pnad 500 sób należą Leśn, Lubnia, Czyczykwy, Ksbudy raz Zalesie i Męcikał. Gęstść zaludnienia w pszczególnych częściach gminy jest bardz zróżnicwana. Najwyższa gęstść ntwana jest na terenie miasta Brusy sób/km 2. Dla pzstałej części gminy wielkści te kształtują się na pzimie 21 sób/km 2, przy czym najniższe wielkści zaludnienia występują na terenach leśnych w półncn - zachdniej części gminy. W statnich kilku latach liczba ludnści w gminie wykazuje tendencję wzrstu, spwdwaną zarówn ddatnim, wyskim przyrstem naturalnym, jak i zahamwaniem dpływu mieszkańców d większych miast. Struktura demgraficzna Brus cechuje się znaczącym udziałem ludzi młdych, wyraźnie wyższym niż w wielu innych gminach wjewództwa. Aktywnść spłeczna mieszkańców wyróżnia gminę wśród innych gmin reginu i kraju: duża frekwencja wybrcza raz aktywnść rganizacji spłecznych i gspdarczych świadczą krewaniu pdstaw spłeczeństwa bywatelskieg na terenie Miasta i 7

8 Gminy. Aktywnść spłeczna przejawia się nie tylk w sferze plitycznej. Samrząd bierze aktywny udział w pracach wielu rganizacji i instytucji, których celem jest wparcie lkalnych inicjatyw. Mim, że pzim wykształcenia w gminie mierzny udziałem sób z wyższym wykształceniem nie należy d najwyższych, d d kilku lat następuje jeg wyraźny wzrst. Rzwinięta sieć szkół pdstawwych, na którą w 2007 rku składał się 11 placówek, wynika ze znaczneg bszaru gminy i niewielkiej gęstści zaludnienia. System światy jest uzupełniany przez Zespół Szkół Pnadgimnazjalnych w Brusach, przechdząc przy tym systematyczne zmiany jakściwe, przejawiające się w pprawie pzimu nauczania, wypsażeniu szkół raz wzrstu dstępu d internetu. Bezrbcie w gminie Brusy wykazuje d 2003 rku stałą tendencję spadkwą, wynikającą zarówn z dpływu bezrbtnych i ptencjalnych bezrbtnych, głwnie d innych krajów Unii Eurpejskiej, a także ze wzrstu gspdarczeg i generwanych nwych miejsc pracy. W prównaniu z rekrdwym 2003 rkiem, liczba zarejestrwanych bezrbtnych spadła niemal płwę, d 958 w 2007 r. Rzwój budwnictwa na terenie gminy jest bezpśredni pwiązany z kniunkturą gspdarczą kraju i reginu. P wyraźnym graniczeniu budwnictwa pd kniec lat 90-tych nastąpił wzrst liczby ddanych d użytku mieszkań, z 11 w rku 2000 d 38 w 2007 rku. Rzwój budwnictwa pwiązany jest z pprawą i rzwjem infrastruktury technicznej. Rzbudwan sieć wdciągów i kanalizacji na terenie gminy, c jest szczególnie trudnym zadaniem przy znacznym bszarze i niewielkiej gęstści zaludnienia. Długść wdciągwej sieć rzdzielczej wzrsła ze 100 km w 2000 rku d pnad 150 w 2007, zaś długść sieci kanalizacyjnej wzrsła w tym samym kresie niemal czterkrtnie, z 17,8 km w 2000 rku d niespełna 70 km w rku Opieka medyczna i prfilaktyka zdrwia są ważnym elementem wpływającym na pzim i jakść życia. Gmina d kilku lat dtuje badania prfilaktyczne mieszkańców, mające na celu przeciwdziałanie chrbm cywilizacyjnym. Isttną rlę w prpagwaniu zdrweg stylu życia mają mżliwści aktywneg wypczynku i uprawiania sprtu. Wzrasta liczba biektów sprtwych, klubów i sekcji sprtwych raz sób uprawiających sprt w Brusach i gminie. Silne pczucie tżsamści lkalnej i reginalnej jest elementem twrzenia nwczesneg, pdmitweg i bywatelskieg spłeczeństwa gminy, reginu, Plski i Eurpy. Tżsamść lkalna parta jest w Brusach na tradycji kaszubskiej, a w szczególnści jej specyficznej dmianie, kreślanej nazwą kultury zabrskiej. Lkalne unikatwe zwyczaje, tradycje, flklr, są wzmacniane przez walry krajbrazu kulturweg, któreg szczególnymi elementami są zabytkwe kściły w Brusach, Leśnie i Ksbudach, cmentarze a także zabytkwe biekty budwnictwa ludweg w tym galeria twórcy ludweg Józefa Chełmwskieg w Brusach (Jaglie). Szczególną rlę pełni rezerwat archelgiczny w Leśnie, bejmujący cmentarzysk kurhanwe z X - VIII w. p.n.e. Na terenie gminy Brusy rganizwane jest szereg imprez kulturalnych, sprtw - rekreacyjnych znaczeniu reginalnym i lkalnym, z których najważniejsze t: Międzynardwy Festiwal Flklru Zawdy knne w ramach Pmrskiej Ligi Jeździeckiej spływy kajakwe rzeką Brdą, Zbrzycą i Kulawą, imprezy reginalne, jak pieczenie chleba w Widnie czy piknik gcki w Leśnie. 1 Nazwa analizy SWOT pchdzi d pierwszych liter angielskich wyrazów Strengths (mcne strny) Weaknesses (Słabe Strny) Opprtunities ( Szanse) i Threats (zagrżenia) 8

