Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw. Załącznik 1

Transkrypt

1 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Załącznik 1 Listopad 2016

2 Projekt Opracowanie Miejskiego Programu Rewitalizacji Miasta Krasnystaw na lata jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna oraz ze środków budżetu państwa przyznanych w ramach konkursu dotacji na działania wspierające gminy w zakresie przygotowania programów rewitalizacji na terenie Województwa Lubelskiego. InicjatywaLokalna.pl ul. Targowa 18/609, Kielce tel./fax biuro@inicjatywalokalna.pl 2

3 Spis treści Wstęp Charakterystyka Miasta Krasnystaw Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Delimitacja obszaru zdegradowanego analiza wskaźników Analiza miasta sfera społeczna Analiza miasta sfera gospodarcza Analiza miasta sfera przestrzenno-funkcjonalna Analiza miasta sfera techniczna Analiza miasta sfera środowiskowa Wyniki diagnozy w poszczególnych sferach Obszar zdegradowany na terenie Miasta Krasnystaw Obszar rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Spis map Spis schematów Spis tabel Spis rysunków Spis wykresów Załącznik 1. Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie poszczególnych jednostek referencyjnych w Mieście Krasnystaw

4 Wstęp W związku z przemianami społeczno-gospodarczymi wywołanymi procesem globalizacji oraz transformacją ustrojową i wyzwaniami gospodarki wolnorynkowej, zachodzi szereg niekorzystnych procesów na obszarach jednostek samorządu terytorialnego, takich jak degradacja tkanki materialnej oraz narastające problemy w sferach społecznej i gospodarczej. W takiej sytuacji strategiczne programowanie rozwoju gminy, a w szczególności procesu rewitalizacji musi być oparte na wynikach analiz zróżnicowania koncentracji zjawisk kryzysowych wewnątrz gminy. Takie podejście umożliwia zaplanowanie działań odpowiadających na indywidualny zestaw zidentyfikowanych problemów występujących na danym obszarze. Podstawę formalno-prawną umożliwiającą prowadzenie procesu rewitalizacji do końca 2023 roku przez gminę w zakresie swoich właściwości, stanowią: Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.) oraz Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata zatwierdzone w dniu r. przez Ministra Rozwoju. Na mocy art. 18 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy do wyłącznej właściwości rady gminy należy ( ) uchwalanie programów gospodarczych. Zgodnie z załącznikiem Cechy i elementy programów rewitalizacji do ww. Wytycznych program rewitalizacji powinien zawierać co najmniej: diagnozę czynników i zjawisk kryzysowych oraz skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych. ( ) Diagnoza zawarta w programie obejmuje analizę wszystkich sfer ( ), a w szczególności pogłębioną analizę kwestii społecznych dla określenia potrzeb podjęcia wyprzedzających działań o charakterze społecznym (dotyczącym rozwiązywania problemów społecznych oraz pobudzającym aktywność lokalną), co pozwoli na przygotowanie działań rewitalizacyjnych o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i oddziaływaniu. Niniejszy dokument obejmuje diagnozę Miasta Krasnystaw, która służy zidentyfikowaniu obszarów miasta w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk w sferze społecznej oraz co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Analiza obejmuje cały obszar miasta w podziale na ustalone jednostki referencyjne, a przeprowadzona została w oparciu 4

5 o obiektywne i weryfikowalne mierniki oraz metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań. Diagnoza stanowi podstawę do określenia zasięgu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw i jest załącznikiem 1 do Programu Rewitalizacji Miasta Krasnystaw. 5

6 1. Charakterystyka Miasta Krasnystaw Miasto Krasnystaw położone jest w środkowej części województwa lubelskiego, w powiecie krasnostawskim, graniczy od wschodu z Gminą Siennica Różana, a od zachodu, południa i północy z Gminą Krasnystaw. Zlokalizowane jest przy ujściu rzeki Żółkiewki do Wieprza, na terenie Działów Grabowieckich i Wyniosłości Giełczewskiej. Według danych pozyskanych z Urzędu Miasta Krasnystaw pod koniec 2015 roku na obszarze 41,83 km 2 zamieszkiwało osób. Mapa 1 Położenie Miasta Krasnystaw na tle kraju, województwa lubelskiego i powiatu krasnostawskiego Źródło: Opracowanie własne 6

7 Zgodnie z 4 Załącznika Nr 1 do Uchwały Nr XLI/313/2010 Rady Miasta Krasnystaw z dnia 28 września 2010 r. w sprawie przyjęcia Statutu Miasta Krasnystaw w mieście jednostkami pomocniczymi są sołectwa: Przedmieście Zastawie, Kolonia Krakowskie Przedmieście, Krakowskie Przedmieście, Przedmieście Lubańki, Przedmieście Zakręcie, Kolonia Góry, Przedmieście Góry. Terytorium miasta podzielone jest na obręby ewidencyjne, tj.: Krasnystaw Miasto, Przedmieście Zastawie, Kolonia Krakowskie Przedmieście, Krakowskie Przedmieście, Przedmieście Lubańki, Przedmieście Zakręcie, Kolonia Góry, Przedmieście Góry, Borek, Lubańki Kolonia, Rońsko Kolonia. Na potrzeby opracowania diagnozy oraz zidentyfikowania problemów na obszarze miasta przyjęto poniższy podział (mapa 2). Należy zaznaczyć, że do wykonania map poglądowych obrazujących podział Miasta Krasnystaw na obręby ewidencyjne wykorzystano zbiory danych państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, będących w zasobach Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej 1. Zauważono jednak rozbieżności dotyczące obszaru i nazw obrębów. W związku z tym na wszystkich dołączonych mapach obręb Przedmieście Zastawie przyjmuje nazwę Zastawie Przedmieście, obręb Kolonia Krakowskie Przedmieście przyjmuje nazwę Krakowskie Przedmieście Kolonia, obręb Przedmieście Lubańki przyjmuje nazwę Lubańki Przedmieście, obręb Przedmieście Zakręcie przyjmuje nazwę Zakręcie Przedmieście, obręb Kolonia Góry przyjmuje nazwę Góry Kolonia, obręb Przedmieście Góry przyjmuje nazwę Góry Przedmieście. 1 Strona internetowa Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej codgik.gov.pl/index.php/darmowe-dane/prg.html, inf. z dnia

