Kumulacja wybranych pierwiastków w migdałkach gardłowych dzieci w wyniku zjawiska wtórnego pylenia
|
|
- Sylwia Pietrzak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3, Kumulacja wybranych pierwiastków w migdałkach gardłowych dzieci w wyniku zjawiska wtórnego pylenia Accumulation of selected elements in the pharyngeal tonsils of children as a result of secondary dust emission Maria Gerycka 1 (b, c, d, e), Ewa Nogaj 2 (d, f) 3 (a, e, f), Jerzy Kwapuliński 1 Studia doktoranckie, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 2 Śląski Uniwersytet Medyczny, Katedra Toksykologii, Sosnowiec Kierownik: dr hab. D. Wiechuła 3 Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec Dyrektor: dr n. med. P.Z. Brewczyński (a) koncepcja pracy (b) zebranie materiału do badań (c) badania laboratoryjne (d) opracowanie statystyczne (e) interpretacja wyników (f) opracowanie tekstu i piśmiennictwa STRESZCZENIE Wstęp. Celem pracy było ustalenie jaki udział w intoksykacji migdałków posiada zjawisko wtórnego pylenia gleb oraz emisja samochodowa. Materiał i metody. Zawartość Pb, Be, Ba, Ca, Mg i Sr w migdałkach gardłowych dzieci mieszkających w Tychach (n 86), oraz w migdałkach dzieci z Chorzowa (n 76), jak również zawartość badanych pierwiastków w pyłach zawieszonych oznaczono metodą ICP AES przy pomocy spektrometru SOLAR Materiał biologiczny uprzednio poddany został mineralizacji na mokro z wykorzystaniem kwasu azotowego (V) spektralnie czystego firmy Merck. Wyniki. Zagadnienie zjawiska wtórnego pylenia jako potencjalnego dodatkowego źródła obecności poszczególnych pierwiastków w odniesieniu do migdałków opisano za pomocą współczynnika wtórnej emisji oraz ustalono dodatkową masę danego metalu obecną w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza. Wnioski. Stopień kumulacji berylowców i Pb w tkance migdałka gardłowego w dużej mierze zależał od zawartości tych pierwiastków w formie rozpuszczalnej w pyłach zawieszonych w przyziemnej warstwie powietrza, jako rezultat wtórnej emisji pyłów oraz emisji samochodowej. ABSTRACT Background. The aim of the study was to determine the influence of secondary dust and car emission on the intoxication of adenoids. Material and methods. The amount of Pb, Be, Ba, Ca, Mg and Sr in pharyngeal tonsils of children living in Tychy (n 86), and in Chorzów (n 76) as well as the amount of the selected elements in suspended dust was determined by the ICP AES method. The biological material had previously been subjected to mineralization using of nitric acid (V) spectrally pure Merck. Results. Secondary emission as a potential additional source of trace elements in tonsils is described by secondary emission coefficient and by the additional weight of the metal present in general air pollution. Conclusions. The degree of accumulation of analyzed elements in the adenoid tissue mostly depends on the content of these elements in soluble form in suspended dust in the ground layer of air, as a result of secondary and car emissions. Key words: adenoids, particulate matter, lead, trace elements, secondary emission Słowa kluczowe: migdałki gardłowe, pyły zawieszone, ołów, pierwiastki śladowe, wtórne pylenie Nadesłano: Zatwierdzono do druku: Niniejszy materiał jest udostępniony na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL. Pełne postanowienia tej licencji są dostępne pod:
2 22 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3 WSTĘP M X Xg Wiele pierwiastków na wybranych terenach objętych obszarową emisją przemysłową ma charakter pierwiastków charakterystycznych. Szczególnym źródłem tych pierwiastków są pyły elektrowniane, które zawierają ok 50% cząstek mniejszych niż 20 µm. Stanowią one największe zagrożenie dla zdrowia, ponieważ w przyziemnej warstwie powietrza są najdłużej obecne. Przykładowo zawartość molibdenu w odległości ok 0,5 km od elektrowni węglowej wynosiła 0,630 µg/m 3, a w odległości 2,5 km: 0,487 µg/m 3 iwodległości 6 km: 0,249 µg/m 3. Podobnie cyrkon obecny w pyłach elektrownianych występował kolejno w ilościach: 0,650 µg/m 3, 0,503 µg/m 3, 0,257 µg/m 3 [1]. Istnieje duża możliwość kumulowania tych pierwiastków w migdałkach gardłowych, które w układzie oddechowym położone są w głównym strumieniu wdychanego powietrza. Oprócz tego duże znaczenie dla kumulacji pierwiastków śladowych w migdałkach gardłowych posiada zjawisko wtórnego pylenia, które polega na wtórnym uniesieniu drobnodyspersyjnych cząstek wcześniej osiadłych pyłów z emisji przemysłowej i komunikacyjnej [2]. Dynamikę występowania zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie powietrza opisuje współczynnik wzbogacenia oraz dodatkowa ilość danego pierwiastka w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza w sąsiedztwie powierzchni utwardzonych, podczas wietrznych dni lub wymuszonej emisji pyłów przez przejeżdżające ulicami samochody [3 7]. Współczynnik wzbogacenia określa udział wtórnego pylenia w zanieczyszczeniu przyziemnej warstwy powietrza [3]. X m1 m2 m1 X udział wtórnego pylenia w zanieczyszczeniu przyziemnej warstwy powietrza, wyrażony w %, m1 masa danego metalu zawarta w 1g pyłu zawieszonego, w punkcie przy ulicy, wyrażona w μg, m2 masa danego metalu zawarta w 1g pyłu zawieszonego, w punkcie będącym poza zasięgiem oddziaływania wtórnego pylenia, wyrażona w μg. Z kolei za pomocą poniższego wzoru wyznaczono dodatkową ilość danego pierwiastka z wtórnej emisji