9 Analiza SWOT dla spłecznści lkalnej Miasta i Gminy Brusy: Mcne Strny Duża aktywnść spłeczna Tradycja i kultura kaszubska Relatywnie dbry pzim zapatrzenia w media Funkcjnujące prgramy prfilaktyki zdrwtnej Wyski pzim bezpieczeństwa Dbre wypsażenie placówek światwych Nauka języków bcych i kaszubskieg Pnadreginalne imprezy kulturalne Młde i dynamiczne spłeczeństw Tradycyjna gścinnść Relatywnie duży ptencjał demgraficzny na terenie Zabrów Wyska atrakcyjnść rezydencjalna Stabilne preferencje plityczne mieszkańców Ddatni przyrst naturalny Stały przyrst liczby mieszkań Słabe Strny Słabe wykształcenie Małzróżnicwana ferta kulturalna, sprtwa i rekreacyjna Niskie dchdy mieszkańców Słaby rzwój infrastruktury kmunalnej, zwłaszcza w bszarach wiejskich Duże rzprszenie zabudwy Niedstswanie biektów i infrastruktury dla sób niepełnsprawnych Niedbór mieszkań kmunalnych Brak dstępu d specjalistycznej pieki zdrwtnej Trudnści lkalwe plicji Niewystarczająca infrastruktura światwa Ujemne sald migracji Ograniczny dstęp d internetu i słaby zasięg telefnii kmórkwej Relatywnie duży udział mieszkańców niskim dchdzie Szanse Wzrst pzimu wykształcenia mieszkańców, w tym fachweg Rzwój systemu pieki nad sbami starszymi Pprawa dstępnści dla sób niepełnsprawnych Wzrst aktywnści spłecznej Rzwój zabudwy reginalnej Wzrst więzi lkalnych i tżsamści terytrialnej Umcnienie kultury kaszubskiej Pwrót młdych i wykształcnych mieszkańców 9

10 Zwiększenie dstępu d infrastruktury technicznej, w tym internetu, gazu ziemneg, kanalizacji Zagrżenia Emigracja znacznej części młdych i wykształcnych mieszkańców Starzenie się spłeczeństwa Utrzymanie się niskich zarbków Wzrst bezrbcia wśród sób starszych Niekntrlwany rzwój zabudwy, pdnszący kszty infrastruktury Maswe migracje prwadzące d rzluźnienia więzów lkalnych i spadku znaczenia kultury kaszubskiej Zanik autentycznej kultury reginalnej i wzrst instytucjnalizmu Rzwój nieatrakcyjnych frm budwnictwa Wzrst zanieczyszczenia mże prwadzić d bniżenia atrakcyjnści mieszkaniwej 10

11 3.2. Przedsiębirczść Rzwój gspdarczy miasta jest jednym z kluczwych czynników decydujących zadwleniu i materialnych pdstawach życia mieszkańców. Sytuacja gspdarcza, struktura i kierunki przemian, zarówn makr- jak i mikreknmicznych, wpływają na mżliwści rzwju i transfrmacji reginu. Gspdarka Miasta i Gminy Brusy jest w trakcie isttnych przemian jakściwych i strukturalnych, przy czym nadal pzstaje parta na rlnictwie, przemyśle przetwórczym raz rzwijającej się turystyce. Warunki d rzwju rlnictwa należą d trudnych, głównie z uwagi na słabe gleby, niemal wyłącznie pniżej IV klasy bnitacyjnej, przy czym gleby najsłabsze, klasy VI stanwią jedną trzecią gółu gruntów rlnych na terenie gminy. Pnad 95 % użytków rlnych należy d indywidualnych gspdarstw rlnych, przy czym istnieje wiele gspdarstw nastawinych na 1 charakter prdukcji. Średnie gspdarstw rlne liczy 8,31 ha. Osiągane wyniki w prdukcji rślinnej i zwierzęcej, struktura indywidualnych gspdarstw rlnych, pzim wykształcenia ich użytkwników, stsunkw słab rzwinięta specjalizacja i nieustabilizwany rynek rlny pwdują niską twarwść wielu gspdarstw rlnych. Natmiast część gspdarstw rlnych wyspecjalizwana jest w prdukcji m.in. mleka raz trzdy chlewnej. Na terenie gminy działają pierwsze grupy prducencie, zrzeszające rlników i ułatwiające im sprzedaż prduktów rlnych. Ze względu na duży udział w gólnej strukturze gleb użytków rlnych niskiej urdzajnści, przewiduje się stpniwe ich zalesianie. Najważniejszą sią kmunikacyjną miasta i gminy jest drga nr 235 Chjnice Brusy - Krne. Mniejsze znaczenie mają drgi Lubnia - Wiele - Czersk, Brusy - Czersk, Knarzyny - Drzewicz - Brusy. Stan dróg na terenie gminy ulega systematycznej pprawie, na którą składa się zarówn kładzenie nawierzchni utwardznych, naprawę istniejących dróg raz stswanie nwych rzwiązań, takich jak rnd, usprawniających ruch na głównej trasie przeltwej. Na terenie gminy następuje także dynamiczny rzwój ścieżek rwerwych, zarówn utwardznych, jak i charakterze leśnym. Lkalna linia klejwa Chjnice - Brusy - Kścierzyna dgrywa isttną rlę w lkalnym systemie transprtwym. Walry przyrdnicze i kulturwe Brus i ich tczenia wpływają na ich atrakcyjnść turystyczną, czyniąc z miasta, a w szczególnści z gminy, jedn z najważniejszych centrów turystycznych płudniwych Kaszub. Miast i gmina psiadają bardz krzystne warunki d rzwju różnych frm turystyki, a szczególnie pbytwej i kulturwej, a także krajznawczej i aktywnej. Rzwój turystyki w gminie, w tym agrturystyki, mże przyczynić się d wzrstu dchdów mieszkańców i ułatwić przekształcenia strukturalne w rlnictwie. Handel i usługi są charakterystycznymi funkcjami miasta. Najważniejszym centrum handlwym i usługwym na terenie gminy jest miast Brusy, gdzie kncentruje się działalnść gspdarcza, kulturwa i spłeczna mieszkańców gminy. D innych większych centrów usługwych mżna zaliczyć Leśn, Lubnię, Czyczykwy, Ksbudy raz Zalesie i Męcikał. Prdukcja przemysłwa, a zwłaszcza przetwórstw surwców rlnych i leśnych na terenie gminy Brusy ma pnad 100-letnią tradycję. Tartaki, młyny, rzeźnie, mleczarnie raz zakłady przetwórstwa grzybów i wców leśnych stanwią tradycyjny sektr przedsiębirczści lkalnej, uzupełniny w statnich latach kwalstw artystyczne. Tradycyjnym branżm d kilku lat twarzyszy rzwój nwych sektrów, w tym prdukcji sprzętu sprtweg, mebli, parkietu i deski pdłgwej, maszyn i urządzeń. Pnadt systematycznie wzrasta liczba zarejestrwanych pdmitów gspdarczych, z 629 w 2000 rku d pnad 1000 w

