PROTOKÓŁ. z I spotkania warsztatowego w ramach priorytetu III, w ramach Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w Dorzeczu Wisły Środkowej

Transkrypt

1 PROTOKÓŁ z I spotkania warsztatowego w ramach priorytetu III, w ramach Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w Dorzeczu Wisły Środkowej Mazowiecki Urząd Wojewódzki Godz , r., Warszawa W spotkaniu uczestniczyli: 1. Aleksandra CzyŜewska, Pełnomocnik Wojewody Mazowieckiego ds. Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w dorzeczu Wisły Środkowej 2. Maria Szwałko, Biuro Programu 3. Tomasz Majda, Biuro Programu 4. Piotr Fogel, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa 5. Tadeusz Bochański, Północna Okręgowa Izba Urbanistów w Elblągu 6. Karina Konorzewska, Izba Urbanistów 7. Ryszard Nadgórny, Południowa Okręgowa Izba Architektów w Katowicach 8. Wojciech Gęsiak, Izba Architektów 9. Leszek Kołacz, Krajowa Izba Architektów 10. Tadeusz Markowski, Towarzystwo Urbanistów Polskich 11. Barbara Bękowska, Północna Okręgowa Izba Urbanistów 12. Jolanta Pawlak, Biuro Architekturyy i Zagospodarowania Przestrzennego m.st. Warszawa 13. Adam Jacewicz., InŜynier Hydrotechniki 14. Jolanta Przygońska, Izba Urbanistów 15. Maria Puk, Mazowieckie Biuro Planowania Reginalnego 16. Maria Zalewska, Ministerstwo Rozwoju regionalnego 17. Michał Fic, autor opracowań fizjograficznych.

2 Przebieg spotkania 1. Otwarcie spotkania. Otwarcia spotkania dokonała Aleksandra CzyŜewska Pełnomocnik Wojewody Mazowieckiego ds. Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w dorzeczu Wisły Środkowej witając serdecznie wszystkich przybyłych Przedstawicieli Izby Architektów, TUPu, SARPu, Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Mieszkaniowej, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego, ekspertów i pełnomocników, Pełnomocnika Prezydenta Warszawy oraz zespół pracowników urzędu m.st. Warszawy, a takŝe przedstawicieli innych jednostek samorządu terytorialnego obszarów, których zagroŝenie powodziowe dotyczy. Tytułem wstępu przypomniała cel nadrzędny jakim jest skonstruowanie programu dotyczącego bezpieczeństwa powodziowego posiadającego status programu rządowego. Aleksandra CzyŜewska przypomniała równieŝ, Ŝe wszelkie informacje dostępne są na stronie internetowej. Podkreśliła równieŝ, Ŝe program powstaje przy współpracy instytucji rządowych i samorządowych wszystkich szczebli, a takŝe instytucji pozarządowych i środowiska akademickiego. 2. Priorytet III gospodarka przestrzenna na terenach zagroŝonych powodzią. Maria Szwałko, Biuro Programu, rozpoczęła od wniosków, które pojawiły się w ramach pracy nad priorytetem trzecim. Po pierwsze jest to bardzo niska świadomość społeczna zarówno po stronie mieszkańców jak i władz gmin dotycząca zagroŝenia powodziowego oraz zgoda władz na przeznaczenie terenów potencjalnie zagroŝonych i bezpośrednio zagroŝonych pod zabudowę. Po drugie występuję brak profesjonalnego podejścia do planów terenów zagroŝonych powodzią. Maria Szwałko, Biuro Programu, zwróciła uwagę, Ŝe są tereny, które moŝna w odpowiedni sposób kształtując urbanistykę i architekturę przystosować dla celów budowlanych. Wynika stąd potrzeba opracowania planu działań mających na celu wzrost świadomości społecznej poprzez m.in. prowadzenie szkoleń, opracowanie folderów informacyjnych, a takŝe potrzeba stworzenia standardów urbanistycznych i technologicznych. Miałyby one zostać wprowadzone do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego co jest moŝliwe na dwa sposoby. Po pierwsze dzięki skierowaniu przez wojewodę otrzymanego materiału do gmin i wtedy to gminy będą decydować czy skorzystają z tego materiału, a po drugie poprzez włączenie tych standardów w miarę moŝliwości do planów wojewódzkich województw włączonych do programu. Dlatego tak istotne