Scenariusz. Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz. 1. odpadów w gospodarstwie domowym, wymienia przykłady. właściwego postępowania,

Transkrypt

1 Odpowiedzialny konsument Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz Bibliografia: 1. Maria Huma, Jak kupować, by się nie dać upolować. Poradnik odpowiedzialnego konsumenta, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Kraków Maria Huma, Co młody konsument wiedzieć powinien? Poradnik dla uczniów szkół gimnazjalnych, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Kraków Maria Huma, Małgorzata Krzystkiewicz, Kupuj odpowiedzialnie. Twoje pieniądze kształtują świat. Poradnik świadomego konsumenta, Polska Zielona Sieć, Kraków Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Konsumentów portret własny: świadomość praw, sposoby podejmowania decyzji, bariery utrudniające bezpieczne i satysfakcjonujące uczestnictwo w rynku raport z badań, Warszawa Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? - przedszkola - klasy IV-VI szkoły podstawowej - klasy I-III szkoły podstawowej - szkoły ponadpodstawowe Cel główny Poznanie sposobów ograniczania ilości odpadów Uczeń: Cele operacyjne - wie, czym są odpady, - wie, jak można przeciwdziałać nadmiernemu wytwarzaniu odpadów w gospodarstwie domowym, wymienia przykłady właściwego postępowania, - potrafi prawidłowo segregować odpady, - wymienia następstwa zaśmiecania środowiska, - wie, jak długo rozkładają się przykładowe odpady w glebie, - rozumie pojęcie: surowce wtórne, recykling, utylizacja, - wyjaśnia pojęcie odpady niebezpieczne, - rozpoznaje ekoznaki związane z recyklingiem, - zna pojęcie: odpady komunalne, - zna hierarchę postępowania z odpadami (zasadę 3R, 3U). Czas trwania zajęć 90 minut Miejsce klasa Pora roku cały rok Środki dydaktyczne załącznik nr 1 Jak długo żyją śmieci, załącznik nr 2 Jak prawidłowo segregować śmieci, załącznik nr 3 Ekoznaki, kartki papieru, karteczki samoprzylepne, tablica, długopisy, kredki, wielki arkusz papieru, klej, kosz na śmieci, różnorakie odpady, worki ze śmieciami, karty pracy Metody pogadanka, burza mózgów, dyskusja, praca zespołowa 169