12 Analiza SWOT przedsiębirczści Miasta i Gminy Brusy: Mcne Strny Niskie pdatki lkalne Duża aktywnść gspdarcza i lkalna przedsiębirczść Rzwinięte szklnictw zawdwe Płżenie na reginalnych szlakach kmunikacyjnych Działalnść rlniczych grup prducenckich i specjalizacja gspdarstw rlnych Dbre warunki d rzwju rlnictwa eklgiczneg Bardz dbre warunki d rzwju turystyki Rzwinięty sektr MŚP, w tym zakładów partych na gspdarce leśnej Silnie pwiązania międzynardwe lkalnych przedsiębirców Tradycje rzemisła, zwłaszcza kwalstwa Bgate zasby leśne, w tym runa Wzrastająca renma Brus jak bszaru eklgicznie czysteg, słynąceg z lasów Słabe Strny Niskie kwalifikacje pracwników Krótki sezn turystyczny Rzdrbnienie i niska dchdwść gspdarstw rlnych Słabe gleby i krótki kres wegetacyjny rślin Słabe wykrzystanie walrów turystycznych Peryferyjna lkalizacja wbec głównych centrów gspdarczych Symptmy braku rąk d pracy Zła jakść dróg i linii klejwej Duża wrażliwść lkalnych przedsiębirstw na wahania rynków międzynardwych Brak wystarczającej bazy nclegwej Szanse Wsparcie pwstania i rzwju firm Pzyskanie pracwników z zewnętrznych rynków pracy Wzrst zaptrzebwania na bipaliwa Mdernizacja i urynkwienie gspdarstw rlnych Wzrst zatrudnienia i zarbków Rzwój rlnictwa eklgiczneg Rzwój agrturystyki Dfinanswanie rlnictwa i przedsiębirczści ze źródeł unijnych Marketing miejsca i wzrst ppytu na lkalne twary i usługi Napływ kapitału z zagranicy Rzwój i mdernizacja sieci transprtwej Wzrst dstępnści szerkpasmweg internetu Pprawa estetyki i krajbrazu kulturweg 12

13 Zagrżenia Spadek knkurencyjnści zakładów Umcnienie się złteg i spadek eksprtu Wzrst ksztów energii, prwadzący d pdniesienia ksztów Niestabilny system rynku prduktów rlnych Napływ tanich prduktów rlnych z zagranicy Niejasny i niestabilny system prawny Bankructw przedsiębirstw i gspdarstw rlnych Nieelastycznść i trudnść przekształceń zawdwych rlników Wzrst knkurencyjnści innych reginów, zwłaszcza sąsiednich miast Knflikt funkcjnalny między rlnictwem, turystyką a prdukcją przemysłwą Niejasne regulacje prawne 13

14 3.3. Natura Stan śrdwiska naturalneg jest jednym z ważniejszych elementów zrównważneg rzwju Miasta i Gminy. Gmina Brusy charakteryzuje się unikatwymi walrami przyrdniczymi, które stanwią ważną atrakcję inwestycyjną i rezydencjalną. Urzmaicna rzeźba terenu, rzległe lasy, jezira i rzeki sprzyjają dpczynkwi i wpływają na pdwyższanie dczuwalnej jakści życia mieszkańców. Miast i Gmina Brusy leżą na pgraniczu Pjezierza Kaszubskieg i Brów Tuchlskich, w jednym z najczystszych bszarów półncnej Plski, znanym pd nazwą Zabry. Lasy stanwią pnad płwę bszaru gminy i są jednym z najcenniejszych walrów reginu. Bgactw lasów, w tym wców leśnych, grzybów, a także zwierząt i ptaków stanwi zarówn isttny atut rzwju turystyki, a także przemysłu przetwórczeg runa leśneg. Tereny leśne zajmują ha, c stanwi 57% jej bszaru. Są t w zdecydwanej części lasy państwwe. Przeważają lasy ssnwe z dmieszką brzzy i buka wykształcne przeważnie na siedliskach bru świeżeg. Sprzyjającym dla użytkwania turystyczneg jest wiek drzewstanów, gdyż średnia wieku wynsi pnad 60 lat. Centralna część gminy - Plana Bruska charakteryzuje się niewielką lesistścią raz znacznymi bszarami łąk i pastwisk. Wdy pwierzchniwe na terenie gminy psiadają liczne walry krajbrazwe, przyrdnicze i turystyczne i kncentrują się głównie w zachdniej i półncnej części gminy. Znajdują się tam 23 jezira pwierzchni pnad 10 ha, w tym 7 jezir zajmujących pwierzchnię pnad 100 ha. D największych należą Jezir Kruszyńskie pwierzchni 461,3 ha, Smińskie - 433,1 ha, Dybrzk - 216,5 ha raz Trzemeszn - 184,2 ha. D bardz atrakcyjnych należą także rzeki takie jak: Brda, Zbrzyca, Młsina i Kulawa. Są ne również szlakami kajakwymi m. in. szlak Brdy randze międzynardwej, łączącymi szereg jezir reginu. Stan śrdwiska przyrdniczeg ulega systematycznej pprawie. Szybka mdernizacja i rzbudwa sieci kanalizacji sanitarnej raz czyszczalni ścieków przyczynia się d wyraźnej pprawy czystści wód. Ciągłe graniczanie emisji pyłów i gazów d atmsfery prwadzi d spadku pzimu zanieczyszczeń pwietrza w Brusach. Tereny gminy Brusy bfitują w pmniki przyrdy, enklawy śrdwiska charakterze zbliżnym d naturalneg (użytki eklgiczne), zespły przyrdnicz - krajbrazwe (trfwiska, trzcinwiska, śródplne i śródleśne czka wdne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary, wąwzy itp.) znacznie uatrakcyjniające wiejską przestrzeń turystyczną. Walry naturalne i różnrdnść śrdwiska są chrnine na terenie gminy przez liczne frmy chrny przyrdy: część Zabrskieg Parku Krajbrazweg bejmujący półncn - zachdnią część gminy, część Parku Nardweg "Bry Tuchlskie" z tuliną w płudniw zachdniej części gminy, bszary Natura 2000: OSO Ptaków "Wielki Sandr Brdy" raz prjektwane d włączenia d sieci Natura 2000: OSO "Bry Tuchlskie, SOO Siedlisk "Sandr Brdy", "Bór Chrbtkwy", "Młsin", rezerwat flrystyczny "Jezir Nawinek", rezerwat flrystyczny "Bór Chrbtkwy", rezerwat trfwiskwy "Bagn Stawek", rezerwat trfwiskwy "Piecki", rezerwat faunistyczny "Jezir Laska", bszary chrnineg krajbrazu (Półncny i Chjnick - Tuchlski), 14