do ogólnej masy przeciętnego zanieczyszczenia powietrza [4]. M dodatkowy udział danego pierwiastka w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza w sąsiedztwie powierzchni utwardzonych, wyrażony w μg, X udział wtórnego pylenia w zanieczyszczeniu, wyrażony w %, Xg średnia geometryczna zawartość poszczególnych pierwiastków w sąsiedztwie ulicy, wyrażona w μg/g. Wpływ zjawiska wtórnego pylenia na stopień kumulacji wybranych pierwiastków w migdałkach gardłowych celowo rozpatrzono na przykładzie populacji dzieci mieszkających w dwóch ośrodkach wielkomiejskich, różniących się stopniem zapylenia powietrza, a mianowicie Chorzów jako miasto z dużym zapyleniem powietrza w porównaniu do Tychów o mniejszym zapyleniu powietrza [WSSE Katowice]. Dlatego też celem poznawczych badań było znalezienie odpowiedzi na pytanie: jaki udział w intoksykacji migdałków berylowcami i Pb posiada zjawisko wtórnego pylenia wraz z emisją samochodową. W związku z powyższym drugim celem badań było ustalenie parametrów charakteryzujących zjawisko wtórnego pylenia oraz ich odniesienie do skutkujących zawartości wybranych pierwiastków w migdałkach gardłowych. Poznawczy cel badań polega na uzyskaniu odpowiedzi na pytanie: czy dodatkowe ilości związków badanych metali posiadają znaczenie w ogólnej zawartości pyłów zawieszonych w powietrzu na danym obszarze. MATERIAŁ I METODYKA BADAŃ Przedmiotem badań były migdałki gardłowe od 86 dzieci mieszkających w Tychach, w tym 39 migdałków pochodziło od chłopców i 47 od dziewczynek, oraz 76 migdałków od dzieci pochodzących z Chorzowa, w tym 40 od chłopców i 36 od dziewczynek. Pozyskane migdałki były usunięte ze wskazań lekarskich podczas zabiegu adenotomii. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach nr NN /I/04/05. Dzieci w wieku 1 10 lat ze względów rodzinnych w ciągu dnia przebywały w różnych częściach wspomnianych miast. Dlatego pomiary pozwalające określić udział wtórnego pylenia w ogólnym zanieczyszczeniu przyziemnej warstwy powietrza zreali-
3 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No zowano na 7 stanowiskach pomiarowych w obrębie Tychów, oraz na 6 stanowiskach w Chorzowie (tab. I), celem uzyskania przybliżonej informacji o występowaniu zjawiska wtórnej emisji jako czynnika dodatkowo wpływającego na kumulację pierwiastków w migdałkach gardłowych podczas oddychania. Pobory prób w danym mieście realizowano jednocześnie o godzinie w suchych okresach [3 5]. Była to najmniejsza ilość pyłu determinowana kryterium wykrywalności i czułości stosowanej metody oznaczania. Stanowiska poboru prób pyłu wyznaczono zgodnie z informacją WSSE Katowice tab. I, ryc. 1 i 2. Tabela I. Lokalizacja miejsc pomiarowych Table I. Location of measurement sites Migdałki metodyka Po ustaleniu mokrej masy migdałków z dokładnością 10 5 g, materiał biologiczny poddano suszeniu pod lampami promiennikowymi. Suche migdałki o znanej masie roztworzono w 5 cm 3 kwasu azotowego (V) spektralnie czystego firmy Merck. Proces rozpuszczania próbki realizowano na łaźni piaskowej za pomocą 2-krotnego zadania jej 5 cm 3 kwasu azotowego (V), aż do momentu uzyskania klarownego roztworu. W przypadku, kiedy nie wszystkie roztwory stawały się w pełni klarowne, dodawano kilka kropel H 2 O 2. Uzyskane klarowne roztwory przeniesiono do wykalibrowanych kolbek i uzupełniono wodą redestylowaną do objętości 10 cm 3. Zawartość metali w migdałkach gardłowych oraz w pyłach w formie rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej została oznaczona metodą ICP AES. Zasto- Stanowisko pomiarowe R1 R2 R3 R4 Chorzów Tychy Stare Osiedle Wzdłuż ul. Aleja Bielska ul. Podmiejska okolice Browaru ul. Graniczna Okolice domu handlowego AZET Osiedle Klimzowiec Okolice lodowiska ul. Młodzieżowa (ul. De Gaulle a) Okolice Szpitala Wojewódz- kiego (ul. Edukacji/Wejcherta) Osiedle Hutników ul. Brzozowa R5 ul. Floriańska Park Miejski R6 ul. Armii Krajowej Dworzec PKP R7 Osiedle N Plac zabaw na ul. Grota Roweckiego R1 okolice Browaru (al. Bielska), R2 okolice Domu Handlowego AZET, R3 okolice lodowiska (ul. De Gaulle a), R4 okolice Szpitala Wojewódzkiego im. J. Gasińskiego (ul. Edukacji/Wejcherta), R5 Park Miejski, R6 Osiedle N, R7 pla zabaw (ul. Grota-Roweckiego). Ryc. 1. Lokalizacja miejsc pomiarowych w mieście Tychy Fig. 1. Location of measurement places in Tychy R1 Stare Osiedle (ul. Podmiejska), R2 ul. Graniczna, R3 Osiedle Klimzowiec (ul. Młodzieżowa), R4 Osiedle Huników (ul. Brzozowa), R5 ul. Floriańska, R6 Dworzec PKP (ul. Armii Krajowej). Ryc. 2. Lokalizacja miejsc pomiarowych w mieście Chorzów Fig. 2. Location of measurement places in Chorzów Pyły zawieszone metodyka Pyły były pobierane przy użyciu aspiratora powietrza typ AP700 w ciągu godziny z zastosowaniem separatorów poszczególnych frakcji pyłu, które zapewniały zebranie danej frakcji przynajmniej o masie 100 mg. Zebrane na sączku pyły o ustalonej masie poddano mineralizacji na gorąco mieszaniną 1:1 40% HF i 65% HNO 3 w ilości po 1 cm 3, pozostałość po mineralizacji dodatkowo zadawano w 10 cm 3 HNO 3 (V). Roztwory przeniesiono ilościowo do kolbek miarowych o pojemności 25 cm 3, a następnie uzupełniono wodą redestylowaną do kreski. Poprawność wszystkich oznaczeń berylowców i Pb w badanych próbkach sprawdzono na podstawie ich oznaczeń w materiale referencyjnym SRM 1648 NIST. Wyniki próbek wzorcowych różniły się w granicach od 3,8% dla Be do 5,3% dla Pb.
