Central European Life Science Investment Conference

Transkrypt

1 Central European Life Science Investment Conference W dniach października 2017 r. będzie miała miejsce kolejna edycja konferencji organizowanej przez Life Science Biznes Consulting LSBC Sp. z o.o. pod hasłem: Investment and commercialization: time for internationalization and collaboration. Central European Life Science Investment Conference ma na celu stworzenie forum dyskusyjnego dla przedsiębiorców, inwestorów, ludzi zajmujących się transferem technologii oraz kadry kierowniczej w dziedzinie nauk przyrodniczych z Europy Środkowej. Konferencja ta stwarza możliwości dla uczestników na: wymianę pomysłów i doświadczeń twarzą w twarz, nawiązanie nowych relacji biznesowych, znalezienie partnerów dla przyszłych inwestycji i nawiązanie współpracy. Jest to inicjatywa stworzona przez LSBC kontynuowana już po raz siódmy która z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem zarówno wśród ludzi z biznesu jak i ze strony naukowców którzy chętnie pragną wdrożyć się w środowisko biznesu. Central European Life Science Investment Conference jest skierowana do osób na różnych szczeblach kariery zarówno tych dopiero rozpoczynających swoją przygodę z nauką i biznesem oraz takich, którzy prowadzą już własne badania i pragną zaprezentować je innym. Wydarzenie to jest doskonałą okazją dla

2 początkujących badaczy którzy będą mieli okazje poznać nowe osoby z branży działające w Europie środkowej w celu nawiązania pierwszych kontaktów zarówno naukowych jak i biznesowych, dyskusji na interesujące ich tematy, a także do zdobycia doświadczenia i odnalezienia się w środowisku naukowym. Również bardziej doświadczeni badacze znajdą sposobność do opowiedzenia o swoich dokonaniach i przedyskutowania z innymi nurtujących ich kwestii. Program konferencji obejmuje szereg paneli dyskusyjnych oraz wykłady zaproszonych gości wybitnych naukowców i przedsiębiorców o znaczącym dorobku naukowym i biznesowym w dziedzinie life science. Poprzednie edycje konferencji Central European Life Science Investment Conference cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem i zostały docenione przez uczestników jako wydarzenie, które powinno na stałe zagościć w kalendarzu konferencji o tematyce lifescience co potwierdza fakt gości którzy co roku powracają na to wydarzenie. Wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy do zapoznania się z programem konferencji pod adresem: konferencja 2017#general

3 Komu książkę English for Laboratory Diagnosticians? Zrób sobie prezent i zdobądź (oczywiście za darmo) książkę English for Laboratory Diagnosticians! Żeby ją zdobyć wystarczy w komentarzach na Facebooku, lub na naszych komenarzach pod wpisem, zamieścić krótką notatkę, w której przekonacie nas, że ta książka musi trafić w Wasze ręce ;). Najbardziej potrzebującego (i przekonującego) czytelnika nagrodzimy jeszcze pachnąca drukarnią ksiażką. Przyjmowanie zgłoszeń trwa do Dla usprawnienia kontaktu prosimy w notatce podać kontaktowy adres . Angielski w diagnostyce? Jest na to sposób. Wyjeżdżasz za granicę do pracy w diagnostyce, czy przygotowujesz się do egzaminu, ale masz ciągle braki z angielskiego? Jeśli czujesz, że twoja znajomość zawodowego słownictwa mogłaby być lepsza, ale nie wiesz jak szybko podszkolić znajomość specjalistycznego angielskiego sięgnij po książkę PZWL: English for Laboratory Diagnosticians. Książka autorstwa Anny Kierczak jest skierowana do studentów i absolwentów

4 kierunków: diagnostyka laboratoryjna, medycyna laboratoryjna, czy analityka medyczna. Książka przyda się także lekarzom, pielęgniarkom, biotechnologom i biologom pracującym w służbie zdrowia, czy osobom prowadzącym działalność naukową. English for Laboratory Diagnosticians to nowoczesny, ciekawie opracowany podręcznik, który jest oparty na oryginalnych, specjalistycznych tekstach anglojęzycznych. W książce znajdziemy wiele interesujących wiadomości z praktyki zawodowej w zakresie diagnostyki, ćwiczenia leksykalno-gramatyczne, które pozwalają na rozwój umiejętności rozumienia tekstu czytanego czy dialogi obejmujące tematykę związaną z diagnostyką laboratoryjną. Pracując z książką można w szybki i prosty sposób poznać współczesne słownictwo medyczne, jak i zwroty zawodowe zarówno z języka potocznego (a nawet bardzo, bardzo potocznego ), jak i oficjalnej terminologii medycznej. W książce znajdziecie wiele ciekawych zadań, łatwo przyswajalne tabelki, słowniczki, a nawet krzyżówki. W łatwy sposób można przyswoić wiadomości na temat realiów pracy za granicą, gramatykę i słownictwo z laboratoryjnego BHP, patomorfologii, genetyki, diagnostyki laboratoryjnej i mikrobiologii. Rzetelne przerobienie książki pomoże sprawnie funkcjonować w anglojęzycznym środowisku medycznym czy akademickim. Jest to także książka bardzo przydatna dla osób planujących podjęcie pracy zagranicą. Podręcznik jest dedykowany dla osób posiadających średnią i dobrą znajomość j. angielskiego. Książka ma ponad 320 stron i kosztuje 67-90zł. Polecamy!

5 Testujemy tanie polimerazy Specjalnie dla Was postanowiliśmy w naszym laboratorium przetestować tanie polimerazy, których cena wynosi około 50 groszy za 1U. Ku naszemu zaskoczeniu tanie polimerazy sprawdzają się bardzo dobrze w rutynowych oznaczeniach wykonywanych metodą PCR. Postanowiliśmy przetestować jakość nowego enzymu zawartego w polimerazach DNA pochodzącego z gatunku Pyrococcus furiosus, w odróżnieniu od najczęściej stosowanych enzymów, izolowanych z bakterii Thermus aquaticus. W celu porównania wydajności reakcji PCR, użyto dwóch rodzajów zestawów enzymów służących do przeprowadzania reakcji PCR: Paq5000 DNA Polymerase (Agilent Technologies) oraz PfuPlus! DNA Polymerase (EURx). Jako matrycy użyto 3 próbek DNA izolowanego z krwi obwodowej. Powstałe produkty PCR w dalszej kolejności miały zostać poddane sekwencjonowaniu. Reakcje PCR prowadzono w końcowej objętości mieszaniny reakcyjnej 50ul (w tym 2ul DNA) zgodnie z rekomendacjami producentów, ponadto skład mieszaniny PCR-mix oraz profil termiczny reakcji prowadzono również ściśle wg zaleceń producentów. Stosowano ten sam zestaw starterów o stężeniu końcowym 0,5uM a w celu optymalizacji PCR, reakcje prowadzono w gradiencie temperatur (50 C, 55 C oraz 60 C) w tym samym termocyklerze (Biometra). Po zakończonej reakcji, próbki rozdzielano elektroforetycznie w żelu agarozowym. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że produkty PCR (rycina) odpowiadające szukanemu fragmentowi są zasadniczo tej samej intensywności po zastosowaniu polimerazy firmy Agilent Technologies oraz EURx. We wszystkich 3 amplifikowanych próbkach pojawił się produkt PCR w temperaturach 50 C, 55 C i 60 C; w przypadku polimerazy Paq5000 DNA temperatura 50 C okazała się najbardziej optymalna, natomiast w przypadku PfuPlus!, zależności od próbki, temperatura 50 C lub 55 C wydaje się być optymalna wymaga to dopracowania warunków reakcji lub przeanalizowania większej liczby próbek. W pierwszej próbce amplifikowanej przy pomocy polimerazy PfuPlus! pojawiły się również ciężkie niespecyficzne produkty ich eliminacja jest możliwa po dopracowaniu warunków reakcji.