15 użytki eklgiczne. Analiza SWOT śrdwiska przyrdniczeg Miasta i Gminy Brusy: Mcne Strny Atrakcyjne zasby leśne i jezira Dbra i tradycyjna gspdarka leśna Różnrdnść przyrdnicza / gatunkwa Zróżnicwane frmy chrny przyrdy Istniejąca infrastruktura hydrtechniczna Funkcjnwanie gspdarki ściekwej raz segregacji dpadów Czyste pwietrze, wda i gleby Funkcjnujące prgramy edukacji eklgicznej Słabe Strny Brak planów chrny bszarów chrninych Niespójne uregulwania prawne Mnkultura lasów ssnwych Zagrżenia dla gatunków rdzimych Złe utrzymanie biektów meliracyjnych Zbyt duża presja na bszary leśne, w tym chrnine Przestarzałe systemy grzewcze Słab rzwinięta kanalizacja Szanse Utwrzenie rezerwatu Bisfery Wsparcie finanswe i prawne UE i Państwa w zakresie chrny śrdwiska Wzrst świadmści eklgicznej Zmiana rganizacji układu drgweg (bwdnica Brus) Rzwój racjnalneg systemu infrastruktury turystycznej Zwiększenie różnrdnści gatunków rdzimych Prmcja walrów naturalnych gminy Rzwój infrastruktury, w tym kanalizacji i wdciągów Zagrżenia Niepzyskanie śrdków zewnętrznych i niedinwestwanie systemu chrny przyrdy Prywatyzacja lasów i egzekwwanie praw własnści prwadzące d graniczenia krzystania z lasów Niekntrlwany rzwój turystyki, przyczyniający się d degradacji śrdwiska Presja urbanizacji terenów atrakcyjnych Wzrst zanieczyszczenia śrdwiska Brak spójneg systemu chrny przyrdy w pwiecie / reginie Wzrst negatywnej presji rlnictwa uprzemysłwineg raz prdukcji przemysłwej na śrdwisk naturalne 15

16 4. Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku 2020 Strategia Rzwju Miasta i Gminy Brusy d rku 2020 piera się na wskazaniu zasadniczych celów i kierunków rzwju Miasta i Gminy. Fundamentalnym załżeniem wyjściwym strategii jest takie planwanie rzwju miasta, które zgdnie z zasadami zrównważneg rzwju, stwrzy pdstawy d długfalwej pprawy jakści życia. Wizja, prirytety raz cele strategiczne i szczegółwe są wynikiem spłecznej dyskusji nad przyszłścią Miasta i Gminy Brusy. Wizja przedstawia dcelwy wizerunek miasta i gminy w 2020 rku, natmiast cele strategiczne psiadają charakter gólny i kreślają pżądane działania i dążenia, mżliwe d zrealizwania w perspektywie najbliższych lat. Wizja Miast i Gmina Brusy pżądanym miejscem zamieszkania zrównważnej i knkurencyjnej gspdarce Prirytety, cele strategiczne i szczegółwe Spłecznść Rzwój spłeczny i pprawa jakści życia są pdstawwymi prirytetami rzwju lkalneg. Mieszkańcy, będący największą wartścią są najważniejszym adresatem działań samrządu, któreg zasadniczym zadaniem jest pdnszenie standardu życia raz wzrst zadwlenia z miejsca zamieszkania. Rzwój spłeczeństwa parteg na wiedzy Unwcześnianie systemu wielstpniwej edukacji Pprawa jakści i warunków zamieszkania Pprawa warunków mieszkaniwych i dstępnści d infrastruktury technicznej Pprawa estetyki i ptymalizacja wykrzystania przestrzeni Prmcja zdrweg stylu życia Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Wspmaganie sób zagrżnych wykluczeniem spłecznym Wzmacnianie spłeczeństwa bywatelskieg, lkalnej tżsamści i kultury Wspieranie rganizacji i inicjatyw spłecznych Wspieranie rzwju instytucji i imprez kulturalnych Wzrst rli Brus jak główneg centrum kultury kaszubskiej na terenie Zabrów Przedsiębirczść Rzwój przedsiębirczści, w tym przetwórstwa, rlnictwa i turystyki jest zasadniczym czynnikiem warunkującym spełnienie pdstawwych, bytwych ptrzeb mieszkańców. Nwczesna i dynamiczna gspdarka raz przedsiębirczy mieszkańcy stanwią bazę d wzrstu dbrbytu i pprawy sytuacji materialnej. Rzwój sektra przedsiębirstw Rzwój mikrprzedsiębirstw raz małych i średnich firm Wspieranie innwacyjnści w gspdarce 16