8 Mapa 2 Podział Miasta Krasnystaw na obręby ewidencyjne Źródło: Opracowanie własne 8

9 Podstawowe dane dotyczące powierzchni i liczby ludności poszczególnych obrębów na terenie Miasta Krasnystaw na koniec 2015 roku zestawione zostały w tabeli 1. Tabela 1 Zestawienie podstawowych danych dotyczących jednostek strukturalnych Miasta Krasnystaw (stan na koniec 2015 roku) Lp. Jednostka Powierzchnia poszczególnych obrębów (km 2 ) Obręby Liczba ludności w poszczególnych obrębach (szt.) Udział powierzchni obrębu w powierzchni miasta ogółem (%) Udział ludności obrębu w liczbie ludności ogółem (%) 1. Krasnystaw Miasto 6, ,7 69,4 2. Zastawie Przedmieście 5, ,1 5,1 3. Krakowskie Przedmieście Kolonia 4, ,5 0,9 4. Krakowskie Przedmieście 5, ,8 4,5 5. Lubańki Przedmieście 0, ,7 0,7 6. Zakręcie Przedmieście 4, ,1 1,9 7. Góry Kolonia 3, ,7 1,6 8. Góry Przedmieście 2, ,3 5,5 9. Borek 6, ,2 1,4 10. Lubańki Kolonia 0, ,3 2,1 11. Rońsko Kolonia 2, ,6 6,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 9

10 2. Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji opiera się na Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata zatwierdzonych przez Ministra Rozwoju w dniu r. Zgodnie z pkt 1 rozdziału 3 ww. Wytycznych, rewitalizacja to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, dlatego przy wyznaczaniu zasięgu obszaru zdegradowanego wzięto pod uwagę zestaw kryteriów zawarty w pkt 2, który wskazuje na istnienie stanu kryzysowego na danym terenie. Stan kryzysowy zdefiniowany został jako stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: 1) gospodarczej w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw; 2) środowiskowej w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu środowiska; 3) przestrzenno-funkcjonalnej w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych; 4) technicznej w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. 10

11 SPOŁECZNA Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy 2. W związku z powyższym, w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego Miasto Krasnystaw podzielone zostało na jednostki strukturalne, w sposób odpowiadający istniejącym powiązaniom funkcjonalnym. W procesie diagnostycznym na terenie miasta przyjęto podział na obręby ewidencyjne. Analiza danych ilościowych w ustalonych jednostkach strukturalnych pozwoliła na stosunkowo łatwe zidentyfikowanie lokalizacji problemów i wyznaczenie granic obszaru zdegradowanego. Zgodnie z ww. wytycznymi w przeprowadzonej diagnozie na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego dokonano analizy porównawczej jednostek referencyjnych, opartej na zestawie wskaźników cząstkowych oraz syntetycznych wskaźników degradacji we wszystkich sferach, pozwalających na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania zjawisk kryzysowych i potencjałów lokalnych na terenie miasta. Syntetyczne wskaźniki koncentracji zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach przedstawione zostały na mapach poglądowych Miasta Krasnystaw z podziałem na jednostki strukturalne. Jako główne kryteria delimitacji obszaru zdegradowanego przyjęto wskaźniki przedstawione w tabeli 2. Tabela 2 Wskaźniki obrazujące sytuację na terenie Miasta Krasnystaw w sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej Sfery Lp. Cechy szczegółowe sfery Nazwa wskaźnika Jedn. Źródło danych Trendy demograficzne Sytuacja na rynku pracy/bezrobocie 7. Pomoc społeczna Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w % ludności ogółem Udział ludności w wieku produkcyjnym w % ludności ogółem Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w % ludności ogółem Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym (wskaźnik obciążenia demograficznego) Udział bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym Liczba osób długotrwale bezrobotnych (dane dla miasta) Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem % % % szt. % % % Urząd Miasta Krasnystaw Powiatowy Urząd Pracy w Krasnymstawie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 2 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , Minister Infrastruktury i Rozwoju, , s

12 Skala problemów społecznych Poziom edukacji i dostępność wychowania przedszkolnego Stan bezpieczeństwa i porządku publicznego Problemy socjalne Aktywność społeczna mieszkańców Udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu ubóstwa na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu bezrobocia na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu przemocy w rodzinie na mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu alkoholizmu Liczba tzw. "niebieskich kart", które założono ze względu na przemoc w rodzinie na 10 tys. mieszkańców Średnie % wyniki ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły podstawowej (dane dla miasta) Średnie % wyniki z egzaminów gimnazjalnych (dane dla miasta) Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym (dane dla miasta) Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję na mieszkańców (dane dla miasta) Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych przez Policję (dane dla miasta) Liczba osób zamieszkujących mieszkania socjalne na mieszkańców Liczba osób zamieszkujących mieszkania komunalne na mieszkańców Frekwencja w wyborach prezydenckich w 2015 roku Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 roku Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (dane dla miasta) Liczba zgłoszonych inicjatyw w ramach budżetu obywatelskiego w przeliczeniu na mieszkańców % szt. szt. szt. szt. szt. szt. szt. szt. % % % szt. % szt. szt. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Główny Urząd Statystyczny (BDL) Komisariat Policji w Krasnymstawie Urząd Miasta Krasnystaw % Państwowa Komisja % Wyborcza szt. szt. Główny Urząd Statystyczny (BDL) Urząd Miasta Krasnystaw 12

