KAMPANIA PROGRAMOWA OPZZ Godna Praca

Transkrypt

1 Koleżanki i Koledzy. Zmieniająca się sytuacja społeczno ekonomiczna, trudne otoczenie powodują, że wciąż mamy wiele do zrobienia. Dzisiaj nawet politycy przyznają, że już nie jesteśmy zieloną wyspą premiera Tuska. Realizacja przyjętych zadań wymaga od nas wszystkich członków OPZZ dużej aktywności i odpowiedzialności. Bez podjęcia konkretnych kroków na rzecz poprawy warunków pracy, płacy i wzrostu zatrudnienia nie rozwiążemy narastających w Państwie problemów społeczno gospodarczych. Wyborcze programy partii politycznych, zwłaszcza w częściach zapowiadających poprawę życia obywateli, bez społecznego nacisku pozostają tylko zapisaną kartką papieru! Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych widzi potrzebę kontynuacji szerokiej Kampanii Programowej. Myśl przewodnia Kampanii Programowej OPZZ jest zawarta w art. 20 Konstytucji RP: Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej W trudnej sytuacji społeczno gospodarczej ta deklaracja nabiera szczególnego znaczenia. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, w odróżnieniu od strony rządowej, zawsze prowadziło konstruktywny dialog społeczny. Od szeregu lat zgłaszamy partiom politycznym, Sejmowi RP, rządowi, organizacjom pracodawców i pozostałym reprezentatywnym centralom związkowym propozycje rozwiązań dotyczących: możliwości zwiększenia dochodów państwa oraz pobudzenia gospodarczego, zmian w systemie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz polityki społecznej, zmian w prawie pracy i prawie związkowym, zmian w systemie dialogu społecznego. Występowaliśmy także Obywatelskimi z inicjatywami ustawowymi. Skarżyliśmy do Trybunału Konstytucyjnego złe ustawy. Występowaliśmy także do Prezydenta RP z wnioskami o zawetowanie niekorzystnych zmian. Interweniowaliśmy u Rzecznika Praw Obywatelskich. Podejmowaliśmy działania na forum Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych i Międzynarodowej Organizacji Pracy. Działania te musimy kontynuować. Strona 1

2 Koleżanki i Koledzy. Kampania Programowa OPZZ zawiera nie tylko nowe elementy ale także te, których wprowadzenie już od dawna postulowaliśmy. PROPONOWALIŚMY I PROPONUJEMY : I. W ZAKRESIE SPRAW EKONOMICZNYCH: 1) Wprowadzenie podatku od transakcji finansowych. Istota problemu: Dzisiaj bardziej opłacalne, bo nie opodatkowane, jest zarabianie na transakcjach finansowych niż na działalności produkcyjnej, czy usługowej. Banki zamiast inwestować w realną gospodarkę, wolą spekulować kapitałem. Nie sprzyja to tworzeniu nowych miejsc pracy. Opodatkowanie transakcji finansowych, w warunkach wysokiej konkurencji, nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla klientów banków. Propozycja zmian: Wprowadzenie podatku od transakcji finansowych. 2) Zwiększenie opodatkowania osób o najwyższych dochodach poprzez wprowadzenie kolejnej stawki podatkowej. Istota problemu: Polska jest państwem o najwyższym i ciągle zwiększającym się rozwarstwieniu dochodów. Powoduje to, że bogaci stają się coraz bogatsi, a biedni coraz biedniejsi. Zanika konstytucyjna zasada solidaryzmu społecznego oraz społecznej gospodarki rynkowej. Trzeba zwiększyć progresję podatkową poprzez wprowadzenie kolejnego progu podatkowego z nową, wysoką stawką podatkową dla wąskiego grona najbogatszych podatników. Propozycja zmian: wprowadzenie kolejnej, wysokiej stawki podatkowej dla podatników o najwyższych dochodach. 3) Płacenie podatków i składek na FUS od rzeczywistych przychodów. Istota problemu: Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz duże gospodarstwa rolne osiągają znaczne dochody, a składkę ZUS opłacają od 60% średniego wynagrodzenia. Strona 2