6 Fotografia przedstawia wynik elektroforezy agarozowej próbek amplifikowanych przy pomocy 2 różnych rodzajów polimeraz. Możliwe różnice widoczne na rycinie wynikają z jakości zdjęcia żelu agarozowego. Magdalena Zawada, dr n med. diagnosta laboratoryjny, specjalista w zakresie genetyki

7 Bioinformatyka specjalizacja z przyszłości Kiedy przyjedziecie do Gliwic, wśród przedwojennych budynków kampusu Politechniki Śląskiej bez trudu zauważycie wysoki, odrapany, szary blok. Tak właśnie wygląda Wydział Automatyki, Informatyki i Elektroniki, przez studentów innych wydziałów uczelni ochrzczony mianem Wieży magów. To tu kształcą się przyszli inżynierowie bioinformatyki. Bioinformatyka na Politechnice Śląskiej jest jedną ze specjalizacji prowadzonych w ramach międzywydziałowych studiów biotechnologicznych. Przez pierwsze dwa lata studenci mogą czuć się niczyi ; nieco wyobcowani zarówno wśród chemików, jak i wśród informatyków. Wszystko się zmienia, kiedy przychodzi czas na wybór specjalizacji. Dumni ze swoich decyzji studenci zamykają się we własnych, hermetycznych środowiskach. Czym tak naprawdę jest bioinformatyka? Programowaniem, programowaniem i jeszcze raz programowaniem narzędzi dla biotechnologów innych specjalizacji. W czasie studiów będziecie mieli okazję poznać podstawy C, C++, Matlaba, R, Labview, Perla, Php i kilku innych języków programowania oraz aplikacji. Ich zawiłości nie zawsze są dokładnie tłumaczone na zajęciach. Czasami dostaje się gotowy skrypt w języku, który widzi się po raz pierwszy na oczy i trzeba z nim pracować. Nierzadko przez składnię należy przegryzać się o własnych siłach, jednak studenci nigdy nie są pozbawieni pomocy wykładowców. Sprawozdanie to zdecydowanie najczęściej używane słowo na tych studiach. Bioinformatykom zdarza się pisać ich po pięć, sześć z każdego tygodnia zajęć. Czasem trzeba przedstawić wpływ parametrów klasyfikatora nadzorowanych sieci neuronowych, innym razem zamodelować strukturę przestrzenną anhydrazy albo zaproponować metodę poprawy kontrastu obrazu mikroskopowego. Bez względu na to co i w jakim języku się pisze, większość algorytmów trzeba wymyślić samemu. W ramach specjalizacji studenci poznają praktycznie wszystko z czym mogą się spotkać w przyszłej pracy, od klasycznych technik analizy DNA, poprzez specjalistyczną analizę rzeczywistych danych, skończywszy na tworzeniu

8 systemów sterujących na przykład oczyszczalnią ścieków, a to i tak tylko ułamek tego, co oferuje uczelnia. Jeśli ma się pomysł albo znajdzie się odpowiedniego opiekuna na uczelni, już na trzecim roku można rozpocząć własną pracę badawczą. W ramach specjalizacji działa również, ostatnio nieco zaniedbane, Koło Naukowe Bioinformatyków. Reaktywacja planowana jest w październiku. Liczymy, że świeża krew zasili nasze szeregi i Koło ponownie stanie na nogi. Kreatywni studenci znajdą zatrudnienie w ośrodkach badawczych. Wiele osób rozpoczyna badania i analizy konkretnych zagadnień jeszcze w czasie studiów. Wydawać by się mogło, że programowanie to programowanie i nie ma w tym nic ciekawego. Wierzcie mi lub nie, ale nie ma nic piękniejszego, niż widok kompilującego się bez błędów skryptu, jeśli ma się przy okazji świadomość, że to co się stworzyło, może pomóc na przykład w wykrywaniu mutacji odpowiedzialnych za nowotwory. Napisany na zaliczenie program wprawdzie nie zbawi świata, ale przecież i Rzym nie od razu zbudowano. Jeśli komuś nie odpowiada kariera badacza, zawsze może wykorzystać zdobyte umiejętności w innej pracy. W wielu miejscach potrzeba programistów, zwłaszcza mających choćby blade pojęcie o biologii. Każdy szpital czy laboratorium generuje co dzień dane, które trzeba umiejętnie analizować i składować. Bioinformatyk, przynajmniej w założeniu, jest specjalistą w dwóch dziedzinach. Potrafi określić problem analizy jak biolog, po czym może sam sobie dobrać odpowiedni algorytm rozwiązujący jak informatyk. Problemem pozostaje obecnie sprzęt. Niektórym analizom nie potrafią podołać nawet najlepsze klastry, a tym bardziej zwykłe, studenckie komputery. Czasami na wyniki, które powinny być dostępne od razu, trzeba czekać i tydzień. Być może w przyszłości sprzęt dostosuje się do potrzeb i możliwości technik bioinformatycznych. Jeśli macie smykałkę do algorytmiki i nie boicie się nowych wyzwań, wybierzcie się na bioinformatykę. Wieża magów przygarnie wszystkie, nawet najbardziej szalone indywidua i pokieruje ich dalszym rozwojem. Marta Danch

9 Targi EuroLab i CrimeLab za nami 18. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab oraz 5. Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab już za nami. Oba wydarzenia z sukcesem łączyły świat nauki i przemysłu. Opinię taką wyrażali zarówno przedstawiciele branży z instytutów naukowych i jednostek badawczo-rozwojowych, wszelkiego typu laboratoriów oraz firm świadczących usługi na rzecz sektora. W tym roku zaprezentowało się 140 wystawców z 14 krajów, a na targi przybyło niemal branżowych gości. Wystawcy przekonywali odwiedzających o zaletach prezentowanej oferty, a jednostki naukowe i badawcze informowały o prowadzonych badaniach i swych dokonaniach. Przedstawiciele branży uczestniczyli także w wykładach i konferencjach, podczas których mogli poszerzyć wiedzę, jak również uzyskać punkty edukacyjne.

