I Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA I

Transkrypt

1 Kwartalnik Geologiczny, t. 32, or r.. str I Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA I Palinostratygrafia utworow triasu w okolicach Brzegu (SE czsc monokliny przedsudeckiej)* Przedstawiono zespol mikroflory z gornego pstrego piaskowca - retu oraz wapienia muszlowego i nizszej czsci kajpru z otworow wiertniczych Odra 1 i Odra 3. Ustalono obecnosc 6 poziomow palinologicznych wyrmnionych wczesniej, llscislono zasig poziomu Heliosaccus dimorphus. stwierdzono obecnosc nierozpoznanej mikroflory ponizej poziomu H. dimorphus i wyrmniono 4 midzypoziomy jalowe. WSTP W zwi,!zku z qadaniami strukturalnymi terenu polozonego nad srodkow'! Odr,! midzy Wroclawiem a Opolem, prowadzonymi przez Oddzial Dolnos)'!ski Instytutu Geologicznego, wykonano w latach szesc otworow wiertniczych, z ktorych pic przebilo utwory triasu. Badania palinologiczne przeprowadzono w dwoch otworach (fig. 1): Odra 1 (w Lipkach) i Odra 3 (w Brzozowcu). Dostarczyly one charakterystyki palinologicznej osadow gornego pstrego piaskowca - retu, wapienia muszlowego, dolnego i czsciowo gornego kajpru (warstw gipsowych dolnych i piaskowca trzcinowego). Wyniki tych badan uzupelniaj,! wczesniej przedstawione przez autork (T. Orlowska-Zwolinska, 1983, 1984a, 1984b, 1985) dane dotycz'!ce zachodniej i polnocnej czsci monokliny przedsudeckiej, sk,!d opublikowano profile palinologiczne retu i dolnego wapienia muszlowego (otw. Dachow M 24, Otyn IG 1) oraz gor- 1)ego wapienia muszlowego i kajpru (otw. Osno IG 1, Osno IG 2, Sulechow IG L Sroda IG 2, Gorzow Wlkp. IG 1, Ksi,!z IG 2). W probkach pochodz,!cych z otworow Odra 1 i Odra 3 stwierdzono wystpowanie miospor (spor i ziarn pylku) oraz mikroplanktonu z grupy Acritarcha. Miospory wyst'!pily w osadach 0 zabarwieniu szarym i ciemnoszarym reprezentowapym * Artykul przygotowaly do druku na podstawie materialow rkopii;miennych Lidia Jakubowska i Hanna Senkowiczowa.

2 350 Teresa Orlowska-Zwolinska NAMYSt()W Odra 3 ( BrzOZOWlee) Fig. I. Lokalizacja otworow wiertniczych Location of boreholes przez ilowce, mulowce, mulowce wapniste, lupki dolomityczne, margie, wapienie margliste i drobnoziarniste piaskowce. Howce i mulowce zawierajqce mikroflor stanowily cienkie wkladki, wsr6d szarych zwizlych wapieni. Zbite, twarde wapienie oraz osady 0 zabarwieniu pstrym nie zawieraly mikroflory. Najliczniej miospory wystqpily w pr6bkach pobranych z osad6w ilasto-mulowcowych. Przeprowadzono analiz ilosciowq pr6bek zawierajqcych mikroflor. W wypadku wyjqtkowo malej frekwencji mikroflory mozliwe bylo jedynie przeprowadzenie analizy jakosciowej. Obecnose wyr6znionych gatunk6w zaznaczono na zalqczonych diagramach (fig. 2 i 3) znakiem +. W pr6bkach zawierajqcych dostatecznq ilose miospor liczono 100 lub 200 okaz6w przyjmujqc Iiczb jako 100%. Dla kilku pr6bek przyjto za Iiczb 400 okaz6w miospor. Ponadto dla pr6bki nr 4 w otw. Odra 3 przeprowadzono 0 podw6jnq analiz ilosciowq. W pierwszym przypadku liczono wszystkie miospory. przy czym stwierdzono dominujqcq ilose jednego gatunku - Leschik isporites aduncus (Leschik) Potonie. Przy drugim liczeniu pominito ilose gatunku dominujqcego w celu zwikszenia szansyznalezienia