3 Propozycja zmian: wprowadzenie zasady opłacania składki uzależnionej od dochodów z pozostawieniem dzisiejszej składki jako minimalnej. 4) Podjęcie działań prawnych ograniczających powstawanie zatorów płatniczych. Istota problemu: Wiele płatności w obrocie handlowym pomiędzy przedsiębiorcami jest dokonywana po terminach ustalonych w umowie. Opóźnienia w płatnościach mają negatywny wpływ na płynność finansową i rentowność firm, jak również na terminowe wypłacanie wynagrodzeń. Propozycja zmian: Wprowadzenie norm dyscyplinujących strony umowy do ustalania krótkich terminów płatności oraz przepisu, że zgodnie z którym, co do zasady terminy umowne w transakcjach umownych nie powinny przekroczyć 60 dni, Zmiana zasad naliczania odsetek ustawowych. 5) Opodatkowanie diet otrzymywanych przez osoby pełniące obowiązki społeczne i obywatelskie, w tym posłów, senatorów i radnych samorządów terytorialnych. Istota problemu: osoby zaufania publicznego zamiast dawać przykład w realizacji u obywatelskiego obowiązku płacenia podatków mają nieuzasadnioną uprzywilejowaną pozycję. Propozycja zmian: opodatkowanie tych dochodów. II. W ZAKRESIE WALKI Z BEZROBOCIEM, WZROSTEM ZATRUDNIENIA I KREOWANIEM POPYTU WEWNĘTRZNEGO: 1) Poprawę sytuacji na rynku pracy, szczególnie młodzieży. Istota problemu: Aktualnie, osoby do 34 roku życia stanowią blisko 47% ogółu bezrobotnych. To bardzo niebezpieczne zjawisko, które może doprowadzić do radykalizacji sceny politycznej i ciążyć bardzo długo na perspektywach wzrostu gospodarki. W tak ekstremalnej sytuacji to nie uzdrowienie finansów publicznych, ale walka z bezrobociem wśród młodych powinna być priorytetem władzy publicznej. Propozycje zmian: Opracowanie Narodowy Program Zatrudnienia. Powinien on obejmować następujące elementy: stopniowe uruchomienie rezerw Funduszu Pracy, Strona 3

4 uruchomienie części rezerw Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, opracowanie i wdrożenie metod i środków zwiększenia efektywności zatrudnieniowej aktywnych programów rynku pracy oraz metod zmniejszenia kosztów aktywizacji bezrobotnych, identyfikacja głównych barier tworzenia miejsc pracy w przedsiębiorstwach i gospodarce i stopniowa ich eliminacja, opracowanie i wdrożenie stabilnych warunków prawnoekonomicznych, sprzyjających zatrudnieniu oraz tworzeniu miejsc pracy" m.in. w dziedzinie podatków oraz pożyczek udzielanych ze środków publicznych na tworzenie nowych miejsc pracy, opracowanie i wdrożenie systemu koordynacji kształcenia zawodowego z popytem na pracę, zmiana metod funkcjonowania i struktury zatrudnienia w PUP, aby co najmniej 50% pracowników zajmowało się wyłącznie pośrednictwem pracy i poradnictwem zawodowym oraz kontaktami z lokalnymi przedsiębiorstwami w celu gromadzenia większej liczby bardziej atrakcyjnych ofert pracy, korzyści dla przedsiębiorców, którzy zatrudniać będą absolwentów szkół średnich i wyższych; pomoc dla pracodawców będących małymi przedsiębiorcami, w przypadku zatrudnienia przez dłuższy czas ludzi młodych będących zarejestrowanymi bezrobotnymi, ulgi inwestycyjne dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy na terenach małych miast i wsi, jeżeli zatrudniają młodych ludzi. Wzmożenie starań o utworzenie i wdrożenie europejskiego systemu świadectw i uznawania formalnej i nieformalnej nauki, by w ten sposób poprawić mobilność na krajowych i transgranicznych rynkach pracy. Forma: Opracowanie i wdrożenie Narodowego programu Zatrudnienia. 2) Wprowadzenia społecznego nadzoru partnerów społecznych nad Funduszem Pracy i Funduszem Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Istota problemu: W dotychczasowej polityce wydatkowania środków z Funduszu nasze szczególne zastrzeżenia budzą cztery kwestie: wykorzystywanie środków Funduszu jako sposobu na bilansowanie budżetu państwa bez względu na realne potrzeby rynku pracy, od 2009 r. Fundusz Pracy został obciążony kosztami stażów podyplomowych niektórych grup zawodowych (m.in. lekarzy), Strona 4