10 Podczas uroczystego otwarcia Targów EuroLab oraz CrimeLab prof. Leszek Sirko, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, podkreślał, że innowacyjność Polski powstaje poprzez współdziałanie naukowców z przemysłem, a oba wydarzenia targowe pomagają zacieśniać tę współpracę. Z kolei prof. Leszek Rafalski, przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych, zwrócił uwagę na synergię pomiędzy nauką i biznesem, gdyż to właśnie dobrze wyposażone laboratoria podnoszą jakość pracy naukowej. Nowoczesne laboratoria Dostępne na targach rozwiązania oraz nowości produktowe obejmowały

11 następujące sektory branży laboratoryjnej: analitykę, biotechnologię i Life Science, metrologię, medyczną diagnostykę laboratoryjną, nanotechnologię, materiałoznawstwo oraz kryminalistykę. Niezbędne do pracy informacje mogli pozyskać zarówno specjaliści działający w laboratoriach zlokalizowanych w instytucjach naukowych czy jednostkach badawczo-rozwojowych, jak i w różnych gałęziach gospodarki, m.in.: przemyśle, sektorze spożywczym, kosmetyce czy ochronie środowiska. W tym roku ofertę zaprezentowało 140 wystawców z 14 krajów, tj.: Chin, Czech, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Niemiec, Polski, Szwajcarii, Ukrainy, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch. Obejmowała ona meble, sprzęt, instrumenty i artykuły analityczne i laboratoryjne, materiały zużywalne, odczynniki chemiczne i materiały odniesienia. Nie zabrakło także rozwiązań informatycznych, oprogramowania czy technologii niezbędnych do prac badawczo-rozwojowych. Wiele produktów było prezentowanych szerszej publiczności po raz pierwszy. Na imponującym stoisku firmy Thermo Fisher Scientific, w części prezentującej markę IRtech, można było zapoznać się z nagrodzonym w konkursie o Grand Prix prezesa PAN analizatorem Gemini. To jedyne na świecie urządzenie służące do identyfikacji chemikaliów i materiałów wybuchowych, które łączy dwie niezależne techniki pomiarowe. Jak opowiadała Ewa Korbiel, przedstawiciel technicznohandlowy, spektroskopia Ramana technika z sondą światłowodową, pozwala na identyfikację nieznanej substancji chemicznej przez opakowanie, dzięki czemu operator nie jest narażony na kontakt z niebezpiecznym materiałem. Z kolei technika FTIR opiera się na podczerwieni. Analizator Gemini pozwala na szybką zmianę techniki pomiarowej, co znacznie rozszerza spektrum substancji możliwych do identyfikacji. Jednocześnie umożliwia operatorowi zabranie w teren mniejszej ilości sprzętu dodała. Firma Alchem zaprezentowała po raz pierwszy komorę laminarną BioTectum 1.2 II klasy bezpieczeństwa mikrobiologicznego, Biohazard, wykonanej zgodnie z normą EN Komora ta uzyskała wyróżnienie w konkursie o Grand Prix prezesa PAN. Ten innowacyjny produkt, będący efektem polskiej myśli technologicznej, wytwarzany jest w zakładach w Bielsku-Białej. Zainteresowanie produktem w trakcie tragów było duże, o czym świadczy fakt, że wystawiony egzemplarz znalazł nabywcę już drugiego dnia targów. Założenia konstrukcyjne dotyczące komory laminarnej BioTectum były jasno sformułowane Non progredi est regredi nie czynić postępów to cofać się. Naszą ambicją nie było stworzenie

12 komory technologicznie opartej na rozwiązaniach, które powoli są wypierane z ofert czołowych producentów. Chcieliśmy stworzyć komorę nowej generacji, taką, która spełni wymagania nowoczesnych laboratoriów powiedział Krzysztof Solich, kierownik oddziału Grupy Alchem. Z uczestnictwa w targach zadowolony był także Jacek Beuster, Country Manager Poland firmy Hach Lange, producenta aparatury kontrolno-pomiarowej stosowanej przy analizie wody oraz ścieków. Nasz sprzęt wykorzystywany jest w wodociągach, stacjach uzdatniania wody, a także laboratoriach przemysłowych, w tym spożywczych i chemicznych. Nasi klienci lubią przychodzić na targi, porozmawiać i zapoznać się z najnowszą ofertą. Na EuroLab jesteśmy od 10 lat, a w tym roku już pierwszego dnia otrzymaliśmy wiele zapytań podsumował. Współdziałanie świata nauki i firm Jak co roku odwiedzający licznie korzystali z konferencji i wykładów programu merytorycznego, nad którym czuwała Rada Programowa. Dzięki właściwemu doborowi tematyki sale wykładowe były pełne. Wiele osób skorzystało także z okazji, by uzyskać wiedzę premiowaną punktami edukacyjnymi. Ogromnym zainteresowaniem cieszyła się konferencja Nowelizacja normy ISO/IEC Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących organizowana przez Polskie Centrum Akredytacji. Już na godzinę przed rozpoczęciem większość miejsc była zajęta. Jak powiedział po konferencji Tadeusz Matras, zastępca dyrektora PCA, tak wielkie

13 zainteresowanie wynika z faktu, iż zmiana normy dotyczy laboratoriów, a to one stanowią największą grupę akredytowanych jednostek oceniających zgodność. Dodał, że PCA obecnie nadzoruje blisko 1500 laboratoriów, z czego aż ponad 1300 to laboratoria badawcze. Wiedza o systemie zarządzania i wymaganiach opisujących kompetencje laboratoriów jest niezbędna, gdyż tylko dzięki niej można ujarzmić technikę i włączyć do działalności laboratoryjnej dającej miarodajne, a tym samym przydatne do zamierzonego zastosowania, wyniki badań i pomiarów podsumował. Podkreślił też, że PCA na spotkaniach w trakcie Targów EuroLab przekazuje wiedzę, którą pozyskuje podczas obowiązkowych spotkań gremiów międzynarodowych. Innym ważnym wydarzeniem była konferencja pt. Badanie laboratoryjne w medycynie zapobiegawczej organizowana przez Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej. Dr Sławomir Białek z Zakładu Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej, zwrócił uwagę na cele, których realizacja jest możliwa dzięki prowadzeniu konferencji na targach. Tutaj łączy się świat nauki ze światem przemysłu czy firm mających szeroką ofertę zarówno dla laboratoriów naukowych, jak i laboratoriów wykonujących oznaczenia rutynowe. Gdy mówimy o nowych odkryciach i dokonaniach edukujemy diagnostów laboratoryjnych realizując cel dydaktyczny. Z kolei nasze wykłady dla przedstawicieli firm mogą być inspiracją do rozszerzenia ich oferty. Ponadto spotkania na targach przedstawicieli nauki i przemysłu laboratoryjnego to znakomita okazja na poznanie się tych środowisk, to rozmowy o projektach naukowych, których produkty finalne mogą poszerzać oferty firm i jednocześnie być wykorzystywane w praktyce, tak aby zwiększać możliwości diagnostyki podkreślił. Z kolei przedstawicielka Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. Joanna Jakóbkiewicz-Banecka, jedna z prelegentek konferencji Biologia molekularna w badaniach bio-medycznych, zwróciła uwagę na rolę targów, dzięki której pracownicy naukowi otwierają się na nowe obszary. Na EuroLab zetknęłam się z firmami z naszego regionu, które dotąd nie dotarły na naszą uczelnię. Targi umożliwiają nam dokonanie przeglądu oferty, dzięki czemu my jako naukowcy możemy proponować naszym uczelniom dobór najnowszych sprzętów do wyposażania laboratoriów powiedziała. Postęp kryminalistyki