2 Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz. 2 Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz. 3 Przebieg zajęć przedszkola i klasy I-III SP - przedszkola - klasy I-III szkoły podstawowej 1. Prowadzący stawia na ławce lub stoliku kosz klasowy i zaczyna wyjmować z niego jego zawartość, jednocześnie prosi uczniów, by opisali, jakie rzeczy nazywamy odpadami lub śmieciami. 2. Prowadzący tłumaczy uczniom, że nie każda rzecz, która jest już nam niepotrzebna, musi stać się odpadem i że zawsze przed wyrzuceniem czegokolwiek trzeba się zastanowić, czy na pewno jej miejsce jest w koszu, czy można ją wykorzystać ponownie. Aby zobrazować swoją wypowiedź, bierze przykładowy odpad z kosza, np. pudełko po lodach (wcześniej musi zadbać, by taki odpad znalazł się w tym koszu) i mówi: Lody zostały zjedzone i pudełko nie jest już mi potrzebne do ich przechowywania, więc stało się śmieciem, ale czy na pewno nie mogę go wykorzystać w inny sposób?. Prosi uczniów, by wymienili sposoby powtórnego wykorzystania pudełka oraz innych przedmiotów, które znajdowały się w koszu. 3. Prowadzący, korzystając z załącznika nr 1, informuje uczniów, jak długi okres rozkładu w glebie mają przykładowe opakowania. 4. Prowadzący dzieli uczniów na 4-osobowe grupy i prosi, by wspólnie w grupie zastanowili się, w jaki sposób mogą ograniczyć wytwarzanie odpadów we własnych domach. Następnie jedna osoby z grupy kolejno przedstawia propozycje, a prowadzący zapisuje je na tablicy. 5. Prowadzący prosi uczniów, by opisali w jaki sposób postępuje się w ich domu z odpadami i czy wyrzuca się wszystkie do jednego pojemnika, czy może segreguje i wyrzuca do różnych kontenerów. Pyta, czy uczniowie wiedzą, co się dalej dzieje ze śmieciami wyrzuconymi do osiedlowych śmietników. 6. Prowadzący wyjaśnia uczniom, co oznacza pojecie surowce wtórne i w jaki sposób mogą być one ponownie wykorzystane. 7. Prowadzący dzieli klasę ponownie na 4-osobowe grupy i daje każdej z grup jednorazowe rękawiczki i worek z odpadami, zawierającymi różnorodne śmieci, np. gazety, plastikowe butelki, słoiki, puszki aluminiowe. Prosi uczniów, aby posegregowali śmieci i powkładali je do odpowiednich kartonów z napisem papier, szkło, metal, plastik, imitujących kontenery do selektywnej zbiórki odpadów. Jeśli zdarzyły się błędy, omawia je z uczniami i korzystając z załącznika nr 2 tłumaczy, jakie odpady powinno się wyrzucać do poszczególnych pojemników. 8. Prowadzący rozdaje uczniom przykładowe opakowania po produktach i prosi, by uczniowie dokładnie przyjrzeli się etykietom i opisali, co się na nich znajduje. Po tym jak wymieniony zostanie ekoznak, prowadzący tłumaczy uczniom jaka jest jego rola i o czym świadczy. 9. Korzystając z załącznika nr 3, prowadzący omawia znak dbaj o czystość i znak opakowanie nadaje się do recyklingu oraz zielony punkt i tłumaczy uczniom, dlaczego należy zwracać uwagę na to, czy takie oznaczenia znajdują się na opakowaniu kupowanego przedmiotu. Podsumowanie: Prowadzący prowadzi pogadankę na temat tego, jak każdy z uczniów może we własnym domu ograniczyć liczbę wytwarzanych odpadów. Propozycją dla przedszkolaków może być wykonanie zadania Śmieciowy labirynt z Zadań aktywizujących dzieci i młodzież, zadań dla pojedynczego ucznia. Uczniowie uzupełniają karty pracy. Przebieg zajęć klasy IV-VI, szkoły ponadpodstawowe - klasy IV-VI szkoły podstawowej - szkoły ponadpodstawowe 1. Prowadzący pyta uczniów, czym są i z czym im się kojarzą odpady. Zapisuje odpowiedzi na tablicy, a następnie wspólnie z uczniami wybiera najlepsze wyjaśnienie słowa śmieć (odpad). Wspólnie z nimi definiuje pojęcie odpady komunalne. 2. Prowadzący tłumaczy uczniom, że nie każda rzecz, która nam jest już niepotrzebna, musi stać się odpadem i że zawsze przed wyrzuceniem czegokolwiek trzeba się zastanowić, czy na pewno jego miejsce jest w koszu, czy można go wykorzystać ponownie. 3. Prowadzący, korzystając z załącznika nr 1, podaje uczniom, jak długi okres rozkładu w glebie mają przykładowe opakowania. Następnie przedstawia uczniom dane statystyczne ilustrujące ilość odpadów produkowanym w Polsce w 2007 r. i podsumowując, wskazuje uczniom, jak ważną dla naszego środowiska sprawą jest odpowiednie postępowanie z odpadami. 4. Prowadzący dzieli uczniów na 4-osobowe grupy i prosi, aby na samoprzylepnych kartkach napisali swoje propozycje, w jaki sposób mogą ograniczyć wytwarzanie odpadów we własnym gospodarstwie domowym. Następnie grupy kolejno przedstawiają swoje propozycje. 5. Prowadzący wyjaśnia, co oznacza pojęcia surowce wtórne, utylizacja, recykling. 6. Prowadzący wyjaśnia zasadę 3R (polska wersja 3U). Rysuje na tablicy tabelę z 3 kolumnami, w które wpisuje kolejno hasła: ogranicz powstawanie odpadów, używaj ponownie, odzyskuj i prosi uczniów, by przykleili karteczki z propozycjami w odpowiedniej kolumnie. Wspólnie z uczniami uzupełnia przykłady działań, które przyszły do głowy uczniom po wklejeniu kartek do tabeli. 7. Prowadzący wyjaśnia pojęcie odpady niebezpieczne i mówi, że muszą być oddawane do specjalnej utylizacji i nie wolno ich wyrzucać do zwykłych śmietników. 8. Prowadzący dzieli klasę ponownie na 4-osobowe grupy i daje każdej z grup jednorazowe rękawiczki i worek z odpadami, zawierającymi różnorodne śmieci, np. kartkę papieru zapisaną jednostronnie, butelkę plastikową, szklaną 170

