PRODUKTY TRADYCYJNE NA RYNKU MIĘSA W POLSCE SZANSE I MOŻLIWOŚCI SPRZEDAŻY NA RYNKACH KRAJOWYM I ZAGRANICZNYM

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRODUKTY TRADYCYJNE NA RYNKU MIĘSA W POLSCE SZANSE I MOŻLIWOŚCI SPRZEDAŻY NA RYNKACH KRAJOWYM I ZAGRANICZNYM"

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), Anna OLSZAŃSKA PRODUKTY TRADYCYJNE NA RYNKU MIĘSA W POLSCE SZANSE I MOŻLIWOŚCI SPRZEDAŻY NA RYNKACH KRAJOWYM I ZAGRANICZNYM TRADITIONAL PRODUCTS ON THE MEAT MARKET IN POLAND THEIR CHANCES AND POSSIBILITIES OF SALE ON THE FOREIGN AND DOMESTIC MARKETS Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarki Żywnościowej, Akademia Ekonomiczna ul. Komandorska 118/120, Wrocław Abstract. The aim of this article is showing what chances and new opportunities of growing export and sale on domestic market gives a registration traditional and regional products. 47 Polish traditional meat products are on the MRiRW list now (5 products in 2005, 31 products in 2006 and 11 products in 2007). It is the first step in registration process. The next step is registration on the EU list. Słowa kluczowe: eksport, marka, produkty tradycyjne. Key words: brands, export, traditional products. WSTĘP Na rynku mięsa i przetwórstwa mięsnego występuje duża konkurencja. Zakłady przetwórstwa mięsnego poszukują stale możliwości zwiększenia sprzedaży zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych. Spożycie mięsa i jego produktów na rynku krajowym od wielu lat utrzymuje się na podobnym poziomie, z niewielką tylko tendencją wzrostową, i nic nie wskazuje na to, aby w najbliższych latach znacznie wzrosło. Następują jednak znaczne zmiany w strukturze jego spożycia. Głównym zagranicznym rynkiem zbytu polskiego mięsa i produktów (zarówno z mięsa czerwonego, jak i drobiowego) są od lat kraje Unii Europejskiej. Eksport ten, w miarę postępującej liberalizacji handlu, systematycznie się zwiększał jeszcze przed przystąpieniem Polski do UE, ale szczególnie duży jego wzrost nastąpił w pierwszych dwóch latach po przystąpieniu. Wiele jednak faktów wskazuje na to, że możliwości wzrostu eksportu polskiego mięsa i jego przetworów, wynikające głównie z otwarcia rynku unijnego i niższych kosztów produkcji w Polsce, już się wyczerpują. Przewagi konkurencyjnej, ale także szans na wzrost sprzedaży na rynku krajowym należy obecnie szukać przede wszystkim w wysokiej jakości polskich towarów, zauważanej i docenianej przez konsumentów, ale także w skutecznie prowadzonym marketingu. Celem opracowania jest ocena szans wzrostu sprzedaży na rynku krajowym i eksportu, jakie daje możliwość rejestracji produktów tradycyjnych. W opracowaniu wykorzystano materiały Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dostępną literaturę przedmiotu oraz materiały zebrane w tracie targów Polagra Podstawową metodą stosowaną w pracy była metoda monograficzno-opisowa.

2 284 A. Olszańska PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH I REGIONALNYCH Idea specjalnej ochrony prawnej regionalnie wytwarzanych produktów powstała we Francji i wynikała z potrzeby ochrony marek wytwarzanych tam win (Produkty regionalne i tradycyjne 2006). W krótkim czasie ideę tę upowszechniono i w latach 90. opracowano wiele aktów prawnych, obowiązujących w całej Unii, dotyczących europejskiego systemu ochrony tych produktów, ich rejestracji, warunków produkcji i handlu, kontroli tych procesów oraz certyfikacji z tym związanej. O miejsce na Liście produktów tradycyjnych mogą się starać ich producenci lub grupy, związki, konsorcja producentów, które mogą udokumentować, że tradycja wytwarzania tego produktu jest dłuższa niż 25 lat. Umieszczenie produktu na Liście ma służyć przede wszystkim konsumentom. Nabywając takie produkty, mogą się spodziewać specyficznego i przewidywalnego smaku (powtarzalnego, niezależnie od którego lokalnego producenta produkt pochodzi), gwarantowanej jakości, niezmiennej technologii wytwarzania, a także niezmiennych i dobrej jakości surowców użytych do produkcji konkretnego produktu. W szczególnych przypadkach, jeśli wymaga tego stosowana technologia, można uzyskać zgodę na odstępstwa od ogólnych przepisów dotyczących warunków weterynaryjnych, sanitarnych i higienicznych w zakresie wytwarzania żywności. Droga do umieszczenia produktu na unijnej liście produktów tradycyjnych jest dwuetapowa. Najpierw należy, spełniając odpowiednie warunki, wystąpić z wnioskiem o wpis produktu na Listę produktów tradycyjnych do właściwego marszałka województwa. Po uzyskaniu pozytywnej opinii wniosek ten przekazuje się do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Kolejnym krokiem jest rejestracja na unijnej Liście produktów tradycyjnych, co dopiero umożliwia sprzedaż tych produktów, odpowiednio oznaczonych, na terenie całej Unii. Formalności związane z rejestracją nie są związane z ponoszeniem wysokich kosztów (obecnie 300 zł), ale przygotowanie całego wniosku i spełnienie wymagań stawianych takim wnioskom jest niewątpliwie związane z większymi kosztami i dużą pracą organizacyjną. Koszty te jednak, przy odpowiednim zarządzaniu produktem i marketingu, mają szanse szybko się zwrócić. Rejestracja wyrobów tradycyjnych daje całkiem inne prawa niż posiadanie marki. Uzyskanie takich praw jest możliwe dla wszystkich producentów, którzy wytwarzają bądź będą wytwarzać wyrób według określonej specyfikacji (Byszewska 2006). Produkt rolny lub żywnościowy może w UE być objęty trzema formami systemu ochrony nazw (Produkty regionalne i tradycyjne 2006): chroniona nazwa pochodzenia pod tą nazwą może zostać zarejestrowany produkt, jeśli nazwa produktu wskazuje nazwę regionu, miejsca lub, wyjątkowo, kraju, w którym wyrób jest produkowany. Produkcja surowców, ich przetwórstwo i przygotowanie do sprzedaży także powinny się odbywać na wskazanym terenie. Produkt powinien też mieć specyficzne cechy wynikające z miejsca pochodzenia; chronione oznaczenie geograficzne pod takim oznaczeniem może być zarejestrowany produkt, jeśli jego nazwa wskazuje nazwę regionu, z którego pochodzi i jeżeli ma specyficzną jakość wynikającą z czynników naturalnych (klimat, roślinność, ukształtowanie terenu, jakość gleby) lub ludzkich (metody i tradycji wytwarzania). Musi istnieć związek