5 niska skuteczność działań aktywizacyjnych finansowanych z Funduszu Pracy, wynikająca z oderwania decyzji o kierunkach wydatkowania tych środków od rzeczywistych potrzeb rynku pracy, brak faktycznego wpływu partnerów społecznych na zasady dysponowania środkami gromadzonymi ze składek pracodawców na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ogranicza zwiększenie efektywności gospodarowania nim i zmniejsza możliwości wprowadzania nowych, innowacyjnych rozwiązań zgodnie z potrzebami przedsiębiorstw oraz osób poszukujących zatrudnienia, zbyt długotrwała procedura uzyskania pomocy przez pracownika z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Propozycja zmian: Powołanie Rady Funduszu, w skład której wejdą przedstawiciele pracodawców i pracobiorców. Głównym zadaniem Rady powinno być przygotowanie rekomendacji rocznego planu finansowego w części dotyczącej finansowania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, wydatków na rzecz służb zatrudnienia, wydatków inwestycyjnych i pozostałych wydatków, i przedstawia je ministrowi właściwemu do spraw pracy oraz zapobieganie praktykom posługiwania się środkami z Funduszu Pracy jako sposobem ograniczania wysokości zadłużenia budżetu. Uproszczenie i skrócenie procedur wypłat środków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Forma: Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i o ochronie roszczeń pracowniczych. 3) Zwiększenia skuteczności walki z nielegalnym zatrudnieniem (w Niemczech zatrudnianie pracowników na czarno przestało być przewinieniem a stało się przestępstwem). Istota problemu: Zatrudnienie nielegalne przynosi przedsiębiorcom większe zyski niż legalne ze względu na niskie kary finansowe. Dopóki zyski z łamania prawa będą większe niż kary będzie to zachęcało do takich działań. Propozycja zmian: zwiększenie skuteczności kontroli i kar. 4) Przekazanie części zadań i środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego partnerom społecznym. Istota problemu: Polska jest jedynym państwem Unii Europejskiej gdzie partnerzy społeczni nie otrzymują do swojej dyspozycji istotnej części EFS, na realizację zadań wynikających z przyjętych priorytetów i musza się o nie ubiegać w postępowaniach konkursowych. Niewielki jest też wpływ partnerów społecznych na pozostałe w/w fundusze, a przecież to oni wiedzą najlepiej jakie są potrzeby i są zainteresowani zmniejszeniem bezrobocia i lepszym przygotowaniem pracowników do potrzeb zakładów pracy. Strona 5

6 Propozycja zmian: Utrzymanie zasady ustalania narodowych strategii i priorytetów, ale 20% środków na ich realizację przekazać do bezpośredniej dyspozycji partnerów społecznych. 5) Szybszy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę Istota problemu: W Polsce minimalne wynagrodzenia za pracę stanowi tylko 40% wynagrodzenia średniego. Standardy i zalecenia UE określają ten wskaźnik na 60%. Propozycja zmian: OPZZ złożyło w Sejmie propozycję dojścia płacy minimalnej do poziomu 50% średniej krajowej. Forma: ustawa. III. W ZAKRESIE SPRAW POLITYKI SPOŁECZNEJ W TYM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I ZDROWOTNYCH: 1) Likwidację świadczeń z pomocy społecznej nie uzależnionych od dochodu. Istota problemu: Świadczenia społeczne, finansowane z publicznych pieniędzy, w ramach solidaryzmu społecznego powinny być kierowane tylko do najbardziej potrzebujących. Propozycja zmian: uzależnienie tych świadczeń od dochodu, ale urealnionego w stosunku do dzisiaj obowiązujący progów dochodowych. 2) Zniesienie limitu zarobków, powyżej którego najbogatsi nie płacą składek na ubezpieczenia społeczne Istota problemu: Osoby, których dochody przekraczają 30 krotność przeciętnego wynagrodzenia, zwolnione są z płacenia składek do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Propozycja zmian: Zniesienie limitu zarobków, powyżej którego najbogatsi nie płacą składek. Forma: Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS. 3) Wprowadzenia rozwiązań prawnych zachęcających pracodawców do organizowania Pracowniczych Programów Emerytalnych. Istota problemu: Z chwilą podniesienia wieku emerytalnego zachodzi konieczność dodatkowego oszczędzania na emeryturę. Propozycja zmian: Nowe zachęty dla pracodawców, by tworzyli PPE. Strona 6