3 Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz. 4 Jak post powa odpowiedzialnie z odpadami? cz. 5 butelkę zwrotną, kapsel metalowy, baterię, opakowanie po lekarstwach, koperty z plastikowym okienkiem, karton po napojach, obierki po ziemniakach w foliowym woreczku, butelkę po oleju, jogurt, folię aluminiową. Każda grupa otrzymuje też kartkę z następującą tabelką do uzupełnienia: Rodzaj odpadu Można go ponownie wykorzystać w innym celu Surowiec nadający się do ponownego przetworzenia Nie nadaje się do recyklingu /musi zostać wyrzucony do zwykłego śmietnika/ Jest niebezpiecznym odpadem, musi ulec specjalnej utylizacji Propozycje jak zmniejszyć ilość takich odpadów w koszu na śmieci 9. Po wykonaniu przez uczniów zadania, prowadzący wspólnie z nimi omawia tabelkę. 10. Prowadzący pyta uczniów, na co zwracają uwagę wybierając produkt w sklepie i czy oglądają dokładnie jego opakowanie, etykietę i jej oznaczenia. Pyta uczniów, czy wiedzą, co znaczy pojęcie ekoznak. 11. Prowadzący dzieli uczniów ponownie na 4-osobowe grupy. Każdej z nich daje powielony załącznik nr 3 z ekoznakami oraz zestaw opakowań z ekoznakami: a) dbaj o czystość, b) zielony punkt, c) opakowanie nadające się do recyklingu, d) opakowanie zostało wytworzone z surowców wtórnych, e) znak CE, g) Błękitny Anioł (Niemcy), h) Łabędź (Skandynawia). 12. Prowadzący prosi uczniów, by dokładnie obejrzeli etykiety na opakowaniach, poszukali na nich ekoznaków i zapoznali się z ich znaczeniem. 13. Prowadzący przydziela każdej grupie jeden lub dwa znaki, daje kartki A4 i kredki i prosi by uczniowie przerysowali symbol na kartkę i opisali, co oznacza (na jednej kartce jeden ekoznak) i na jakich produktach można go znaleźć. Po wykonaniu zadania uczniowie nakleją przygotowane kartki na wielki arkusz papieru, tworząc tym samym plakat, który zawieszają w klasie. Podsumowanie: Prowadzący prowadzi pogadankę na temat tego, jak każdy z uczniów może we własnym domu ograniczyć liczbę wytwarzanych odpadów. Uczniowie uzupełniają karty pracy. Pojęcia, informacje, definicje Śmieć (odpad) przedmiot, rzecz, która jest już zużyta, zepsuta, która jest nam już niepotrzebna lub nie może już spełniać swojej funkcji. Odpady komunalne odpady produkowane przez ludzi w ich życiu codziennym, np. w domu lub w pracy, w odróżnieniu od odpadów przemysłowych, które powstają np. w fabrykach. Ilość odpadów komunalnych wyprodukowanych przez Polaków w 2007r.: odpady komunalne ogółem stanowiły tys. ton (tj. o 17,5% mniej niż w 2000 r. oraz więcej o 7,8% niż w 2005 r. i o 2,1% niż w 2006 r.), na składowiskach zdeponowano 9098 tys. ton odpadów komunalnych (w 2000 r tys. ton, w 2005 r tys. ton i w 2006 r tys. ton), ilość wyselekcjonowanych odpadów 513 tys. ton, z tego recyklingowi (bez odpadów biodegradowalnych) poddano 319 tys. ton (w 2000 r tys. ton, w 2005 r tys. ton i w 2006 r tys. ton), ilość składowisk zamkniętych (w 2000 r składowisk, w 2005 r i w 2006 r ), powierzchnia składowisk 3085, ,1 ha, ogółem w przeliczeniu na jednego mieszkańca zebrano 265 kg. Surowce wtórne użyteczne materiały odpadowe, które powstały w procesach produkcyjnych (odpady poprodukcyjne) oraz wyroby zużyte (odpady poużytkowe), niemogące być racjonalnie wykorzystane przez ich posiadacza, a nadające się do ponownego przetworzenia i wykorzystania również w innym celu niż pierwotny. Recykling przetwarzanie odpadów, ponowne użycie ich surowców do produkcji nowych tworzyw ZASADA 3 R = REDUCE + REUSE + RECYCLE REDUCE - OGRANICZAJ powstawanie odpadów REUSE - UŻYWAJ ponownie RECYCLE ODZYSKUJ Spolszczona wersja ZASADA 3U = UNIKAJ kupowania zbędnych rzeczy + UŻYJ ponownie + UTYLIZUJ Odpady niebezpieczne odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, właściwości biologiczne lub inne właściwości wymagają odpowiedniego składowania i utylizacji, gdyż w czasie ich rozkładu mogą wydzielać się trujące związki, zanieczyszczać glebę, wodę i powietrze. Ekoznak symbol świadczący o tym, że produkt wytworzono w sposób przyjazny dla środowiska. 171