3 Produkty tradycyjne na rynku mięsa w Polsce pomiędzy produktem a regionem, ale wystarczy, aby tylko jeden z elementów całego procesu produkcyjnego był spełniony; świadectwo specyficznego charakteru może być wydane produktowi, który ma cechę lub zespół cech odróżniającą go od innych produktów tej samej kategorii. Nazwa tego produktu powinna być specyficzna, a produkt powinien być produkowany z tradycyjnych surowców, tradycyjną metodą lub powinien charakteryzować się tradycyjnym składem. Możliwości rejestracji, produkcji i obrotu produktami, które znajdują się na Liście produktów tradycyjnych, regulowane są szczegółowo przez ok. 14 aktów prawnych różnej rangi. REJESTRACJA PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH Z BRANŻY MIĘSNEJ NA LIŚCIE KRAJOWEJ Według stanu na dzień r. (Produkty regionalne i tradycyjne 2006) na ministerialnej liście produktów tradycyjnych znajdowało się w sumie 277 produktów (tab. 1). Najwięcej ich zgłoszono z województw: śląskiego (41), podkarpackiego (39), pomorskiego (35) i podlaskiego (32). W minimalnym zakresie wnioski takie zgłoszono dotychczas z województw: dolnośląskiego, świętokrzyskiego, łódzkiego i mazowieckiego. Tabela 1. Postęp w rejestracji produktów tradycyjnych na liście krajowej (stan na dzień r.) Województwo Produkty tradycyjne ogółem 2005 r r. Produkty z kategorii Mięso świeże i produkty mięsne 2007 r. (do r.) Dolnośląskie 1 Kujawsko-pomorskie 7 1 Lubelskie 30 3 Lubuskie 4 Łódzkie 2 Małopolskie Mazowieckie 2 1 Opolskie 28 7 Podkarpackie Podlaskie 32 2 Pomorskie 35 2 Śląskie Świętokrzyskie 2 Warmińsko-mazurskie 3 Wielkopolskie Zachodniopomorskie 4 Razem Źródło: opracowane na podstawie: Produkty regionalne i tradycyjne (2007). Pierwsze produkty z branży mięsnej pojawiły się na liście krajowej w lipcu 2005 r. Ilość produktów zgłoszonych od początku 2007 r. świadczy o wzrastającym zainteresowaniu lo-

4 286 A. Olszańska kalnych producentów tą grupą produktów i możliwościami, jakie stwarza ich rejestracja. Oferta produktów z branży mięsa świeżego i produktów mięsnych jest dość szeroka (47 produktów). Najwięcej zgłoszono ich z woj. podkarpackiego 14 produktów (m.in. grupa sześciu produktów pilzneńskich, trzech produktów dukielskich i trzech produktów markowskich). Nieco tylko mniej produktów mięsnych (11) zgłoszono z Wielkopolski (m.in. trzy produkty kruszewskie i trzy ostrzeszowskie). W 2007 r. zgłoszono 7 produktów z woj. opolskiego, w tym 6 produktów z Górek. W pozostałych województwach zainteresowanie rejestracją produktów mięsnych jest na razie niewielkie. Analizując listę tych produktów, należy zauważyć, że zdecydowaną większość stanowią produkty z mięsa czerwonego. Tylko 7 (na ogólną ilość 47 produktów) to produkty drobiowe i to wyłącznie z mięsa gęsi. Można także zauważyć, że formalne bądź nieformalne grupy producentów, pracujące nad zgłoszeniem do rejestracji produktów tradycyjnych, najczęściej przygotowują dokumentację dla całej grupy produktów, co wydaje się działaniem bardzo racjonalnym. Na liście unijnej dotychczas nie zarejestrowano produktów mięsnych z Polski. Wnioski są dopiero przygotowywane. Jedynym produktem z Polski, zarejestrowanym pod nr 510/2006, jest oscypek (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2006). OCENA SZANS, JAKIE DAJE WPROWADZENIE SZERSZEJ OFERTY PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH I REGIONALNYCH. DYSKUSJA WYNIKÓW W UE system ochrony i promocji produktów regionalnych i tradycyjnych jest uważany za jeden z istotnych czynników wpływających na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w ramach II filaru WPR. Działania te przyczyniają się szczególnie do tworzenia nowych miejsc pracy w sferze pozarolniczej, zwiększają dochody producentów rolnych i zatrudnionych poza rolnictwem w związku z wytwarzaniem i dystrybucją produktów tradycyjnych. Bogata oferta takich produktów, wraz ze skuteczną promocją regionu, daje duże szanse na rozwój turystyki, w tym gospodarstw agroturystycznych. Całość tych działań składa się na ochronę dziedzictwa kulturowego poszczególnych regionów, szczególnie tych słabiej rozwiniętych, oddalonych od regionów uprzemysłowionych czy stref o szczególnych walorach turystycznych (Produkty regionalne i tradycyjne 2006). Rejestracja na Liście produktów tradycyjnych daje przetwórcom mięsa szansę na utworzenie nowych, dotychczas znanych tylko lokalnie, marek, które umiejętnie promowane i zarządzane mają szansę stać się atutem w sprzedaży tych towarów na rynkach lokalnym, krajowym, a także na rynku unijnym. W celu sprostania wymaganiom, związanym z certyfikacją i rejestracją tych produktów, są powoływane lokalne konsorcja, które będą się zajmować produkcją i sprzedażą tych produktów na skalę ponadregionalną (Skarżyńska 2006). Główne problemy, jakie pojawiają się w związku z tą działalnością, to zapewnienie odpowiedniej jakości produktów, zalegalizowanie i zarejestrowanie wszystkich elementów związanych z produkcją i obrotem tymi produktami oraz ochrona tej marki. Częste są przypadki stosowania niezgodnych z recepturą surowców i technologii, podszywanie się pod nazwę marki producentów z innych części kraju itp. Na tym tle pojawia się już obecnie wiele konfliktów i kontrowersji. Należy jednak podkreślić, że prawo do produkcji wyrobów