17 Wsparcie przemysłu przetwórczeg bazująceg na lkalnych zasbach leśnych i rlnych Wspieranie rzwju rlnictwa Rzwój rlnictwa zrównważneg / eklgiczneg Wspieranie przekształceń gspdarstw rlnych Rzwój turystyki i rekreacji Wzrst ptencjału turystyczneg i twrzenie nwych prduktów turystycznych Wspieranie rzwju infrastruktury sprtwej, turystycznej i rekreacyjnej Rzwój agrturystyki Krewanie marki Brusy Twrzenie systemu spójnej prmcji miasta i gminy Natura Śrdwisk przyrdnicze, a w szczególnści miejscwe lasy, rzeki, jezira, czyste pwietrze, wraz ze światem rślinnym i zwierzęcym jest czynnikiem wyróżniającym miast i gminę Brusy d wielu innych gmin i pzstaje jej największym atutem. Zrównważne wykrzystanie lkalnych zasbów mże przyczynić się d wzrstu knkurencyjnści gminy, zarówn gspdarczej, jak i spłecznej. Ochrna śrdwiska przyrdniczeg Pdnszenie świadmści eklgicznej Ochrna i dnawianie walrów przyrdniczych Inwestycje graniczające szkdliwy wpływ gspdarki na śrdwisk Ochrna rdzimej różnrdnści gatunkwej 17

18 5. System wdrażania Strategii Prgramy Operacyjne na lata Sprawna realizacja celów i załżeń Strategii jest najważniejszym zadaniem stjącym przed Urzędem Miejskim w Brusach. Wymusza na rerganizację struktur i służb miejskich pd kątem prgramów i zadań wynikających z celów strategicznych i prgramów peracyjnych. W celu wdrżenia strategii knieczne jest zbudwanie systemu zarządzania strategiczneg, na który składają się w szczególnści: przygtwanie precyzyjnych pisów prgramów peracyjnych, wyznaczenie sób dpwiedzialnych za realizację pszczególnych prgramów peracyjnych i przedsięwzięć realizacyjnych, zapewnienie dpwiednich zasbów finanswych i rganizacyjnych raz bieżący mnitring realizacji załżnych celów. Strategia musi być żywym dkumentem, z którym identyfikują się mieszkańcy, w tym przede wszystkim sby i jednstki dpwiedzialne za jej realizację. Szczególnie isttne jest jednak przejście z pzimu gólnie sfrmułwanych celów strategicznych na pzim realizacyjny. System wdrażania Strategii piera się na Prgramach Operacyjnych, bezpśredni pwiązanych z Wielletnim Planem Inwestycyjnym raz innymi dkumentami charakterze wyknawczym, w które wpisane są zasadnicze elementy finanswania Planów Operacyjnych. Prgramy są częścią planwania strategiczneg, wynikająceg z przyjętej Strategii Rzwju i załżnych celów. Są ne pdstawwym narzędziem, umżliwiającym realizację celów strategicznych i szczegółwych Miasta i Gminy. Każdy z prgramów realizuje c najmniej jeden z celów strategicznych, a zazwyczaj pszczególne prgramy wynikają z wypełniania kilku celów. Przedstawine pniżej prgramy peracyjne bejmują kres , przy czym zakłada się, że większść z tych prgramów będzie kntynuwana w latach następnych. Każdy z Prgramów Operacyjnych będzie zarządzany przez krdynatra Prgramu, który będzie dpwiedzialny za całkształt działań, pcząwszy d pracwania szczegółów Prgramu, pprzez zrganizwanie dpwiedniej struktury raz zasbów realizacyjnych, skńczywszy na mnitringu pstępu i zaprezentwaniu rezultatów Prgramu. W celu sprawneg wdrażania przyjętych celów Strategii, pracwan 9 sektrwych Prgramów Operacyjnych. Każdy z Prgramów ma przyprządkwane cele strategiczne i szczegółwe realizwane w ramach Prgramu, pwiązania z innymi Prgramami, listę partnerów zaangażwanych w realizację Prgramu, zgdnść z reginalnymi i krajwymi dkumentami strategicznymi, przewidywane mierzalne rezultaty, identyfikacja beneficjentów prgramu, nazwisk krdynatra prgramu raz listę Przedsięwzięć Realizacyjnych, w ramach każdeg z Prgramów. Pnieważ Strategia bejmuje wszystkie bszary życia Miasta i Gminy, realizacja Prgramów Operacyjnych wymagać będzie współpracy jednstek rganizacyjnych Miasta z partnerami publicznymi i prywatnymi. Pstanwienia Strategii będą też realizwane w ścisłym przumieniu z aktywnie działającymi rganizacjami pzarządwymi raz przedsiębircami i mieszkańcami. Knieczne jest wdrżenie systemu stałeg mnitringu realizacji strategii raz badanie pstępu prac w ramach pszczególnych prgramów peracyjnych. System ten pwinien umżliwiać analizę stpnia realizacji pszczególnych celów i zadań raz cenę pracy krdynatrów. Każdeg rku d kńca marca władze gminy pwinny przygtwać sprawzdanie z realizacji Strategii w pprzednim rku. Strategia pwinna zstać pddana weryfikacji i aktualizacji w 2013 rku. W niniejszym dkumencie sfrmułwan 9 Prgramów Operacyjnych, które dnszą się d wszystkich celów strategicznych. 18

19 Nazwa prgramu: Oświata i wykształcenie Pwiązanie z innymi Prgramami Sprt i turystyka Bezpieczeństw Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Rlnictw i chrna śrdwiska Wsparcie przedsiębirczści Prmcja, kultura i tżsamść Cele Strategii realizwane przez Prgram Rzwój spłeczeństwa parteg na wiedzy Unwcześnianie systemu wielstpniwej edukacji Rzwój spłeczeństwa bywatelskieg Prmcja zdrweg stylu życia Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Wzmacnianie tżsamści kaszubskiej i rzwój kultury Wspieranie rzwju instytucji i imprez kulturalnych Wspieranie rzwju rlnictwa Rzwój turystyki i rekreacji Pdnszenie świadmści eklgicznej Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Ptencjalni partnerzy Kuratrium Oświaty Szkły na terenie Gminy Inne szkły Starstw Pwiatwe Gminy sąsiednie Krzyści bezpśrednie Numer prgramu: 1 Dsknalenie spójneg systemu kształcenia, wychwania, pieki i prfilaktyki dla dzieci i młdzieży Uczynienie ze szkły centrum życia śrdwiskweg Wzrst dstępnści i jakści różnych frm kształcenia ustawiczneg Wzrst pzimu wykształcenia Wzrst pzimu nauczania w szkłach Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Przedsięwzięcia realizacyjne 1.1. Pprawa jakści nauczania Pwszechny dstęp d edukacji przedszklnej Pprawa bazy lkalwej Stwrzenie warunków d rzwju fizyczneg dzieci i młdzieży Prgramy dla uczniów wybitnie uzdlninych Upwszechnianie nauki języków bcych 1.2. Restrukturyzacja sieci placówek światwych 1.3. Prmcja kształcenia ustawiczneg Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst pzimu wykształcenia mieszkańców Wzrst liczby mieszkańców kntynuujących naukę, przekwalifikwujących się i dsknalących Spadek liczby bezrbtnych mieszkańców, w tym abslwentów Wzrst dsetka abslwentów szkół średnich kntynuujących naukę w uczelniach wyższych Pprawa wyników egzaminów zewnętrznych 19