7 Forma: Zmiana ustawy. 4) Nowelizację przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Istota problemu: Nie wszystkie stanowiska pracy w warunkach szczególnych i szczególnym charakterze zostały zakwalifikowane do wykazu ryzyk, celem uzyskania emerytury. Propozycja zmian: Rozszerzenie katalogu prac w warunkach szczególnych i szczególnym charakterze. Forma: Nowelizacja ustawy. 5) Wzrost najniższych emerytur i rent. Istota problemu: Najniższa emerytura i renta jest poniżej minimum socjalnego lub jest na granicy minimum egzystencji. Propozycja zmian: Podniesienie najniższych świadczeń Forma: Nowelizacja ustawy. 7) Rezygnację z warunku, że świadczenie przedemerytalne przysługuje po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Istota problemu: Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych przewiduje przyznanie zasiłku przedemerytalnego osobom w starszym wieku po uprzednim 6 cio miesięcznym okresie poszukiwania pracy. Od lat obniża się środki na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu o ponad 50%. Fikcją jest aktywizacja osób w wieku przedemerytalnym. Propozycja zmian: Rezygnacja z warunku, że świadczenie przedemerytalne przysługuje po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Forma: Nowelizacja ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. 8) Wzrost świadczeń z pomocy społecznej oraz innych świadczeń kierowanych do najuboższych. Istota problemu: Progi dochodowe uprawniające do pomocy społecznej podnoszone są uznaniowo, w zależności od kondycji budżetu państwa. Propozycja zmian: Cykliczne podnoszenie progów dochodowych. Forma: Zmiana ustawy. 9) Rozszerzenie obowiązków pracodawców w zakresie profilaktycznej ochrony zdrowia wobec zatrudnionych po 55 roku życia. Strona 7

8 Istota problemu: Obowiązujące przepisy nie odnoszą się do obowiązków pracodawców wobec starszych pracowników w zakresie profilaktycznej ochrony zdrowia. W związku z tym, iż u starszych pracowników (np. 55+) wydolność organizmu oraz zdolność do wykonywania pracy, szczególnie ciężkiej zmniejsza się wraz z wiekiem. Propozycja zmian: zasadne byłoby wprowadzenie przepisów obligujących pracodawcę do zwiększenia jego obowiązków w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej wobec zatrudnionych powyżej 55 roku życia. Forma: przygotowanie projektu ustawy lub wprowadzenie stosownych zmian w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 10) Przyjęcie takich rozwiązań prawnych, które zagwarantują obywatelom konstytucyjne prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Istota problemu: Od kilku lat obserwuje się stopniowe wycofywanie państwa z konstytucyjnego obowiązku zapewnienia obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Tendencja ta jest widoczna nie tylko w bardzo wyraźnym zwrocie publicznego systemu ochrony zdrowia w kierunku komercjalizacji placówek (głównie szpitali) ale także w coraz większym zakresie komercjalizacji usług medycznych. Wiele rodzajów świadczeń zdrowotnych jest niedostępnych dla pacjentów niżej sytuowanych materialnie, pomimo stałego wzrostu publicznych środków finansowych na świadczenia zdrowotne. Brak dostępności przekłada się na konieczność korzystania przez pacjentów ze świadczeń komercyjnych, pomimo, obowiązków powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w tym obszarze. Propozycja zmian: wprowadzenie nowych, organizacyjnych rozwiązań w systemie ochrony zdrowia, gwarantujących równą i szybszą niż obecnie dostępność do świadczeń zdrowotnych poprzez powrót do koncepcji sieci szpitali. Sieć szpitali tworzona byłaby przez podmioty lecznicze spełniające kryteria określone w ustawie, mając obligatoryjnie zapewniony kontrakt z publicznym płatnikiem (NFZ) i nielimitowane świadczenia zdrowotne. Forma: przygotowanie projektu ustawy o sieci szpitali. 11) Wprowadzenie możliwości przechodzenia na emeryturę w wieku niższym od 67 lat dla osób opłacających składkę 35/40 lat oraz niektórych kategorii prac szczególnie niebezpiecznych, skomplikowanych i wymagających znacznego wysiłku fizycznego. Istota problemu: Osoby opłacające składkę 35/40 lat wpłacają wystarczające kwoty do otrzymania emerytury. Jej wysokość zawsze jest uzależniona od okresu składkowego, więc osoby które będą pracowały dłużej będą miały wyższą emeryturę. Pracownik powinien mieć jednak prawo wyboru. Takie rozwiązanie będzie też zachęcało pracowników do długotrwałego opłacania Strona 8