gatunk6w wystpujqcych pojedynczo. Poza miosporami znaleziono w niekt6rych pr6bkach mikroplankton z grupy Acritarcha. Ilose okaz6w mikroplanktonu podano na zalqczonych diagramach w liczbach bezwzgldnych przypadajqcych na 100 / miospor. Wszystkie badane pr6bki poddano kolejno dzialaniu nastpujqcych odczynnik6w: HC!, HF (na zimno przez 3 dni), cieczy cizkiej skladajqcej si z CdJ 2 + KJ (flotacja). Otrzymany tq drogq material organiczny poddano utlenianiu zaleznie od stopnia uwglenia stosujqc metod maceracji przy uzyciu 30/;) HNO, lub HNO, dymiqcego. Z tak przygotowanego materialu organicznego wykonano preparat) stale - glicerynowo-zelatynowe. WYNIKI BADAN PALINOLOGICZNYCH W badanych otworach stwierdzono obecnose mikroflory poczynajqc od osad6w pstrego piaskowca - retu po piaskowiec trzcinowy g6rnego kajpru. Wyr6znione poziomy i podpoziomy palinologiczne oraz midzypoziomy jalowe. w kt6rych nie wystpujq mikrospory ilustruje tabela I. W materialach rkopismiennych autorki zachowaly si fotografie wybranych okaz6w mikroflory z otworu Odra 3. Zostaly one przedstawione na tab!. 1- IV. POZIOM VOLTZIACEAESPORITES HETEROMORPHA Poziom ten wyr6zniono w otw. Odra 3 na glbokosci 736,5 m - 700,0 m. Charakteryzuje go zesp6l mikroflory z regularnie obserwowanym gatunkiem nominalnym

3 . Palinostratygrafia triasu W okolicach Brzegu 351 Tal he I a Poziomy i podpoziomy palinologiczne wyromione w badanych osadach triasu POdZlOr Pozlom Podpozlom,fvllI,;dZYPOZlOmy Nozwo otworu 5r6dpoZIOm - <:? '-'>- Aullspontes 6 ostlgmosus Odro 3 ct: Cl: ft: <::( lu 'C) Q ') <: >- a <::( --J., <::! tj.j mlt;dzypozlom Jotowy CkJm 3 e :o:-ta...c::. :s:,:;cj \ L ctllj...j Tnodlsporo verrucoto Odro 1 C::>t::l >- g >- <: Cl: J ') Conboculotlspontes Srp JOtowy \ I Odro 1 longdonensis E chlnl tospon tes,i/oco,des Odro 1 Odra 3 HellOsoccus dlmorphus (bez morsklego plonktonu ) Odro 1 Odro 3 HellOsoccu dlmorphus Tosmonltes Odm 1 Odro 3? >- $ :3 '" V) ;:::, : - lu >- ii: "" -<: <::( rnlkrofl%-ejsciowa "" "" rnp Jotowy Odra 1 /Odro 3 >- Tsugoepol/enltes '1 onens Odra 1 Odro 3,.. :---: Perotnlltef minor J ACritarcha r, ml ;dzypozlom Jorowy Odro 3 Odro 3 r---- >- >- Oe: >- >- V; U it V) '- I Cl: '() Volt zlocoespor,tes heteromorpho ml ;dzypozlom Jorowy Odro 3 Odro 3 a ponadto z licznym udzialem Succincfisporifes grandior Leschik sensu Madler oraz ziarn pylku z rodzaj6w Triadispora i Microcac/7ryidifes (T. Orlowska-Zwolinska, , 1984a, 1984h, 1985). Ziarna pylku Triadispora reprezentuj(! gl6wnie gatunki: T. cf. boe/chif' Scheuring. T. epigona Klaus, T. plicata Klaus oraz znaczna ilosc ziarn zaliczonych tylko do rodzaju Triadispora. Rodzaj Microcachryidites reprezentuj(! gatunki M. douhingeri Klaus, M. fclstidiosus (Jansonius) Klaus i M. sitt/eri Klaus. Ponadto na uwag zasluguj(! gatunki: Hexasaccites muelleri (Reinhardt et Schmitz) Reinhardt, Striatoabietites ha/mei Klaus, Angusfisu/cites klausii Freudenthal, Aratrisporites tenuispinosus Playford. Poziom mikroflory, W kt6rym wyst(!pily wyzej wymienione gatunki miospor. charakteryzuje osady g6rnego pstrego piaskowca (rtu) a szczeg6lnie jego wyzszej czsci. Midzypoziom jalowy (Volt:iaceaesporites heteromorpha i Perotrilitc!s minor + Acritarcha) zaobserwowano na glbokosci ,0 m.