5 Produkty tradycyjne na rynku mięsa w Polsce i oznaczania ich uzyskanym na drodze rejestracji znakiem przysługuje każdemu wytwórcy, który sprosta wymaganiom związanym z produkcją danego wyrobu. Wyroby mięsne, rejestrowane na liście wyrobów tradycyjnych i regionalnych, mają charakter niszowy. Wysoka jakość i niepowtarzalność tych wyrobów wynika ze stosowania naturalnych surowców (np. mięsa ze zwierząt ras tzw. prymitywnych, chowanych w sposób tradycyjny i tak też żywionych), tradycyjnych metod produkcji w oparciu o stare receptury, ale także z technik i technologii wytwarzania, braku sztucznych konserwantów używanych w produkcji i przechowywaniu. Wiele faktów wskazuje na to, że żywność tradycyjna jest znacznie bezpieczniejsza dla konsumentów niż żywność przemysłowa. Przy czym nie chodzi tu tylko o skutki jej spożycia w danej chwili, ale przede wszystkich o jej wpływ na zdrowie i kondycję człowieka w długim okresie (Byszewska 2007). Koszty wytwarzania takich produktów i ich pracochłonność są niewątpliwie znacznie wyższe (niż produktów masowych, wytwarzanych w dużych zakładach przetwórczych), ale jednocześnie dają możliwość uzyskania znacznie wyższych cen. Produkty tradycyjne i regionalne mają obecnie charakter produktów niszowych, ale ich rola może się z czasem zmieniać, pod warunkiem prowadzenia skutecznego marketingu. Część produktów zarejestrowanych na liście ma ograniczone możliwości przechowywania i transportu. Są to więc głównie produkty, które mogą być oferowane do sprzedaży w karczmach, zajazdach, gospodarstwach agroturystycznych, lokalnych sklepach czy w ramach sprzedaży bezpośredniej, np. na targowiskach na danym terenie. Swoją niepowtarzalnością mogą skutecznie przyciągać klientów krajowych i zagranicznych. Wiele tych produktów, szczególnie kiełbasy i szynki (tradycyjnie wędzone i podsuszane), może być produkowanych na większą skalę i sprzedawanych w całej Polsce, a także za granicą. Miejscem sprzedaży takich produktów powinny być sklepy delikatesowe lub wydzielone stoiska w innych rodzajach sklepów, także wielkopowierzchniowych. Wyroby te powinny być specjalnie oznakowane i wyeksponowane. Wielu klientów ocenia jakość wyrobów po sposobie sprzedaży, wystroju sklepu i organizacji ekspozycji. Daje to szansę uzyskania odpowiednio wysokiej ceny, rekompensującej wysokie koszty produkcji i zapewniającej godziwy zysk. Niewątpliwym atutem promocyjnym może być w tym przypadku uzyskany certyfikat i oznaczenie unijne. Przykładem skutecznego wylansowania tego typu produktów jest np. szynka parmeńska. Działania, związane z rejestracją produktów tradycyjnych i regionalnych, wspierane są w Polsce przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego. Odgrywa ona istotną rolę w promocji idei tych produktów, a także w promocji samych produktów zarówno w kraju, jak i za granicą. Od maja 2004 r. Polska uzyskała od UE akceptację promocji produktów regionalnych i tradycyjnych i związane z tym dofinansowanie w wysokości 80% kosztów w ramach danego projektu. Zgodnie z obowiązującymi zasadami środki te mają być wykorzystywane nie na finansowanie promocji konkretnych marek lub firm, ale na propagowanie spożycia tego rodzaju produktów (Obidzińska 2007). Wydaje się, że kampania ta jest prowadzona dość skutecznie, że jest widoczna w mediach ogólnopolskich, na targach i że doprowadziła do szerokiego rozpropagowania tej idei. Szansa na rozwój produkcji wyrobów tradycyjnych i regionalnych na większą skalę związana jest także z wyraźną zmianą preferencji polskich konsumentów. W pierwszych

6 288 A. Olszańska latach po zmianie systemu gospodarczego zakłady mięsne postawiły głównie na dostępność produktów i wchłonięcie nowoczesnych technologii. Głównymi atutami promocyjnymi były różnorodność i bogactwo asortymentowe, niska cena, funkcjonalność opakowań. Niestety, jakość sensoryczna, a przede wszystkim walory smakowe i zapachowe produkowanych wyrobów są obecnie znacznie gorsze niż przed urynkowieniem gospodarki. W ostatnich latach takie strategie przestają być atutami firm, a konsumenci coraz mniej chętnie takie wyroby kupują, choć oczywiście utrzymuje się duża grupa klientów, dla których głównym kryterium zakupu nadal pozostaje cena produktu. Wraz z powszechną dostępnością mięsa i wyrobów mięsnych polski konsument staje się jednak coraz bardziej wybredny i doceniający walory smakowe produktów. Obserwacja tendencji w branży mięsnej (zmian w technologii, nazw produktów i sposobów ich promowania) wskazuje, że tradycja i produkty lansowane jako tradycyjne to obecnie bardzo często wykorzystywany atut (choć same produkty nie zawsze spełniają kryteria zarezerwowane dla produktów tradycyjnych). Wskazuje to na fakt, że zakłady przemysłu mięsnego w Polsce bacznie śledzą i reagują na zmiany preferencji i upodobań klientów. W opinii wielu ekspertów, między innymi prof. A. Czyżewskiego (dyskusja w PTE we Wrocławiu 10 maja 2006 r.), może to być mocny argument budujący przewagę konkurencyjną polskich produktów mięsnych na rynku unijnym, który obecnie nasycony jest produktami mięsnymi wytwarzanymi metodami przemysłowymi z surowca z przemysłowych ferm tuczu. Produkcja mięsa, a następnie produktów mięsnych w Polsce ma jeszcze w dużym stopniu charakter zbliżony do produkcji w warunkach tradycyjnych, stąd sukces eksportowy polskich produktów po przystąpieniu Polski do UE. Wraz z tymi zmianami wzrasta niewątpliwie także liczba klientów skłonnych zapłacić znacznie więcej za produkty tradycyjne, opatrzone odpowiednimi certyfikatami i mające, prócz walorów zdrowotnych, unikatowy, specyficzny smak. PODSUMOWANIE Analiza listy produktów regionalnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazuje, że wykształcają się w Polsce grupy producentów, które się organizują i upatrują szanse swojego rozwoju i sukcesu w promowaniu marek i produktów tradycyjnych, co wydaje się zjawiskiem bardzo dobrym. Daje to szansę przedsiębiorczym i skłonnym do ryzyka podmiotom na uzyskanie przewagi konkurencyjnej i dodatkowe korzyści. Zmiany w preferencjach konsumentów, stopniowe podwyższanie dochodów i coraz większe zwracanie uwagi na walory zdrowotne spożywanej żywności powodują, że rynek żywności tradycyjnej i regionalnej ma duże szanse rozwoju, choć obecnie jest to jeszcze rynek ryzykowny i trudny (podobnie jak rynek żywności ekologicznej). Sposobem na osiągnięcie sukcesu na tym rynku jest sprawne wykorzystanie instrumentów marketingowych, a przede wszystkim promocja i reklama. Organizujące się w tym celu podmioty nie są w stanie same poradzić sobie z tymi problemami. Potrzebne jest wsparcie tych działań ze strony państwa. Pewne szanse na poprawę przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, które należy wykorzy-

7 Produkty tradycyjne na rynku mięsa w Polsce stać, daje sektorowy program operacyjny restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego oraz umiejętność korzystania z programów UE PIŚMIENNICTWO Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z dnia 2 sierpnia 2006 r. Byszewska I Żywność tradycyjna i regionalna: nie ilość, lecz jakość. Agro Trendy 26, 25. Byszewska I Bezpieczna tradycyjna żywność. Agro Trendy 3, 24. Obidzińska E Promocja żywności w ogniu sporów. Agro Trendy 3, 7. Rolnictwo UE i Polski. Studium porównawcze struktur wytwórczych i regulatorów rynków rolnych Odczyt. PTE, Wrocław (głos w dyskusji A. Czyżewskiego). Skarżyńska B Bój o kiełbasę Lisiecką trwa. Mięso 7, Produkty regionalne i tradycyjne dostęp z r. Lista produktów regionalnych i tradycyjnych htm, dostęp z r.

Średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Jednostka podziału administracyjnego kraju

Średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Jednostka podziału administracyjnego kraju ROLNYCH W GOSPODARSTWIE W KRAJU ZA 2006 ROK w gospodarstwie za rok 2006 (w hektarach) Województwo dolnośląskie 14,63 Województwo kujawsko-pomorskie 14,47 Województwo lubelskie 7,15 Województwo lubuskie

Bardziej szczegółowo

Specyfika produktów tradycyjnych na rynku żywności

Specyfika produktów tradycyjnych na rynku żywności Specyfika produktów tradycyjnych na rynku żywności Od kilku lat wyraźnie zauważa się modę na produkty regionalne, zainteresowanie taką żywnością znacznie wzrosło. Produkty tradycyjne to część polskiego

Bardziej szczegółowo

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Departament Rolnictwa i Gospodarki Wodnej Oddział wielofunkcyjnego rozwoju wsi i żywności wysokiej

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Departament Rolnictwa i Gospodarki Wodnej Oddział wielofunkcyjnego rozwoju wsi i żywności wysokiej Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Departament Rolnictwa i Gospodarki Wodnej Oddział wielofunkcyjnego rozwoju wsi i żywności wysokiej jakości Zenona Mokrzycka 22 marzec 2013 Boguchwała Samorząd

Bardziej szczegółowo

Produkt lokalny i tradycyjny szansą na rozwój przedsiębiorczości Autor: Tomasz Solis r.

Produkt lokalny i tradycyjny szansą na rozwój przedsiębiorczości Autor: Tomasz Solis r. Materiał opracowany przez Lokalną Grupę Działania Ziemi Kraśnickiej. Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:

Bardziej szczegółowo

Zachodniopomorskie rolnictwo w latach

Zachodniopomorskie rolnictwo w latach Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

Bardziej szczegółowo

Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji

Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne

Bardziej szczegółowo

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008 Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy GŁÓWNE UWARUNKOWANIA KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO ROLNICTWA Stanisław Krasowicz Puławy, 2008 Polska to kraj: o stosunkowo dużym potencjale

Bardziej szczegółowo

Oznakowanie żywności ekologicznej. Renata Lubas

Oznakowanie żywności ekologicznej. Renata Lubas Oznakowanie żywności ekologicznej Renata Lubas Postawy polskich konsumentów wobec żywności ekologicznej Postawy polskich konsumentów wobec żywności ekologicznej Motywy zakup żywności ekologicznaj walory

Bardziej szczegółowo

Grupy producenckie. Wspólne działanie przynosi korzyści!

Grupy producenckie. Wspólne działanie przynosi korzyści! https://www. Grupy producenckie. Wspólne działanie przynosi korzyści! Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 9 czerwca 2019 Nec Hercules contra plures. Nawet Herkules nie poradzi przeciw wielu lub bardziej swojsko

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONOWANIE RYNKU OGRODNICZEGO

FUNKCJONOWANIE RYNKU OGRODNICZEGO FUNKCJONOWANIE RYNKU OGRODNICZEGO Polska jest istotnym producentem owoców, warzyw i pieczarek w skali Unii Europejskiej, zaś w przypadku jabłek wręcz największym wytwórcą w Europie. Przy bogatej tradycji,

Bardziej szczegółowo

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Fundusze unijne a zróżnicowanie regionalne kraju Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Proces konwergencji w wybranych krajach UE (zmiany w stosunku do średniego PKB

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 października 2015 r. Poz. 1755 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 12 października 2015 r. w sprawie wysokości dostępnych

Bardziej szczegółowo

Regionalne i tradycyjne produkty wysokiej jakości w WPR. Europejskie i polskie systemy jakości żywności.

Regionalne i tradycyjne produkty wysokiej jakości w WPR. Europejskie i polskie systemy jakości żywności. Regionalne i tradycyjne produkty wysokiej jakości w WPR. Europejskie i polskie systemy jakości żywności. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.

Bardziej szczegółowo

Analiza tendencji w zakresie strategii marketingowych na zagranicznych rynkach mięsa wołowego - branding. Otwock, 19 października 2012r.

Analiza tendencji w zakresie strategii marketingowych na zagranicznych rynkach mięsa wołowego - branding. Otwock, 19 października 2012r. Analiza tendencji w zakresie strategii marketingowych na zagranicznych rynkach mięsa wołowego - branding Otwock, 19 października 2012r. Którą wołowinę wybierzesz? A teraz? Czym jest branding? Branding

Bardziej szczegółowo

Trwa wyścig marketów. Sieci Prim i Dino powalczą o klienta w Kisielicach [ZDJĘCIA]

Trwa wyścig marketów. Sieci Prim i Dino powalczą o klienta w Kisielicach [ZDJĘCIA] Trwa wyścig marketów. Sieci Prim i Dino powalczą o klienta w Kisielicach [ZDJĘCIA] data aktualizacji: 2018.02.08 Mieszkańcy Kisielic na razie mają do swojej dyspozycji jeden market. Wkrótce wyboru będzie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym...

Spis treści. Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym... Wstęp... 9 Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym... 11 1.1. Zarys teorii marketingu... 11 1.2. Rodzaje marketingu... 16 1.3. Istota marketingu produktów spożywczych...

Bardziej szczegółowo

ZACHODNIOPOMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI

ZACHODNIOPOMORSKIE NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI ZACHODNIOPOMORSKIE EJ GOSPODARKI W prezentacji wykorzystane zostały dane GUS oraz wyniki badania Monitoring kondycji sektora w latach 21-212 przygotowanego przez PKPP Lewiatan w ramach projektu współ finansowanego

Bardziej szczegółowo

Certyfikaty żywności w Polsce oraz UE

Certyfikaty żywności w Polsce oraz UE Materiał opracowany przez Lokalną Grupę Działania Ziemi Kraśnickiej. Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:

Bardziej szczegółowo

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2014 Głównego Urzędu Statystycznego) POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW według

Bardziej szczegółowo

XXIII OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA MŁODZIEŻY - Lubuskie 2017 w piłce siatkowej

XXIII OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA MŁODZIEŻY - Lubuskie 2017 w piłce siatkowej 11-5-217 XXIII OGÓLNOPOLSKA OLIMPIADA MŁODZIEŻY - Lubuskie 217 sezon 216/217 A1 9. Łódzkie Świętokrzyskie "A" 11-5-217 A2 1.3 Pomorskie Kujawsko-Pomorskie "A" 11-5-217 A3 12. Świętokrzyskie Kujawsko-Pomorskie

Bardziej szczegółowo

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2013 Głównego Urzędu Statystycznego)

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2013 Głównego Urzędu Statystycznego) ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2013 Głównego Urzędu Statystycznego) POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW według

Bardziej szczegółowo

POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW. Województwo

POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW. Województwo ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2015 Głównego Urzędu Statystycznego opublikowany 15 stycznia 2016 r.) POWIERZCHNIA UŻYTKÓW

Bardziej szczegółowo

POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW. Województwo

POWIERZCHNIA UŻYTKÓW ROLNYCH WEDŁUG WOJEWÓDZTW. Województwo ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2016 Głównego Urzędu Statystycznego opublikowany 15 stycznia 2017 r.) POWIERZCHNIA UŻYTKÓW

Bardziej szczegółowo

DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH LUBLIN 29.04.2014 R.

DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH LUBLIN 29.04.2014 R. DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH LUBLIN 29.04.2014 R. Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli LODR w Końskowoli zasięgiem swojej działalności obejmuje teren całego województwa lubelskiego,

Bardziej szczegółowo

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2010 Głównego Urzędu Statystycznego) ROLNICZE UŻYTKOWANIE GRUNTÓW WEDŁUG WOJEWÓDZTW użytki

Bardziej szczegółowo

BUDŻET WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO NA 2017 ROK

BUDŻET WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO NA 2017 ROK BUDŻET WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO NA 2017 ROK DOCHODY PLANOWANE W 2017 ROKU WEDŁUG ŹRÓDEŁ POCHODZENIA Dotacje na zadania z udziałem środków z Unii Europejskiej 33,12% Inne środki zagraniczne 0,02%

Bardziej szczegółowo

Jakie znaki trzeba posiadać do rejestracji?

Jakie znaki trzeba posiadać do rejestracji? Polska Smakuje Celem strony www.polskasmakuje.pl i aplikacji Polska Smakuje jest promowanie polskiej żywności, w szczególności produktów certyfikowanych oraz wyrobów regionalnych, wytworzonych w ramach

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 6 czerwca 2017 r. Poz. 1091

Warszawa, dnia 6 czerwca 2017 r. Poz. 1091 Warszawa, dnia 6 czerwca 2017 r. Poz. 1091 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 maja 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości dostępnych w poszczególnych województwach

Bardziej szczegółowo

Informacja nt. realizacji Planu działania KSOW na lata Warszawa, 17 kwietnia 2013 r. 1

Informacja nt. realizacji Planu działania KSOW na lata Warszawa, 17 kwietnia 2013 r. 1 Informacja nt. realizacji Planu działania KSOW na lata 2012-2013 Warszawa, 17 kwietnia 2013 r. 1 Plan prezentacji Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie krajowej sieci obszarów wiejskich. Wskaźniki

Bardziej szczegółowo

Rynek Ŝywności naturalnej i tradycyjnej w aspekcie turystyki wiejskiej

Rynek Ŝywności naturalnej i tradycyjnej w aspekcie turystyki wiejskiej Rynek Ŝywności naturalnej i tradycyjnej w aspekcie turystyki wiejskiej Lek. wet. Dr n. rol. Grzegorz Russak Lek. wet. Igor Marek Hutnikiewicz Współprzewodnicz przewodniczący cy Komisji Doradczo Problemowej

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych

Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych Dr Krzysztof Jończyk Kongres Innowacji Polskich, Kraków, 10.03.2015 1 r. Rolnictwo ekologiczne Rozp. Rady (WE) 834/2007

Bardziej szczegółowo

Plan prezentacji WPR polityką ciągłych zmian

Plan prezentacji WPR polityką ciągłych zmian WPR polityką zmian Plan prezentacji WPR polityką ciągłych zmian Europejski Model Rolnictwa Rola rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce i na świecie Zmiany skutkiem WPR: zmiany zachodzące w rolnictwie

Bardziej szczegółowo

Liczba upadłości firm

Liczba upadłości firm Upadłości firm w 2018 r. Do końca czerwca 2018 r. opublikowano Monitorze Sądowym i Gospodarczym 31 upadłości firm wynika z analiz przeprowadzonych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej. Oznacza

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 19 października 2017 r. Poz. 1936

Warszawa, dnia 19 października 2017 r. Poz. 1936 Warszawa, dnia 19 października 2017 r. Poz. 1936 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 11 października 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości dostępnych w poszczególnych

Bardziej szczegółowo

OWOCE I WARZYWA W HANDLU DETALICZNYM

OWOCE I WARZYWA W HANDLU DETALICZNYM OWOCE I WARZYWA W HANDLU DETALICZNYM W kilkunastu ostatnich latach polski rynek detaliczny produktów ogrodniczych wyraźnie zmienił się na lepsze. Obserwuje się poprawę jakości owoców i warzyw, ich przygotowania

Bardziej szczegółowo

Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich

Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich Iwona Szczepaniak Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich Konferencja nt. Rozwój obszarów wiejskich stan obecny i perspektywy IUNG-PIB, UP w Lublinie, Lublin,

Bardziej szczegółowo

Wpływ instrumentów wsparcia na opłacalność małej elektrowni wiatrowej

Wpływ instrumentów wsparcia na opłacalność małej elektrowni wiatrowej II Forum Małych Elektrowni Wiatrowych Warszawa, 13 marca 2012 Wpływ instrumentów wsparcia na opłacalność małej elektrowni wiatrowej Katarzyna Michałowska-Knap Instytut Energetyki Odnawialnej kmichalowska@ieo.pl

Bardziej szczegółowo

W Polsce produkty tradycyjne znajdują się na Liście Produktów Tradycyjnych tworzonej przez:

W Polsce produkty tradycyjne znajdują się na Liście Produktów Tradycyjnych tworzonej przez: Produkt tradycyjny W Polsce produkty tradycyjne znajdują się na Liście Produktów Tradycyjnych tworzonej przez: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (1151 produktów z początkiem września 2013) Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

Ochrona produktów regionalnych i tradycyjnych w Polsce

Ochrona produktów regionalnych i tradycyjnych w Polsce Ochrona produktów regionalnych i tradycyjnych w Polsce Cele ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych: Promocja wysokiej jakości żywności Budowanie zaufania klienta Eliminowanie anonimowych producentów

Bardziej szczegółowo

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 09.09.2011 Wprowadzenie Ewolucja WPR - od zabezpieczenia potrzeb

Bardziej szczegółowo

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE

ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE ROLNICTWO POMORSKIE NA TLE KRAJU W LICZBACH INFORMACJE OGÓLNE (Źródło informacji ROCZNIK STATYSTYCZNY ROLNICTWA 2017 Głównego Urzędu Statystycznego opublikowany 15 stycznia 2018 r.) POWIERZCHNIA UŻYTKÓW

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Ważną dziedziną turystyki kulturowej jest turystyka kulinarna. Wykorzystanie polskiej regionalnej kuchni w turystyce i stworzenie z niej atrakcji

Bardziej szczegółowo

Produkt tradycyjny i regionalny. Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego

Produkt tradycyjny i regionalny. Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego Produkt tradycyjny i regionalny Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego Jarnołtówek 13 listopada 2008 r. 1 Systemy identyfikacji i oznaczeń żywności wysokiej jakości SYSTEMY KRAJOWE: Lista

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 4 lipca 2018 r. Poz. 1297

Warszawa, dnia 4 lipca 2018 r. Poz. 1297 Warszawa, dnia 4 lipca 2018 r. Poz. 1297 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 29 czerwca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości dostępnych w poszczególnych ch lub latach

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 29 lutego 2008 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 29 lutego 2008 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 29 lutego 2008 r. w sprawie podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 Na podstawie art. 16 ustawy z dnia 7 marca 2007

Bardziej szczegółowo

Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi

Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi Posiedzenie Zespołu Wojewódzkiego analizującego szanse i zagrożenia oraz potencjalne kierunki rozwoju obszarów wiejskich Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi dr Ryszard Zarudzki Podsekretarz

Bardziej szczegółowo

DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH w LODR w KOŃSKOWOLI LUBLIN R.

DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH w LODR w KOŃSKOWOLI LUBLIN R. DORADZTWO WOBEC MAŁYCH GOSPODARSTW ROLNYCH w LODR w KOŃSKOWOLI LUBLIN 21.06.2013 R. Małe Gospodarstwa Rolne Powszechny Spis Rolny w 2010 roku Polska Gospodarstwa rolne od 1-10 ha 1 213 533 szt. Powierzchnia

Bardziej szczegółowo

Potencjał rozwojowy klastrów eksportujących w polskim sektorze rolno-żywnościowym

Potencjał rozwojowy klastrów eksportujących w polskim sektorze rolno-żywnościowym Potencjał rozwojowy klastrów eksportujących w polskim sektorze rolno-żywnościowym Szczepan Figiel, Justyna Kufel Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Warszawa, 5 grudnia, 2014. Zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Wizerunek Województwa Podkarpackiego. Jarosław Reczek, 15.11.2012

Wizerunek Województwa Podkarpackiego. Jarosław Reczek, 15.11.2012 Wizerunek Województwa Podkarpackiego Jarosław Reczek, 15.11.2012 Program badawczy OBOP. Atuty województwa (Top3) Zachodnio-Pomorskie: Blisko morza-51% Lasy-8% Miejsce urodzenia-7% Lubuskie: Położenie geogr.

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego

Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego Warszawa 31-03-2011 Informacja dotycząca realizacji programu Szklanka mleka przez Biuro Wspierania Konsumpcji Agencji Rynku Rolnego 1. Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż.

Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż. Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż. Sławomir Stec Zakład Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Państwowa Wyższa

Bardziej szczegółowo

Zmiany w Planie działania. ania Krajowej Sieci Obszarów w Wiejskich na lata Warszawa, 22 marca 2011r. 1

Zmiany w Planie działania. ania Krajowej Sieci Obszarów w Wiejskich na lata Warszawa, 22 marca 2011r. 1 Zmiany w Planie działania ania Krajowej Sieci Obszarów w Wiejskich na lata 2010-2011 2011 Warszawa, 22 marca 2011r. 1 Plan prezentacji Podstawa prawna zmian w Planie działania. Działania dla Sekretariatu

Bardziej szczegółowo

Wytwarzasz produkt w systemie jakości? Złóż wniosek o wsparcie

Wytwarzasz produkt w systemie jakości? Złóż wniosek o wsparcie Wytwarzasz produkt w systemie jakości? Złóż wniosek o wsparcie PROW 2014-2020. Skąd konsument może mieć pewność, że żywność, którą kupuje jest rzeczywiście najwyższej jakości? Potwierdzeniem tego są znaki

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 9 lipca 2013 r. Poz. 576 KOMUNIKAT MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO 1) z dnia 8 lipca 2013 r.

Warszawa, dnia 9 lipca 2013 r. Poz. 576 KOMUNIKAT MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO 1) z dnia 8 lipca 2013 r. MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 9 lipca 2013 r. Poz. 576 KOMUNIKAT MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO 1) z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie listy programów operacyjnych

Bardziej szczegółowo

PERSPECTIVES OF PRODUCTION AND TURNOVER OF FRUIT AND VEGETABLES PRESERVES

PERSPECTIVES OF PRODUCTION AND TURNOVER OF FRUIT AND VEGETABLES PRESERVES FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 254 (47), 257 262 Lech PAŁASZ PERSPEKTYWY PRODUKCJI I OBROTU PRZETWORAMI OWOCOWO-WARZYWNYMI PERSPECTIVES OF PRODUCTION

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 10 maja 2019 r. Poz. 872

Warszawa, dnia 10 maja 2019 r. Poz. 872 Warszawa, dnia 10 maja 2019 r. Poz. 872 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 6 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości limitów dostępnych w poszczególnych ch lub

Bardziej szczegółowo

Konferencja Rolniczy Handel Detaliczny nowa ścieżka rozwoju dla wytwórcy

Konferencja Rolniczy Handel Detaliczny nowa ścieżka rozwoju dla wytwórcy Konferencja Rolniczy Handel Detaliczny nowa ścieżka rozwoju dla wytwórcy Piotr Sawa Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie email: piotr.sawa@kpodr.pl 693 301 175 (52) 386-72-46 Minikowo

Bardziej szczegółowo

Koncepcja systemowego wsparcia przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Opinie, wnioski i rekomendacje

Koncepcja systemowego wsparcia przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Opinie, wnioski i rekomendacje Koncepcja systemowego wsparcia przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Opinie, wnioski i rekomendacje Dr inż. Paweł Chmieliński Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut

Bardziej szczegółowo

Postępowania restrukturyzacyjne w 2018 r.

Postępowania restrukturyzacyjne w 2018 r. Postępowania restrukturyzacyjne w 2018 r. Ustawą z dnia 1 maja 201 r. Prawo restrukturyzacyjne wprowadzono nowy typ postępowania, którego celem jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie

Bardziej szczegółowo

Szanse rozwoju gospodarczego Województwa Świętokrzyskiego w perspektywie realizacji RPOWŚ na lata Kielce, kwiecień 2008 r.

