WYBRANE ZASADY OGÓLNE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 WYBRANE ZASADY OGÓLNE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA W teorii prawa uważa się powszechnie, że zasady prawa są regułami postępowania mającymi oparcie w tekstach obowiązujących aktów prawnych. Dlatego są normami prawnymi lub konsekwencjami logicznymi grup norm danego systemu prawa pozytywnego. Od tak pojmowanych zasad doktryna odróżnia postulaty systemu prawa, będące regułami wpływającymi na proces tworzenia prawa, stosowanie prawa obowiązującego i jego krytykę. Ten też pogląd przeważa, chociaż wskazuje się na trudności związane z rozróżnieniem zasad prawa i postulatów prawa 1. W doktrynie stosunkowo wielu zwolenników zyskuje pogląd o normatywnym charakterze zasad prawa. J. Wróblewski wyodrębniał zasady prawa jako wypowiedzi o charakterze normatywnym wprost zawarte w przepisach (obowiązujące normy prawa pozytywnego) oraz postulaty systemu prawa nie będące normami prawa pozytywnego, stanowiące wskazówki dla ustawodawcy. Inni autorzy przyjmują szersze rozumienie zasad. Zdaniem S. Wronkowskiej i Z. Ziembińskiego termin zasada prawa może być używany w dwóch znaczeniach opisowym oraz dyrektywalnym. Zasada prawa w znaczeniu opisowym oznacza pewien wzorzec ukształtowania jakiejś instytucji prawnej w szczególnie doniosłych dla tej instytucji aspektach, charakterystykę sposobu unormowania pewnych spraw. Zasady prawa w znaczeniu dyrektywalnym są to wiążące prawnie normy, należące do danego systemu prawnego, jednakże w jakimś sensie nadrzędne w stosunku do innych norm tego systemu, a przy tym takie, którym 1 E. Ura, E. Ura: Prawo administracyjne, Warszawa 2000, s

2 wyznacza się w tym systemie role szczególne, odmienne od ról wyznaczonych pozostałym normom tego systemu 2. System prawa ochrony środowiska oparty jest na określonym katalogu zasad, które z jednej strony wypracowane zostały przez polskie ustawodawstwo z zakresu ochrony środowiska, a z drugiej strony recypowane z prawa Unii Europejskiej. W obecnym stanie prawnym zasady ochrony środowiska są realizacją konstytucyjnych zasad w tym zakresie i przyjmują postać w miarę jasno określonych dyrektyw postępowania kierowanych do konkretnych adresatów 3.. Podkreślić należy w szczególności uniwersalny (międzynarodowy) charakter zasad wyrażonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska 4. Do zasad tych, w tym zasady kompleksowości ochrony, odwołują się bowiem przepisy prawa pierwotnego i pochodnego Unii Europejskiej a także przepisy umów międzynarodowych, np. art. 3 ust. 6 Konwencji o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, sporządzonej w Helsinkach w dniu 9 kwietnia 1992 roku. Ten sam przepis konwencji odwołuje się także do innych zasad, regulowanych 2 Z. Duniewska: Zasady prawa administracyjnego i organizacji administracji, /w:/ Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Michalska- Badzak, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl: Prawo administracyjne pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Warszawa 2000, s. 84. Zob. więcej S. Wronkowska, M. Zieliński, Z. Ziembiński: Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974, s A. Walaszek-Pyzioł: Prawne zasady ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska, Państwo i prawo 1982, nr 9, s Tekst jedn. Dz. U. z 2013 roku poz. 1232; zwana w dalszej części u.p.o.ś. 2