4 352 Teresa Orlowska-Zwolinska POZIOM PEROTRIUTES MINOR + ACRITARCHA Poziom zosta} wyrozniony w profilu Odra 3 na g}bokosci ] 7,8 m. Charakteryzuje go mikroflora. wsrod ktorej wikszose gatunkow jest wspolna dla nizej wyrozniorfej mikroflory retu. Cech odrozniajqcq stanowi regularne i niekiedy dose liczne wystpowanie gatunku Perotrilites minor (Madlen Antonescu et Taugourdeau - Lantz oraz pojawienie si gatunku ConcentricispOl'ites nel'esi Antonescu. Liczny udzial w spektrum stanowiq okazy mikroplanktonu morskiego reprezentowanego przez rodzaje: Tasmanifes. Veryhachium. Dictyotidium, Leiosphaeridia. Masowo wystpuje rodzaj Micrhystridium spotykany takze w srodowisku zamknitych zbiornikow morskich. Przedstawiony zespol mikroflory charakteryzuje osady dolnego wapienia muszlowego. Z uwagi na obecnose gatunkow: Perotrilifes minor (Madler) Antonescu et Taugourdeau - Lantz i Concenfricisporites nevesi Antonescu wiek zespoju mozna okreslie juz z pewnosciq jako anizyk (T. Orlowska-Zwolinska, ] b, 1985). Midzypoziom ja}owy (Pefolfililes minof + A critarcho - T\'ugoepo/lenifes oriens) wyrozniono na g}bokosci m. POZIOM TSUGAEPOLLENITES ORIENS Poziom ten w otworze Odra 1 wyrozniono na glbokosci 261,2 m. Charaktcryzujqcy go zespol mikrotlory odznacza si obecnosciq gatunku nominalncgo Tsugaepo/leniles ofiells 0 krotkim zasigu stratygraficznym i stosunkowo duzym ro/ przestrzenieniu geograficznym. Innq waznq cechq tego zespolu jest duzy ud/ial ziarn pylku rodzajow Microcachryidiles i Triadispora. Rodzaj Microcachryidil 's rcprezentujq glownie gatunki: Microcachryidites /aslidioslis (jansonius) Klaus. M.douhillgeri Klaus. zas ziarna pylku Triadispora zaklasyfikowano glownie do gatunkow Triadispora epigona Klaus, T. crassa Klaus, T. plicala Klaus, T. hoelchii Scheuring. Wsrod dwuworkowych ziarn pylku nalezy takze wymienie Anguslisulcites klausii Freudenthal. Klausipo/!enites sp. div.. Proto/wp/oxypinus sp. div. i 5;Triafopodocafpidites sp. Wsrod spor na uwag zasluguje Douhingerisporajilamenlos(I Scheuring pojawiajqca si po raz pierwszy w tym zespole. W otworze Odra 3 poziom z T. OJ'iens stwierdzono na glq. 522,9-501 m. Charakteryzuje go mikroflora z duzym udzialem rodzajow: M icrocachryidiles i Triadi 'pora. W skjad rodzaju Microc(Jchryidites wchodzq przede wszystkim gatunki:,\-1. fastidioslis (Jansonius) Klaus,a takze M. douhingeri Klaus. Rodzaj Triadi '170m reprezentujq gatunki T. cf. hoelchii Scheuring, T. plicata Klaus oraz grupa Triadispora sp. div. Na uwag zasluguje nadal regularne wystpowanie gatunku PeroTrilifes minor (Madler) Antonescu et Taugourdeau - Lantz. Wystpowanie tego gatunku wraz 1 nowo pojawiajqcym si w omawianym poziomie gatunkiem T\'lIgaepo/Il'l1iTeS oriens Klaus stanowi waznq cech przyjtq dla zdefiniowania omawianego poliomu. Ponadto na uwag zasluguje pojawienie si gatunkow Doilhingerisp0rll filamentosa Scheuring i Apicu/atisporifes plicatus Visscher oraz wystpowanie gatunkow Anguslisu/ciles grandis (Freudenthal) Visscher i A. gorpii Visscher. W poziomic T\'ugaepo/!enites OJ'iens nie wystpuje mikroplankton, tylko w c/sci stropowej pojawia si dose licznie gatunek MicrhysTridium sp. Przedstawiony zespol miospor wykazuje wyraznie podobienstwo do zcspoju charakteryzujqcego osady srodkowego wapienia muszlowego zarowno w Polsce. jak i na obszarze Francji.