9 składki emerytalnej. Są też zawody, w których praca do 67 roku życia nie będzie możliwa, a programy przekwalifikowania pracowników 60+ nie sprawdzają się. Propozycja zmian: opracowanie zasad możliwości wcześniejszego odejścia na emeryturę dla w/w osób. IV. W ZAKRESIE PRAWA PRACY I PRAWA ZWIĄZKOWEGO: 1) Ograniczenie możliwości zatrudniania pracowników na umowy cywilnoprawne w sytuacji gdy zachodzą przesłanki zatrudnienia na umowę o pracę. Istota problemu: Patologia polskiego prawa pracy wielu pracodawców zatrudnia pracowników na umowy cywilno prawne dla zmniejszenia opodatkowania składkami na ubezpieczenia społeczne lub zmniejszenia kosztów wynikających z braku urlopu, świadczenia chorobowego itp.. Propozycja zmian: zwiększenie kontroli i uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy (możliwość stwierdzania w formie decyzji istnienia stosunku pracy, zwiększenie kar za łamanie prawa pracy, opodatkowanie umów zleceń nie tylko, gdy dotyczą pracowników zatrudnionych na umowy o pracę u danego pracodawcy, ale u tego samego właściciela kilku firm. Przyznanie prawa do urlopu wypoczynkowego osobom zatrudnionym na długotrwałych umowach zleceniach oraz naliczanie od tych osób składki na fundusz socjalny. Forma: zmiana Kodeksu pracy. 2) Ograniczenie możliwości zatrudniania pracowników na umowy na czas określony poprzez ograniczenie łącznego czasu zatrudnienia u danego pracodawcy. Istota problemu: Patologia polskiego prawa pracy wielu pracodawców zatrudnia pracowników na umowy na czas określony opiewające na wiele lat. W tej sytuacji nie ma możliwości, aby wystąpiły przesłanki do przekształcenia umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony. Propozycja zmian: wprowadzenie ograniczenia czasowego zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony, np. do 24 miesięcy u danego pracodawcy oraz zwiększenie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Forma: zmiana Kodeksu pracy. 3) Walkę z samozatrudnieniem zastępującym umowy o pracę. Istota problemu: wielu pracodawców wymusza zgodę na rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika w zamian za kontrakt, jaki otrzyma od zakładu jako jednoosobowy podmiot gospodarczy. Strona 9

10 Propozycja zmian: zwiększenie kontroli i uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy. 4) Umożliwienie zrzeszania się w związkach zawodowych osobom pracującym, a nie tylko pracownikom. Istota problemu: Wiele osób w Polsce wykonuje swą pracę na podstawie umów cywilnoprawnych lub samozatrudnienia. Wprowadzanie nowych form zatrudnienia powoduje, że grupa rzeczywistych pracowników jest znacznie szersza niż określonych w oparciu o obowiązujący Kodeks pracy. Propozycje zmian: umożliwienie w/w osobom wstępowanie do związków zawodowych. Forma: zmiana ustawy o związkach zawodowych. 5) Wzmocnienie reprezentatywności związków zawodowych w zakresie zbiorowego prawa pracy. Istota problemu: zbyt duże rozdrobnienie związkowe, a w rezultacie brak spójnego oraz zgodnego współdziałania i podejmowania decyzji po stronie związkowej. Duża liczba podmiotów po stronie związkowej powoduje konflikty oraz wydłuża procedury negocjacyjne. Zbyt dużo prawa pracy na poziomie zakładu pracy tworzone jest w innych formach niż układy zbiorowe. Pracownicy, z firm w których nie działają związki zawodowe pozbawieni są możliwości zawierania układów zbiorowych. Propozycja zmian: zdecydowane wzmocnienie roli reprezentatywnych zakładowych organizacji związkowych. Tylko one powinny mieć prawo występowania w imieniu pracowników w zbiorowych stosunkach pracy. Niereprezentatywne związki zawodowe reprezentowałyby swych członków jedynie w sprawach indywidualnych. Decentralizowanie prawa pracy tylko do formy zbiorowych układów pracy. Pracownicy firm, w których nie działają związki zawodowe powinni mieć prawo do wyboru, spośród reprezentatywnych organizacji związkowych, te która będzie reprezentowała ich interesy w rokowaniach zbiorowych. Forma: zmiana Kodeksu pracy, ustawy o związkach zawodowych, ustawy o sporach zbiorowych. 6) Określenie katalogu informacji dotyczących zakładu pracy przekazywanych na wniosek związków zawodowych. Istota problemu: Obecnie zapisy ustawy o związkach zawodowych nakładają na pracodawcę obowiązek przekazania informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej. W praktyce pracodawcy nie informują o wielu istotnych sprawach zasłaniając się tajemnicą handlową czy ochroną danych osobowych. Strona 10