14 Targi CrimeLab i towarzyszące im wydarzenia skierowane były do profesjonalistów techniki kryminalistycznej. Jak powiedział insp. dr Waldemar Krawczyk kryminalistyka to obecnie najszybciej rozwijająca się dziedzina wymiaru sprawiedliwości. Na każdym miejscu zdarzenia zostają ślady przestępcy, pozostaje jedynie kwestia czy potrafimy je wykryć i właściwie zinterpretować ich znaczenie podkreślił. Dodał także, że dzięki badaniom biologicznym można wykryć to, co jeszcze jakiś czas temu było niemożliwe. Zabezpieczone nawet dekadę temu dowody mogą zidentyfikować sprawcę, w czym pomaga najnowocześniejszy sprzęt, taki jak ten prezentowany na targach. Bardzo szerokie grono słuchaczy zgromadziła IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Miejsce zdarzenia organizowana przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji Instytut Badawczy i Centrum Badawczo-Szkoleniowe Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego. Część teoretyczną konferencji uzupełniły pokazy pracy polskich i niemieckich techników kryminalistyki na zainscenizowanym miejscu zdarzenia. Wykorzystując najnowocześniejszy sprzęt i materiały technicy ujawnili i zabezpieczyli ślady kryminalistyczne, a eksperci dokonali porównań prac obu ekip.

15 Drugim wydarzeniem skierowanym do branży kryminalistycznej była konferencja na temat wyjaśniania okoliczności wypadków drogowych pt. Wypadek drogowy i co dalej organizowana przez Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie. Dr hab. Dariusz Zuba, zastępca dyrektora ds. naukowych, przybliżył obszar działania Instytutu. Podkreślił on rolę pracy zespołowej ekspertów z różnych dziedzin, którzy współpracują przy wyjaśnianiu okoliczności wypadku. Prelegenci zwrócili także uwagę na trudności, jakie niesie ze sobą rozwój motoryzacji. Coraz częściej po wypadku mamy do czynienia z tzw. clean accident, tj. zdarzeniem, po którym nie zostają ślady, co nakłada na śledczych nowe wyzwania w zakresie ustalenia faktycznego przebiegu wypadku. Nagrodzone produkty W konkursie dla wystawców na najlepszą ofertę 18. Międzynarodowych Targów Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2016 Jury składające się z wybitnych przedstawicieli kadry naukowej polskich uczelni wyłoniło laureatów w trzech kategoriach W kategorii Laboratoryjna aparatura pomiarowa nagrodę otrzymała firma Spectro-Lab za spektrofotometr Nano Drop OneC, a wyróżnienia firmy: IKA POL Wojciech Byrski za kalorymetr IKA typ C 6000 global standards oraz Kendrolab za analizator wstrzykowo-przepływowy FIAlyzer-1000 (FIA). W kategorii Wyposażenie laboratorium nagroda powędrowała do firmy Enbio Technology za autoklaw mikrofalowy Microjet, a wyróżnienia przyznano: DANLAB Wyposażenie

16 laboratorium za system próżniowy model PC 3001 VARIOpro oraz FRITSCH Milling and Sizing za wysokoobrotowy młynek wirnikowy PULVERISETTE 14 premium line. Trzecia kategoria Wyposażenie medycznego laboratorium diagnostycznego wyłoniła firmę MPW MED. INSTRUMENTS Spółdzielnia Pracy za mikrowirówkę laboratoryjną z chłodzeniem MPW-150R. Wyróżnienia przyznano firmom: OPTA-TECH za czytnik mikromacierzy, seria C, Biovendor Instruments oraz WITKO za serię pipet automatycznych Acura manual XS 826. Na targach przyznano także Grand Prix Prezesa Polskiej Akademii Nauk będące wyróżnieniem dla innowacyjnych produktów i usług związanych z rynkiem medycznym i laboratoryjnym, które wspierają rozwój i konkurencyjność tej branży w Polsce. Nagrodę przyznano firmie IRtech Beata Kasprzycka za spektrometr Gemini, a wyróżnienie Grupie Alchem za Biotectum 1.2 komorę laminarną II kl. bezpieczeństwa mikrobiologicznego. Dodatkowo odbył się także konkurs na najbardziej oryginalne i profesjonalne stoisko targowe, w którym laureatem została firma Thermo Fisher Scientific, a wyróżnienie otrzymał OHAUS Europe. Patronaty Patronat honorowy nad Targami EuroLab 2016 i CrimeLab 2016 objęli: Stanisław Piotrowicz, Przewodniczący Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka; Jarosław Gowin, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Zbigniew Ziobro, Minister Sprawiedliwości; prof. Jerzy Duszyński, Prezes Polskiej Akademii Nauk, Komendant Główny Policji oraz Ministerstwo Rozwoju. Lista wystawców: A.G.A. Analytical Agnieszka Bielińska B16 A.P. Instruments B13 ABL&E-JASCO Polska Sp. z o.o. A10 AGED Sp. z o.o. A1 Air Liquide Polska Sp. z o.o. F4 Alchem Grupa Sp. z o.o. C7

17 Analityka ( wydawnictwo Malamut) D6 Analytik Jena AG E9 Anchem Sp. z o.o. Sp. k. B16 ANDY Sp. z o.o. E7 ANITEPO Sp. z o.o. B10 Anton Paar Poland Sp. z o.o. C2 Applied Biosystems B16 ARCTIKO C7 Ardigen S.A. B3 ARGENTA sp. z o.o. Sp. k. B16 asecos B20 Atest. Ochrona Pracy E10 Azbil Telstar Benelux B.V. A1 BART Sp. z o.o. E11 Berendsen Textile Service Sp. z o.o. E25 Binder GmbH C7 Bio-Tech Media Sp. z o.o. C17 Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji A14 CENTRUM MIKROSKOPII Sowińscy s.c. D1 Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego B24 Chemia i Biznes F3 CSMS C12 CYBID Sp. z o.o. sp.k. B23 Danlab Wyposażenie Laboratorium A1 EDVAC Sp. z o.o. technika próżniowa E8 EDWARDS Ltd E8 EKMA B21 Ekohigiena Aparatura Ryszard Putyra Sp. J. C1b ELMETRON Sp. J. A5

18 Enbio Technology Sp. z o.o. B12 Eppendorf AG E9 Eppendorf Poland Sp. z o.o. B19 Eprus urządzenia do badania skóry C5 Firma CHEMPUR D16 Flores Valles C14 Fritsch GmbH A6 Genore chromatografia dr Jacek Malinowski D12 Główny Urząd Miar E23 Haas Reaktory, Analiza Termicza & Powierzchniowa B1 Hach Lange Sp. z o.o. C8 HANNA INSTRUMENTS Sp. z o.o. E5 HIROX EUROPE E1 Hornik D9 Hydrolab Sp. z o.o. Sp. k. A1 IKA POL A8 INFICON E15 Institute of Analytical Control Methods D8 Instytut Chemii i Techniki Jądrowej D7 Instytut Przemysłu Organicznego E13 Invitrogen B16 IRtech B16 KAMIKA Instruments C1a Kendrolab Sp. z o.o. A4; B16 Keyence International (Belgium) NV, Polish Branch B14 Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB C11 KNAUER POLSKA B18 KNAUER Wissenschaftliche Gerate GmbH B18 KNF Neuberger GmbH A7