4 Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 1 klasy I - III szkoły podstawowej Imię i nazwisko... Data... Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? 1. Rozwiąż krzyżówkę: Inaczej kosz. 2. Niepotrzebny zużyty papier, który można powtórnie przetworzyć. 3. Z tego surowca wykonane są reklamówki. 4. Puszki aluminiowe wyrzucamy do pojemnika z napisem Dbając o porządek, dbamy o... naszego środowiska. 6. Miejsce składowania śmieci. 2. Rozwiąż rebus: SZARKA OWER wtórne 172

5 3. Posegreguj śmieci do odpowiednich kontenerów w sposób podany na przykładzie: SZKŁO METAL PAPIER 4. Z tabeli zakreśl co 3 literę, zaczynając od literki A. PLASTIK Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 2 klasy I - III szkoły podstawowej R A N E T D C W I Y L U K W S L B K I N O N A J G R - powtórne przetwarzanie odpadów 173

6 Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 1 klasy IV - VI szkoły podstawowej Imię i nazwisko... Data... Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? 1. Wyjaśnij, co oznacza przedstawiony poniżej znak, który można znaleźć na opakowaniach produktów Wykreślanka - w rozsypanych w tabeli literach zostały ukryte wyrazy, które oznaczają 4 surowce wtórne (papier, plastik, szkło, metal) nadające się do powtórnego przetworzenia. Zostały one zapisane poziomo, pionowo lub ukośnie w różnych kierunkach. Znajdź je i zakreśl. P S P M S K Z I A A P E T I O S P I M S O N Z Z I K E E I K O K E I T O Ł O B Ł R W A O E N I O S P L A S T I K R U S I N O Z S 174