11 Propozycja zmian: Określenie przykładowego katalogu informacji dotyczących zakładu pracy przekazywanych na wniosek związków zawodowych. Forma: zmiana ustawy o związkach zawodowych 7) Umożliwienie wejścia w spór zbiorowy z podmiotem, który kształtuje środki pieniężne i wynagrodzenia poszczególnych grup zawodowych oraz podejmuje decyzje dotyczące przyszłości zakładu pracy. Istota problemu: ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych bardzo wąsko zdefiniowała pojęcie pracodawcy. W obecnym stanie prawnym wiele grup zawodowych (nauczyciele, lekarze) ma ograniczone możliwości dochodzenia swych praw w formie sporu zbiorowego, ponieważ pracodawca w rozumieniu art. 3 k. p. nie dysponuje żadnymi kompetencjami w zakresie kreowania wysokości wynagrodzeń zatrudnionych przez siebie pracowników, a często wiele składników wynagrodzenia kształtują inne podmioty. Ponadto niedostosowana do obecnych realiów gospodarczych definicja pracodawcy znacznie utrudnia osiągnięcie porozumienia w wielu zakładach pracy, szczególnie w spółkach zależnych. Propozycje zmian: wprowadzić możliwość prowadzenia sporu zbiorowego z rzeczywistym pracodawcą, który kształtuje wynagrodzenia dla danej grupy zawodowej oraz wprowadzenie nowej definicji pracodawcy. Należy się zastanowić nad skorzystaniem z katalogu pojęciowego funkcjonującego w ustawie o europejskich radach zakładowych. Forma: zmiana Kodeksu pracy oraz ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. 8) Uniemożliwienia blokowania sporów zbiorowych i strajków przez nieuczciwych pracodawców. Istota problemu: Pracodawcy nie zgłaszają sporów zbiorowych do PIP, a ta instytucja nie jest uprawniona do badania legalności sporu czy strajku. Propozycje zmian: przyznanie prawa zgłaszania sporu zbiorowego również związkom zawodowym, np. do MIPS, który jednocześnie w trybie administracyjnym stwierdzałby jego legalność. Forma: zmiana ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. 9) Zrównanie uprawnień osób pracujących (pracowników) z pracodawcami w zakresie zwolnienia podatkowego z tytułu opłacania składki członkowskiej na rzecz związku zawodowego, Istota problemu: składki na rzecz związków zawodowych opłacane są przez pracowników po opodatkowaniu w sytuacji, gdy składki opłacane na rzecz organizacji zrzeszających pracodawców są zaliczane w koszty uzyskania przychodu. Nie są więc one de facto opodatkowane. Zasada równości wobec Strona 11

12 prawa wskazuje na potrzebę podobnego potraktowania członków związku opłacających składkę członkowską poprzez możliwość stosownych odliczeń podatkowych. Ponadto należy przypomnieć, że zasada odliczania od podatku kwot przekazanych na ważne cele społeczne obowiązuje już w polskim prawie. Proponowane zmiany: wprowadzenie rozwiązań, które pozwoliłyby podatnikowi odliczyć kwotę składki płaconej na rzecz związku zawodowego od podatku lub przyjęcie innych rozwiązań, pozwalających osiągnąć podobny skutek. Forma: zmiana ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 10) Zwolnienie z opodatkowania świadczeń materialnych przyznawanych z funduszy związkowych. Istota problemu: Świadczenia materialne z funduszy związków zawodowych przyznawane są osobom o najniższych dochodach lub w bardzo trudnej sytuacji finansowej lub zdrowotnej. Opodatkowanie pomocy socjalnej znacznie obniża możliwości związków zawodowych w tym zakresie oraz sprzeczne jest z logiką. Propozycja zmian: zmiana ustawy. 11) Zmianę zasad reprezentatywności organizacji pracodawców, które umożliwią zawieranie ponadzakładowych układów zbiorowych pracy. Istota problemu: podstawowym problemem jest brak reprezentacji pracodawców w poszczególnych branżach gospodarki. W związku z tym ponadzakładowe układy zbiorowe pracy praktycznie nie są zawierane. Propozycje zmian: wprowadzenie zapisów uznających za reprezentatywne tylko te organizacje pracodawców, które mają zdolność do zawierania ponadzakładowych zbiorowych układów pracy. Forma: wprowadzenie stosownych regulacji prawnych do Kodeksu pracy oraz ustawy o organizacjach pracodawców. 12) Uznanie pakietów socjalnych za źródła prawa pracy Istota problemu: w doktrynie prawa pracy trwa spór o charakter prawny pakietu socjalnego (czy jest to porozumienie oparte na prawie pracy czy tylko umowa cywilnoprawna). Prowadzi to do wielu nieporozumień i konfliktów co do charakteru i istoty pakietów. Zmiana zwiększy skuteczność ewentualnego dochodzenia praw przez pracowników objętych takimi porozumieniami i zwiększy ich zaufanie do tej formy umowy z pracodawcą. Propozycja zmian: wpisanie pakietu socjalnego jako źródła prawa pracy. Forma: zmiana art. 9 Kodeksu pracy Strona 12