19 Koettermann Sp. z o.o. D3 KrakChemia S.A. C4 LAB Laboratoria, Aparatura, Badania E19 LabCenter Polska Sp. z o.o. A9 LABCOLD A1 LAB-EL Elektronika Laboratoryjna B2 Labelmarket Sp. z o.o. B17 LABINDEX B8 LABO24 C1 Laboratoria.net C15 Laboratorium Przegląd Ogólnopolski D2 Labstore Polska Sp. z o.o. D18 Labtech s.r.o. E20 LGC Standards Sp. z o.o. C6 Medson s.c. C18 MEGA SYSTEM SRL E24 MEGAN s.c. C1 MERANCO Aparatura Kontrolno-Pomiarowa i Laboratoryjna Sp. z o.o. E9 Merazet SA B9 Messer Polska Sp. z o.o. D17 Miele Professional C7 MPW Med. Instruments A2 MS SPEKTRUM D18 NETZSCH B15 nlab Sp. z o.o. A11 OHAUS B5 OMC Envag Sp. z o.o. A3 Omnilab GmbH E9 OPTA-TECH Sp. z o.o. E3

20 PANalytical B.V. E12 PERLAN Technologies Polska Sp. z o.o. D18 Pixel Technology E22 PNEUMATECH-GAZ TECHNIKA Sp. z o.o. F2 Polskie Centrum Akredytacji E17 Polskie Towarzystwo Chemiczne B28 Polygen Sp. z o.o. B16 PRECYZJA-BIT PPHU Sp. z o.o. D4 Przemysł Chemiczny E10 PZ HTL S.A. B7 Radwag Wagi Elektroniczne D5 Renggli Systemy Mebli Laboratoryjnych A1 RHL-Service C9 Safran Morpho A14 Salvis Lab A1 SELMA IMPORT- EXPORT D14 SHIM-POL C3 SINEO C7 SNOL C7 SoftwareHut Sp. z o.o. D11 Solution4Labs Sp. z o.o. D11 Spectro-Lab B4; B16 Spektrino Sp. z o.o. C10 Steroglass S.r.l. A1 Swagelok Poland E2 SYL&ANT Instruments B11 TA Instruments A12 Tech-Lab.pl Projektowanie i Budowa Maszyn Laboratoryjnych E16 Tecom Analytical Systems-Poland Sp. z o.o E4

21 Thermo Fisher Scientific B16 Thermo Scientific B16 TPI Sp. z o.o. Rozwiązania Pomiarowe A13 TROX Austria GmbH Sp. z o.o. Oddział w Polsce E21 Tubes International Sp. z o.o. E6 Tusnovics Instruments Sp. z o.o. D10 Vacuubrand GmbH & Co.KG A1 WALDNER Laboreinrichtungen GmbH & Co. KG A7 Waters A12 Witko Sp. z o.o. A7 WPL Wytórnia Przyrządów Laboratoryjnych C1 Wyatt Technology Europe GMBH D15 Wydawnictwo Malamut D6 Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego B26 Wytwórnia Aparatury Medycznej i Laboratoryjnej WAMED B22 Zakład Sprzętu Laboratoryjnego ALPINA C13 Zwierzętarnia Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi C16

22 Młoda krew starzenia kontra proces Tony Wyss-Coray opowiada o swoich badaniach nad procesem starzenia się ludzkiego ciała i mózgu. Pokazuje jak przeprowadzone eksperymenty wpłynęły na cechy poznawcze starych myszy. Podkreśla znaczenie czynników zawartych we krwi młodych osobników w odniesieniu do chorób neurodegeneracyjnych. Co więcej, planuje prowadzenie badań klinicznych i wyraża nadzieję na wykorzystanie ich rezultatów w leczeniu choroby Alzheimera i innych demencji. Katalogowanie próbek w erze cyfrowej: jak kody kreskowe mogą usprawnić nam życie Wciąż korzystasz z markera i papierowego zeszytu podczas katalogowania próbek? Klniesz pod nosem podpisując PCRówki? Przeżywasz koszmar gdy etanol kapnie na podpisane wieczko? Może zamiast o nowym termocyklerze warto pomyśleć o kupnie w ramach kolejnego grantu czegoś innego systemu, który pozwoli niesamowicie przyspieszyć i ułatwić katalogowanie próbek?

23 Czytniki kodów kreskowych istnieją już od dawna, czasami spotyka się je także w laboratoriach klinicznych do tagowania próbek od pacjentów. Jednakże wciąż sporadycznie spotyka się w Polsce placówki, które zdecydowały się na wprowadzenie tego systemu w laboratoriach biologii molekularnej. Zapytacie pewnie, na ile takie rozwiązanie się sprawdza- eppendorf y się przecież mrozi i rozmraża, PCRówki są maleńkie, a odczynniki można z powodzeniem opisać markerem. Niby tak, ale gdy próbek przybywa, przybywa też kłopotów z ich składowaniem i opisywaniem- szczególnie jeśli ekipa w laboratorium często się zmienia (np. przychodzą praktykanci, magistranci, doktoranci) i każdy ma inny system opisywania. Jak efektywnie katalogować próbki? Katalogowanie próbek najlepiej prowadzić elektronicznie, niezależnie od tego czy mamy dodatkowo system tagowania i odczytywania kodów, czy nie. Poczciwy MS Excel lub OpenCalc spełnią swoje zadanie, bardziej biegli w sztukach informatycznych mogą spróbować z MS Access czy też bazami opartymi o MySQL. Takie bazy można zamówić u dobrego programisty i wcale nie jest to kosmicznie drogie, zważywszy na przyszłą wygodę i wydajniejszą organizację pracy. Powinniśmy także wprowadzić ogólne zasady składowania materiału, takie jak format próbówek i ich kolor (np: primery trzymamy w 0,5ml próbówkach, standardy do qrt w zakręcanych 2ml itd). Jeżeli uda nam się wprowadzić wśród załogi laboratorium konsensus co do tego, jak numerować próbki, to jesteśmy na dobrej drodze do wprowadzenia całkiem sensownego systemu katalogowania. Teraz pozostaje już tylko wybór formatu etykiet samoprzylepnych, rodzaju drukarki, skanera i można kupować nowoczesny system archiwizacji! Co wchodzi w skład systemu nowoczesnego do katalogowania próbek? Podstawowe wyposażenie takiego systemu to czytnik kodów kreskowych (1D lub 2D, polecam te drugie), drukarka zdolna do wydruku etykiet o odpowiadającym nam formacie i na odpowiednim typie folii (np. folia wytrzymująca niskie lub wysokie temperatury lub rozpuszczalniki organiczne). Do tego zamawiamy odpowiednią ilość taśmy termosublimacyjnej do druku etykiet w pożądanym rozmiarze. Potrzebne nam też będzie oprogramowanie, które rozpozna kody i przyporządkuje je naszym próbkom. Takie zestawy urządzeń+oprogramowanie są