20 Nazwa prgramu: Sprt i turystyka Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Bezpieczeństw Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Drgi i infrastruktura Rlnictw i chrna śrdwiska Prmcja, kultura i tżsamść Numer prgramu: 2 Ptencjalni partnerzy Parki (Zabrski Park Krajbrazwy, Park Nardwy Bry Tuchlskie ) Nadleśnictwa LGD Sandry Brdy Organizacje, kluby i stwarzyszenia sprtwe Starstw Pwiatwe Firmy turystyczne Gminy z Pwiatu Chjnickieg Pmrska Reginalna Organizacja Turystyczna Stwarzyszenie Turystyczne Kaszuby Lkalni twórcy Szkły z terenu miasta i gminy Brusy Cele Strategii realizwane przez Prgram Pprawa estetyki i ptymalizacja wykrzystania przestrzeni Prmcja zdrweg stylu życia Wzmacnianie tżsamści kaszubskiej i rzwój kultury Wspieranie rzwju instytucji i imprez kulturalnych Wzrst rli Brus jak główneg centrum kultury kaszubskiej na terenie Zabrów Rzwój turystyki i rekreacji Wzrst ptencjału turystyczneg i twrzenie nwych prduktów turystycznych Wspieranie rzwju infrastruktury sprtwej, turystycznej i rekreacyjnej Rzwój agrturystyki Krewanie marki Brusy Twrzenie systemu spójnej prmcji i infrmacji turystycznej Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Krzyści bezpśrednie Rzwój bazy sprtw rekreacyjnej Pdniesienie sprawnści fizycznej mieszkańców Zwiększenie pwszechnści i dstępu d różnych frm aktywnści ruchwej Rzbudzenie ptrzeb aktywnści fizycznej Wzrst aktywnści rganizacji sprtwych Zwiększenie rli gminy w prmcji zdrwia Prmcja nwych prduktów turystycznych Stwrzenie zróżnicwanych pakietów turystycznych (biznes, kultura, rekreacja, dzieci, młdzież i inne) Zwiększenie liczby turystów Zwiększenie wpływów z turystyki Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Turyści Przedsiębircy Przedsięwzięcia realizacyjne 2.1. Mdernizacja bazy sprtwej i rekreacyjnej 2.2. Zwiększenie dstępnści biektów sprtw rekreacyjnych 2.3. Organizacja maswych i wyczynwych imprez sprtw rekreacyjnych 2.4. Wspieranie inicjatyw sprtwych 2.5. Zintegrwany System Prmcji i Infrmacji Turystycznej 2.6. Wspieranie rzwju infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej 2.7. Wspieranie lkalnych prduktów turystycznych 2.8. Rzwój agrturystyki Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst liczby mieszkańców krzystających z biektów sprtwych Wzrst liczby turystów Wzrst liczby imprez sprtwych Wzrst liczby turystów w seznie Wzrst liczby turystów pza seznem Wzrst przychdów z turystyki Wzrst miejsc pracy w sektrze turystycznym 20

21 Nazwa prgramu: Bezpieczeństw Numer prgramu: 3 Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Mieszkania i rewitalizacja Drgi i infrastruktura Cele Strategii realizwane przez Prgram Pprawa jakści i warunków zamieszkania Pprawa warunków mieszkaniwych i dstępnści d infrastruktury technicznej Rzwój sektra przedsiębirstw Rzwój turystyki i rekreacji Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Ptencjalni partnerzy Kmenda Państwwej Straży Pżarnej w Chjnicach Kmenda Pwiatwa Plicji w Chjnicach Starstw Pwiatwe w Chjnicach Gminna Ochtnicza Straż Pżarna w Brusach Psterunek Plicji w Brusach WOPR Nadleśnictwa z terenu Gminy Brusy Placówki światwe Krzyści bezpśrednie Zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drgweg Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców Zwiększenie bezpieczeństwa turystów Zapewnienie bezpieczeństwa pżarweg Spadek przestępczści Pprawa i krdynacja systemu infrmacji kryzyswej Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Przedsięwzięcia realizacyjne 3.1. Wsparcie dla działań plicji i straży pżarnej 3.2. Zwiększenie pczucia bezpieczeństwa 3.3. Bezpieczne drgi i wdy 3.4. Bezpieczna Rdzina 3.5. Prewencja kryminalna i pżarwa 3.6. Centrum Zarządzania Kryzysweg. Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Turyści Przewidywane mierzalne rezultaty Zmniejszenie liczby śmiertelnych fiar w wypadkach drgwych Spadek przestępczści Zwiększenie wskaźnika wykrywalnści przestępstw Zwiększenie spłeczneg zaufania d działań plicji Wzrst pczucia bezpieczeństwa Zwiększenie liczby świetlnych ulic i placów 21