13 ŚRODOWISKOWA TECHNICZNA PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA GOSPODARCZA Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Przedsiębiorczość mieszkańców 30. Sytuacja gospodarcza Wyposażenie w infrastrukturę społeczną Poziom obsługi komunikacyjnej Wyposażenie w infrastrukturę techniczną 35. Mieszkalnictwo Stan techniczny budynków Stan techniczny zabytków 38. Zieleń urządzona Formy ochrony przyrody Lokalizacja na terenach zalewowych 41. Odpady niebezpieczne Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym Liczba nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym Liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym Powierzchnia terenów zagospodarowanych pod działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną przypadająca na mieszkańców Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych (dane dla miasta) Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci kanalizacyjnej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych (dane dla miasta) Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców Udział budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania przed 1989 r. w liczbie budynków mieszkalnych ogółem Udział zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków będących w stanie degradacji technicznej w liczbie tych zabytków ogółem Udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej powierzchni terenu Położenie na obszarach objętych formami ochrony przyrody (dotyczy wyłącznie następujących form ochrony przyrody: obszar Natura 2000, rezerwat przyrody, park krajobrazowy) Położenie na obszarach zagrożonych wystąpieniem powodzi Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Źródło: Opracowanie własne szt. szt. szt. km 2 % % % szt. % % % TAK/ NIE TAK/ NIE m 2 Urząd Miasta Krasnystaw Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Krasnymstawie Urząd Miasta Krasnystaw Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Urząd Miasta Krasnystaw Proces diagnostyczny został przeprowadzony we współpracy pracowników Urzędu Miasta Krasnystaw i jednostek organizacyjnych miasta wraz z zespołem zewnętrznych ekspertów. W procesie delimitacji obszaru zdegradowanego wykorzystano różnorodne źródła informacji, dzięki czemu zastosowane podejście ma charakter kompleksowy i łączy wykorzystanie metod ilościowych z jakościowymi. Dla przyjętych jednostek referencyjnych 13

14 pozyskano dane statystyczne gromadzone w zasobach Urzędu Miasta Krasnystaw, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie oraz instytucji zewnętrznych, m.in.: Powiatowego Urzędu Pracy w Krasnymstawie oraz Komendy Powiatowej Policji w Krasnymstawie także pozyskano ogólnodostępne dane z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie. Część pozyskanych danych została wykorzystana do porównawczej analizy ilościowej wskaźników ze średnią wartością dla całego miasta, a część posłużyła do dokonania analizy jakościowej charakteryzującej ważne dla rewitalizacji deficyty i problemy obszarów oraz lokalne potencjały. Delimitacja obszaru rewitalizacji dokonana została przy uwzględnieniu zapisów pkt 4 rozdziału 3 Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , który stanowi, że jest to obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk ( ), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację. Zgodnie z powyższym wyznaczenie granic obszaru rewitalizacji nastąpiło w oparciu o dwie przesłanki. Pierwszą z nich było stwierdzenie, że na wybranym obszarze uznanym wcześniej jako zdegradowany istnieje szczególna koncentracja negatywnych zjawisk. Drugą z przesłanek było uznanie, że wybrany obszar ma istotne znaczenie dla rozwoju miasta Takie uzasadnienie obejmuje przedstawienie możliwych do wykorzystania w procesie rewitalizacji lokalnych potencjałów, a także nawiązanie do dokumentów strategicznych i planistycznych, w których wybrany obszar będzie ujęty jako ośrodek koncentracji aktywności społeczno-gospodarczej w mieście. Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego, a następnie obszaru rewitalizacji w Mieście Krasnystaw, przedstawiona została na schemacie 1. 14

15 Schemat 1 Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne 15

16 3. Delimitacja obszaru zdegradowanego analiza wskaźników 3.1. Analiza miasta sfera społeczna Sfera społeczna jest najważniejszym elementem procesu diagnostycznego na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, ponieważ celem planowanych działań jest poprawa warunków i jakości życia społeczności lokalnej. Zgodnie z pkt 2 rozdziału 3 Wytycznych, o stanie kryzysowym na danym obszarze miasta świadczy koncentracja negatywnych zjawisk społecznych w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. W związku z tym wykonana została porównawcza analiza ilościowa danych statystycznych w zakresie: trendów demograficznych, sytuacji na rynku pracy/bezrobocia, opieki społecznej, skali problemów społecznych, poziomu edukacji i wychowania przedszkolnego, stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego, udziału w życiu publicznym oraz aktywności społecznej i kulturalnej mieszkańców. Przyjęto metodę naturalnego podziału (tzw. Jenks ), która opiera się o algorytmy takiego rozmieszczenia wartości zbioru danych w klasach, aby w każdej z klas zminimalizować średnią dewiację zbioru w grupie, maksymalizując w stosunku do innych grup. Innymi słowy, metoda ta dąży do zredukowania wariancji wewnątrz klasy, na rzecz maksymalizowania wariancji pomiędzy klasami. Zjawiska kryzysowe w sferze społecznej zostały przedstawione w poszczególnych grupach: wysokie natężenie problemów (8 12), średnie natężenie problemów (4 7), niskie natężenie problemów (1 3). Z uwagi na trudności w pozyskaniu danych zagregowanych do poziomu obrębów miasta część wskaźników charakteryzujących sferę społeczną podana została wyłącznie jako średnia dla całego miasta. Została ona porównana do średniej dla powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski, aby zobrazować sytuację społeczną na terenie miasta. W związku z tym nastąpiła również konieczność wyłączenia tych wskaźników z analizy ilościowej problemów. Po przeanalizowaniu zgromadzonych danych, które przedstawione są w Załączniku 1. Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie poszczególnych jednostek referencyjnych w Mieście Krasnystaw można stwierdzić, że największe natężenie 16