5 Palinostratygrafia triasu W okolicach Brzegu 353 W otworze Odra 1 zespol ten zawiera rowniez elementy charakterystyczne dla flory anizyku w Karpatach na obszarze Rumunii, na podstawie czego osady na glbokosci 261,2 m mozna datowac jako anizyk (T. Orlowska-Zwolinska, 1977, 1984b). MIKROFLORA PRZEJSCIOWA Powyzej poziomu Tsugaepollenites oriens w otworze Odra 3 (w probce 29 z glb. 485,95 m i 28 z glb. 284,8 m) zespol mikroflory wykazuje cechy przejsciowe. Wystpuje tu jeszcze typowy dla nizej lez(!cych zespolow, zaliczonych do anizyku, gatunek Perotrilites minor a jednoczesnie pojawiajq si liczne gatunki charakterystyczne dla wyzej lez(!cego zespolu Heliosaccus dimorphus. Poniewaz mikroflor't o charakterze przejsciowym zanotowano po raz pierwszy w profilu Odra 3, brak jest danych do jej zinterpretowania w sposob pewny. Fakt ten wymaga wyjasnienia na podstawie materialu z innych wiercen. W otworze Odra 1 na. gran icy poziomow Tsugaepollenites oriens i Heliosaccus dimorphus autorka stwierdza mi'tdzypoziom jalowy. POZIOM HELIOSACCUS DIMORPHUS Poziom ten w otw. Odra 1 wyrozniono na glbokosci 224,6- ]88,9 m. Na calym wymienionym odcinku profilu obserwuje si't wystpowanie zespolu miospor 0 zblizonym skladzie gatunkowym. Rowniez udzial procentowy poszczegolnych gatunkow nie wykazuje istotnych roznic. Cech't wyrozniajqcq omawiany zespol stanowi gatunek Heliosaccus dimorphus a takze liczny udzial miospor z rodzajow Todisporites, Aratrisporites i Minutosaccus. Rodzaj Todisporites reprezentuje wazny stratygraficznie gatunek Todisporites cinctus (Maliavkina) Orlowska-Zwoliiiska, w sklad rodzaju Aratrisporites wchodzq glownie gatunki: A. granulatus (Klaus) Playford et Dettmann, A. coryliseminis Klaus, A. fimbriatus (Klaus) Playford et Dettmann, A.paraspinosus Klaus, A. scabratus Klaus i A.fisscherii (Klaus) Playford et Dettman. Rodzaj Minutosaccus reprezentujq gatunki: Minutosaccus gracilis (Scheuring) Orlowska-Zwliiiska, M. potoniei Madler. Ponadto Iicznie wyst'tpuje Succinctisporites grandior Leschik sensu Madler oraz pojawia si, po raz pierwszy w profilu triasowym, wiele gatunkow nie notowanych w osadach starszych, jak: Leschiki5poris aduncus (Leschik) Potonie, Paleospongisporis europaeus Schulz, Monosulcites perforatus Madler i inne (fig. 2). Mimo podobnego skladu gatunkowego miospor w przedstawionym zespole mikroflory nalezy zwrocic uwag na zroznicowanie wynikaj(!ce z obecnosci licznych okazow mikroplanktonu morskiego w nizszej czsci profilu i ich zanikaniu w czsci wyzszej. Obecnosc Iub brak mikroplanktonu morskiego przyj'tto za podstaw do wyroznienia 2 podpoziomow - z Tasmanites i odznaczajqcego si brakiem morskiego