jest współpraca z Mazowieckim Biurem Planowania Regionalnego i innymi słuŝbami planistycznymi Marszałków pozostałych województw. Następnie Maria Szwałko przedstawiła harmonogram dalszych prac oraz sprawy natury organizacyjnej związane ze spotkaniem warsztatowym. Ekspertyza I typologia obszarów zagroŝonych powodzią oraz zakres ustaleń do studiów gminnych i planów miejscowych. Tomasz Majda swoją prezentację rozpoczął od przedstawienia materiałów i moŝliwości stosowania typologii opierając się np. o Dokument Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy, a takŝe znowelizowana Ustawa Prawo Wodne oraz przedstawił kryteria wyboru obszarów zagroŝonych. Następnie zwrócił uwagę na problem rozbieŝności skali map niektórych terenów oraz fakt, ze wstępna ocena ryzyka odnosi się do stanu aktualnego, a pomija planowany i dotyczą tylko zagroŝeń odnoszących się

3 do większej liczby ludności. Na bazie wstępnej oceny będą sporządzane mapy ryzyka powodziowego i mapy zagroŝenia powodziowego. Oszacowanie moŝliwości realizacji programu bezpieczeństwa powodziowego w zakresie planowania przestrzennego odbywać się będzie na podstawie oceny moŝliwości egzekwowania wprowadzonych ustaleń do dokumentów prawa miejscowego. Następnie zwrócił uwagę na rozbieŝność między strukturą administracyjną i kompetencjami w zakresie planowania przestrzennego oraz granicami obszarów wpływających na poziom zagroŝenia powodziowego gdzie rozwiązaniem tego problemu mogą być dokumenty wyŝszego szczebla i obszary funkcjonalne. Kolejnym problemem jest fakt, Ŝe cześć terenów zagroŝonych znajduje się poza granicami wyznaczonymi przez mapy zagroŝenia powodziowego. Następnie przedstawił kryteria typologiczne, które mają pomóc powiązać stopień zagroŝenia z odpowiednimi standardami. Głos zabrała Maria Szwałko, Biuro Programu, prosząc o uwagi dotyczące przedstawionej typologii. Głos zabrał Piotr Fogel, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, przedstawiając swoje badania dotyczące kwestii przeciwpowodziowych na poziomie lokalnym w zakresie planowania przestrzennego oraz zwrócił uwagę na konieczność przyjrzenia się obszarom ochrony pośredniej ujęć wody i obszarów ujęć wody ze względu na fakt istnienie samorządów, które na terenach zagroŝonych mają swoje ujęcia wody. Tadeusz Bochański, Północna Okręgowa Izba Urbanistów w Elblągu, zabrał głos odnosząc się do problemu prowadzenia budowy na terenach zagroŝonych ze względu na sprawy legislacyjne zwracając uwagę na istotny czynniki planów miejscowych. Wskazał równieŝ na potrzebę wykonania studium opartego na dobrym materiale ekofizjograficznym w celu wskazania terenów zagroŝonych oraz fakt, ze pomimo istnienia map zagroŝenia i ryzyka powodziowego w ostatniej powodzi ucierpiały budynki znajdujące się w terenie zagroŝonym i na tym terenie wybudowane krótko wcześniej odnosząc to po raz kolejny do kwestii legislacyjnych. Głos zabrała Karina Konorzewska, Izba Urbanistów, zwracając uwagę na moŝliwość stworzenia warunków do zapisów w dokumentach planistycznych aby umoŝliwiały szersze spojrzenie na problem podając przykład, Ŝe tereny miejskie są zabudowywane i nie ma moŝliwości terenów polderowych ale mogą się one znaleźć w terenach sąsiednich w gminach otaczających tereny do intensywnej zabudowy. Ryszard Nagórny, Południowa Okręgowa Izba Architektów w Katowicach, zwrócił uwagę, ze kwestia legislacyjna jest bardzo istotne ze względu na to, ze standardy urbanistyczne mają być określone w planowanej Ustawie o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym, a obecnie brakuje odpowiednich uregulowań prawnych zabraniających prowadzenia rozbudowy na terenach zagroŝonych tym bardziej, ze zdarza się, ze ludzie posiadają wiedze o zagroŝeniu i tak planują rozbudowę. Zwrócił równieŝ uwagę na ewentualne stworzenie moŝliwości zmotywowania osób zamieszkujących tereny zalewowe do ich przeniesienia. Ryszard Nagórny stwierdził, ze waŝne jest przywrócenie hierarchiczności planów zagospodarowania przestrzennego i jej rygorystycznego przestrzegania. Zwrócił równieŝ uwagę na błędne pomijanie przywrócenia Ŝeglowności Wisły. Głos zabrał Wojciech Gęsiak, Izba Architektów, stwierdzając, Ŝe tylko narzucenie zabudowy terenów zalewowych na podstawie planów miejskich, które rygorystycznie określałyby uwarunkowania technologiczne takiej zabudowy mogłoby zmniejszyć zagroŝenie dlatego, ze