4 24 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3 sowana metoda była walidowana w oparciu o wzorce zawartości berylowców i Pb, odpowiadające zakresami występowania w badanej próbie biologicznej we współpracy z Zakładem Chemii Nieorganicznej Politechniki Śląskiej. Różnice w oznaczeniach wynosiły: Pb 3,8%, Ba 4,3%, Be 3,9%, Sr 4,0%, Ca 1,8%, Mg 2,2%. Analizę zawartości Pb, Be, Ba, Sr, Mg, Ca wykonano przy użyciu spektrometru SOLAR 2000, przy czym warunki oznaczeń były następujące: dokładność: 0,001 µg/g, wykrywalność: 0,005 µg/g, czułość: 0,01 µg/g, precyzja: r 0,999. Uzyskane wyniki zostały poddane analizie statystycznej z wykorzystaniem programów Statistica for Windows ver 7.1 i Microsoft Exel. W przypadku nielicznych przykładów rozkładu normalnego użyto Testu t-studenta, jeśli został spełniony warunek równości wariancji w celu stwierdzenia znamienności statystycznej różnic między grupami, a przy różnych wariancjach posłużono się testem Cochrana-Coxa dla dwóch grup i analizy wariancji dla kilku grup. Gdy rozkład odbiegał od normalnego rozkładu to zastosowano test U Manna-Whitneya dla dwóch grup lub test ANOVA Kruskala-Wallisa dla większej liczby grup. Za istotne statystycznie przyjmowano hipotezy, których prawdopodobieństwo wynosiło przynajmniej 95% (α 0,05). OMÓWIENIE WYNIKÓW Rezultaty badań charakteryzujące zjawisko wtórnego pylenia ze względu na zawartość berylowców i Pb w przyziemnej warstwie powietrza przedstawiają tabele II V. Emisja wtórnego pylenia Tychy Współczynnik określający udział wtórnego pylenia w zanieczyszczeniu przyziemnej warstwy powietrza poszczególnymi pierwiastkami w formie rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej różnił się obszarowo, a także ze względu na rodzaj pierwiastka (tab. II). W wyniku wtórnego pylenia wzbogacenie przyziemnej warstwy powietrza rozpuszczalnymi i nierozpuszczalnymi związkami ołowiu na całym badanym obszarze było rzędu 35 99%. Beryl i ołów w formie związków rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych w powietrzu bardziej intensywnie wzbogacane były w wyniku ruchu komunikacyjnego w sąsiedztwie głównej arterii miejskiej (Aleja Bielska) (Pb: 96% i 99%, Be: 94% i 87%). Udział związków Mg i Ca we wtórnej emisji w ujęciu obszarowym był podobny z wyjątkiem ulic o mniejszym natężeniu ruchu. Wówczas dla Mg wyniósł on 42% 50% a dla Ca 17% 45%. Obszar o dużym nasileniu ruchu komunikacyjnego charakteryzowały większe współczynniki wzbogacenia frakcjami rozpuszczalnymi pierwiastków: Pb: 99%, Ba: 73%, Sr: 61%, Mg: 87%, Ca: 85%, oraz nierozpuszczalnymi: Pb: 96%, Ba: 76%, Sr, Mg i Ca: 67%. O ile wyniki przedstawione w tab. II orientują o potencjalnym wpływie zjawiska wtórnego pylenia, to ich praktyczny udział opisuje procentowy względny wzrost zawartości danego pierwiastka w sąsiedztwie powierzchni utwardzonych (boiska asfaltowe). Wyniki zestawione w tab. III. pokazują, że zróżnicowane narażenie dzieci w wyniku zjawiska wtórnego pylenia wyraża dodatkowy udział frakcji rozpuszczalnej w ogólnej ilości danego pierwiastka w powietrzu. I tak w wyniku wtórnego pylenia i emisji samochodowej w przyziemnej warstwie powietrza występują dodatkowe ilości Pb rzędu µg, w przypadku Ba: 0,8 18 µg, Sr: 5,3 13 µg. Z kolei największym zróżnicowaniem w występowaniu w przyziemnej warstwie powietrza odznacza się obecność Mg i Ca, która dla Mg jest rzędu 4 6, µg, a dla Ca µg. Wyniki przedstawiające dodatkowy udział frakcji nierozpuszczalnej należy traktować jako dodatkową ilustrację roli zjawiska wtórnego pylenia na przyrost zawartości Pb, Be, Ca, Ma, Ba, Sr w przyziemnej warstwie powietrza w formie pyłów drobnodyspersyjnych. Emisja wtórnego pylenia Chorzów W przypadku Chorzowa jako obszaru o większym zapyleniu powietrza w porównaniu do Tychów, znaczenie wtórnego pylenia rozpatrzono tylko na podstawie dodatkowego udziału rozpuszczalnych form wybranych berylowców i Pb w ogólnej ilości pyłów zawieszonych (tab. IV), bowiem rozrzut wyników form nierozpuszczalnych określony był wyłącznie zanieczyszczeniem z emisji przemysłowej. Wartości współczynnika wzbogacenia przyziemnej warstwy powietrza przez rozpuszczalne związki Pb były rzędu 75 93%, Be: 38 83%, Ba: 18 63%, Mg: 61 83%. Udział Sr w ogólnej masie pyłu zawieszonego w powietrzu był ustabilizowany poza obszarem osiedla Klimzowiec, położonego po przeciw zawietrznej stronie względem zakładów przemysłowych, gdzie wzbogacenie przyziemnej warstwy powietrza rozpuszczalnymi związkami Sr opisuje współczynnik 99%. W związku z powyższym interesujące było określenie dodatkowej masy badanego metalu w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza w 6 różnych dzielnicach Chorzowa (tab. V). Dodatkowa obecność rozpuszczalnych związków Sr w przyziemnej war-
5 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No stwie powietrza zaznaczyła się jedynie na terenie osiedla Klimzowiec (0,4 µg), co wskazuje, że na pozostałych terenach Chorzowa dzieci nie podlegały intensywnemu wpływowi zjawiska wtórnego pylenia ze strony tego pierwiastka. Z kolei na przykładzie Pb można zauważyć uprzednią, historyczną i teraźniejszą rolę zlokalizowanych zakładów przemysłowych na terenie Chorzowa oraz rolę dużej emisji samochodowej na kierunkach Katowice Chorzów Bytom oraz Katowice Chorzów Świętochłowice. Stąd dodatkowy udział Pb w zapyleniu powietrza jest rzędu µg. Dodatkowy udział roz- Tabela II. Współczynnik wzbogacenia przyziemnej warstwy powietrza przez rozpuszczalne i nierozpuszczalne frakcje pierwiastków w różnych obszarach Tychów [X %] Table II. The enrichment factor the ground layer of air by soluble and insoluble fractions of the elements in various areas of Tychy [X %] Rejon R1 R2 R3 R4 R6 R7 Metal X [%] X [%] X [%] X [%] X [%] X [%] Pb Be Ca Mg Ba Sr Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna ,3 81* 61* 263* Frakcja nierozpuszczalna 76 17* Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna * deficyt badanego metalu (proces wzbogacenia tytułem zjawiska wtórnego pylenia nie zachodzi) * shortage of investigated metal (enrichment process due to secondary dusting is not ongoing) Za punkt odniesienia (m2) przyjęto obszar R5 Park Miejski Reference point (m2) area R5 city park Tabela III. Dodatkowa masa danego metalu z wtórnego pylenia w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza na terenie Tychów [M µg] Table III. Additional mass of the given metal from secondary emission of general air pollution in Tychy [M µg] Rejon R1 R2 R3 R4 R6 R7 Metal M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] Pb Be Ca Mg Ba Sr Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna ,3 15 Frakcja rozpuszczalna 0, Frakcja nierozpuszczalna 0, Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna Frakcja nierozpuszczalna Frakcja rozpuszczalna 18 3,7 0,83 20* 15* 66* Frakcja nierozpuszczalna 12 2,7* 13 9,9 5,8 8,5 Frakcja rozpuszczalna 13 6,2 5,3 7,7 0 8,4 Frakcja nierozpuszczalna ,5 7 7