17 problemów zidentyfikowanych w sferze społecznej występuje w obrębach: Krasnystaw Miasto (8), Góry Kolonia (9), Borek (10), Zastawie Przedmieście (11), Krakowskie Przedmieście Kolonia (12), Zakręcie Przedmieście (12). Poglądową koncentrację negatywnych zjawisk społecznych w poszczególnych jednostkach referencyjnych przedstawiono na mapie 3. 17

18 Mapa 3 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Krasnymstawie, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie, Powiatowego Urzędu Pracy w Krasnymstawie, Komendy Powiatowej Policji w Krasnymstawie 18

19 Wykres 1 przedstawia liczbę ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym jest to wskaźnik obciążenia demograficznego. W 2015 roku na tle średniej dla kraju, województwa lubelskiego i powiatu krasnostawskiego Miasto Krasnystaw prezentowało się korzystnie. Wykres 1 Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 54,0 63,7 60,2 60,1 20,0 10,0 0,0 Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Źródło: Opracowanie własne Polska O poziomie nauczania i jakości szkolnictwa świadczą wyniki sprawdzianów w klasie 6 szkoły podstawowej, będące zakończeniem tego poziomu nauki oraz wyniki z egzaminów gimnazjalnych. Wykres 2 prezentuje średnie wyniki uzyskane przez uczniów ze sprawdzianu po 6 klasie szkoły podstawowej. Średnie wyniki Miasta Krasnystaw wypadają lepiej niż średnia dla powiatu krasnostawskiego i województwa lubelskiego oraz nieco gorzej niż średnia dla Polski. 19

20 Wykres 2 Średnie wyniki (%) uzyskane ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły podstawowej w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski ,5 67,5 66,9 Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie 70,7 Polska Źródło: Opracowanie własne Wykres 3 obrazuje z kolei średnie wyniki z egzaminów gimnazjalnych. Uczniowie szkół znajdujących się na terenie Miasta Krasnystaw uzyskali w 2015 roku takie same wyniki jak uczniowie szkół w powiecie krasnostawskim i jednocześnie wyższe niż w województwie lubelskim i w Polsce. Wykres 3 Średnie wyniki (%) uzyskane z egzaminów gimnazjalnych w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski ,3 65,3 57,7 58, Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne 20

21 Jednym ze wskaźników, który opisuje dostęp do wysokiej jakości usług publicznych jest odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. Na wykresie 4 przedstawiono procentowy odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. W 2015 roku odsetek ten w Mieście Krasnystaw wyniósł 100%, a więc wszystkie dzieci w wieku przedszkolnym miały zapewnione miejsce w przedszkolu. Na tle średniej dla kraju, województwa lubelskiego i powiatu krasnostawskiego, Miasto Krasnystaw prezentuje się korzystnie. Wykres 4 Odsetek dzieci (%) w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne Wykresy 5 i 6 przedstawiają wskaźniki informujące o aktywności mieszkańców i zaangażowaniu w życie społeczne. Frekwencję w wyborach prezydenckich w 2015 roku w Krasnymstawie odnotowano niemalże na poziomie frekwencji w województwie i w Polsce. Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2015 roku wypadła nieco lepiej w porównaniu do jednostek wyższego rzędu. 21

22 Wykres 5 Frekwencja w wyborach prezydenckich w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 49,0 43,0 48,6 49,0 10,0 0,0 Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne Wykres 6 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne Aktualną sytuację społeczną, scharakteryzowaną wybranymi wskaźnikami, przedstawiono również na mapach 4 i 5, które obrazują zidentyfikowane problemy na tle obrębów miasta. 22

23 Mapa 4 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 23

24 Mapa 5 Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu ubóstwa na mieszkańców na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie 24

25 3.2. Analiza miasta sfera gospodarcza Na podstawie pkt 2 w rozdziale 3 Wytycznych, obszar miasta może znajdować się w stanie kryzysowym z uwagi na koncentrację negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej, w szczególności takich jak: niski stopień przedsiębiorczości, słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw. Sytuację w zakresie przedsiębiorczości mieszkańców na terenie Miasta Krasnystaw zobrazowano przy pomocy wskaźnika liczba nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym, liczba zarejestrowanych działalności osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym, liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym. Z danych przedstawionych w Załączniku 1. Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie poszczególnych jednostek referencyjnych w Mieście Krasnystaw wynika, iż do obszarów, które charakteryzują się niższą średnią wartością ww. wskaźników w porównaniu do średniej dla całego miasta to Zakręcie Przedmieście (3) oraz Rońsko Kolonia (3). Koncentrację stanu kryzysowego w sferze gospodarczej w podziale na poszczególne jednostki referencyjne Miasta Krasnystaw przedstawia mapa 6. 25

26 Mapa 6 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 26

27 Wykresy 7 i 8 przedstawiają sytuację gospodarczą mieszkańców. W 2015 roku w Mieście Krasnystaw liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosiła 918. Wskaźnik ten był niższy w porównaniu do średniej dla powiatu krasnostawskiego i Polski, ale bardziej korzystny niż wskaźnik w województwie lubelskim. Wykres 7 Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne Natomiast pod względem liczby nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku Miasto Krasnystaw charakteryzowało się bardziej korzystną wartością w porównaniu do powiatu, ale niższą niż wartość dla województwa i Polski. 27

28 Wykres 8 Liczba nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne 7 i 8. Sytuację w sferze gospodarczej w rozkładzie przestrzennym przedstawiają również mapy 28

