POLITYKA HISTORYCZNA MA WYMIAR EKONOMICZNY

Transkrypt

1 POLITYKA HISTORYCZNA MA WYMIAR EKONOMICZNY Gospodarcze dziedzictwo II RP Część I

2 POLITYKA HISTORYCZNA Towarzyszy ludzkości od początku cywilizacji choć jako pojęcie funkcjonuje od mniej więcej 200 lat. Jest ona rozpatrywana w kategoriach racji stanu społeczeństwa i narodu jako coś zasadniczego, długofalowego, stanowiącego fundament polityki państwa, rozpatrywanego nie tylko w aktualnym układzie sytuacyjnym, ale również w kategoriach historycznych. Współcześnie można ją traktować jako produkt, który państwa i narody starają się sprzedać na rynkach międzynarodowych. Produkt, który ma im pomóc w realizacji ambicji politycznych i gospodarczych.

3 CZYM JEST POLITYKA HISTORYCZNA? Jest kategorią historii służącą kształtowaniu świadomości historycznej społeczeństwa w tym świadomości gospodarczej i terytorialnej oraz wzmocnieniu publicznego dyskursu o przeszłości w kierunku pielęgnowania więzi narodowych niezależnie od bieżącej polityki państwa.

4 CZYM JEST POLITYKA HISTORYCZNA? Bardzo ważne jest również to, że obejmować ona powinna wszystkie wydarzenia i byty historyczne funkcjonujące i nie funkcjonujące w świadomości społecznej, ale mające wpływ na losy społeczeństwa. Stwierdzenie to rodzi niestety określone konsekwencje, ponieważ na polu świadomości historycznej bardziej skuteczni od historyków okazywali się pisarze, malarze, filmowcy, muzycy, świadkowie historii Właściwa polityka historyczna musi uwzględniać również ich przekaz.

5 CZYM JEST POLITYKA HISTORYCZNA? Polityka historyczna jest więc intelektualnym i obywatelskim wyzwaniem a prawidłowo zrealizowana może stać się programem nie tylko historycznego ale także obywatelskiego myślenia również o gospodarce.

6 NARZĘDZIA POLITYKI HISTORYCZNEJ Finansowane m.in. przez Państwo badania naukowe, edukacja i wychowanie Instytucje wyspecjalizowane: muzea, izby pamięci, instytucje, centra Kalendarz świąt państwowych Media Wymiar sprawiedliwości Politologia dająca podstawy naukowe do konsolidacji polityki historycznej Tzw. instrumenty modalne definiujące postawy i wartości poprzez etykietowanie bohaterów i wykorzystywanie różnych narratorów np. świadka czy naukowca do opowieści o danych wydarzeniu historycznym.

7 POLITYKA HISTORYCZNA CZĘSTO MYLONA JEST Z PROPAGANDĄ HISTORYCZNĄ Instytucje zajmujące się po 1945 r. w Polsce propagandą historyczną: Po 1945 r. w Polsce funkcjonował Wydział Historii Komitetu Centralnego PZPR powołany uchwałą Sekretariatu KC PPR z 23 maja 1946 r. przekształcony następnie w 1957 r. w Zakład Historii Partii zajmujący się m.in. tym czy dane wydarzenia historyczne są zgodne z aktualną linią Partii. Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, od 1981 Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk centralny urząd cenzury państwowej w Polsce.

8 CZYM POLITYKA HISTORYCZNA RÓŻNI SIĘ OD PROPAGANDY HISTORYCZNEJ? Polityka historyczna dotyczy interpretacji faktów, bytów i zdarzeń z historii zgodnie z racją stanu Propaganda historyczna jest narracją, która wykorzystuje tylko te wydarzenia i byty z przeszłości, które są wygodne dla bieżącej polityki Państwa a neguje istnienie pozostałych lub przedstawia je w fałszywym świetle, niezgodnym ze stanem faktycznym, zamienia je w mity.