6 26 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3 Tabela IV. Współczynnik wzbogacenia przyziemnej warstwy powietrza przez rozpuszczalne frakcje pierwiastków w różnych obszarach Chorzowa [X %] Table IV. The enrichment factor of ground layer of air by soluble fractions of the elements in different areas of Chorzów [X %] Rejon R1 R2 R3 R4 R5 R6 Metal X [%] X [%] X [%] X [%] X [%] X [%] Pb Be Mg Ba Sr m (0,2 µg) m 2 m * (0,001µg) (0,001µg) m (105 µg) m (1,44 µg) m 2 m 2 99,9 m 2 m 2 m 2 (0,001µg) (0,001µg) (0,001µg) (0,001µg) (0,001µg) * deficyt badanego metalu (proces wzbogacenia tytułem zjawiska wtórnego pylenia nie zachodzi) * shortage of investigated metal (enrichment process due to secondary dusting is not ongoing) m 2 punkt odniesienia (µg), masa danego metalu zawarta w 1g pyłu zawieszonego w punkcie pozostającym poza zasięgiem oddziaływania wtórnego pylenia m 2 reference point (µg) mass of a given metal in 1 g of suspended dust in the point outside of secondary dusting Tabela V. Dodatkowa masa danego metalu w formie rozpuszczalnej z wtórnego pylenia w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza na terenie Chorzowa [M µg] Table V. The additional mass of soluble form of the given metal from secondary emission of general air pollution in Chorzów [M µg] Rejon R1 R2 R3 R4 R5 R6 Metal M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] M [µg] Pb Be Mg Ba Sr Xg (1,03 µg/g) Xg Xg 0,17 0,08 0,12 0,2* (0,002 µg/g) (0,002 µg/g) Xg (383 µg/g) Xg (2,6 µg/g) Xg Xg 99,9 Xg Xg Xg (0,004 µg/g)(0,004 µg/g) (0,004 µg/g) (0,004 µg/g) (0,004 µg/g) * deficyt badanego metalu (proces wzbogacenia tytułem zjawiska wtórnego pylenia nie zachodzi) * shortage of investigated metal (enrichment process due to secondary dusting is not ongoing) Xg punkt odniesienia (µg), masa danego metalu zawarta w 1g pyłu zawieszonego w punkcie pozostającym poza zasięgiem oddziaływania wtórnego pylenia Xg reference point (µg) mass of a given metal in 1 g of suspended dust in the point outside of secondary dusting
7 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No puszczalnych związków Ba był rzędu µg z wyjątkiem mało ruchliwej ulicy Floriańskiej 46 µg (R5). Na ogół zapylenie powietrza rozpuszczalnymi związkami Mg w wyniku zjawiska wtórnego pylenia opisywały ilości rzędu µg. Ten fakt tłumaczy się bezpośrednim sąsiedztwem Huty Batory, Elektrowni Chorzów oraz nieczynnej już Huty Kościuszko. Zjawisko wtórnego pylenia powodowało również zwiększenie udziału rozpuszczalnych form Be na różnych obszarach Chorzowa w granicach 0,08 0,17 µg. Migdałki gardłowe zostały uznane wcześniejszymi badaniami jako próby biologiczne, spełniające cechy biomarkera ekspozycji [5 9]. Migdałki gardłowe mogą być intoksykowane zarówno rozpuszczalnymi związkami badanych pierwiastków podczas włączania się ich w warstwę śluzu pokrywającego migdałek, jak i na drodze działania sił adhezji i adsorpcji cząstek nierozpuszczalnych na powierzchni migdałka. W rezultacie zachodzi zjawisko ich kumulacji. Wyniki przedstawione w tab. II V wyraźnie sugerują na istnienie możliwości kumulacji większych ilości badanych pierwiastków w tkance migdałka gardłowego. To przypuszczenie potwierdzają rezultaty badań zawartości Pb, Be, Ba, Sr, Ca i Mg w migdałkach gardłowych chłopców i dziewczynek mieszkających w Tychach (tab. VI) oraz w Chorzowie (tab. VII). Z charakterystyki statystycznej występowania berylowców i Pb w migdałkach gardłowych chłopców i dziewczynek zamieszkujących obszar Tychów i Chorzowa wynika, że Mg i Ca są znaczącymi pierwiastkami w strukturze mineralnej migdałków, natomiast Pb, Be, Ba i Sr są pierwiastkami śladowymi, które w zróżnicowany sposób mogą być kumulowane w tkance tego narządu, jako rezultat konkurencji o receptor bądź w wyniku interakcji między nimi. Odnosząc się do tych informacji należy podkreślić fakt, że średnie zawartości Ba w migdałkach różniły się istotnie (chłopcy: p 0,04, dziewczynki: p 0,02) i tak u chłopców z Tychów były rzędu 1,06 µg/g, u dziewczynek 1,01 µg/g a w migdałkach chłopców mieszkających w Chorzowie 0,33 µg/g oraz u dziewczynek 0,35 µg/g. Zawartości te każdorazowo były dużo wyższe od dostrzeżonych wcześniej przez Nogaj i wsp. [9] w migdałkach dzieci mieszkających w Krakowie (chłopcy: 0,009 µg/g, dziewczynki: 0,13 µg/g) i Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (chłopcy: 0,65 µg/g, dziewczynki: 0,005 µg/g). Na podstawie przytoczonych powyżej danych widać wyraźnie, że Ba jest pierwiastkiem charakterystycznym, który podlega kumulacji w migdałkach gardłowych podczas procesu oddychania. W przypadku Pb odwrotnie, jego przeciętna zawartość w migdałkach chłopców i dziewczynek z Chorzowa (0,7 µg/g) była Tabela VI. Charakterystyka statystyczna występowania berylowców i Pb w migdałkach gardłowych z uwzględnieniem płci dzieci mieszkających w Tychach [µg/g] Table VI. Statistical characteristics of given elements content in the adenoids taking into account the gender of children living in Tychy [µg/g] Metal Średnia arytmetyczna Zawartości ± Średnia Zakres zmian odpowiadające Współczynnik odchylenie geometryczna percentylowi zmienności (%) standardowe min max Chłopcy (n 39) Pb 0,71±0,58 0,51 0,11 2,07 0,16 1,94 82 Be 0,01±0,01 0,01 0,003 0,03 0,005 0,02 49 Ca 746±399, Mg 1332±275, Ba 1,81±1,9 1,06 0,19 6,24 0,26 5, Sr 1,11±1,4 0,49 0,1 4,76 0,14 4, Dziewczynki (n 47) Pb 0,74±0,59 0,54 0,11 2,02 0,19 1,85 79 Be 0,02±0,01 0,02 0,003 0,04 0,01 0,04 55 Ca 979±627, Mg 1386±272, Ba 1,53±1,29 1,01 0,16 5,19 0,22 3,53 84 Sr 1,36±1,69 0,58 0,11 5,6 0,16 5,04 125