24 oferowane przez firmy wraz z serwisem i pomocą techniczną. Ile to kosztuje? Najprostsze systemy dla laboratoriów kosztują kilka tys. zł. Warto jednak dobrze sprawdzić, czy wszystkie moduły do siebie pasują, czy firma wycina tak małe naklejki, które zmieszczą się na próbówkach Epp. oraz na PCRówkach. Sprawdźmy, czy oferowane taśmy do druku spełniają zadeklarowane przez nas parametry i przetestujmy oprogramowanie. Nie zawsze będzie ono wygodne w użytkowaniu i user friendly. Droższe systemy potrafią kosztować nawet kilkadziesiąt tys. zł, najczęściej z winy ładnego, przejrzystego i dostosowanego do potrzeb biologii molekularnej oprogramowania. Wybór systemu zależy głownie od funduszu, jakim dysponujemy i od tego, jaki materiał będziemy oklejać i archiwizować. Czy warto? Definitywnie warto. Ale żeby było warto, trzeba najpierw dostosować swój tryb pracy do możliwości systemu i gruntownie przemyśleć, na czym nam naprawdę zależy i w jaki sposób to osiągnąć. Trudno jest zarzucić system, który okaże się nieprzydatny, a z którego już zaczęliśmy korzystać! Dlatego dajmy sobie czas, by przemyśleć wszystko, przetestować i dopiero wtedy zdecydować się na zakup. Paragraf pod lupą- zgoda na

25 badania genetyczne W poprzednim artykule omówiliśmy niektóre zagrożenia związane z bezprawnym wykorzystaniem wyników badań genetycznych. Dziś postaramy się przybliżyć Państwu podstawy prawne, według których w naszym kraju powinno się uzyskiwać zgodę pacjenta na wykonywanie badań do celów medycznych. Zgoda świadoma i swobodna W Polsce kwestie wyrażenia zgody na badania genetyczne regulują te same akty normatywne, które dotyczą jakiejkolwiek zgody na wykonanie procedury medycznej. Mamy więc art. 41 ust. 1 Konstytucji RP [1], mówiący o prawie do wolności osobistej, mamy także tzw. Konwencję z Oviedo czyli Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie [2], która podkreśla rolę swobodnej i świadomej zgody pacjenta na wykonanie procedury medycznej. W polskim prawodawstwie o świadomej zgodzie traktują także Kodeks Etyki Lekarskiej [3], Ustawa o Zawodzie lekarza i lekarza dentysty [4] oraz Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta [5]. Czymże więc jest ta swobodna i świadoma zgoda? W świetle Prawa pacjent musi zostać powiadomiony o procedurze medycznej oraz o wszystkich dających się przewidzieć konsekwencjach (korzyści, ryzyko, dalsze postępowanie terapeutyczne) w sposób dla niego zrozumiały i jasny. Pacjent powinien mieć możliwość zapoznania się i podjęcia decyzji dotyczącej procedury w spokoju, bez nacisków i poganiania. Ważny jest też moment pacjent powinien być przytomny i świadomy (a więc nie pod narkozą ani cierpiący z powodu silnego bólu). W przypadku badań genetycznych pacjent powinien być także poinformowany o celu badania, jego ograniczeniach oraz o sposobie zabezpieczania materiału i jego utylizacji po wykonaniu testu. Oczywiście, pacjent może takiej zgody nie udzielić i odmówić wykonania badania. Taka decyzja nie po inna w żaden sposób stygmatyzować pacjenta i wciąż powinien on otrzymać pomoc medyczną w zakresie, na jaki pozwala brak jego zgody. Kto może wyrazić zgodę w imieniu pacjenta i w jakich przypadkach? W pewnych przypadkach możemy mieć trudność z uzyskaniem świadomej i

26 swobodnej zgody od pacjenta. Może być on nieprzytomny lub ubezwłasnowolniony, w przypadku dziecka także zgodnie z prawem procedura się komplikuje. Zacznijmy od dzieci. W przypadku osoby małoletniej, zgodę w jej imieniu wyraża przedstawiciel ustawowy. Przedstawicielem ustawowym jest rodzic lub inny opiekun formalnie wyznaczony przez sąd opiekuńczy (np. rodzice zastępczy, dziadkowie lub inni bliscy krewni, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, bywa także że jest to kurator). Musimy być także świadomi, że małoletni powyżej 16 roku życia musi także wyrazić zgodę, a w przypadku rozdźwięku między wolą jego i jego opiekunów o zgodzie decyduje sąd opiekuńczy. W przypadku osób ubezwłasnowolnionych analogicznie zgodę może wyrazić opiekun ustawowy (zwykle jest nim małżonek lub rodzic), chociaż w tym przypadku także trzeba się liczyć z opinią samego ubezwłasnowolnionego. W przypadku braku opiekuna ustawowego przy osobie nieprzytomnej lub ubezwłasnowolnionej, decydować czasami może tzw. opiekun faktyczny. Jest to osoba sprawująca realną opiekę nad pacjentem, która nie jest opiekunem ustanowionym wskazanym na drodze prawnej. Taki opiekun może wyrazić w imieniu pacjenta zgodę na pewne nieinwazyjne zabiegi (np badania lekarskie). W przypadku zabiegów inwazyjnych, orzeka sąd opiekuńczy. Podwójny status badania genetycznego jako próbki i dokumentacji medycznej w świetle zapisów Ustawy o Prawach Pacjenta oraz Kodeksu Etyki Lekarskiej pozwala na analizę za zgodą pacjenta lub opiekuna ustawowego. Wynik powinien być znany wyłącznie pacjentowi lub jego opiekunowi ustawowemu, oraz lekarzowi Art 29 KEL [4], Art 26 UoPPiRzPP [5]. Jest jednak zastrzeżenie, że badania genetyczne predyspozycji i nosicielstwa bezobjawowego (np. pojedynczy allel recesywny) nie powinny być w ogóle wykonywane u małoletnich na podstawie wyłącznie żądania nawet opiekuna ustawowego [6, 7]. Oczywiście na wniosek sądu lub z przyczyn medycznych takie badania oczywiście się wykonuje. Co powinien zawierać formularz świadomej zgody? W formularzu świadomej zgody powinny znaleźć się dane osobowe pacjenta lub