3 postanowieniami u.p.o.ś. zasady prewencji i zasady przezorności, zasady zanieczyszczają płaci 5. Podzielając stanowisko J. Bocia należy stwierdzić, że zasady ogólne wyrażone w u.p.o.ś. są to zasady, które funkcjonują w obrębie wszystkich uregulowań ochrony środowiska w polskim porządku prawnym. Nie funkcjonują jedynie tam, gdzie ich funkcjonowanie powstrzymane jest przez odpowiednie sformułowanie ustawowe, a także tam, gdzie ustawy szczególne wprowadzają własne zasady ogólne mające znaczenie dla ogarniętych nimi regulacji 6. W u.p.o.ś. wyróżnia się m.in. następujące zasady: - zasada zrównoważonego rozwoju, - zasada korzystania ze środowiska, - zasada kompleksowości ochrony środowiska, - zasada prewencji i przezorności, - zasada planowości, - zasada obowiązku stosowania metodyk referencyjnych, - zasada dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska. Zasada zrównoważonego rozwoju Idea zrównoważonego rozwoju jest wyrazem pewnego procesu rozwojowego ogólnoświatowej strategii ochrony środowiska opartej na dokumentach Konferencji ONZ nt. Środowisko i Rozwój (UNCED), która odbyła się z udziałem przedstawicieli 179 państw w czerwcu 1992 roku, 5 M. Górski: Prawo ochrony środowiska /w:/ M. Stahl (red.): Materialne prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady, Warszawa 2002, s J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć: Ochrona środowiska, Wrocław 2003/2004, s

4 w dwudziestą rocznicę Konferencji Sztokholmskiej Narodów Zjednoczonych na temat ochrony środowiska ludzkiego z 1972 roku 7. U podstaw tej ideii jest przyjęte założenie zaakcentowane w preambule jednego z podstawowych dokumentów UNCED, popularnie nazwanego Agendą 21, że jedyną drogą osiągnięcia długotrwałego wzrostu gospodarczego jest łączenie go z ochroną środowiska. Innymi słowy, w myśl zawartego na Konferencji UNCED Ogólnoświatowego porozumienia 179 państw, nie można dziś myśleć o sprawach ochrony środowiska, a także rozwoju społecznym i gospodarczym, jako o dziedzinach nie powiązanych ze sobą. Inaczej świat stanie w obliczu cierpień ludzkich i szkód w środowisku w rozmiarach niemożliwych do przyjęcia 8. W polskim systemie prawa zasada zrównoważonego rozwoju jest zasadą konstytucyjną. Zgodnie z art. 5 obowiązującej Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku 9 Rzeczpospolita Polska (...) strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Jest to nakaz skierowany do wszystkich organów państwa, podejmowania przez nie w tym zakresie niezbędnych działań, zwłaszcza w zakresie stanowienia prawa, jego stosowania, a także podejmowania działań niewładczych Zob. K. Kocot, K. Wolfke: Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wrocław 1972, s. 88; J. Ciechanowicz-McLean: Ochrona środowiska w działalności gospodarczej, Warszawa 2003, s R. Paczuski: Zrównoważony rozwój w prawie i polityce ochrony środowiska Unii Europejskiej oraz jako zadanie państwa polskiego w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Zeszyty Naukowe WSHE, tom IV, Ochrona środowiska, Włocławek 200, s. 25 i Dz. U. Nr 78, poz A. Lipiński: Elementy prawa ochrony środowiska, Kraków 2001, s

5 Zgodnie z Konstytucją obowiązkiem władz publicznych jest zapobieganie negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 4 Konstytucji), prowadzenie polityki ekologicznej, która zapewni bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom, udzielenie każdemu prawa do informacji o stanie i ochronie środowiska, a także wspieranie działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (art. 74 Konstytucji). Znaczenie, jakie ustawodawca nadaje ochronie środowiska, określa art. 31 ust. 3 Konstytucji, według którego konieczność ochrony środowiska może być powodem wprowadzenia ustawowego ograniczenia korzystania z konstytucyjnych wolności oraz praw, z tym zastrzeżeniem, że ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw 11. Natomiast w treści art. 86 Konstytucja traktuje ochronę środowiska w kategoriach obowiązku obywatelskiego: Każdy jest zobowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. Jest to u.p.o.ś. W ustawie tej w tytule VI uregulowano trzy odrębne reżimy odpowiedzialności: cywilną, karną i administracyjną 12. Zasada zrównoważonego rozwoju, oprócz podstaw konstytucyjnych wyrażona jest w ustawodawstwie zwykłym. Została ona zdefiniowana w art. 3 pkt 50 u.p.o.ś., zgodnie z którym zrównoważony rozwój jest takim rozwojem społeczno-gospodarczym, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem 11 A. Streżyńska: Ochrona środowiska w Polsce na tle regulacji europejskich. Gospodarka odpadami, Warszawa 2000, s J. Ciechanowicz-McLean: Ochrona środowiska w..., s