8 28 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3 wyższa w porównaniu do migdałków dzieci z Tychów (0,5 µg/g) (p 0,05). Podobnie zarówno przeciętne, najniższe zawartości Pb w migdałkach chłopców z Chorzowa (0,3 µg/g) i dziewczynek (0,27 µg/g) były wyższe analogicznie w porównaniu do chłopców z Tychów (0,16 µg/g) i dziewczynek (0,19 µg/g) (p 0,05). Poszczególne dane, zawarte w charakterystyce statystycznej występowania Sr w migdałkach gardłowych można wykorzystać jako informacje o jego fizjologicznej zawartości. Przyjmując jako kryterium średnią geometryczną zawartość dostrzeżono odrębny sposób występowania tego pierwiastka w migdałkach. Migdałki chłopców z Tych zawierają mniejsze ilości Sr (0,49 µg/g) w porównaniu do migdałków dziewczynek (0,58 µg/g) (p 0,05), natomiast u dzieci z Chorzowa nie dostrzeżono istotnej różnicy ze względu na płeć dziecka w występowaniu Sr w migdałkach (0,4 µg/g). Różnice dotyczą natomiast maksymalnych zawartości Sr, które są ok 2 razy większe w migdałkach dzieci z Tych w odniesieniu do dzieci z Chorzowa (p 0,008). Obecność Sr podobnie jak Ba w migdałkach będzie determinowana ich chemopodobnymi właściwościami w odniesieniu do Mg i Ca. To niewielkie zróżnicowanie obecności Sr w migdałkach wynika z niewielkiej zmienności poziomu zawartości tego pierwiastka w pyle zawieszonym w powietrzu. Za przypuszczeniem o dużej, specyficznej roli fizjologicznej Mg i Ca, jak i ich właściwości chemicznych świadczy podobne występowanie Mg i Ca, różne ze względu na płeć. W migdałkach gardłowych dzieci z Tych w podobnych ilościach pierwiastki występowały u dziewczynek w porównaniu do chłopców, a mianowicie: Mg: 1360 µg/g, Ca: 817 µg/g oraz Mg: 1303 µg/g, Ca: 664 µg/g. Rola płci w kumulacji Mg jest złożona. Przeciętna zawartość Mg w migdałkach chłopców i dziewczynek z Tych wynosiła odpowiednio 1303 µg/g i 1360 µg/g (p 0,08), u chłopców i dziewczynek z Chorzowa przeciętne mniejsze zawartości tego pierwiastka wynosiły odpowiednio 724 µg/g i 740 µg/g (p 0,13). Stąd też w migdałkach dzieci z Chorzowa udział Mg w strukturze mineralnej migdałków był istotnie mniejszy w porównaniu do migdałków dzieci z Tych (p 0,005). WNIOSKI 1. W dynamice występowania zanieczyszczeń pyłowych w przyziemnej warstwie powietrza dużą rolę pełni zjawisko wtórnego pylenia, co może skutkować także dodatkową intoksykacją migdałków gardłowych berylowcami i Pb. 2. Dostrzeżono, że zawartość berylowców i Pb w migdałkach gardłowych jest różnicowana ze Tabela VII.Charakterystyka statystyczna występowania berylowców i Pb w migdałkach gardłowych z uwzględnieniem płci dzieci mieszkających w Chorzowie [µg/g] Table VII. Statistical characteristics of given elements content in the adenoids including the gender of children living in Chorzów [µg/g] Metal Średnia arytmetyczna ± odchylenie standardowe Średnia geometryczna Zawartości Zakres zmian odpowiadające percentylowi min max Chłopcy (n 40) Współczynnik zmienności (%) Pb 0,61±0,66 0,7 0,23 2,28 0,3 2,19 69 Be 0,01±0,01 0,01 0,003 0,04 0,005 0,03 70 Ca 628,±592, Mg 358±655, Ba 0,42±0,31 0,33 0,1 1,57 0,12 1,37 91 Sr 0,69±0,44 0,46 0,11 2,47 0,14 2,31 99 Dziewczynki (n 36) Pb 0,81±0,71 0,73 0,23 2,47 0,27 2,4 78 Be 0,01±0,01 0,01 0,004 0,04 0,004 0,04 78 Ca 488±502, Mg 334±661, Ba 0,43±0,34 0,35 0,05 1,48 0,08 1,46 84 Sr 0,53±0,38 0,42 0,11 2,36 0,11 1,65 90
9 Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No względu na płeć dzieci oraz stopniem zapylenia przyziemnej warstwy powietrza. Zawartość tych pierwiastków w migdałkach gardłowych w szczególności zależy od zawartości poszczególnych pierwiastków w formie rozpuszczalnej w pyłach zawieszonych. Źródło finansowania: środki własne Śląskiego Uniwersytetu Medycznego PIŚMIENNICTWO 1. Pacyna J.: Elektrownie węglowe jako źródło skażenia środowiska metalami i radionuklidami. Monografie Pol. Wrocławskiej 1980; nr Kwapuliński J., Mirosławski J., Cyganek M. i wsp.: Występowanie drobnodyspersyjnych pyłów w warunkach wtórnego pylenia. Ochrona Powietrza 1991; 6: Hewitt C.N., Rashed M.B.: The deposition of selected pollutants adjecent to a major small highway. Atoms Environ 1991; 25A(5-6): Rzepka J., Nogaj E., Kwapuliński J., Rochel R., Bogunia M.: Zjawisko wtórnej emisji ołowiu i kadmu, jako zagrożenie cywilizacyjne dzieci i młodzieży. Materiały V Konferencji Naukowej, Katowice 2007, Kwapuliński J., Mierosławski J., Podleska J.: Chemiczne formy występowania metali w ulicznym pyle osiadłym na terenach rekreacyjnych (Brenna). Problemy Ekologii 1999; 3: Endler Z., Markiwicz K., Michalczyk J.: Zawartość metali ciężkich w liściach, kwiatach i owocach bzu czarnego. Wiadomości Zielarskie 1989; 2: Szymczykiewicz K.: Toksykologia pyłów. IMP Sosnowiec. 8. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka II. PZWL Warszawa; 1992: , , Zakrzewska A., Górski P.: Migdałek gardłowy jako część układu tkanki limfatycznej nosa i gardła anatomia, fizjologia oraz zmiany towarzyszące chorobom alergicznym u dzieci. Alergia Astma Immunologia 2004; 9(2): Nogaj E., Kwapuliński J. i wsp.: Aluminium as trace element in pharyngeal tonsil. Polish J of Environ Stud 2010;15: Nogaj E., Kwapuliński J., Bazowska M. i wsp.: Wpływ biernego palenia na występowanie Cu i Ca w migdałkach dzieci z obszaru miasta Tychy. Przegl Lek 2010; 67: Nogaj E., Kwapuliński J. i wsp.: Pharyngeal tonsil as new biomarker of pollution on example of barium. Polish J Environ Stud 2011; 20: Adres do korespondencji: Prof. dr hab. Jerzy Kwapuliński Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13, Sosnowiec Tel: psorek_1940@o2.pl
Znaczenie biernego palenia dla kumulacji berylowców i Pb w migdałkach gardłowych dzieci
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3, 30-38 www.medycynasrodowiskowa.pl www.environmental-medicine-journal.eu Znaczenie biernego palenia dla kumulacji berylowców i Pb w migdałkach
Udział rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych form berylowców i Pb w pyle zawieszonym i w migdałkach gardłowych
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 3, 14-20 www.medycynasrodowiskowa.pl www.environmental-medicine-journal.eu Udział rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych form berylowców
Wtórna emisja pyłów a kumulacja Ni w migdałkach gardłowych dzieci zamieszkałych w miastach województwa śląskiego
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2012, Vol. 15, No. 4, 55-62 www.medycynasrodowiskowa.pl www.environmental-medicine-journal.eu Wtórna emisja pyłów a kumulacja Ni w migdałkach gardłowych dzieci
JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE
JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się
Zadanie 2. Temat 3. Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci
Zadanie 2. Temat 3. Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci dr inż. Krzysztof Klejnowski, mgr Jadwiga Błaszczyk mgr Andrzej Krasa, mgr inż. Wioletta
Analiza przydatności wybranych prób biologicznych dla ocen narażenia na rtęć w aspekcie interakcji z innymi pierwiastkami
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2013, Vol. 16, No. 3, 36-41 www.medycynasrodowiskowa.pl www.environmental-medicine-journal.eu Analiza przydatności wybranych prób biologicznych dla ocen narażenia
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC l
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC 0307 l Ćwiczenie : Analiza próbek pochodzenia roślinnego - metale; analiza statystyczna Dobra Praktyka Laboratoryjna w analizie śladowej Oznaczanie całkowitych
Testowanie hipotez statystycznych cd.