27 jego opiekuna ustawowego (imię, nazwisko, PESEL) oraz oświadczenie pacjenta. Powinno być ono sformułowane w ten sposób, by pacjent osobno mógł zadeklarować zgodę lub jej brak na analizę materiału, jego późniejsze przechowywanie oraz ewentualne badania naukowego. Ponadto do formularza powinien zostać dołączony informator o celu badania. Na jakie badania musimy mieć zgodę pacjenta? Definicja badania genetycznego na całym świecie budzi liczne wątpliwości. Nie została ona klarownie sformułowana w żadnym kraju, co z jednej strony otwiera pole do nadużyć, z drugiej budzi obawy klinicystów, czy mogą konkretne badanie wykonać bez zgody, czy jednak jest ona konieczna. Problem dotyczy głównie diagnostyki chorób nowotworowych, w której pozyskiwany materiał jest materiałem unikatowym (a więc jego zniszczenie jest niekorzystne dla pacjenta pod kątem przyszłej analizy porównawczej rozwoju choroby). Ponadto tkanka guza różni się genetycznie od DNA wrodzonego np. aberracjami cytogenetycznymi, licznymi mutacjami itd. W tkankach nowotworowych często oceniamy nie DNA, ale profil ekspresji genów, mirna czy też profil metylacji. Trudno uznać takie badania za diagnostykę genetyczną, mimo że operujemy na kwasach nukleinowych, więc zgodnie z najostrzejszymi kryteriami powinniśmy taki materiał traktować na równi z DNA. Analogicznie jak w diagnostyce nowotworów, ten sam problem dotyczy diagnostyki mikrobiologicznej, w której analizujemy genomy drobnoustrojów, a nie pacjenta. Osobiście proponuję, by zgoda na badania genetyczne funkcjonowała we wszystkich przypadkach, w których zamierzenie lub przez przypadek możemy wykryć klinicznie istotną zmianę wrodzoną. Dotyczy to więc wszystkich przypadków diagnostyki prenatalnej, poszukiwania predyspozycji i przyczyn dziedzicznych schorzeń, a także (uwaga!) każdej analizy katriotypu metodą prążkową (nawet w onkologii!), analizy mutacji metodą sekwencjonowania, czy też genotypowania (do celów sądowych lub medycznych). Analiza kariotypu, nawet onkologiczna, czasami pozwala odkryć wrodzone translokacje wzajemne i choroby genetyczne o łagodnej manifestacji fenotypowej (np. zespół Klinefeltera czy XYY).

28 Nie zawsze pacjent życzy sobie tego, by poznać prawdę na temat swoich zaburzeń kariotypowych, które mogą rzutować na jego życie rodzinne i pożycie małżeńskie. Pacjent który ucierpi (w swoim odczuciu) z powodu ujawnienia wady może pozwać placówkę, która taki wynik wydaje bez jego zgody, choćby intencją badania była diagnostyka nowotworów. Analogicznie wyniki genotypowania lub analizy HLA u rodzeństwa przed transplantacją mogą wykazać zdradę małżeńską lub fakt adopcji donora materiału (a przecież nie był to cel wykonania badania!). Odkrycie tego faktu także może zmienić na zawsze ludzkie życie i o tym ryzyku osoba genotypowana powinna wiedzieć. Piśmiennictwo: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej 2. Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny 3. Kodeks Etyki Lekarskiej 4. Ustawa o Zawodzie lekarza i lekarza dentysty 5. Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta 6. Kapelańska Pęgowska J. Prawe i bioetyczne aspekty testów genetycznych, LEX, Florencio PS. Genetics, Parenting and Children s Rights in the Twenty-First Century, McGill Law Journal, 2000.

29 Wywiad z ks. prof. Andrzejem Muszalą O funkcjonowaniu pierwszej w Polsce Poradni Bioetycznej opowiada jej dyrektor ks. prof. Andrzej Muszala. Jak mogłaby wyglądać mapa zagadnień dotycząca ludzkiego życia, którymi zajmuje się dziś bioetyka? Bioetyka przestała być nauką abstrakcyjną, bardzo specjalistyczną, ale stała się częścią codziennego życia. Dotyczy procesów, które w nas zachodzą, tego co nas boli. Bios znaczy życie biologiczne, a to znaczy, że bioetyka zajmuje się człowiekiem od jego poczęcia aż do śmierci tyle trwa bowiem nasz bios. Jeśli chcielibyśmy wyznaczyć mapę zagadnień bioetycznych, które dotykają człowieka, to trzeba by wskazać trzy zasadnicze kontynenty i jedną dodatkową wyspę. Pierwszy kontynent to co? Biogeneza. Jest to największy obszar i dotyczy początków życia. Chodzi o tzw. sytuacje graniczne (czyli te, gdzie życie jest szczególnie narażone na zniszczenie) na początku ludzkiego bios. Np. co piąte małżeństwo nie może mieć dzieci. Tu pojawia się pytanie o in vitro wiele par w tej kwestii liczy się z głosem Kościoła oraz własnego sumienia i prawa naturalnego są świadomi, że przy tej procedurze ginie wiele istot ludzkich. Ludzie szukają alternatywy pojawiają się pytania o naprotechnologię, adopcję. Z kolei jeśli para poczęła dziecko metodą in vitro, to często nie wie co zrobić z zamrożonymi embrionami. Zdarza się np., że kobieta chce je implantować a mężczyzna się na to nie zgadza. Lub małżeństwo się rozpadło. Kto ma prawo do poczętych dzieci? Sąd ma je rozdzielić między byłych małżonków jak mieszkanie i

30 inne dobra materialne? U kobiet te sytuacje wywołują tzw. syndrom po in vitro, który bywa przyczyną np. prób samobójczych. Do tego wszystkiego dochodzą pytania spowiedników kiedy rozgrzeszać, a kiedy nie; na czym ma polegać zadośćuczynienie w takiej sytuacji? Jesteśmy dopiero przy poczęciu, a gdy dziecko się rozwija już w łonie matki? Następny etap to diagnostyka prenatalna. Około 5 proc. kobiet dowiaduje się, że ich dziecko jest bardzo chore pod względem genetycznym chodzi np. o Zespół Turnera, Edwardsa czy Downa lub jakąś z chorób monogenowych. W niektórych przypadkach dziecko może wprawdzie przeżyć, ale dla rodziców jest to bardzo traumatyczna informacja. Według prawa można wówczas przerwać ciążę. Ale matka nie chce tego robić, bo to jej dziecko i ludzkie życie jak mogłaby je zabić? Jak jednak z takim dzieckiem później żyć? Potrzebuje porady, pomocy, wsparcia Jeszcze inna sytuacja, to zarodek zaimplantowany w niewłaściwym miejscu w skutek czego mamy do czynienia z ciążą pozamaciczną. Co robić w takiej sytuacji? Pytań jest mnóstwo, a to dopiero pierwszy kontynent. A drugi? Drugi to tzw. bioterapia, czyli problemy etyczne związane z różnymi terapiami w trakcie życia ludzkiego, np. transplantacjami. Wolno komuś oddawać nerkę czy to zbyt głębokie samookaleczenie? Jakie w ogóle są warunki etyczne oddawania organów? Czy zgoda na dawstwo powinna być wyraźna czy wystarczy domniemana? Dalej pojawia się np. problem ochrony danych osobowych. Czy zachowanie tajemnicy lekarskiej ma charakter bezwzględny, jeśli zagraża wielkiemu dobru społecznemu, np. gdy badania wskazują, że dany człowiek jest mordercą albo planuje zamach terrorystyczny? A co jeśli jest chory na AIDS i planuje wejść w związek małżeński, ukrywając fakt choroby przed przyszłą żoną? Trzeci kontynent to z pewnością kwestie dotyczące końca ludzkiego życia. Tak. Nazywamy go tanatologią, czyli nauką o umieraniu i śmierci. Tu rodzą się pytania o to, do którego momentu podtrzymywać życie ludzkie, czy ratować je za wszelką cenę? Kiedy zaprzestać reanimacji? Czy człowiek może sporządzić tzw. testament życia (a raczej testament umierania), omawiając z lekarzem, co należy z nim czynić, gdy już będzie w stanie agonalnym, np. w ostatnim stadium choroby