29 Mapa 7 Liczba nowo zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 29

30 Mapa 8 Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 30

31 3.3. Analiza miasta sfera przestrzenno-funkcjonalna Według zapisów pkt 2 rozdziału 3 Wytycznych, obszar gminy znajduje się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych, a w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych. W związku z powyższym dokonano diagnozy ww. problemów za pomocą porównania wartości wybranych wskaźników charakteryzujących sferę przestrzenno-funkcjonalną ze średnią wartością dla całego Miasta Krasnystaw. Do analizy przyjęto następujące wskaźniki: powierzchnia terenów zagospodarowanych pod działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną przypadająca na mieszkańców, udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg, udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych oraz udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci kanalizacyjnej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych. Na podstawie zebranych danych, w podziale na przyjęte jednostki referencyjne Miasta Krasnystaw, zawartych w Załączniku 1. Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie poszczególnych jednostek referencyjnych w Mieście Krasnystaw można stwierdzić, że największe natężenie ww. problemów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej nie występują na terenie obrębów Zastawie Przedmieście, Krakowskie Przedmieście Kolonia, Krakowskie Przedmieście, Lubańki Przedmieście, Zakręcie Przedmieście oraz Góry Kolonia. Rozkład koncentracji stanu kryzysowego w sferze przestrzenno-funkcjonalnej w podziale na poszczególne jednostki referencyjne Miasta Krasnystaw przedstawia mapa 9. 31

32 Mapa 9 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze przestrzennej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw oraz Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej 32

33 Poniżej zobrazowano wartości wybranych wskaźników w sferze przestrzennofunkcjonalnej w 2015 roku. Pod względem przyłączy sieci wodociągowej Miasto Krasnystaw wypada korzystniej w porównaniu do powiatu, województwa i Polski. Natomiast wskaźnik dotyczący udziału budynków mieszkalnych podłączonych do sieci kanalizacyjnej w % ogółu budynków mieszkalnych był bardziej korzystny niż w powiecie krasnostawskim, ale nadal gorszy niż w województwie i w Polsce. Wykres 9 Budynki mieszkalne podłączone do sieci wodociągowej w % ogółu budynków mieszkalnych w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski ,2 79,6 78,7 Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Źródło: Opracowanie własne 84,1 Polska Wykres 10 Budynki mieszkalne podłączone do sieci kanalizacyjnej w % ogółu budynków mieszkalnych w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski ,8 Miasto Krasnystaw 16 powiat krasnostawski Źródło: Opracowanie własne Mapa 10 przedstawia udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg 27,9 województwo lubelskie 48,4 Polska w poszczególnych obrębach na terenie Miasta. 33

34 Mapa 10 Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 34

35 3.4. Analiza miasta sfera techniczna Infrastruktura techniczna oraz zasoby i warunki mieszkaniowe determinują w znacznym stopniu jakość życia mieszkającej na danym terenie ludności. Wyposażenie w infrastrukturę techniczną w sensie jej struktury, lokalizacji, jakości i dostępności ma znaczny wpływ na rozwój jednostki samorządu oraz stanowi jeden z podstawowych czynników kształtujących jej atrakcyjność i konkurencyjność. Przesądza również o kosztach inwestycyjnych rewitalizacji danego obszaru. Im wyższy jest stopień rozwoju infrastruktury technicznej, tym lepsze są warunki do przeprowadzenia zaplanowanych w jej zakresie zadań. Zgodnie z pkt 2 rozdziału 3 Wytycznych, o stanie kryzysowym na obszarze miasta świadczą również wskaźniki charakteryzujące sferę techniczną, a są to w szczególności degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowanie rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Do zdiagnozowania występujących problemów w ww. sferze wybrano następujące wskaźniki: budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, udział budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania przed 1989 r. w liczbie budynków mieszkalnych ogółem, udział zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków będących w stanie degradacji technicznej w liczbie tych zabytków ogółem, których wartości w poszczególnych jednostkach referencyjnych porównano do średniej dla całego miasta. Biorąc pod uwagę dane zawarte w Załączniku 1. Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie poszczególnych jednostek referencyjnych w Mieście Krasnystaw, należy wskazać, że największa koncentracja problemów w sferze technicznej występuje na terenie obrębów: Krasnystaw Miasto (3) oraz Zastawie Przedmieście (3), natomiast problemów nie zauważono na terenie obrębów Góry Kolonia, Góry Przedmieście oraz Lubańki Kolonia. Wykres 11 przedstawia liczbę nowych budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2015 roku. W Krasnymstawie wartość tego wskaźnika wynosiła 13,8 było to mniej w porównaniu do województwa i kraju, jednak więcej o 1,9 od wartości wskaźnika dla powiatu. 35

36 Wykres 11 Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2015 roku porównanie średniej dla Miasta Krasnystaw, powiatu krasnostawskiego, województwa lubelskiego i Polski 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 13,8 11,9 17,5 19,9 0,0 Miasto Krasnystaw powiat krasnostawski województwo lubelskie Polska Źródło: Opracowanie własne Rozmieszczenie natężenia problemów w sferze technicznej w podziale na poszczególne jednostki referencyjne Miasta Krasnystaw przedstawiono na mapie 11, natomiast mapa 12 obrazuje udział zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków będących w stanie degradacji technicznej w liczbie zabytków ogółem z podziałem na obręby ewidencyjne miasta. 36

37 Mapa 11 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze przestrzennej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw oraz Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej 37

38 Mapa 12 Udział zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków będących w stanie degradacji technicznej w liczbie zabytków ogółem na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw 38