4 ludzie budują się na takich terenach ze względu na ich niskie ceny i ich popyt nie zmniejszy się, a w momencie kiedy normy technologiczne podniosą koszty zabudowy bardziej opłacalne będzie kupienie droŝszej działki. Głos zabrała Maria Szwałko, Biuro Programu, odnosząc się do tego, Ŝe działania w ramach priorytetu trzeciego muszą odbywać się w ramach aktualnej sytuacji prawnej i prosząc o uwagi i propozycję działania bez konieczności zmiany obowiązującego prawa. Głos zabrał Leszek Kołacz, Krajowa Izba Architektów, zwrócił uwagę, ze wydobycie gazu łupkowego moŝe znacząco wpłynąć na wzrost zagroŝeń powodziowych. Tadeusz Markowski, Towarzystwo Urbanistów Polskich, zwrócił uwagę, Ŝe istotą planów miejscowych jest i jak najlepsze wykonanie oraz fakt, ze aktualny stan zagospodarowania przestrzennego jest wynikiem złych planów i na podstawie rachunku kosztów i korzyści moŝna by się zastanowić nad wycofaniem częściowej zabudowy. Rozbudowa infrastruktury przeciwpowodziowej na terenach zagroŝonych powoduję zachęcenie do ich dalszej zabudowy, zwrócił równieŝ uwagę na istotny czynniki ludzki i potrzebę edukacji. Podkreślił potrzebę stworzenia analizy korzyści kosztów skutków finansowych uchwalenia planów miejscowych oraz korygowania planów miejscowych i wywalczenie jednoznacznej interpretacji, Ŝe warunki zabudowy nie mogą być sprzeczne ze studium. Barbara Bękowska, Północna Okręgowa Izba Urbanistów, zapytała jak moŝna zrobić standardy urbanistyczno - architektoniczne do studiów dla zbioru ok. 880 opracowań i jakie znaczenie ma to opracowanie dla map ryzyka zwracając uwagę, Ŝe moŝna opierać się tylko na podejściu modelowym i na fakt, ze najlepszym dokumentem jest studium, które niestety ma małe znaczenie z prawnego punktu widzenia dlatego naleŝałoby rozwinąć zapis mówiący o tym, ze plan miejscowy powinien być zgodny ze studium. Poinformowała o istnieniu opracowań poza ustawowych pt. prognozy ostrzegawcze określających skutki finansowe dla gmin oraz moŝliwości współpracy z firmami ubezpieczeniowymi gdzie argument braku moŝliwości ubezpieczenia domu jest bardzo znaczący i wpisywany do studium w zakres uwarunkowań. Zwróciła równieŝ uwagę na istnienie nadprodukcji obszarów inwestycyjnych uruchomionej przez plany inwestycyjne, a koszty wycofania się są dla gmin ogromne. Piotr Fogel, Instytut Gospodarki przestrzennej i Mieszkalnictwa zwrócił, uwagę na potrzebę stworzenia gminom moŝliwości wycofania się z duŝej ilości planowanych terenów pod zabudowę, które faktycznie nie będą zabudowywane w taki sposób aby uniknąć ogromnych strat finansowych z racji odszkodowań. Dodatkowo zwrócił uwagę na potrzebę doinformowania ludzi, ze tereny które kupują są obszarami zagroŝonymi poniewaŝ w duŝym stopniu nie dają oni sobie z tego sprawy. Maria Szwałko, Biuro Programu, zwróciła uwagę na problem niezgodności planów zagospodarowania z Studium Jolanta Pawlak, Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urząd m.st. Warszawa, zapytała w jakiej skali będą wykonane mapy ryzyka i zagroŝenia? Maria Szwałko, Biuro Programu, podała skalę map. Jolanta Pawlak, Biuro Architektury i Zagospodarowania Przestrzennego Urząd m.st. Warszawa, stwierdziła, Ŝe nie moŝliwe jest przełoŝenie tej typologii na plany miejscowe.