Szanse rozwoju gospodarczego Województwa Świętokrzyskiego w perspektywie realizacji RPOWŚ na lata Kielce, kwiecień 2008 r. Szanse rozwoju gospodarczego Województwa Świętokrzyskiego w perspektywie realizacji RPOWŚ na lata 2007-2013 Kielce, kwiecień 2008 r. Problemy ograniczające rozwój Województwa Świętokrzyskiego Problemy

Bardziej szczegółowo

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Wpływ Programu na lata 007-01 na zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich Realizacja Programu na lata 007-01, zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich oraz przyszłość WPR

Bardziej szczegółowo

TRENDY ROZWOJU GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO I ICH ZNACZENIE DLA MIESZKAŃCÓW OBSZARÓW WIEJSKICH

TRENDY ROZWOJU GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO I ICH ZNACZENIE DLA MIESZKAŃCÓW OBSZARÓW WIEJSKICH TRENDY ROZWOJU GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO I ICH ZNACZENIE DLA MIESZKAŃCÓW OBSZARÓW WIEJSKICH Stanisław Szultka Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Sympozjum Wsi Pomorskiej, Starogard Gdański,

Bardziej szczegółowo

Wybrane zróżnicowania społeczno-gospodarcze i przestrzenne a inteligentny rozwój obszarów wiejskich

Wybrane zróżnicowania społeczno-gospodarcze i przestrzenne a inteligentny rozwój obszarów wiejskich Temat II: Polaryzacja społeczna a stabilność ekonomiczna w procesach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Zadanie 4203: Przemiany gospodarki wiejskiej a programowanie polityki wobec wsi i rolnictwa Wybrane

Bardziej szczegółowo

Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży

Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży .pl https://www..pl Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży Autor: Ewa Ploplis Data: 15 grudnia 2016 Rośnie produkcja drobiu w Polsce. W bieżącym roku może być wyższa o 15%, a nawet 17%. Czynnikiem pobudzającym

Bardziej szczegółowo

Szanowny Pan Kazimierz Czekaj Radny Województwa Małopolskiego

Szanowny Pan Kazimierz Czekaj Radny Województwa Małopolskiego Kraków, 22 lipca 2003 r. Nasz znak: OR VII.0036/2- /03 Szanowny Pan Kazimierz Czekaj Radny Województwa Małopolskiego W odpowiedzi na interpelację złożoną przez Pana podczas IX Sesji Sejmiku Województwa

Bardziej szczegółowo

Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej Sp. z o.o. tel.: (+4822)

Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej Sp. z o.o. tel.: (+4822) Inwestorzy zagraniczni w 2016 r. W 2016 r. wśród nowo rejestrowanych firm w KRS działalność rozpoczęły 7122 spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Jest to najlepszy wynik w historii i wzrost o 6,2 %

Bardziej szczegółowo

Znaczenie jakości żywności dla rozwoju MSP w sektorze rolno-spożywczym

Znaczenie jakości żywności dla rozwoju MSP w sektorze rolno-spożywczym Znaczenie jakości żywności dla rozwoju MSP w sektorze rolno-spożywczym Prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Oczekiwania współczesnych konsumentów*

Bardziej szczegółowo

Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży

Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży .pl Rynek drobiu: dobra koniunktura w branży Autor: Ewa Ploplis Data: 15 grudnia 2016 1 / 15 .pl Rośnie produkcja drobiu w Polsce. W bieżącym roku może być wyższa o 15%, a nawet 17%. Czynnikiem pobudzającym

Bardziej szczegółowo

Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną

Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną Plan prezentacji Wybrane efekty realizacji instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Oczekiwania co do przyszłej perspektywy

Bardziej szczegółowo

Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie zrównoważonej produkcji sektora rolno-spożywczego

Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie zrównoważonej produkcji sektora rolno-spożywczego Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie zrównoważonej produkcji sektora rolno-spożywczego Marian Borek Z-ca Dyrektora Departament Rynków Rolnych Branża drobiarska w liczbach www.minrol.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Systemy identyfikacji i oznaczeń żywności wysokiej jakości. Opole, 18 luty 2011 r.

Systemy identyfikacji i oznaczeń żywności wysokiej jakości. Opole, 18 luty 2011 r. Systemy identyfikacji i oznaczeń żywności wysokiej jakości Opole, 18 luty 2011 r. Systemy identyfikacji i oznaczeń żywności wysokiej jakości SYSTEMY KRAJOWE: Lista Produktów Tradycyjnych System : Jakość

Bardziej szczegółowo

Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów

Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów Elementy określone przez liderów sekcji w obszarze Bezpieczna Żywność

Bardziej szczegółowo

Wyniki wyboru LSR w 2016 r.

Wyniki wyboru LSR w 2016 r. Wyniki wyboru LSR w 2016 r. Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czerwiec 2016 r. Wnioski o wybór LSR Województwo Tylko, EFRR i EFS Tylko i Tylko EFS EFRR i EFS,

Bardziej szczegółowo

Sieci energetyczne identyfikacja problemów. Północno Zachodni Oddział Terenowy URE Szczecin

Sieci energetyczne identyfikacja problemów. Północno Zachodni Oddział Terenowy URE Szczecin Sieci energetyczne identyfikacja problemów Północno Zachodni Oddział Terenowy URE Szczecin Ustawa Prawo energetyczne cele Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Zasady oszczędnego i racjonalnego użytkowania

Bardziej szczegółowo

B. Karwat-Woźniak, A. Sikorska, B. Buks

B. Karwat-Woźniak, A. Sikorska, B. Buks Rola działalności Agencji Nieruchomości Rolnych w poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych The role of the agricultural property Agency in the process of improving the area structure of agricultural

Bardziej szczegółowo

WPŁYW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH na przekształcenia obszarów wiejskich w Polsce. Dr Marek Wigier IERiGŻ-PIB Warszawa, październik 2007

WPŁYW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH na przekształcenia obszarów wiejskich w Polsce. Dr Marek Wigier IERiGŻ-PIB Warszawa, październik 2007 WPŁYW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH na przekształcenia obszarów wiejskich w Polsce Dr Marek Wigier IERiGŻ-PIB Warszawa, październik 2007 1 PROBLEMY Ekonomiczne struktury ekonomiczno-produkcyjne, dochody, zależno

Bardziej szczegółowo

XIV Olimpiada Matematyczna Juniorów Statystyki dotyczące zawodów drugiego stopnia (2018/19)

XIV Olimpiada Matematyczna Juniorów Statystyki dotyczące zawodów drugiego stopnia (2018/19) XIV Olimpiada Matematyczna Juniorów Statystyki dotyczące zawodów drugiego stopnia (/) ( stycznia r.) Gimnazja oraz oddziały gimnazjalne Tabela. Liczba uczniów, którzy wzięli udział w zawodach oraz zakwalifikowanych

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZETWÓRSTWA RYB SŁODKOWODNYCH

PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZETWÓRSTWA RYB SŁODKOWODNYCH PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZETWÓRSTWA RYB SŁODKOWODNYCH 60% Tylu Polaków uważa (sondaż CBOS z sierpnia 2014 r.), że je zbyt mało ryb Spożywanie ryb (poza świętami). PBS 100% 80% 60% 40% 20% 0% Odsetek osób,

Bardziej szczegółowo

Czy wiesz, że Pracujący emeryci XII 2018

Czy wiesz, że Pracujący emeryci XII 2018 Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych kwiecień 2019 r. Pracujący emeryci W XII 2018 r. 747,2 tys. osób z ustalonym prawem do emerytury podlegało ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innego niż bycie

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2014-2020 POLITYKA SPÓJNOŚCI UNIA EUROPEJSKA POLSKA WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE 2007-2013 347 MLD 2014-2020 376 MLD 2007-2013 67 MLD 2014-2020 82,5 MLD

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI DEPARTAMENT WSPÓLNEJ ORGANIZACJI RYNKÓW ROLNYCH ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (Podstawa prawna: Ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z 30 marca

Bardziej szczegółowo

Liczne konkursy i imprezy kulinarne a w nich m.in.: 1. Konkurs Nasze Kulinarne Dziedzictwo Smaki Regionów.