39 3.5. Analiza miasta sfera środowiskowa Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 obszar gminy znajduje się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk środowiskowych, a w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska. Z uwagi na brak możliwości pozyskania danych zagregowanych do poziomu obrębów miasta, sytuację w zakresie stanu środowiska zdiagnozowano m.in. na podstawie wskaźników udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej powierzchni terenu, położenie na obszarach zagrożonych wystąpieniem powodzi, ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest, których wartości dla poszczególnych jednostek referencyjnych zostały przedstawione na mapie 13. Jakość powietrza w województwie lubelskim została przedstawiona w raporcie Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2015 r. sporządzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie. Zgodnie z podziałem na strefy, zawartym w nowelizacji Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672 z późn. zm.), w każdej strefie oceny poziomu substancji w powietrzu podawane są ze względu na dwie grupy kryteriów: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, ołowiu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, kadmu, arsenu, benzo(a)pirenu, niklu ze względu na ochronę zdrowia ludzi; dwutlenku siarki, tlenku azotu, ozonu ze względu na ochronę roślin. Miasto Krasnystaw leży w obszarze rozległej powierzchniowo strefy lubelskiej o powierzchni km 2. W strefie lubelskiej dokonano pomiarów ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin. Dopuszczalne poziomy ocenianych substancji określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031). Wynikiem oceny jest zaliczenie każdej strefy dla wszystkich substancji podlegających ocenie do jednej z poniższych klas: klasa A (D1) jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych (D1); 39

40 klasa B jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C (D2) jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych (D2). Poniżej w zestawieniu tabelarycznym (tabele 3 i 4) została przedstawiona klasyfikacja strefy lubelskiej względem poszczególnych zanieczyszczeń. Tabela 3 Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń wg kryterium dla ochrony zdrowia ludzi Nazwa strefy Kod strefy Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń SO2 NO2 PM10 Pb C2H6 CO As Cd Ni BaP PM 2,5 O3 strefa lubelska PL0602 A A C A A A A A A C C A Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2015 r., WIOŚ Lublin Strefę lubelską zakwalifikowano do klasy C z powodu przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla stężeń 24-godzinnych pyłu PM10, a także z powodu przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Tabela 4 Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń wg kryterium dla ochrony roślin Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy NOx SO 2 O3 strefa lubelska PL0602 A A A Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2015 r., WIOŚ Lublin Analizując wyniki oceny rocznej stanu powietrza wg kryterium dla roślin, strefę lubelską zakwalifikowano do klasy A. Główne zagrożenie dla jakości powietrza w Mieście Krasnystaw stanowią: emisje zanieczyszczeń w porze zimowej z domów jednorodzinnych, spalanie w lokalnych kotłowniach i piecach różnego rodzaju materiałów odpadowych, wzrost poziomu ruchu pojazdów i wzrost emisji spalin. 40

41 Powstające zanieczyszczenia ze względu na miejsce występowania, szczególnie w zwartej zabudowie, silnie oddziaływają nie tylko na środowisko, ale także stanowią poważne zagrożenia dla zdrowia lokalnych społeczności. Należy zatem skrupulatnie eliminować obecne problemy na terenie miasta, do których należą: stosowanie paliw o wysokiej zawartości popiołu i siarki oraz spalanie odpadów w kotłach o niskiej sprawności cieplnej, wysoki udział indywidualnego ogrzewania na paliwa stałe w zaspokajaniu potrzeb grzewczych mieszkańców, eksploatacja instalacji energetycznych o małej mocy, duże straty energii cieplnej spowodowane złym stanem technicznym budynków, emisja pochodząca z zabrudzenia jezdni oraz jej okolicy, emisja powstająca w trakcie prac budowlanych, niedostosowanie instalacji i urządzeń przemysłowych oraz energetycznego spalania paliw do obowiązujących standardów emisyjnych i imisyjnych, niski poziom wiedzy ekologicznej. 41

42 Mapa 13 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw oraz Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej 42

43 Biorąc pod uwagę zagrożenie powodziowe, teren Miasta Krasnystaw usytuowany jest niekorzystnie. Główne zagrożenie pochodzi ze strony rzeki Wieprz, która przepływa przez całą centralną część miasta. Zagrożenie powodziowe występuje corocznie, w czasie wiosennych roztopów na przełomie marca i kwietnia oraz tzw. wyżówki, na przełomie czerwca i lipca. Jego wielkość uzależniona jest od stanu warunków atmosferycznych (gwałtowne ocieplenie i topnienie śniegów oraz intensywność opadów). Zgodnie z danymi przedstawionymi na rysunku 1, teren Miasta Krasnystaw leży na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi 1% - raz na sto lat. Rysunek 1 Obszary zagrożenia powodziowego na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Urząd Miasta Krasnystaw na podstawie materiałów otrzymanych od RZGW w Warszawie. 43

44 Krajobraz Miasta Krasnystaw jest atrakcyjny pod względem walorów przyrodniczych. Na terenie Miasta Krasnystaw występują: 1 obszar chronionego krajobrazu, 1 obszar Natura 2000, 4 pomniki przyrody. Północno-wschodnią oraz południową część miasta obejmuje Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu, który został ustanowiony na mocy Rozporządzenia Nr 50 Wojewody Lubelskiego z r. (Dz. Urz. Woj. Lub. z r., Nr 69, poz. 1288) i obejmuje obecnie obszar o powierzchni ha. Zachodnia część obszaru obejmuje teren Działów Grabowieckich, przez który przebiega rzeka Wojsławka, środkową część stanowią wzgórza Pagórów Chełmskich, a wschodnią doliny rzeki Bug i Wełnianki, które ograniczają od północy i wschodu teren Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. Urozmaicona rzeźba terenu, o dużych walorach widokowych, charakteryzuje się występowaniem długich stoków zwróconych na południe oraz systemu suchych dolinek i wąwozów wiążących się z występowaniem pokrywy lessowej. Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje obszary gmin: Białopole, Siennica Różana, Grabowiec, Żmudź, Hrubieszów (gmina wiejska), Dubienka, Uchanie, Leśniowice, Łopiennik Górny, Krasnystaw (gmina wiejska), Krasnystaw (gmina miejska), Skierbieszów, Wojsławice, Izbica, Gorzków, Kraśniczyn. W południowej części miasta znajduje się obszar siedliskowy Natura 2000 Izbicki Przełom Wieprza (kod PLH060030) o łącznej powierzchni 1778,06 ha. Został utworzony na mocy Decyzji Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmującej na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE). Zlokalizowany jest na terenach gmin: Krasnystaw (gmina miejska), Krasnystaw (gmina wiejska), Izbica. Obszar obejmuje fragment naturalnej doliny rzeki Wieprz, istotny z punktu widzenia zachowania siedlisk podmokłych i okresowo podtapianych łąk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG (zidentyfikowano 5 rodzajów siedlisk z tego Załącznika) oraz gatunków bezkręgowców z Załącznika II tej dyrektywy. Łącznie występuje tu 8 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Jest to też 44