22 Nazwa prgramu: Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Numer prgramu: 4 Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Sprt i turystyka Mieszkania i rewitalizacja Drgi i infrastruktura Rlnictw i chrna śrdwiska Cele Strategii realizwane przez Prgram Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Rzwój spłeczeństwa parteg na wiedzy Pprawa jakści i warunków zamieszkania Pprawa warunków mieszkaniwych i dstępnści d infrastruktury technicznej Pprawa estetyki i ptymalizacja wykrzystania przestrzeni Prmcja zdrweg stylu życia Wspieranie rzwju infrastruktury sprtwej, turystycznej i rekreacyjnej Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Ptencjalni partnerzy Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrwtnej Samdzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrwtnej Kluby sprtwe Organizacje pzarządwe Instytucje kulturalne Pwiatwe Centrum Pmcy Rdzinie Państwwy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnsprawnych Wjewódzki i Pwiatwy Urząd Pracy Krzyści bezpśrednie Pprawa stanu zdrwia mieszkańców Pprawa stanu kndycji fizycznej mieszkańców Pdnszenie pzimu edukacji zdrwtnej mieszkańców Przeciwdziałanie patlgim spłecznym, zagrżenim cywilizacyjnym raz dysfunkcjm psychfizycznym Wsparcie sprawneg systemu usług medycznych, dających mieszkańcm pczucie bezpieczeństwa zdrwtneg Wzrst aktywnści fizycznej mieszkańców Wydłużenie przeciętneg trwania życia Pprawa bazy materialnej biektów służby zdrwia Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Przedsięwzięcia realizacyjne 4.1. Przeciwdziałanie uzależnienim i chrbm spłecznym 4.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu sób bezrbtnych, starszych i dtkniętych przemcą 4.3. Rzwijanie aktywnści fizycznej i zdrweg stylu życia wśród mieszkańców 4.4. Szkły prmujące zdrwie 4.5. Wspieranie jednstek lecznictwa ambulatryjneg 4.6. Organizacja wlntariatu 4.7. Wspieranie rganizacji pzarządwych i instytucji kultury 4.8. Organizacja instytucji skupiających sby niepełnsprawne intelektualnie i ruchw Przewidywane mierzalne rezultaty Spadek liczby sób uzależninych Spadek zachrwalnści na chrby spłeczne Spadek zachrwalnści na chrby cywilizacyjne Wydłużenie przeciętneg czasu trwania życia Wzrst liczby sób uprawiających sprt 22

23 Nazwa prgramu: Mieszkania i rewitalizacja Pwiązanie z innymi Prgramami Bezpieczeństw Drgi i infrastruktura Rlnictw i chrna śrdwiska Prmcja, kultura i tżsamść Cele Strategii realizwane przez Prgram Pprawa jakści i warunków zamieszkania Pprawa warunków mieszkaniwych i dstępnści d infrastruktury technicznej Pprawa estetyki i ptymalizacja wykrzystania przestrzeni Wzmacnianie tżsamści kaszubskiej i rzwój kultury Rzwój turystyki i rekreacji Wzrst ptencjału turystyczneg i twrzenie nwych prduktów turystycznych Rzwój agrturystyki Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Przedsięwzięcia realizacyjne 5.1. Wspieranie budwnictwa mieszkaniweg 5.2. Tereny pd budwnictw mieszkaniwe 5.3. Rewitalizacja centrum Brus 5.4. Rewitalizacja innych miejscwści 5.5. Pprawa estetyki gminy Ptencjalni partnerzy Spółdzielnie mieszkaniwe Inwestrzy indywidualni Właściciele biektów Wspólnty mieszkaniwe Numer prgramu: 5 Stwarzyszenia działające na terenie gminy Krzyści bezpśrednie Pprawa jakści życia i warunków zamieszkania Eliminacja negatywnych aspektów enklaw ubóstwa Lepsze wykrzystanie kmunalnych zasbów mieszkaniwych Pwstrzymanie dpływu mieszkańców Stwrzenie knkurencyjnej ferty mieszkaniwej dla każdej grupy ppytu Ożywienie rewitalizwanych miejscwści Pdniesienie atrakcyjnści turystycznej i inwestycyjnej Pprawa estetyki Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Turyści Przewidywane mierzalne rezultaty Pprawa jakściwych wskaźników mieszkaniwych Spadek dpływu mieszkańców Wzrst liczby nwych mieszkań Wzrst liczby dnwinych budynków 23

24 Nazwa prgramu: Drgi i infrastruktura Numer prgramu: 6 Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Sprt i turystyka Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Mieszkania i rewitalizacja Bezpieczeństw Rlnictw i chrna śrdwiska Wsparcie przedsiębirczści Cele strategiczne realizwane przez Prgram Pprawa jakści i warunków zamieszkania Pprawa warunków mieszkaniwych i dstępnści d infrastruktury technicznej Pprawa estetyki i ptymalizacja wykrzystania przestrzeni Rzwój sektra przedsiębirstw Rzwój turystyki i rekreacji Inwestycje graniczające szkdliwy wpływ gspdarki na śrdwisk Ptencjalni partnerzy Przedsiębircy Starstw Pwiatwe (zarządca drgi) Nadleśnictwa Gminy sąsiednie Urząd Marszałkwski Wjewództwa Pmrskieg (zarządca drgi) Krzyści bezpśrednie Większa dstępnść d infrastruktury wdnkanalizacyjnej Racjnalizacja systemu infrastruktury kmunalnej Pprawa stanu dróg Pprawa płynnści ruchu Pprawa bezpieczeństwa ruchu Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Przedsięwzięcia realizacyjne 6.1. Pprawa dstępnści d sieci wdnej i kanalizacyjnej 6.2. Pprawa jakści świadcznych usług wdciągw-kanalizacyjnych 6.3. Pprawa stanu i jakści dróg w mieście 6.4. Rzbudwa systemu dróg 6.5. Rzbudwa systemu ścieżek rwerwych Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Przedsiębircy Turyści Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst liczby pdłączeń infrastruktury Wzrst liczby mieszkańców krzystających z infrastruktury kmunalnej Wzrst długści dróg nawierzchni ulepsznej Wzrst długści zmdernizwanych dróg Wzrst długści ścieżek rwerwych 24