5 Dodatkowo zwróciła uwagę na pominięcie Studium i wynikający z tego problem sprawdzania zgodności planów miejscowych z Studium jeŝeli typologia ta nie zostanie zawarta w Studium. Poinformowała równieŝ, Ŝe trwają prace nad zmianą prawa budowlanego i nie będzie w nowych przepisach warunków zabudowy, dodatkowo typologia powinna być umocniona prawem aby być skuteczną, a takŝe podejmowane działania powinny być długookresowe i prewencyjne. Głos zabrał Wojciech Gęsiak, Izba Architektów, zwrócił uwagę, Ŝe trwają obecnie prace nad nowymi przepisami i jeŝeli w ciągu dwóch miesięcy powstałyby konkretne zalecenia do nowych przepisów to byłaby moŝliwość wpłynięcia na system prawny. Głos zabrał, Adam Jacewicz., InŜynier Hydrotechniki, podkreślił, Ŝe zjawiska pogodowe nie podlegają administracji i naleŝy teŝ brać pod uwagę elementy nie będące w obszarze zlewni ale na nią oddziaływujące oraz zwrócił uwagę, ze zlewnia Wisły obejmuję teŝ tereny poza granicami kraju. Jolanta Przygońska, Izba Urbanistów, stwierdziła, Ŝe w Ŝaden inny sposób jak twarde poparcie w przepisach nie zmieni naporu inwestycji na terenach zagroŝonych. Dodatkowo podkreśliła, Ŝe obecnie jest czas konsultacji przy pracach nad nowymi przepisami i powinno to zostać wykorzystane poprzez opracowanie i przekazanie uwag. Przerwa Maria Szwałko, Biuro Programu, rozpoczynając spotkanie po przerwie przypomniała, ze system prawny jest jak najbardziej nieudolny ale działania w ramach programu nie mają na celu jego zmiany i poprosiła o uwagi dotyczące typologii. Głos zabrał Tomasz Majda, Biuro Programu, nawiązując do wypowiedzi Jolanty Pawlak wyjaśnił, Ŝe Studium nie jest pomijane. Maria Puk, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego, stwierdziła, Ŝe wskazane obszary problemowe powinny mieć środki finansowania wynikające z wyŝszego szczebla programów np. Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego dlatego problemem jest w ramach programu finansowanie obszarów strategicznej interwencji. Głos zabrała Kierownik Projektu odpowiadając, ze program musi być tak przygotowany aby spełniać wymogi obszarów interwencji państwa czyli tych wydatkowanych z budŝetu państwa. Maria Zalewska, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, poinformowała, Ŝe dostępna jest juŝ Koncesja Zagospodarowania Przestrzennego Kraju i nawiązała do obszarów funkcjonalnych zawartych w tym dokumencie. Głos zabrał Michał Fic, autor opracowań fizjograficznych, zwrócił uwagę na nowe zjawisko tj. powódź wód gruntowych oraz na to jak istotne są dobre mapy. Dodatkowo w Warszawie powstał juŝ plan dla jednego osiedla w którym narzucono wielkość retencji w odniesieniu do wielkości działki. Głos zabrała Maria Szwałko Biuro Programu, prosząc o uwagi dotyczące standardów architektoniczno-urbanistycznych.