Temat Testowanie hipotez statystycznych cd. Kody znaków: żółte wyróżnienie nowe pojęcie pomarańczowy uwaga kursywa komentarz 1 Zagadnienia omawiane na zajęciach 1. Przykłady testowania hipotez dotyczących:
Zawartości wybranych pierwiastków w strukturze mineralnej złogów pęcherzyka żółciowego
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2014, Vol. 17, No. 2, 23-31 www.medycynasrodowiskowa.pl www.environmental-medicine-journal.eu Zawartości wybranych pierwiastków w strukturze mineralnej złogów
Analiza i monitoring środowiska
Analiza i monitoring środowiska CHC 017003L (opracował W. Zierkiewicz) Ćwiczenie 1: Analiza statystyczna wyników pomiarów. 1. WSTĘP Otrzymany w wyniku przeprowadzonej analizy ilościowej wynik pomiaru zawartości
Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi
Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska D syst D śr m 1 3 5 2 4 6 śr j D 1
Teoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem.
Teoria błędów Wskutek niedoskonałości przyrządów, jak również niedoskonałości organów zmysłów wszystkie pomiary są dokonywane z określonym stopniem dokładności. Nie otrzymujemy prawidłowych wartości mierzonej
KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE
KIELECKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCENA ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W KIELCACH W 2011 ROKU NA PODSTAWIE BIOMONITORINGU JAKO ELEMENTU MONITORINGU PRZYRODNICZEGO W REALIZACJI EKOROZWOJU ORAZ ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Zanieczyszczenia powietrza a przedwczesne zgony i hospitalizacje z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego
Zanieczyszczenia powietrza a przedwczesne zgony i hospitalizacje z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego prof. dr hab. n. med. Mariusz Gąsior lek. Aneta Ciślak III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii
Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej)
Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) 1 Podział ze względu na zakres danych użytych do wyznaczenia miary Miary opisujące
WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM
2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.
w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach.
Rtęć w gruntach w zasięgu oddziaływania elektrociepłowni owni Czechnica w Siechnicach. Ludmiła Polechońska Małgorzata Polechońska CEL BADAŃ rozpoznanie zawartości rtęci w przypowierzchniowej warstwie gleby
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
RÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH
RÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska Równoważność metod??? 2 Zgodność wyników analitycznych otrzymanych z wykorzystaniem porównywanych
OPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
www.wroclaw.pl OPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ ( badania październik 2016 maj 2017 ) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik Wrocław 2017 Spis treści
Prawdopodobieństwo i rozkład normalny cd.
# # Prawdopodobieństwo i rozkład normalny cd. Michał Daszykowski, Ivana Stanimirova Instytut Chemii Uniwersytet Śląski w Katowicach Ul. Szkolna 9 40-006 Katowice E-mail: www: mdaszyk@us.edu.pl istanimi@us.edu.pl
Analiza śladów. Składnik śladowy stężenie poniżej 100ppm. poniżej 0.1% AŚ ok. 20% publikacji analitycznych
Analiza śladów Składnik śladowy stężenie poniżej 100ppm poniżej 0.1% AŚ ok. 20% publikacji analitycznych Analiza śladów Dziedziny zainteresowane analizą śladów Fizjologia roślin Ochrona środowiska Kryminologia
Studia Pilotowe dla Oslo i Katowic
Warsztaty demonstracyjne,haifa, 5 września, 2005 Studia Pilotowe dla Oslo i Katowic Janina Fudala Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU) Susanne Lützenkirchen City of Oslo - Health and Welfare
SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ
OTWARTE SEMINARIA IETU SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ Maciej Soja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice, 21.09.2017 PODATNOŚĆ
Zadania ze statystyki cz.8. Zadanie 1.
Zadania ze statystyki cz.8. Zadanie 1. Wykonano pewien eksperyment skuteczności działania pewnej reklamy na zmianę postawy. Wylosowano 10 osobową próbę studentów, których poproszono o ocenę pewnego produktu,
SPIS TREŚCI do książki pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy
SPIS TREŚCI do książki pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy Autor Andrzej Uzarczyk 1. Nadzór nad wyposażeniem pomiarowo-badawczym... 11 1.1. Kontrola metrologiczna wyposażenia pomiarowego...
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 7 Wykorzystanie metod jodometrycznych do miedzi (II) oraz substancji biologicznie aktywnych kwas askorbinowy, woda utleniona.
Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Pobieranie prób i rozkład z próby
Pobieranie prób i rozkład z próby Marcin Zajenkowski Marcin Zajenkowski () Pobieranie prób i rozkład z próby 1 / 15 Populacja i próba Populacja dowolnie określony zespół przedmiotów, obserwacji, osób itp.
WERYFIKACJA HIPOTEZ STATYSTYCZNYCH
WERYFIKACJA HIPOTEZ STATYSTYCZNYCH I. TESTY PARAMETRYCZNE II. III. WERYFIKACJA HIPOTEZ O WARTOŚCIACH ŚREDNICH DWÓCH POPULACJI TESTY ZGODNOŚCI Rozwiązania zadań wykonywanych w Statistice przedstaw w pliku
Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii. Zadanie 1.
Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii Zadanie 1. W potocznej opinii pokutuje przekonanie, że lepsi z matematyki są chłopcy niż dziewczęta. Chcąc zweryfikować tę opinię, przeprowadzono badanie w
Testowanie hipotez statystycznych. Wnioskowanie statystyczne
Testowanie hipotez statystycznych Wnioskowanie statystyczne Hipoteza statystyczna to dowolne przypuszczenie co do rozkładu populacji generalnej (jego postaci funkcyjnej lub wartości parametrów). Hipotezy
OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.
37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU
Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na:
Ocena wpływu drogi technicznej na jakość powietrza w obrębie osiedla Odolany w Warszawie wykonawca: Biuro Studiów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o., Gdańsk luty 2018 (Podsumowanie w zakresie wskaźnika
Zielone powiaty województwa śląskiego
Zielone powiaty województwa śląskiego Raport analityczny opracowany w oparciu o Indeks Zielonych Powiatów Strona2 Spis treści Koncepcja Indeksu Zielonych Powiatów... 3 Metodologia badawcza... 4 Indeks
Ocena metodyki pobierania i preparatyki próbek do badań
Ocena metodyki pobierania i preparatyki próbek do badań Projekt nr CZ.3.22/1.2.00/12.03398 Ocena stężeń PAH i metali ciężkich na powierzchni hałdi obiektów przemysłowych Hodnocení koncentrací PAU a těžkých
BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Jastrzębie-Zdrój, grudzień 2018 r.