25 Nazwa prgramu: Rlnictw i chrna śrdwiska Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Sprt i turystyka Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i zdrwie Wsparcie przedsiębirczści Drgi i infrastruktura Prmcja, kultura i tżsamść Numer prgramu: 7 Ptencjalni partnerzy Pmrski Ośrdek Dradztwa Rlniczeg Grupy prducentów rlnych Pmrska Izba Rlnicza Urząd Marszałkwski Wjewództwa Pmrskieg Wjewódzki Fundusz Ochrny Śrdwiska Nadleśnictwa Przedsiębircy Zabrski Park Krajbrazwy Park Nardwy Bry Tuchlskie Organizacje pzarządwe Cele Strategii realizwane przez Prgram Wspieranie rzwju rlnictwa Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Wspieranie przekształceń gspdarstw rlnych Rzwój rlnictwa zrównważneg / eklgiczneg Rzwój turystyki i rekreacji Wzrst ptencjału turystyczneg i twrzenie nwych prduktów turystycznych Rzwój agrturystyki Ochrna i dnawianie walrów przyrdniczych Ochrna śrdwiska przyrdniczeg Pdnszenie świadmści eklgicznej Inwestycje graniczające szkdliwy wpływ gspdarki na śrdwisk Ochrna rdzimej różnrdnści gatunkwej Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Krzyści bezpśrednie Wzrst dchdów rlników Przemiany jakściwe gspdarstw Wzrst aktywnści grup prducenckich Pprawa jakści wód pwierzchniwych i pwietrza Eliminacja nadmierneg hałasu Wzrst wykrzystania terenów zielnych Wzrst świadmści eklgicznej mieszkańców Krdynacja działań na rzecz śrdwiska Lepsze wykrzystanie dstępnych śrdków przeznaczanych na pprawę stanu śrdwiska Spadek prdukcji dpadów Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Rlnicy Turyści Przedsięwzięcia realizacyjne 7.1. Wsparcie przemian jakściwych gspdarstw rlnych 7.2. Prmcja prduktów rlnych 7.3. Gspdarka dpadami 7.4. Edukacja eklgiczna dzieci, młdzieży i drsłych 7.5. Ochrna zasbów przyrdy 7.6. Pprawa stanu pwietrza i wód Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst dchdów z rlnictwa Spadek pzimu emisji gazów i pyłów Spadek pzimu zanieczyszczeń wód Spadek pzimu hałasu Zwiększenie uzyskanych śrdków zewnętrznych na chrnę śrdwiska Wzrst dzyskiwanych dpadów 25

26 Nazwa prgramu: Wsparcie przedsiębirczści Numer prgramu: 8 Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Sprt i turystyka Drgi i infrastruktura Rlnictw i chrna śrdwiska Prmcja, kultura i tżsamść Cele Strategii realizwane przez Prgram Rzwój spłeczeństwa parteg na wiedzy Rzwój sektra przedsiębirstw Rzwój mikrprzedsiębirstw raz małych i średnich firm Wspieranie innwacyjnści w gspdarce Wsparcie przemysłu przetwórczeg bazująceg na lkalnych zasbach leśnych i rlnych Wspieranie rzwju rlnictwa Wspieranie przekształceń gspdarstw rlnych Rzwój turystyki i rekreacji Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Przedsięwzięcia realizacyjne 8.1. Startuj w biznes 8.2. Rzwijaj biznes 8.3. Aktywizacja rynku pracy Ptencjalni partnerzy Przedsiębircy Stwarzyszenia i izby gspdarcze Pwiatwy Urząd Pracy Rlnicy Krzyści bezpśrednie Większa liczba nwpwstających firm Lepsza jakść nwpwstających firm Zwiększenie wskaźnika przetrwania firm Wzrst knkurencyjnści małych i średnich przedsiębirstw Wzrst inwestycji partych lkalny kapitał Spadek bezrbcia Aktywizacja zawdwa Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Przedsiębircy Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst liczby mikrprzedsiębirstw raz małych i średnich firm Wzrst przychdów mikrprzedsiębirstw raz małych i średnich firm Wzrst zatrudnienia w sektrze mikrprzedsiębirstw raz małych i średnich firm Spadek bezrbcia Wzrst wskaźnika przetrwania firm 26

27 Nazwa prgramu: Prmcja, kultura i tżsamść Numer prgramu: 9 Pwiązanie z innymi Prgramami Oświata i wykształcenie Sprt i turystyka Rlnictw i chrna śrdwiska Wsparcie przedsiębirczści Cele Strategii realizwane przez Prgram Rzwój spłeczeństwa parteg na wiedzy Wzmacnianie tżsamści kaszubskiej i rzwój kultury Wspieranie rzwju instytucji i imprez kulturalnych Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu Wzrst rli Brus jak główneg centrum kultury kaszubskiej na terenie Zabrów Rzwój turystyki i rekreacji Wzrst ptencjału turystyczneg i twrzenie nwych prduktów turystycznych Krewanie marki Brusy Współpraca z przedsiębircami krzystającymi z marki Brusy Rla Urzędu Wsparcie rganizacyjne Wsparcie finanswe Przedsięwzięcia realizacyjne 9.1. Wspieranie przedsięwzięć kulturtwórczych 9.2. Inicjwanie imprez kulturalnych 9.3. Wspieranie działań i przedsięwzięć umacniających pczucie tżsamści reginalnej: kaszubskiej i zabrskiej 9.4. Wspieranie przedsięwzięć zmierzających d wyprmwania w kraju i za granicą miasta i gminy Brusy budwanie marki Brusy Ptencjalni partnerzy PMDK Brusy stwarzyszenia kulturalne i spłeczne z terenu miasta i gminy Brusy Pmrska Reginalna Organizacja Turystyczna (PROT) inne instytucje działające na rzecz rzwju turystyki i prmcji Stwarzyszenie Turystyczne Kaszuby Pwiat Chjnicki (Starstw Pwiatwe) gminy z terenu Pwiatu Chjnickieg (Czersk, Chjnice, Knarzyny) Muzeum Zachdni Pmrskie w Bytwie szkły z terenu miasta i gminy Brusy lkalni twórcy ludwi firmy z terenu gminy brusy parki (Zabrski Park Krajbrazwy, PN Bry Tuchlskie ) Krzyści bezpśrednie Rzwój imprez i infrastruktury kulturalnej Wzrst rangi Brus na reginalnym i krajwym rynku kulturalnym Wzrst turystyki kulturwej Wzrst udziału mieszkańców w różnych frmach życia kulturalneg miasta Lepsze wykrzystanie ptencjału kulturalneg miasta Wykrewanie marki Brusy Beneficjenci Mieszkańcy Miasta i Gminy Brusy Turyści Przedsiębircy Przewidywane mierzalne rezultaty Wzrst liczby imprez kulturalnych Wzrst liczby uczestników imprez kulturalnych Nwe biekty kultury Wzrst znajmści marki Brusy 27