6 Tadeusz Bochański, Północna Okręgowa Izba Urbanistów w Elblągu, stwierdził, Ŝe powinien być w planach miejscowych wskazany poziom posadowienia obiektów budowlanych w miejscach zagroŝonych określonych przez badania ekofizjograficzne. Dodatkowo kaŝda inwestycja na terenach gdzie nie są uregulowane stosunki wodne powinna być poprzedzona ekspertyzą uregulowania stosunków wodnych. Dodatkowo powinny się znaleźć tereny, których nie naleŝy zabudowywać np. doliny rzeczne lub budynki budowane nie powinny być podpiwniczone. Maria Szwałko, Biuro Programu, zwróciła uwagę na kwestię kompensacji środowiskowej poddając pod rozwaŝenie czy powinno to być tematem standardów i w jakim zakresie. Stwierdzono, ze dopóki nie ma map zagroŝenia i dokładniejszych danych technicznych nie jest moŝliwe podanie uwarunkowań i załoŝeń. Poddano propozycję podjęcia spekulacji i zastanowienie się nad działaniami prewencyjnymi. Tadeusz Bochański, Północna Okręgowa Izba Urbanistów w Elblągu, stwierdził, Ŝe naleŝy rozdzielić sieć kanalizacyjną na kanalizacje deszczową i kanalizację sanitarną chociaŝ jest to drogie rozwiązanie. Jolanta Przygońska, Izba Urbanistów, podała przykłady miast, które wprowadziły system odpłat za odprowadzanie wód deszczowych do kanalizacji miejskiej i poddano pomysł wprowadzenia standardów uŝytkowania terenów będących poza obszarami zagroŝeń powodziami i podtopieniami. Głos zabrał, Michał Fic, autor opracowań fizjograficznych, przypomniał, Ŝe jest wiele elementów decydujących o retencji działki i jest ona róŝna dla określonych obszarów. Jolanta Pawlak, Biuro Architektury i Zagospodarowania Przestrzennego m.st. Warszawa, stwierdziła, ze wskaźnik retencji mógłby być taki jak wskaźnik intensywności zabudowy ale powinien być skorelowany z powierzchnią czynna. Dodatkowo zabudowa w miastach powinna być koncentrowana przy zostawieniu terenów otwartych biologicznie czynnych gdzie powstawałyby enklawy retencyjne np. tzw. Ogrody deszczowe. Problemem pozostaje zdefiniowanie retencji, jej wskaźnika, a takŝe wskazanie narzędzi dla właścicieli gruntów. Podkreślono potrzebę wykonania opracowania jako uzupełnienia fizjografii na poziomie całego miasta oraz sąsiednich gmin i standaryzowania terenu co pokaŝe róŝne poziomy retencji na róŝnych obszarach. Tadeusz Bochański, Północna Okręgowa Izba Urbanistów, zwrócił uwagę na problem odnalezienia właścicieli sieci wodnych w Warszawie. Głos zabrał Tomasz Majda, biuro Programu, przypomniał, Ŝe jedna z typologii dotyczące terenów lokalnych zlewni miała na celu wskazanie tego problemu. Pojawia się pytanie gdzie retencjonować czy w obszarze działki czy poza nią, co to jest obszar planistyczny. Przypomniano, Ŝe dostępne są dane dotyczące numerycznego modelu terenu, który jest w stanie pokazać, które domy potencjalnie zostaną zalane, jakie dzielnice i w jakim zakresie, dokąd sięgnie woda i na podstawie takich analiz powinna być określana retencja. Dodatkowo

7 poddano propozycję podziału prac nad standardami urbanistycznymi na tereny wiejskie i miejskie. Głos zabrała Barbara Bękowska, Północna Okręgowa Izba Urbanistów.