Liczne konkursy i imprezy kulinarne a w nich m.in.: 1. Konkurs Nasze Kulinarne Dziedzictwo Smaki Regionów. Liczne konkursy i imprezy kulinarne a w nich m.in.: 1. Konkurs Nasze Kulinarne Dziedzictwo Smaki Regionów. 2. Miodowe Lato. 3. Kaczka po naszymu. 4. Babska Biesiada Tradycji, Folkloru i Humoru. 5. Dożynki

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZEŃSTWO MIĘSA W POLSCE

BEZPIECZEŃSTWO MIĘSA W POLSCE BEZPIECZEŃSTWO MIĘSA W POLSCE -trudna droga do sukcesu 2015 OPRACOWAŁ: Jacek Leonkiewicz Przed akcesją CEL NADRZĘDNY: Członkostwo Polski w UE Europejska Wspólnota Gospodarcza VS Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej

Bardziej szczegółowo

System nadawania certyfikatów dla wyrobów tradycyjnych, charakterystycznych dla danych regionów w aspekcie ochrony ich oryginalności i jakości

System nadawania certyfikatów dla wyrobów tradycyjnych, charakterystycznych dla danych regionów w aspekcie ochrony ich oryginalności i jakości Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 2020 Minister Rolnictwa i

Bardziej szczegółowo

JAK W 5 KROKACH ZAŁOŻYĆ PROFIL WYSTAWCY NA POLSKA SMAKUJE? krótka instrukcja obsługi

JAK W 5 KROKACH ZAŁOŻYĆ PROFIL WYSTAWCY NA POLSKA SMAKUJE? krótka instrukcja obsługi JAK W 5 KROKACH ZAŁOŻYĆ PROFIL WYSTAWCY NA POLSKA SMAKUJE? krótka instrukcja obsługi Jakie certyfikaty i oznaczenia uprawniają do rejestracji? To w sumie kilkanaście certyfikatów, które są uznawane przez

Bardziej szczegółowo

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 stan wdrażania oraz perspektywy na rok 2019 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Prezentacja

Bardziej szczegółowo

KARTA OCENY PODMIOTÓW NA SZLAK ŚKS

KARTA OCENY PODMIOTÓW NA SZLAK ŚKS KARTA OCENY PODMIOTÓW NA SZLAK ŚKS Załącznik nr 5 I. DANE PODMIOTU I ZAKRES DZIAŁALNOŚCI Nazwa podmiotu Adres podmiotu Restauracja / Gastronomia Agroturystyczne z ofertą żywieniową Zakres prowadzonej działalności

Bardziej szczegółowo

Jak być skutecznym w kraju niemieckojęzycznym i dlaczego tylko niektórzy odnoszą sukcesy?

Jak być skutecznym w kraju niemieckojęzycznym i dlaczego tylko niektórzy odnoszą sukcesy? Jak być skutecznym w kraju niemieckojęzycznym i dlaczego tylko niektórzy odnoszą sukcesy? Zapraszamy do udziału w spotkaniu informacyjnym Wrocław 28 marca 2019, godz. 10.00 Dolnośląska Agencja Współpracy

Bardziej szczegółowo

SIEĆ DZIEDZICTWA KULINARNEGO WIELKOPOLSKA REGULAMIN

SIEĆ DZIEDZICTWA KULINARNEGO WIELKOPOLSKA REGULAMIN Załącznik do uchwały Nr 1215/2015 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 29 października 2015 r. SIEĆ DZIEDZICTWA KULINARNEGO WIELKOPOLSKA REGULAMIN 1. INFORMACJE OGÓLNE 1. Regulamin Sieci Dziedzictwa

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI DEPARTAMENT RYNKÓW ROLNYCH ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (Podstawa prawna: Ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z 30 marca 2001 r.) (Dz. U. z

Bardziej szczegółowo

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO

RYNEK MIĘSA WIEPRZOWEGO MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI DEPARTAMENT RYNKÓW ROLNYCH ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (Podstawa prawna: Ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z 30 marca 2001 r.) (Dz. U. z

Bardziej szczegółowo

Rolniczy handel detaliczny informacje podstawowe

Rolniczy handel detaliczny informacje podstawowe Rolniczy handel detaliczny informacje podstawowe Od dnia 1 stycznia 2017 r. weszły w życie akty prawne umożliwiające rejestrację rolniczego handlu detalicznego, w tym przede wszystkim ustawa z dnia 16

Bardziej szczegółowo

Wpływ Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 na zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich

Wpływ Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 na zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich Wpływ Programu na lata 2007-2013 na zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich Realizacja Programu na lata 2007-2013, zmiany zachodzące w rolnictwie i na obszarach wiejskich oraz przyszłość

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach

Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach Logistyka - nauka Krystyna Bentkowska-Senator, Zdzisław Kordel Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach 2007-2010 Pozytywnym

Bardziej szczegółowo

zmiana w stosunku do poprzedniego roku ,70

zmiana w stosunku do poprzedniego roku ,70 Inwestorzy zagraniczni w 2015 r. W 2015 r. zostało zarejestrowanych 6706 spółek z udziałem kapitału zagranicznego wśród nowo rejestrowo firm w KRS. Oznacza to wzrost o 52,7% w stosunku do rekordowego pod

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W POZNANIU

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W POZNANIU SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W POZNANIU I. Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Poznaniu Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Poznaniu realizuje zadania z zakresu

Bardziej szczegółowo

Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności

Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności PROW 2007-2013 Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Działanie 132 Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Budżet : 30 000

Bardziej szczegółowo

RAPORT: RYNEK PRZETARGÓW W BRANŻY BUDOWLANEJ W DRUGIM PÓŁROCZU 2012 ROKU ANALIZA WYNIKÓW PRZETARGÓW

RAPORT: RYNEK PRZETARGÓW W BRANŻY BUDOWLANEJ W DRUGIM PÓŁROCZU 2012 ROKU ANALIZA WYNIKÓW PRZETARGÓW RAPORT: RYNEK PRZETARGÓW W BRANŻY BUDOWLANEJ W DRUGIM PÓŁROCZU 2012 ROKU ANALIZA WYNIKÓW PRZETARGÓW Kraków, 12 czerwiec 2013r. Serwis Inwestycyjno-Przetargowy www.pressinfo.pl wraz z Grupą Marketingową

Bardziej szczegółowo

Badanie nastrojów w branży maszyn i urządzeń rolniczych

Badanie nastrojów w branży maszyn i urządzeń rolniczych Raport z badania ankietowego Badanie nastrojów w branży maszyn i urządzeń rolniczych Spis treści 1. WYNIKI OSTATNIEGO CYKLU BADANIA SIERPIEŃ 2016... 2 2. WYNIKI ZBIORCZE Z PIĘCIU CYKLÓW BADANIA CZERWIEC

Bardziej szczegółowo