Końcowa analiza i wnioski z badań jakości powietrza przeprowadzonych w ramach Monitoringu wspomagającego ocenę jakości powietrza w mieście Jastrzębie-Zdrój Jastrzębie-Zdrój, grudzień 218 r. Końcowa analiza,
Wprowadzenie. Gorsza jakość powietrza. Rak płuca Śmiertelność ogólna Śmiertelność z przyczyn sercowo-płucnych
Związek pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza i częstością występowania ostrych schorzeń sercowo-naczyniowych oraz śmiertelnością mieszkańców aglomeracji górnośląskiej III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Zakład Epidemiologii i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec Kierownik: mgr K. Kuźniewski ABSTRACT
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2016, Vol. 19, No. 1, 25-32 www.medycynasrodowiskowa.pl www.journal-em.com Rola nałogu palenia tytoniu i zawartości pierwiastków fizjologicznych na udział
Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych. Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd
Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd Walory ekologiczne pieców obrotowych I Zawartość chloru w paliwie alternatywnym do 1,0 % powyżej
GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW
UTYLIZACJA OSADÓW Ćwiczenie nr 4 GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU A. Grawitacyjne zagęszczanie osadów: Zagęszczać osady można na wiele różnych sposobów. Miedzy innymi grawitacyjnie
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Metale we frakcjach pyłu
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2011, nr 1(67), s. 129 135 mgr inż. DOROTA KONDEJ dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16
OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND
28/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY
OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132
52/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132 J. PEZDA 1 Akademia Techniczno-Humanistyczna
Wprowadzenie do statystyki dla. chemików testowanie hipotez
chemików testowanie hipotez Michał Daszykowski, Ivana Stanimirova Instytut Chemii Uniwersytet Śląski w Katowicach Ul. Szkolna 9 40-006 Katowice E-mail: www: mdaszyk@us.edu.pl istanimi@us.edu.pl http://www.sites.google.com/site/chemomlab/
Testy nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 9
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 9 Zastosowanie metod miareczkowania strąceniowego do oznaczania chlorków w mydłach metodą Volharda. Ćwiczenie obejmuje:
Średnie. Średnie. Kinga Kolczyńska - Przybycień
Czym jest średnia? W wielu zagadnieniach praktycznych, kiedy mamy do czynienia z jakimiś danymi, poszukujemy liczb, które w pewnym sensie charakteryzują te dane. Na przykład kiedy chcielibyśmy sklasyfikować,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Źródło: http://wios.warszawa.pl/pl/aktualnosci-i-komunika/aktualnosci/1176,aktualnosci-z-31032016-r-informacja-dot-zakupu-przez-s amorzady-nowych-stacji-pom.html
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6 Metody sprawdzania założeń w analizie wariancji: -Sprawdzanie równości (jednorodności) wariancji testy: - Cochrana - Hartleya - Bartletta -Sprawdzanie zgodności
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek
REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
22/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.
Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA
Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez
Zawartość węgla organicznego a toksyczność osadów dennych
VIII Krajowa Konferencja Bioindykacyjna Praktyczne wykorzystanie systemów bioindykacyjnych do oceny jakości i toksyczności środowiska i substancji chemicznych Kraków, 18-20.04.2018 Zawartość węgla organicznego
Rozwiązanie n1=n2=n=8 F=(4,50) 2 /(2,11) 2 =4,55 Fkr (0,05; 7; 7)=3,79
Test F =służy do porównania precyzji dwóch niezależnych serii pomiarowych uzyskanych w trakcie analizy próbek o zawartości analitu na takim samym poziomie #obliczyć wartość odchyleń standardowych dla serii
OFERTA NAJMU POWIERZCHNI GALERIA HANDLOWA SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE, UL. KAPICY 8
OFERTA NAJMU POWIERZCHNI GALERIA HANDLOWA SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE, UL. KAPICY 8 DOŁĄCZ DO NASZYCH NAJEMCÓW! e-mail: biuro@dlinvest.pl tel.: +48 32 253 00 95 LOKALIZACJA Galeria Siemianowice Śląskie jest zlokalizowana
Testy nieparametryczne
Testy nieparametryczne 1 Wybrane testy nieparametryczne 1. Test chi-kwadrat zgodności z rozkładem oczekiwanym 2. Test chi-kwadrat niezależności dwóch zmiennych kategoryzujących 3. Test U Manna-Whitney
Analiza statystyczna. Ogólne własności funkcji. Funkcja liniowa. Równania i nierówności liniowe
Analiza statystyczna Ogólne własności funkcji. Funkcja liniowa. Równania i nierówności liniowe Dokument zawiera opracowanie wyników analizy statystycznej e-sprawdzianu Edyta Landkauf, Zdzisław Porosiński
Zad. 4 Należy określić rodzaj testu (jedno czy dwustronny) oraz wartości krytyczne z lub t dla określonych hipotez i ich poziomów istotności:
Zadania ze statystyki cz. 7. Zad.1 Z populacji wyłoniono próbę wielkości 64 jednostek. Średnia arytmetyczna wartość cechy wyniosła 110, zaś odchylenie standardowe 16. Należy wyznaczyć przedział ufności
I N S T Y T U T M O R S K I W GDAŃSKU
I N S T Y T U T M O R S K I W GDAŃSKU ZAKŁAD OCHRONY ŚRODOWISKA 80-958 GDAŃSK, ul. Benzynowa 1 tel. (058) 308 81 28, tel/fax (058) 308 81 25 BADANIA POZIOMU SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH W WODACH BASENÓW
PODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO. ĆWICZENIE 3a
PODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO ĆWICZENIE 3a Analiza pierwiastkowa podstawowego składu próbek z wykorzystaniem techniki ASA na przykładzie fosforanów paszowych 1 I. CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów
SYMULACJE NUMERYCZNE W OCENIE RYZYKA
SYMULACJE NUMERYCZNE W OCENIE RYZYKA Dr Marek Biesiada Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec Główną trudnością metodologiczną w procesie ocen ryzyka zdrowotnego jest złożoność oddziaływań
Komunikat MWIOŚ z dnia 4 grudnia 2013r. w sprawie zanieczyszczenia powietrza w Płocku
tys. Mg/rok Komunikat MWIOŚ z dnia 4 grudnia 2013r. w sprawie zanieczyszczenia powietrza w Płocku Stan jakości powietrza w Płocku Powietrze w Płocku jest nadmiernie zanieczyszczone pyłem zawieszonym PM10
Wykorzystanie testu Levene a i testu Browna-Forsythe a w badaniach jednorodności wariancji
Wydawnictwo UR 2016 ISSN 2080-9069 ISSN 2450-9221 online Edukacja Technika Informatyka nr 4/18/2016 www.eti.rzeszow.pl DOI: 10.15584/eti.2016.4.48 WIESŁAWA MALSKA Wykorzystanie testu Levene a i testu Browna-Forsythe
Ćwiczenie 3: Ocena fizykochemiczna nawozów stałych fosforowych różne formy P 2 O 5
ZAKŁAD TECHNOLOGII I PROCESÓW CHEMICZNYCH Wydział Chemiczny Politechnika Wrocławska Technologia chemiczna - surowce i procesy przemysłu nieorganicznego Ćwiczenie 3: Ocena fizykochemiczna nawozów stałych
Świadomi dla czystego powietrza
Świadomi dla czystego powietrza Szkolenia z zakresu przeciwdziałania niskiej emisji Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego jest wprowadzenie do powietrza substancji
1 Estymacja przedziałowa
1 Estymacja przedziałowa 1. PRZEDZIAŁY UFNOŚCI DLA ŚREDNIEJ (a) MODEL I Badana cecha ma rozkład normalny N(µ, σ) o nieznanym parametrze µ i znanym σ. Przedział ufności: [ ( µ x u 1 α ) ( σn ; x + u 1 α
Zawartość. Zawartość
Opr. dr inż. Grzegorz Biesok. Wer. 2.05 2011 Zawartość Zawartość 1. Rozkład normalny... 3 2. Rozkład normalny standardowy... 5 3. Obliczanie prawdopodobieństw dla zmiennych o rozkładzie norm. z parametrami
Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych
Analiza jakości powietrza atmosferycznego w Warszawie ocena skutków zdrowotnych Piotr Holnicki 1, Marko Tainio 1,2, Andrzej Kałuszko 1, Zbigniew Nahorski 1 1 Instytut Badań Systemowych, Polska Akademia
WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE
15/12 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2004, Rocznik 4, Nr 12 Archives of Foundry Year 2004, Volume 4, Book 12 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO
Statystyki: miary opisujące rozkład! np. : średnia, frakcja (procent), odchylenie standardowe, wariancja, mediana itd.