13 13) Podjęcie działań na rzecz wykorzystywania przez związki zawodowe art. 218 rozdziału XXVIII Kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. Istota problemu: Przepisów tych nie wykorzystują związki zawodowe (z różnych przyczyn). Niewypłacanie wynagrodzeń szczególnie w okresie kryzysu jest sprawą nagminną na co jednoznacznie wskazują kontrole PIP. Kierowane przez PIP wnioski do prokuratury i sądów są najczęściej umarzane z powodu znikomej szczególności czynu. Propozycja zmian: Kierowanie pod adresem PIP, prokuratury i sądów wystąpień zmierzających do stosowania obowiązujących przepisów prawa, [potraktowania tych naruszeń jako ściganych z urzędu, zwiększenie kar. Forma: zmiana przepisów i lepsze ich stosowanie, szczególnie przez organa ścigania. V. W ZAKRESIE ZMIAN W SYSTEMIE DIALOGU SPOŁECZNEGO: 1) Urealnienie uprawnień partnerów społecznych w zakresie wpływu na proces legislacyjny i system stanowienia prawa w szczególności do występowania z wnioskiem do Sądu Najwyższego o interpretację przepisów prawa pracy, ubezpieczeń, zabezpieczenia społecznego i podatkowego. Istota problemu: związki zawodowe nie maj prawa występowania o wykładnię przepisów. Możemy korzystać jedynie z wyroków w konkretnych sprawach Propozycja zmian: Wprowadzenie takich uprawnień. Forma: zmiany ustawowe. 2) Coroczny rządowy raport o stanie dialogu społecznego i pracy wraz z rekomendacjami dla Sejmu, omawiany z udziałem przedstawicieli rządu i parlamentu, w tym klubów opozycyjnych. Istota problemu: istnieje niewystarczający związek między pracami Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych, a pracami parlamentarnymi. Sejm powinien także być organem kontroli nad władzą wykonawczą w sferze rządowej polityki dialogu społecznego i pracy. Propozycja zmian: Coroczny raport o stanie dialogu społecznego i pracy wraz z rekomendacjami, w tym dla prac ustawodawczych niezbędne w tym celu byłoby przekształcenie, Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog, w kierunku publicznego ośrodka zajmującego się badaniami nad problemami społecznogospodarczymi, dialogiem społecznym i monitorowania jakości prawa, zwłaszcza w obszarze pracy, ubezpieczeń społecznych i zabezpieczenia społecznego, w tym także w kontekście europejskim. Forma: Raport kierowany byłby do Sejmu (forma zbliżona do sprawozdań/raportów Rady Polityki Pieniężnej, Trybunału Konstytucyjnego, Strona 13

14 Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Państwowej Inspekcji Pracy). Prezes Rady Ministrów lub Przewodniczący Trójstronnej Komisji przedstawiałby go corocznie Sejmowi, a w debacie uczestniczyliby przedstawiciele strony społecznej TK. Raport podlegałby zaopiniowaniu przez reprezentatywne organizacje partnerów społecznych zasiadające w Trójstronnej Komisji. Uwrażliwiłoby to Rząd oraz Sejm na problemy dialogu społecznego i pracy i wprowadziłoby ciągłość zobowiązań w zakresie prowadzenia dialogu społecznego mimo zmian politycznych. 3) Poprawa koordynacji prac rządu w zakresie dialogu społecznego. Istota problemu: Pomimo zmian prawnych i poprawy efektywności dialogu społecznego w Polsce nadal występuje problem niesprawności dziania administracji w tej sferze. Propozycja zmian: Wprowadzenie, w każdym resorcie, funkcji podsekretarza stanu ds. dialogu społecznego i partycypacji jako analogii do parlamentarnego wiceministra, odpowiadającego w każdym ministerstwie za całokształt relacji z partnerami społecznymi; kompetencje te powinny stanowić zasadniczy element aktywności wiceministra. Forma: Zmiana ustawy o Radzie Ministrów i regulaminu prac Rady Ministrów oraz statutów ministerstw. 4) Zwiększenie odpowiedzialności administracji publicznej wobec wojewódzkich komisji dialogu społecznego, w tym także nadanie ministrowi właściwemu ds. spraw wewnętrznych i administracji uprawnień koordynacyjnych w stosunku do wojewody w zakresie dialogu społecznego. Istota problemu: Z badań nad pracami wojewódzkich komisji dialogu społecznego wynika m.in., że organizacje partnerów społecznych za nie wystarczający uważają stopień reagowania administracji rządowej i samorządowej w województwie na opinie i postulaty. W dzisiejszym stanie prawnym członek Rady Ministrów odpowiedzialny za sprawy dialogu społecznego nie ma ustawowych uprawnień do koordynowania działań wojewodów w zakresie dialogu społecznego (wymóg art. 14 ustawy o administracji rządowej w województwie nie jest spełniony w ustawie o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego). Propozycja zmian: Wprowadzenie prawa stron organizacji związkowych i organizacji pracodawców zasiadających w wojewódzkich komisjach dialogu społecznego do występowania z wnioskami do wojewody (jako przedstawiciela Rady Ministrów art. 15 i 16 ustawy o administracji rządowej w województwie) oraz marszałka województwa o spowodowanie określonego działania dozwolonego prawem (działanie, informacja, podjęcie czynności, zajęcie stanowiska) przez administrację zespoloną i nie zespoloną województwa oraz przez jednostki organizacyjne samorządu województwa. Strona 14