6 równowagi przyrodniczej 13 oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. W celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Stwierdzić należy za A. Lipińskim, że zasada zrównoważonego rozwoju oznacza zatem taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym wykorzystywanie nieodnawialnych zasobów środowiska będzie wykazywało tendencję malejącą. Wykorzystywanie zasobów odnawialnych winno natomiast odbywać się z jak najmniejszym obciążeniem środowiska 14. Zasada korzystania ze środowiska Zasada ta została wyrażona w art. 4 u.p.o.ś., w którym to wyróżnione zostały trzy sposoby korzystania ze środowiska, a mianowicie: powszechne korzystanie ze środowiska, korzystanie przekraczające ramy korzystania powszechnego, które wymaga pozwolenia (określone jest ono jako szczególne korzystanie ze środowiska) oraz zwykłe korzystanie ze środowiska, wykraczające poza ramy korzystania powszechnego, dla którego nie jest ustanowiony obowiązek posiadania pozwolenia. Ustawa Prawo ochrony środowiska wprowadza jako zasadę ogólną powszechne korzystanie ze środowiska. Przysługuje ono z mocy 13 Zgodnie z art. 3 pkt 32 u.p.o.ś. równowaga przyrodnicza to stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej. 14 A. Lipiński: Prawne podstawy ochrony środowiska, Kraków 2004, s

7 ustawy każdemu i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu. Powszechne korzystanie ze środowiska jest uprawnieniem każdego, niekoniecznie obywatela polskiego, jak również cudzoziemca, wynikającym z mocy samego prawa i nie wymagającym żadnej decyzji administracyjnej do korzystania z walorów środowiska Polski 15. Zasada kompleksowości ochrony środowiska Zasada kompleksowości jest ściśle związane z zasadą zrównoważonego rozwoju. Pomimo, że zasadę kompleksowości można w drodze wykładni wyprowadzić z zasady zrównoważonego rozwoju, to jednak ustawodawca zdecydował się na wyraźne jej wypowiedzenie w art. 5 u.p.o.ś. 16. Stosownie do jego postanowień ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. Należy podzielić pogląd J. Ciechanowicz-McLean, iż hasło, że ziemia jest jedna, oznacza, że zmiany w zakresie poszczególnych elementów środowiska wpływają zarazem dodatnio lub ujemnie na stan całego środowiska jako systemu. Przy podejmowaniu działań 15 J. Ciechanowicz-McLean: Związki prawa ochrony środowiska z działalnością gospodarczą, Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Ochrony Środowiska, Duszniki Zdrój, października 2003 roku, s. 14 i A. Lipiński: Prawne podstawy..., s

8 związanych z ochroną środowiska nie można traktować jednych aspektów w izolacji od innych 17. Zasada ta podkreśla przenikające całą u.p.o.ś. zintegrowane podejście do ochrony środowiska. Na gruncie u.p.o.ś. instrumentem służącym realizacji zasady kompleksowości jest przede wszystkim instytucja pozwolenia zintegrowanego. Zasada prewencji i przezorności Zasada prewencji i przezorności została wyrażona w art. 6 u.p.o.ś., zgodnie z którym, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu (zasada prewencji). Natomiast jeśli negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest w pełni jeszcze rozpoznane, jest obowiązany kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze (zasada przezorności). W obydwu zasadach chodzi o to, aby zapobiegać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, różnica podzielając stanowisko J. Jendrośki polega na określeniu przesłanek warunkujących obowiązek zapobiegania. Zasada prewencji najogólniej rzecz biorąc, sprowadza się do obowiązku rozważenia potencjalnych skutków danego działania przed jego podjęciem i wyciągnięciem stąd odpowiednich wniosków. Natomiast zasada przezorności stanowi swego rodzaju kolejny krok w stosunku do zasady prewencji, odwracając niejako ciężar dowodu. O ile tam obowiązek zapobiegania wiąże się dopiero z dowiedzionym negatywnym oddziaływaniem, to przy zasadzie przezorności wygląda to inaczej: tutaj podjęcie działań zapobiegawczych 8 17 J. Ciechanowicz-McLean: Prawna ochrona środowiska. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 1992, s. 15.