Wnioskowanie statystyczne obejmujące metody pozwalające na uogólnianie wyników z próby na nieznane wartości parametrów oraz szacowanie błędów tego uogólnienia. Przewidujemy nieznaną wartości parametru
Raport z pomiarów jakości powietrza. pod kątem zawartości pyłu PM10. wykonanych na terenie gminy Stryszów. w okresie zimowym (
Fundacja Planeta 172 34-145 Stronie www.fundacjaplaneta.org Raport z pomiarów jakości powietrza pod kątem zawartości pyłu PM10 wykonanych na terenie gminy w okresie zimowym (04 18.01.2016) 1 Strona Spis
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom
Sylabus modułu: Moduł przedmiotów specjalizacyjnych B (0310-CH-S2-005)
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Chemia, drugi Sylabus modułu: Moduł przedmiotów specjalizacyjnych B (0310-CH-S2-005) Nazwa wariantu modułu: Walidacja metod analitycznych
Lokalizacja 1. Katowice, ul. Słowackiego 16 www.citybaner.pl tel. 32 724 76 78 biuro@citybaner.pl. Baner. Powierzchnia: 18 m 2 ( 600 x 300 cm )
Katowice ul. Andrzeja Powierzchnia: 18 m 2 ( 600 x 300 cm ) Dodatki: Oświetlenie Lokalizacja 1 600x300cm widoczny jest z Placu Oddziałów Młodzieży Powstańczej, który przejął rolę węzła komunikacyjnego
Matematyka - Statystyka matematyczna Mathematical statistics 2, 2, 0, 0, 0
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Matematyka - Statystyka matematyczna Mathematical statistics Inżynieria materiałowa Materials Engineering Rodzaj przedmiotu: Poziom studiów: forma studiów: obowiązkowy studia
Przedziały ufności. Poziom istotności = α (zwykle 0.05) Poziom ufności = 1 α Przedział ufności dla parametru μ = taki przedział [a,b], dla którego
Przedziały ufności Poziom istotności = α (zwykle 0.05) Poziom ufności = 1 α Przedział ufności dla parametru μ = taki przedział [a,b], dla którego czyli P( μ [a,b] ) = 1 α P( μ < a ) = α/2 P( μ > b ) =
PARAMETRY FIZYKOCHEMICZNE BADANYCH PALIW Z ODPADÓW
VII Konferencja Paliwa z odpadów Chorzów, 14-16 marca 2017 PARAMETRY FIZYKOCHEMICZNE BADANYCH PALIW Z ODPADÓW dr Łukasz Smędowski mgr Agnieszka Skawińska Badania właściwości paliw Zgodnie z obowiązującym
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
STATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 3. Zmienne losowe 4. Populacje i próby danych 5. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 6. Test t 7. Test
Analiza mikrobiologiczna powietrza oraz zapylenia i występowania aktywnych biologicznie substancji w powietrzu m. Kielce
Analiza mikrobiologiczna powietrza oraz zapylenia i występowania aktywnych biologicznie substancji w powietrzu m. Kielce (SKRÓT) dr Krystyna Królikowska, dr Marek Kwinkowski prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca
SZACOWANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK9 NA PODSTAWIE METODY ATND
13/10 Archives of Foundry, Year 2003, Volume 3, 10 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2003, Rocznik 3, Nr 10 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 SZACOWANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK9 NA PODSTAWIE METODY ATND
Ocena narażenia dzieci na zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego -omówienie wyników projektu badawczego
Otwarte seminaria 2012 Ocena narażenia dzieci na zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego -omówienie wyników projektu badawczego mgr Ewa Błaszczyk Zespół Mikrobiologii Środowiska Gdzie spędzamy większość
ZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO
23/2 Archives of Foundry, Year 2001, Volume 1, 1 (2/2) Archiwum Odlewnictwa, Rok 2001, Rocznik 1, Nr 1 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO J.
PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 14/12
PL 218561 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 218561 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 393413 (51) Int.Cl. G01N 27/02 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Wstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński
Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia
Testowanie hipotez statystycznych.
Statystyka Wykład 10 Wrocław, 22 grudnia 2011 Testowanie hipotez statystycznych Definicja. Hipotezą statystyczną nazywamy stwierdzenie dotyczące parametrów populacji. Definicja. Dwie komplementarne w problemie
METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII
METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny 2. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. Najczęściej wykorzystywane testy statystyczne
PDF created with FinePrint pdffactory Pro trial version http://www.fineprint.com
Analiza korelacji i regresji KORELACJA zależność liniowa Obserwujemy parę cech ilościowych (X,Y). Doświadczenie jest tak pomyślane, aby obserwowane pary cech X i Y (tzn i ta para x i i y i dla różnych
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych
3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach 1995-2005 3.1. Opis danych statystycznych Badanie zmian w potencjale opieki zdrowotnej można przeprowadzić w oparciu o dane dotyczące
Analiza wariancji. dr Janusz Górczyński
Analiza wariancji dr Janusz Górczyński Wprowadzenie Powiedzmy, że badamy pewną populację π, w której cecha Y ma rozkład N o średniej m i odchyleniu standardowym σ. Powiedzmy dalej, że istnieje pewien czynnik
Zespół Szkół nr 39 w Warszawie ul. Bełska 1/3 WEŹ ODDECH
Zespół Szkół nr 39 w Warszawie ul. Bełska 1/3 http://www.zs39.waw.pl/ WEŹ ODDECH NASZA SZKOŁA UCZESTNICY PROGRAMU WEŹ ODDECH: UCZNIOWIE KLAS I, II ORAZ III TOŚ kształcący się w zawodzie technik ochrony