31 nowotworowej? Ma on prawo do odstąpienia od tzw. uporczywej terapii, a tymczasem rodzina domaga się reanimacji, która w pewnym momencie staje się nieuzasadniona. W jakich okolicznościach wprowadzić pacjenta w stan sedacji, czyli uspokojenia polekowego innymi słowy w sen przed śmiercią? Koniec ludzkiego życia rodzi mnóstwo pytań, a w tych wszystkich przypadkach odstąpienia od uporczywej terapii trzeba jeszcze wyeliminować niebezpieczeństwo kryptoeutanazji. Wspomniał Ksiądz, że poza trzema kontynentami jest jeszcze wyspa. Chodzi o bioetykę ekologiczną, czyli bioetykę dotyczącą zwierząt i roślin. Jak głęboko człowiek może ingerować w życie zwierząt? Człowiek na świecie opanował praktycznie wszystko. Niektóre formy hodowli łączą się z zadawaniem cierpień zwierzętom. Biotechnolodzy manipulują na życiu np. wszczepiając ludzkie geny świniom, żeby potem próbować transplantować narządy od świń do człowieka. Czy mamy prawo tak panoszyć się na świecie? Papież Franciszek przestrzega przed tym w ostatniej swojej encyklice Laudato si. Jeśli popatrzeć na to globalnie, to otwiera się ocean różnych kwestii i problemów. I na nie wszystkie będą reagowali eksperci z Poradni Bioetycznej? Celem Poradni jest udzielenie porady. Oczywiście w duchu chrześcijańskim, personalistycznym, zgodnie z nauką Kościoła katolickiego. Co człowiek zrobi z tą radą, to nie do końca zależy od nas. Na pewno chcemy odwodzić od wszelkich działań anti-life, czyli niszczących ludzkie życie. Będziemy próbowali wspierać i kompetentnie wskazywać też miejsca, gdzie w konkretnej sytuacji można uzyskać dalszą pomoc. Czasami sami będziemy musieli rozwiązać problem, jak w przypadku spowiedników, którzy przyjdą po informację, jak postępować z osobami, które po in vitro chcą się pojednać z Bogiem. Często już sam fakt rozmowy dotyczącej danego problemu może być dla kogoś ratunkiem. Bioetyka katolicka opracowała dziś wiele wyjść z różnych trudnych sytuacji, a ludzie nierzadko nie mają o nich pojęcia. Oczywiście będzie z pewnością i tak, że odpowiedzi nie znajdziemy. Biologia i medycyna to nauki ścisłe, które ciągle się rozwijają i dają coraz większe możliwości, jak np. od zeszłego roku przeszczepianie macicy. To o wiele trudniejszy kazus do rozwikłania niż np. kazus przeszczepiania nerki. Jakiś inny przykład?

32 Weźmy problem zamrożonych embrionów po metodzie in vitro. Jak wyjść z tej sytuacji? Każde wyjście jest kontrowersyjne, bo implantacja do łona matki genetycznej, to przedłużanie in vitro, podobnie tzw. adopcja prenatalna. Ale z drugiej strony, jeżeli wziąć kwestie priorytetu ratowania życia ludzkiego, to można to zaakceptować jako wyjście z trudnej sytuacji. Nie jest to akt moralny całkowicie czysty ale jaka jest alternatywa? Zniszczyć te embriony? Niektórzy mówią: pogrzebać. No dobrze, ale jeśli uznajemy, że to jest istota ludzka od poczęcia, to nic innego jak morderstwo. Moim zdaniem należy zawsze ratować życie ludzkie. Wrażliwość na los najdrobniejszych istot ludzkich, jakimi są dzieci w stadium embrionalnym, jest papierkiem lakmusowym wszelkiej wrażliwości etycznej. Dlatego czasem możemy udzielić porady tzw. nieostatecznej nakreślamy panoramę różnych scenariuszy wyjścia, a decyzja należy np. do małżonków. Na ogół w Poradni będziemy spotykać się z przypadkami bardzo trudnymi i skomplikowanymi, bo prostsze problemy ludzie rozwikłają sami. Wspomnieliśmy już o dwóch grupach, które mogą być adresatami porad, czyli spowiedników i małżonków. A kto jeszcze może korzystać z Poradni Bioetycznej? Np. pielęgniarka, która asystuje przy podejrzanych procedurach albo anestezjolog, który znieczula do aborcji sami nie wykonują zabiegu, ale mają bardzo poważne dylematy moralne. W sprzedaży jest co raz więcej szczepionek z embrionalnych linii komórkowych czy farmaceuci powinni je sprzedawać czy nie? Katecheci świeccy dostają mnóstwo pytań od swoich uczniów. Już studenci biologii wykonują czasami podejrzane eksperymenty dotyczące tzw. transgenezy, czyli przenoszenia genów mutowania już nie tylko roślin i zwierząt, ale coraz częściej komórek ludzkich. Był np. przypadek studentki, która wycofała się z pisania pracy magisterskiej, ponieważ jej empiryczna część zakładała badania niezgodne z etyką na ludzkich komórkach macierzystych. Studenci biologii i biotechnologii dostają poważne propozycje finansowe, żeby takie badania prowadzić, lecz nie wiedzą, czy są one zgodne z etyką personalistyczną. Te zagadnienia bioetyczne dotykają człowieka w coraz szerszym kontekście, dlatego po poradę może przyjść w zasadzie każdy, bo jeśli problem nie będzie dotyczył jego osobiście, to może chodzić o kogoś z rodziny lub np. osobę znajomą z pracy.

33 Wielu ludzi będzie przychodziło do Poradni z bardzo trudnymi, osobistymi i intymnymi sprawami. Czy konsultantów Poradni obowiązuje dyskrecja albo jakiś rodzaj tajemnicy? Poradnia Bioetyczna działa w oparciu o statut, w którym wyraźnie napisano, że w Poradni obowiązują takie same standardy zachowania tajemnicy, jak w przypadku tajemnicy lekarskiej. Poza tym wszyscy instruktorzy przeszli lub przechodzą szkolenia prawne, aby wiedzieli, o czym mogą informować na zewnątrz, a o czym nie; gdzie jest zbytnia ingerencja w intymność człowieka. Chodzi o to, żeby człowiek, który przyjdzie do Poradni czuł się bezpieczny. Jak Poradnia będzie funkcjonowała w praktyce? Poradę dostanę na miejscu czy zostanę odesłany do specjalisty? Koordynatorka Poradni jest osobą pierwszego kontaktu. Ma za zadanie zająć się taką osobą, podtrzymać na duchu, powiedzieć o możliwych rozwiązaniach. Jeżeli to będzie w miarę prosty kazus i koordynatorka będzie potrafiła rozwiązać problem, to od razu udzieli porady. A przynajmniej zrobi to na poziomie podstawowym, zaś na szczegółowe konsultacje umówi ze specjalistą. Gdy do Poradni przyjdzie ktoś fizycznie, to już na starcie musi otrzymać pewną poradę jeśli ona rozwiązuje tylko część jego problemu, to musi mieć pewność, że w krótkim czasie otrzyma pełną pomoc od kompetentnych fachowców. W przypadku konsultacji mailowej, porady udzielimy nie później niż do dwóch dni, a będą sytuacje, w których będziemy działać błyskawicznie, bo tego będą wymagały okoliczności. Liczymy też, że wiele osób otrzyma poradę już ze strony internetowej