9 jest wymagane zawsze, o ile nie jest dowiedziony brak negatywnych oddziaływań na środowisko 18. Zasada planowości Zgodnie z art. 8 u.p.o.ś. polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Z powyższym wiąże się zasada planowości, która w zakresie gospodarki przestrzennej oznacza obowiązek uwzględniania wymagań ochrony środowiska, wynikających z materialnego prawa administracyjnego, w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 19. Dokonując analizy art. 8 u.p.o.ś. należy podzielić stanowisko J. Bocia, że po pierwsze ustawodawca zamiast wyliczyć istniejące w porządku prawnym trwale zakorzenione w nim konstrukcje (takie jak np. polityka ekologiczna państwa, czy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) posłużył się uniwersalnie, aż czterema pojęciami podstawowymi. Po drugie, polityki, strategie, plany lub programy mgą dotyczyć wszystkich innych dziedzin związanych z ochroną środowiska, 9 18 J. Jendrośka (red.): Ustawa prawo ochrony środowiska. Komentarz, Wrocław 2001, s J. Stochlak: Polskie prawo ochrony środowiska. Uwarunkowania, zmiany, stan, Warszawa 2002, s. 14.

10 wyliczenie bowiem dziedzin w szczególności ma charakter przykładowy. Po trzecie powyższe przedsięwzięcia powinny uwzględniać w swojej treści zasady ochrony środowiska sformułowane w u.p.o.ś. Oznacza to, że żadna polityka, strategia, plan czy program nie mogą być uznane za poprawne i obowiązujące, jeśli którakolwiek z zasad ogólnych u.p.o.ś. nie będzie obowiązkowo respektowana 20. Zasada obowiązku stosowania metodyk referencyjnych Przez metodykę referencyjną rozumie się określoną na podstawie ustawy metodę pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności sposób poboru próbek, sposób interpretacji uzyskanych danych, a także metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji oraz energii w środowisku (art. 3 pkt 9 u.p.o.ś.). Zasada obowiązku stosowania powyższych metodyk została wyrażona w art. 12 u.p.o.ś., który stanowi, że 1. Podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są obowiązane, z zastrzeżeniem ust. 2, do stosowania metodyk referencyjnych, jeżeli metodyki takie zostały określone na podstawie ustaw; 2. Jeżeli na podstawie ustaw wprowadzono obowiązek korzystania z metodyki referencyjnej, dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równoważności uzyskiwanych wyników. Metodyki referencyjne powinny być stosowane przez podmioty korzystające ze środowiska w sytuacji, gdy szczegółowo zostały 20 J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć: Ochrona..., s

11 uregulowane w aktach wykonawczych do ustawy. Metodyki referencyjne dotyczą w szczególności uregulowań odnoszących się do poszczególnych elementów środowiska (np. art. 105 u.p.o.ś.) 21. Zasada dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska Wedle art. 74 ust. 3 Konstytucji RP Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, jednakże wynikających stąd uprawnień można dochodzić tylko w granicach ustawodawstwa zwykłego. Do niedawna regulację tą stanowiła u.p.o.ś. (zawierała art. 9 i cały rozdział tj. od art a dot. tej zasady) Obecnie zasada ta regulowana jest przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska i o ocenach oddziaływania na środowisko. WYBRANE DEFINICJE PRZEWIDZIANE USTAWĄ: Art Ilekroć w ustawie jest mowa o: 2) informacji przeznaczonej dla organu - rozumie się przez to informację, którą w imieniu organu administracji dysponują osoby trzecie, w tym też informację, której organ ten ma prawo żądać od osób trzecich; 3) informacji znajdującej się w posiadaniu organu administracji - rozumie się przez to informację znajdującą się w B. Wierzbowski, B. Rakoczy: Podstawy prawa ochrony środowiska, Warszawa 2004, s. 79 i 80.