45 miejsce występowania zagrożonych w Polsce gatunków roślin naczyniowych. Obszar posiada duże walory krajobrazowe oraz stanowi korytarz ekologiczny rangi krajowej 3. Informacje dotyczące pomników przyrody zlokalizowanych na terenie Miasta Krasnystaw zostały przedstawione w tabeli 5. Tabela 5 Pomniki przyrody znajdujące się na terenie Miasta Krasnystaw (stan na dzień r.) Lp. Nazwa pomnika przyrody Obowiązująca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego Opis pomnika przyrody Obwód na wys. 1,3 m [cm] Wys. [m] Opis lokalizacji 1 Lipa drobnolistna Uchwała Nr VIII/65/2007 Rady Miasta Krasnystaw z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody lipy drobnolistnej (Tilia cordata) rosnacej przy ul. Kwiatowej w Krasnymstawie (Dz. Urz. Woj. Lub. z 2007 r. Nr 149 poz. 2709, zm. z 2007 r. Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 168 poz. 3000) Lipa drobnolistna Tilia cordata, okazała równomiernie rozwinięta kora. W 2007 roku wykonano zabiegi pielęgnacyjne i chirurgiczne mające na celu poprawienie kondycji i zwiększenie bezpieczeństwa. 300 brak informacji rośnie w pasie drogowym, przy ul. Kwiatowej 2 2 Lipa drobnolistna Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. z 2009 r. Nr 103, poz. 2327) poprzedzone Zarządzeniem Nr 18 Wojewody Chełmskiego z dn. 15 grudnia 1986 r. (Dz. Urz. Woj. Chełm. Nr 6, poz. 77) Lipa drobnolistna Tilia cordata, korona rozłożysta. Drzewo rozgałęzia się na wys. ok. 2 m. Stan zdrowotny dobry. Brak jakichkolwiek oznak chorobowych rośnie wśród zabudowań gospodarczych przy bramie wjazdowej, przy ul. Jabłonkowej 65 3 Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, crfop.gdos.gov.pl, informacja z dn r. 45

46 3 Lipa drobnolistna Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 103, poz. 2327) poprzedzone Obwieszczeniem Wojewody Chełmskiego z dnia 30 maja 1981 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. WRN z 1981 r. Nr 2, poz. 11) Lipa drobnolistna Tilia cordata, korona rozłożysta. Stan zdrowotny dobry. Jest to ostatnia z lip, które otaczały drewniany kościółek i cmentarz ul. Poniatowskiego 4 Dąb szypułkowy Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 103, poz. 2327) poprzedzone Obwieszczeniem Wojewody Chełmskiego z dnia 30 maja 1981 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. WRN z 1981 r. Nr 2, poz. 11) Dąb szypułkowy Quercus robur, jeden z konarów odłamał się, widoczny ślad po uderzeniu pioruna, liczne owocniki huby Nadleśnictwo Krasnystaw, obręb Borek, na skraju lasu po prawej stronie ścieżki prowadzącej z Miejskiej Oczyszczalni Ścieków do Zakładu Wyrobów Sanitarnych Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie, bip.lublin.rdos.gov.pl 46

47 3.6. Wyniki diagnozy w poszczególnych sferach W związku z tym, że rewitalizacja ma wymiar terytorialny, ważne są te obszary, gdzie występuje koncentracja negatywnych zjawisk i lokalnych potencjałów. Efektem przeprowadzonej diagnozy Miasta Krasnystaw w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej, w podziale na przyjęte jednostki referencyjne jest opracowana mapa poglądowa łącząca dane z różnych dziedzin. W ten sposób została wykonana rzetelna analiza jednoznacznie wskazująca, na których obszarach miasta nakładają się różnego rodzaju problemy. Ważnym elementem diagnozy jest również określenie lokalnych potencjałów, które można wykorzystać do przezwyciężenia stanu kryzysowego na danym obszarze. Bez takiego podejścia nie ma szans na powodzenie procesu rewitalizacji oraz na trwałą i realną poprawę jakości i warunków życia społeczności lokalnej. Zidentyfikowane potencjały lokalne w podziale na obręby na terenie Miasta Krasnystaw zawarte zostały w tabeli 6. Nazwa Krasnystaw Miasto Tabela 6 Potencjały lokalne na terenie Miasta Krasnystaw Zidentyfikowane potencjały lokalne 1. Położenie w granicach Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 2. Położenie w granicach obszaru siedliskowego Natura Lokalizacja 4 pomników przyrody. 4. Przebieg drogi krajowej numer Przebieg linii kolejowej numer Stosunkowo bliskie położenie od granicy z Ukrainą. 7. Lokalizacja przedsiębiorstw z różnych sektorów gospodarczych. 8. Ciekawa historia miasta. 9. Wiele atrakcyjnych miejsc historycznych i zabytkowych. Źródło: Opracowanie własne Kartograficzne przedstawienie wyników diagnozy (metoda kartogramu) w poszczególnych sferach na terenie jednostek referencyjnych Miasta Krasnystaw oraz nakładanie się koncentracji zjawisk kryzysowych prezentuje mapa 4. Stanowi ona podstawę i uzasadnienie do wyznaczenia obszaru zdegradowanego, a następnie skoncentrowania działań na określonym obszarze rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw. 47