7 3. Zaznacz, który z poniższych zużytych produktów nie powinno się wrzucać do pojemnika na papier: a) gazet b) kartonów c) kopert z foliowym okienkiem d) książek w miękkich okładkach 4. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Lekarstwa: a) można wyrzucać do zwykłych śmietników. b) nie muszą podlegać specjalnej utylizacji, gdyż leki po upływie daty ważności tracą swoje właściwości i łatwo ulegają rozkładowi. c) powinno się wyrzucać do kanalizacji zamiast do śmietnika, żeby nie dostały się w niepowołane ręce. d) uznawane są za odpady niebezpieczne, gdyż zbudowane są ze związków chemicznych, które mimo upływu daty ważności zachowują swoją aktywność biologiczną. 5. Podaj przykłady, w jaki sposób można ograniczyć liczbę śmieci: Rozwiąż rebus: ATOR 1 2 Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 2 klasy IV - VI szkoły podstawowej F ARKA U CH DZIE 175

8 Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 1 szkoły ponadpodstawowe Imię i nazwisko... Data... Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? 1. Przyporządkuj odpowiednie ekoznaki do ich opisów i dopisz, na jakich produktach można je spotkać: Drewno z lasów zarządzanych według standardów ekologicznych Błękitny Anioł (Niemcy) - wyprodukowano z poszanowaniem środowiska Zgodne z normami Unii Europejskiej Niskie zużycie energii i łatwy recykling Rolnictwo ekologiczne (Unia Europejska) Opakowanie nadaje się do recyklingu 176

9 2. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Kartoniki po mleku i napojach, zawierające papier i folię: a) należy wrzucać do pojemników na papier. b) należy wrzucać do pojemników na plastik. c) nie można wykorzystać do ponownego przetworzenia. d) można wykorzystać jako surowiec wtórny po dokładnym umyciu. 3. Zaznacz prawidłową odpowiedź: a) Do pojemników na papier można wrzucać tapety i papier pakowy. b) Do pojemników na szkło można wrzucać szklane talerze i lustra. c) Do pojemników na metal nie można wrzucać puszek po konserwach i metali kolorowych. d) Do pojemników na tworzywa sztuczne nie można wrzucać opakowań po wyrobach garmażeryjnych i płynach chłodniczych. 4. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Kompostowniki to pojemniki, do których można wrzucać: a) resztki mięsa. b) resztki potraw ostro przyprawionych. c) fusy z kawy i herbaty. d) resztki jedzenia w opakowaniach. 5. Wykreślanka - w liniach poziomych, pionowych i ukośnych, zapisano w różnych kierunkach 9 odpadów uważanych za niebezpieczne, których nie należy wyrzucać do pojemników na śmieci (akumulatory, lekarstwa, żarówki, azbest, odpady medyczne, oleje smarowe, baterie, lodówki). Znajdź je i zakreśl. A D I F O G I E S F O C T I T S E B Z A S I Ż O Ń W F O W Y N I E O S I K A D K I F K A I L G O Z P O D S C S E G B N U C O Ż S R G O Z E W I E K W O W I B U M K W Ó L E Ó F E W O E G U S D B O S Ż U O D Ę D S R W A I C Z I E D P S T W A L C I N O K Ą I K F N I E M I A S M Ó W A W Ó T L C D S E I E P E W K D Z I E K T J E R I I T O P P W O P I O Y O S K I O O K O L Z K I S S O W I D R M M I S K R H L E K A R S T W A I K O C E W O T E Y R E H A M W O E P I S O Z O D O D O P E Y I R C U L E S Z S D Z E B Y G I E D U R Z E U P U P W L O W I A I C I O G S U D O L I W F I A C L S T K E Z E W I F O S Z I E Y P E I R Z E T K N N N I P Y K I K I Z I G E S Z R Z W O W E S B Y S W E W L O D Ó W K I W O S S O Z C E D G E P E P A N B I E K O J O P F I Y R Y W R I O L E J E S M A R O W E O K O K U E S Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? cz. 2 szkoły ponadpodstawowe 177