12 posiadaniu organu administracji, wytworzoną przez ten organ lub otrzymaną przez organ od osoby trzeciej; 11) podaniu informacji do publicznej wiadomości - rozumie się przez to: a) udostępnienie informacji na stronie Biuletynu Informacji Publicznej, organu właściwego w sprawie, b) ogłoszenie informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie, c) ogłoszenie informacji przez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu planowanego przedsięwzięcia, a w przypadku projektu dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa - w prasie o odpowiednim do rodzaju dokumentu zasięgu, d) w przypadku gdy siedziba organu właściwego w sprawie mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot postępowania - także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot postępowania; Zgodnie z ustawą z 2008r. (art. 4) Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą. Natomiast zgodnie z art. 13 od podmiotu żądającego informacji o środowisku i jego ochronie nie wymaga się wykazania interesu prawnego lub faktycznego. 12

13 OBOWIĄZEK ORGANÓW ADM. PUB. Art. 8. Organy administracji są obowiązane do udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone. INFORMACJE PODLEGAJĄCE UDOSTĘPNIENIU Art Udostępnieniu, o którym mowa w art. 8, podlegają informacje dotyczące: 1) stanu elementów środowiska, takich jak: powietrze, woda, powierzchnia ziemi, kopaliny, klimat, krajobraz i obszary naturalne, w tym bagna, obszary nadmorskie i morskie, a także rośliny, zwierzęta i grzyby oraz inne elementy różnorodności biologicznej, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych oddziaływań między tymi elementami; 2) emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1; 3) środków, takich jak: środki administracyjne, polityki, przepisy prawne dotyczące środowiska i gospodarki wodnej, plany, programy oraz porozumienia w sprawie ochrony środowiska, a także działań wpływających lub mogących wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1, oraz na emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w pkt 2, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę tych elementów; 4) raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska; 13

14 5) analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych w ramach środków i działań, o których mowa w pkt 3; 6) stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi, oraz stanu obiektów kultury i obiektów budowlanych - w zakresie, w jakim oddziałują na nie lub mogą oddziaływać: a) stany elementów środowiska, o których mowa w pkt 1, lub b) przez elementy środowiska, o których mowa w pkt 1 - emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w pkt 2, oraz środki, o których mowa w pkt 3. FORMA UDOSTĘPNIENIA INFORMACJI Art. 9 ust. 2 Informacje, o których mowa w ust. 1, udostępnia się w formie: ustnej, pisemnej, wizualnej, dźwiękowej, elektronicznej lub innej formie. Art Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie następuje w sposób i w formie określonych we wniosku, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje organ administracji, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. 2. Jeżeli informacja o środowisku i jego ochronie nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, organ administracji powiadamia pisemnie podmiot żądający informacji w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku o przyczynach braku 14

15 możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona. 3. Jeżeli w terminie 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia, o którym mowa w ust. 2, podmiot żądający informacji nie złoży wniosku w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, organ administracji wydaje decyzję o odmowie udostępnienia informacji w sposób lub w formie określonych we wniosku. OSOBY ZAJMUJĄCE SIĘ UDOSTĘPNIENIEM Art. 10. W urzędach organów administracji wyznacza się osoby, które zajmują się udostępnianiem informacji o środowisku i jego ochronie. PISEMNY WNIOSEK O UDOSTĘPNIENIE INFORMACJI Art. 12 ust.1 Informacje o środowisku i jego ochronie udostępnia się na pisemny wniosek o udostępnienie informacji, zwany w niniejszym dziale "wnioskiem". WYJĄTEK OD PISEMNEGO WNIOSKU Art. 12 ust. 2. Bez pisemnego wniosku udostępnia się: 1) informację niewymagającą wyszukiwania; 2) w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, innej katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, o których mowa w ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej lub innego bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub środowiska, spowodowanego działalnością człowieka lub przyczynami naturalnymi - informacje znajdujące się w posiadaniu organów administracji lub dla nich 15