15 Nadanie uprawnień ministrowi właściwemu ds. pracy koordynacji działań wojewodów w zakresie dialogu społecznego (w tym przekazywania informacji, wyjaśnień, wydawanie poleceń i zaleceń itp.). Forma: Zmiana ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. 5) Wzmocnienie odpowiedzialności samorządu województwa za sprawy dialogu społecznego oraz uregulowanie kompetencji (opracowanie katalog) do występowania w kwestiach problematycznych z zakresu dialogu społecznego. Istota problemu: Postępująca decentralizacja Państwa powinna znaleźć odzwierciedlenie w ustroju i procedurach dialogu społecznego, zwłaszcza na szczeblu województwa. Propozycja zmian: poszerzenie katalogu ustawowych zadań samorządu województwa o zadanie: prowadzenie dialogu społecznego w sprawach rozwoju województwa, nałożenie obowiązku opiniowania projektu budżetu województwa w odniesieniu do spraw społeczno gospodarczych przez partnerów społecznych wchodzących w skład wojewódzkiej komisji dialogu społecznego, w ramach określonej procedury (terminy i tryb, zbliżony do ustalania budżetowego trybu Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych), nałożenie obowiązku zaopiniowania przez wojewódzką komisje dialogu społecznego projektów: kontraktu województwa, strategii i programów w zakresie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim wchodzących w zakres działania związków zawodowych i organizacji pracodawców, przygotowanych i realizowanych przez samorząd województwa oraz regionalnych programów operacyjnych. Forma: Zmiana ustaw: o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, o finansach publicznych, o samorządzie województwa. 6) Ustanowienie rządowego programu Fundusz Dialogu Społecznego oraz Odpowiedzialnego Biznesu. Istota problemu: Istnieje konieczność pozalegislacyjnego oddziaływania na standard prowadzenia dialogu społecznego w Polsce (wykorzystanie najlepszych praktyk, podnoszenie standardów, rozwiązań innowacyjnych, edukacji i informacji publicznej) jednym z zadań realizowanych w ramach Funduszu powinna być konsultacja i promocja polityk publicznych, przykładem mogą być takie kwestie jak polityka rynku pracy, kształcenie ustawiczne, polityka rodzinna, program 50+ i inne. Propozycja zmian: Ustanowienie rządowego programu Fundusz Dialogu Społecznego i Odpowiedzialnego Biznesu na zasadach istniejącego dziś Funduszu Inicjatyw Obywatelskich lub rozszerzenie przedmiotowe i podmiotowe Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (na podstawie art. 117 ustawy o finansach publicznych). Celem programu byłoby wspieranie projektów Strona 15

16 mających na celu podnoszenie i upowszechnianie standardów dialogu społecznego, podnoszenie wiedzy i umiejętności jego uczestników, wdrażanie innowacyjnych metod i pomysłów itp. O uzyskanie środków z funduszu aplikować mogłyby: organy administracji rządowej i samorządowej we współpracy z organizacjami partnerów społecznych (partnerstwo publicznospołeczne), organizacje związkowe i organizacje pracodawców reprezentowane w Trójstronnej Komisji, wojewódzkie komisje dialogu społecznego, struktury regionalne organizacji związkowych i organizacji pracodawców, inne instytucje dialogu społecznego, organizacje pozarządowe działające w obszarze dialogu społecznego (np. stowarzyszenia mediatorów), prasa związkowa i pracodawcza, uczelnie i ośrodki szkoleniowe. Forma: Uchwała Rady Ministrów lub/i zmiana ustawy o finansach publicznych, określenie procedury w ustawie o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Strona 16