48 Mapa 14 Koncentracja negatywnych zjawisk we wszystkich sferach w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie Miasta Krasnystaw wskaźnik syntetyczny Źródło: Opracowanie własne 48

49 4. Obszar zdegradowany na terenie Miasta Krasnystaw Zgodnie z pkt 3 rozdziału 3 Wytycznych, obszar zdegradowany to obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. Na podstawie przeprowadzonego audytu wyznaczono obszar zdegradowany, na który składają się jednostki referencyjne charakteryzujące się problemami w sferze społecznej przy jednoczesnym występowaniu problemów przynajmniej w jednej innej sferze oraz największą liczbą zidentyfikowanych negatywnych zjawisk, tj. 15. Zgodnie z przedstawionymi założeniami obszar zdegradowany na terenie Miasta Krasnystaw obejmuje obręby: Zastawie Przedmieście (21), Zakręcie Przedmieście (20), Krakowskie Przedmieście Kolonia (18), Borek (17) Krasnystaw Miasto (15). Wskazany obszar zajmuje 26,98 km 2, co stanowi 64,5% powierzchni miasta i jest zamieszkiwany przez osób, tj. 78,79% ogółu mieszkańców miasta. Granice obszaru zdegradowanego na terenie Miasta Krasnystaw, wyznaczonego na podstawie niniejszej diagnozy, przedstawia mapa

50 Mapa 15 Granice wyznaczonego obszaru zdegradowanego na terenie Miasta Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne 50

51 5. Obszar rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw Zgodnie pkt 4 rozdziału 3 Wytycznych, obszar rewitalizacji to obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk ( ), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. Na podstawie ww. zapisów Wytycznych wyznaczony został obszar, na którym występuje wysokie natężenie negatywnych zjawisk w sferze społecznej oraz przestrzennofunkcjonalnej, technicznej i środowiskowej, a jednocześnie mający istotne znaczenie dla rozwoju miasta i planowane jest na nim przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych. W wyniku przeprowadzonej diagnozy w podziale na jednostki referencyjne miasta i delimitacji obszaru zdegradowanego, wyznaczono obszar rewitalizacji obejmujący zabytkowe centrum miasta oraz obszar ograniczony od zachodu ulicami: Bocianią, Kościuszki, PCK, Oleszczyńskiego, Rzeczną i Jezuicką oraz od wschodu rzeką Wieprz. Wyznaczony obszar rewitalizacji zajmuje powierzchnię około 1,8 km 2 (4,3% powierzchni ogółem miasta) i według danych Urzędu Miasta Krasnystaw w 2015 roku był zamieszkały przez mieszkańców (10,3% ludności ogółem miasta), więc nie przekracza limitów określonych w pkt 4 rozdziału 3 Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Lokalizację obszaru rewitalizacji na tle obszaru zdegradowanego przedstawia mapa 16, natomiast szczegółowy przebieg granic obszaru rewitalizacji na terenie Miasta Krasnystaw zaznaczony został na mapie

52 Mapa 16 Lokalizacja obszaru rewitalizacji na tle obszaru zdegradowanego w Mieście Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne 52

53 Mapa 17 Granice obszaru rewitalizacji w Mieście Krasnystaw Źródło: Opracowanie własne na podstawie Open Street Map 53

54 Wyznaczony obszar rewitalizacji charakteryzuje się wysokim natężeniem negatywnych zjawisk w sferze społecznej, a także w sferach: przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Potwierdza to analiza ilościowa (wskaźnikowa) zamieszczona w tabeli 7 i na mapach oraz analiza jakościowa (opisowa) zawarta w tabeli 8. Tabela 7 Analiza ilościowa wybranych wskaźników dla obszaru rewitalizacji Miasta Krasnystaw (dane za 2015 rok) Nazwa wskaźnika Sfera społeczna Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w % ludności ogółem Jedn. Obręb Krasnystaw Miasto Średnia dla miasta % 15,2 15,8 Udział ludności w wieku produkcyjnym w % ludności ogółem % 60,4 62,6 Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w % ludności ogółem % 24,5 21,9 Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym (wskaźnik obciążenia demograficznego) szt. 65,6 54,0 Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności na mieszkańców szt. 19,5 18,6 Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby na szt. 31,6 30,0 mieszkańców Liczba osób zamieszkujących mieszkania socjalne na mieszkańców szt. 4,8 3,9 Liczba osób zamieszkujących mieszkania komunalne na mieszkańców szt. 9,7 6,7 Sfera gospodarcza Liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym szt. 61,0 58,6 Sfera przestrzenno-funkcjonalna Powierzchnia terenów zagospodarowanych pod działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną przypadająca km 2 0,008 0,010 na mieszkańców Sfera techniczna Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców szt. 5,4 13,8 Udział budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania przed 1989 r. w liczbie budynków mieszkalnych ogółem % 80,3 75,1 Udział zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków będących w stanie degradacji technicznej w liczbie tych zabytków ogółem % 74,8 0,0 Sfera środowiskowa Położenie na obszarach zagrożonych wystąpieniem powodzi Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest TAK/ NIE TAK TAK m Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Krasnystaw, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie oraz Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej 54

55 Mapa 18 Liczba ludności w wieku produkcyjnym w % ludności ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Krasnymstawie 55

56 Mapa 19 Udział ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym (wskaźnik obciążenia demograficznego) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Krasnymstawie 56

57 Mapa 20 Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby na mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie 57

58 Mapa 21 Liczba osób zamieszkujących mieszkania socjalne na mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Krasnymstawie 58