16 przeznaczone, umożliwiające osobom, które mogą ucierpieć w wyniku tego zagrożenia, podjęcie działań w celu zapobieżenia lub zminimalizowania szkód wynikających z tego zagrożenia. TERMIN UDOSTĘPNIENIA INFORMACJI Art Organ administracji udostępnia informację o środowisku i jego ochronie bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku. 2. Termin, o którym mowa w ust. 1, może zostać przedłużony do 2 miesięcy ze względu na stopień skomplikowania sprawy. W tym przypadku przepisy art i art. 36 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio. 3. Dokumenty, o których dane są zamieszczane w publicznie dostępnych wykazach, o których mowa w art. 21 ust. 1, udostępnia się w dniu złożenia wniosku. 4. Informacje, o których mowa w art. 12 ust. 2 pkt 2, udostępnia się w dniu złożenia wniosku. ZASADA TA NIE MA JEDNAK CHARAKTERU BEZWZGLĘDNEGO. W SYTUACJACH PRZEWIDZIANYCH PRAWEM MOŻE ZOSTAĆ OGRANICZONA WYJĄTEK OD ZASADY ODMOWA UDOSTĘPNIENIA INFORMACJI Wyróżniamy: - BEZWZGLĘDNY ZAKAZ UDOSTĘPNIENIA (organ NIE UDOSTĘPNIA ) 16

17 - WZGLĘDNY ZAKAZ UDOSTĘPNIENIA (organ MOŻE NIE UDOSTĘPNIĆ) Art Organ administracji nie udostępnia informacji o środowisku i jego ochronie, jeżeli informacje dotyczą: - 1) danych jednostkowych uzyskiwanych w badaniach statystycznych statystyki publicznej chronionych tajemnicą statystyczną, o której mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej; - 2) spraw objętych toczącym się postępowaniem sądowym, dyscyplinarnym lub karnym, jeżeli udostępnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania; - 3) spraw będących przedmiotem praw autorskich, o których mowa w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych lub patentowych, o których mowa w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, jeżeli udostępnienie informacji mogłoby naruszyć te prawa; - 4) danych osobowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, dotyczących osób trzecich, jeżeli udostępnienie informacji mogłoby naruszać przepisy o ochronie danych osobowych; - 5) dokumentów lub danych dostarczonych przez osoby trzecie, jeżeli osoby te, nie mając obowiązku ich dostarczenia i nie mogąc być takim obowiązkiem obciążone, dostarczyły je dobrowolnie i złożyły zastrzeżenie o ich nieudostępnianiu; - 6) dokumentów lub danych, których udostępnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla środowiska lub bezpieczeństwa ekologicznego kraju; 17

18 - 7) informacji o wartości handlowej, w tym danych technologicznych, dostarczonych przez osoby trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, jeżeli udostępnienie tych informacji mogłoby pogorszyć konkurencyjną pozycję tych osób i złożyły one uzasadniony wniosek o wyłączenie tych informacji z udostępniania; - 8) przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, realizowanych na terenach zamkniętych, co do których nie prowadzi się postępowania z udziałem społeczeństwa, zgodnie z art. 79 ust. 2; - 9) obronności i bezpieczeństwa państwa; - 10) bezpieczeństwa publicznego. Art. 17. Organ administracji może odmówić udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie, jeżeli: - 1) wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania; - 2) wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się; - 3) wniosek jest w sposób oczywisty niemożliwy do zrealizowania; - 4) wniosek jest sformułowany w sposób zbyt ogólny. FORMY ODMOWY UDOSTĘPNIENIA IFORMACJI Art Odmowa udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie następuje w drodze decyzji. 18

19 Należy jednak pamiętać, że ZASADĄ JEST UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI. W razie wątpliwości należy rozstrzygać na KORZYŚĆ TEJ ZASADY 19