9 CZYM POLITYKA HISTORYCZNA RÓŻNI SIĘ OD PROPAGANDY HISTORYCZNEJ? Przykłady zdarzeń i bytów historycznych w Polsce, które po 1945 r. były przedstawiane w nieprawdziwy sposób: Mit Katyń 1940 r zbrodnia niemiecka, był oficjalnie wymazany z historii, zbrodnia niemiecka Mit Wojna polsko-bolszewicka do 1956 r. wymazana z historii, po 1956 r. marginalizowano jej wpływ na odbudowę Państwa Polskiego po I Wojnie Światowej

10 CZYM POLITYKA HISTORYCZNA RÓŻNI SIĘ OD PROPAGANDY HISTORYCZNEJ? Mit II RP w latach II RP była przedstawiana jako Państwo biedne i zacofane, którego powinniśmy się wstydzić. Miało to określone konsekwencje polityczne, i gospodarcze jak choćby powojenny rabunek finansów i majątku Polski praktycznie bez polskiego sprzeciwu.

11 KONSEKWENCJE MITU BIEDNEJ I ZACOFANEJ II RP Opracowania dotyczące sytuacji gospodarczej Polski w ujęciu historycznym są najczęściej autorstwa zagranicznego. Ostatnie to opracowanie Banku Światowego (The World Bank) z października 2013 r. Znajduje się w nim m.in. Wykres pokazujący jak zmieniał się GDP per capita (Produkt krajowy brutto na głowę mieszkańca) Polski od roku 1500 wraz z prognozą wzrostu do roku 2030, w stosunku do wskaźnika EU15 GDP krajów europejskich członków Unii Europejskiej przed akcesją nowych członków w 2004 r.

12

13 KONSEKWENCJE MITU BIEDNEJ I ZACOFANEJ II RP Banken Rolf, Raport Degussa:

14

15

16 KONSEKWENCJE MITU BIEDNEJ I ZACOFANEJ II RP Znikające polskie złoto historia polskiego złoto na dwóch konferencjach międzynarodowych: w Paryżu zakończonej 10 lutego 1947 r. układem pokojowym pomiędzy sojusznikami Niemiec a aliantami, oraz w Londynie 2-4 grudnia 1997 r. dotyczących restytucji m.in. złota zrabowanego przez Niemcy w czasie II Wojny Światowej, a także działalność powołanej we wrześniu 1946 r. alianckiej Komisji Trójstronnej ds. Restytucji Złota. Komisja zakończyła działalność 3 września 1998 r.

17 W MATERIAŁACH PRZYGOTOWYWANYCH NA KONFERENCJĘ W PARYŻU POLSKIE ZŁOTO WYSTĘPUJE:

18 W MATERIAŁACH PRZYGOTOWYWANYCH NA KONFERENCJĘ W LONDYNIE BRAK POLSKIEGO ZŁOTA:

19 Komisja Trójstronna dysponowała około 336,446 tonami złota. Z tego Polska otrzymała w 1976 r uncji (około 2,5 tony, według innych sprawozdań 4,7 tony) z depozytu gdańskiego. RAPORT KOMISJI TRÓJSTRONNEJ DS. RESTYTUCJI ZŁOTA

20 KONSEKWENCJE MITU BIEDNEJ I ZACOFANEJ II RP "Jak ocalono polskie złoto" to tytuł książki autorstwa Cristiana Paunescu i Dorin Matei, profesorów Rumuńskiej Akademii Nauk. Książkę wydało w 2013 r. rumuńskie Wydawnictwo Oscar Print. Badania jakie prowadził jeden z autorów książki Cristian Paunescu skoncentrowane były w obrębie trzech głównych zasobów archiwalnych: Archiwum Banku Narodowego Rumunii, Krajowego Centralnego Archiwum Historycznego i Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rumunii. Książka opisuje przede wszystkim historię tej części złota Banku Polskiego, która złożona została 10 października 1939 r. jako depozyt w rumuńskim Banku Narodowym.

21 KONSEKWENCJE MITU BIEDNEJ I ZACOFANEJ II RP Zapraszam do lektury:

22 POLSKA POLITYKA HISTORYCZNA W ostatnich latach w Polsce stała się ona przedmiotem intensywnej debaty publicznej, niestety w przeważnej mierze toczonej poza środowiskiem profesjonalnych historyków, uwikłanej w bieżący kontekst polityczny co praktycznie biorąc uniemożliwia jej powstanie.

23 POLSKA POLITYKA HISTORYCZNA W Polsce pojęcie Polityki Historycznej po raz pierwszy zostało użyte jeszcze w czasach zaborów na I Powszechnym Zjeździe Historyków w Krakowie w 1880 r. Przyjęty wówczas plan działania w znaczący sposób ułatwił konsolidację narodu polskiego funkcjonującego przecież w ramach III zaborów i poddanego w zaborze pruskim i rosyjskim procesowi wynaradawiania i pozbawiania własności. Przykłady polskiej polityki historycznej: I Rzeczpospolita idea narodu sarmackiego II Rzeczpospolita pomimo rywalizacji o władzę zwolenników ideologii narodowej i państwowej udało się scementować naród wokół najpierw koncepcji odbudowy niepodległego Państwa Polskiego i budowy ładu gospodarczego Polski, później wokół idei upowszechnienia własności, wielkich inwestycji gospodarczych np.: Gdynia, COP. Polityka historyczna Państwa Polskiego odwoływała się do okresu Jagiellonów, czynów zbrojnych XIX w. i wysiłku zbrojnego czasu I Wojny Światowej ze szczególną rolą czynu legionowego i wojny polsko-sowieckiej 1920 r.

24 CZY III RP MA SZANSĘ NA POLITYKĘ HISTORYCZNĄ? Trudności obiektywne: Pod wpływem środowisk lewicowo-liberalnych po 1989 r. w Polsce podobnie jak w Europie zaczęła dominować teza Francisa Fukuyamy zgodnie z którą proces historyczny w pewnym istotnym sensie dziejowego sporu zakończył się wraz z upadkiem komunizmu (czyli państw tzw. realnego socjalizmu) i przyjęciem przez większość krajów systemu liberalnej demokracji. Liberalna demokracja oraz rynkowy porządek gospodarczy miały być, według Fukuyamy, najdoskonalszym z możliwych do urzeczywistnienia systemów politycznych (choć nie idealnym). W przekonaniu Fukuyamy współczesna demokracja liberalna jest zbiorem politycznych instytucji powołanych do obrony uniwersalnych praw, uświęconych zapisem w takich dokumentach, jak m.in. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

25 CZY III RP MA SZANSĘ NA POLITYKĘ HISTORYCZNĄ? Dwie świadomości historyczne: polska i postkomunistyczna uciekająca od historii w kierunku tzw. poprawności politycznej polegającej na zwalczaniu w dyskursie publicznym osób/wypowiedzi, które naruszają zasady poprawności politycznej głoszone przez tzw. autorytety. Mechanizm ten powoduje, że poprawność polityczna jest wyrazem przemocy intelektualnej stosowanej wobec uczestników debaty publicznej. W ten sposób kreuje środowisko dla wszelkich debat publicznych, w tym debat historycznych. Brak właściwej edukacji historycznej co sprzyja mitologizacji historii. Okrągły stół nie jest wartością ale mitem fałszywym. Brak odpowiedzi na pytanie co poza językiem łączy obywateli III RP.

26 CZY III RP MA SZANSĘ NA POLITYKĘ HISTORYCZNĄ? Zawłaszczanie historii, wymazywanie pamięci. Komuniści gdyby to było możliwe, najchętniej wymazaliby z pamięci Polaków cały okres II RP z jej tradycjami, wartościami, osiągnięciami i głównymi postaciami. Ponieważ było to zadanie niewykonalne podjęli działanie mające na celu maksymalne wyparcie ze świadomości społecznej całych obszarów zagadnień, osób, wydarzeń. Podobnie postępowano z okresami świetności I RP. Zerwanie ciągłości historycznej, pokoleniowej, gospodarczej i prawnej z II RP. Brak wystarczającej ilości elit intelektualnych i gospodarczych myślących w kategoriach interesu narodowego.

27 CZY III RP MA SZANSĘ NA POLITYKĘ HISTORYCZNĄ? Atuty? Co Państwo sądzą na ten temat?

28 ZAKOŃCZENIE 3 października 2010 r. o upływie 92 lat od zakończenia I wojny światowej Niemcy definitywnie zakończyły sprawę reparacji wojennych, jakie na mocy postanowień traktatu wersalskiego - miały wypłacić państwom Ententy oraz krajom z nimi sprzymierzonym za straty poniesione przez nie podczas działań wojennych. Ostatnią ratę odszkodowań w wysokości 70 mln euro nasz zachodni sąsiad zapłacił Wielkiej Brytanii i Francji.

29 LITERATURA Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, pod red. S. M. Nowinowskiego, J. Pomorskiego i R. Stobieckiego, Łódź 2008, s. 398 (łódzka seria oddziałowa)