planktonu. Pod p 0 z i 0 m z Tasmanites wyodrbniono na gl'tbokosci 224,6-207,9 m. Obok miospor obserwuje si tu liczne okazy Acritarcha, wsrod ktorych na uwag't zaslugujq rodzaje Veryhachium i Leiosphaeridia. Mimo iz w profilu Odra 1 nie znaleziono gatunku nominalnego Tasmanites, to ze wzgldu na wystpowanie taksonow towarzyszqcych, jak Veryhachium i Leiosphaeridia uznano t't mikroflor jako charakteryzujqcq podpoziom Tasmanites. Na podstawie porownania z profilami zachodniej Polski oraz z profilami z

6 354 Teresa Orlowska-Zwolinska obszaru NRD mozna wysun'!e wniosek, iz podpoziom z Tasmanites okresla osady na glbokosci 224,6-207,9 m jako gomy wapien muszlowy. Pod p 0 z i 0 m odznaczaj'!cy si brakiem morskiego mikroplanktonu wyrozniono na glbokosci 198,0-188,9 m. lakkolwiek obok miospor wystpuj,! w tej cz ci profilu okazy Acritarcha, to nalez,! one do rodzaju Micrhystridium, ktory znany jest zarowno z osadow otwartego, jak i wysiadzaj,!cego si zbiornika morskiego. Na podstawie braku morskiego planktonu mozna wnioskowae, iz osady te nalez,! juz do kajpru dolnego. Podkreslie nalezy, iz przeprowadzenie gran icy palinologicznej midzy gornym wapieniem muszlowym a kajprem dolnym nasuwa duze trudnosci ze wzgldu na podobny typ roslinnosci panuj,!cej na l,!dzie w czasie tworzenia si omawianych osadow. Obecnose w osadzie mikroplanktonu (wspolwystpuj,!cego w niektorych profilach z morskimi otwornicami) jest posrednim dowodem przemawiaj,!cym za uznaniem tych osadow jako gorny wapien muszlowy. W otw. Odra 3 poziom z Heliosaccus dimorphus wyrozniono na glbokosci 482,8-434,5 m. lakkolwiek gatunek nominalny zespolu pojawia si dopiero na glbokosci 475,9 m, to gatunki wspolwystpuj,!ce z nim obserwuje si juz na glbokosci 482,8 m. lednoczesnie nadmienie nalezy, iz wikszose gatunkow tej zony pojawia si juz na glbokosci 485,9 m (w probce 29) i 484,8 m (w probce 28), gdzie jeszcze wystpuje licznie gatunek Perotrilites minor typowy dla nizej lez,!cej zony. Poza gatunkiem nominalnym duz,! rol w zespole opisywanego poziomu odgrywaj,! spory z rodzaju Aratrisporites reprezentowane glownie przez gatunki: A. granulatus (Klaus) Playford et Dettmann, A. coryliseminis Klaus, A. fimbriatus (Klaus) Playford et Dettmann, A. scabratus Klaus oraz rodzaju Todisporites z dominuj,!cym gatunkiem T. cinctus (Maliavkina) Odowska-Zwolinska. Wsrod ziarn pylku na uwag zasiuguj,! gatunki: Minutosaccus potoniei Madler, M. gracilis (Scheuring) Odowska-Zwolinska, Podosporites amicus Scheuring i inne (fig. 3). Prze<l:stawiony zespol wystpuje do glbokosci 446,3 m w prawie niezmienionym skladzie. Charakteryzuje on osady gornego wapienia muszlowego i osady kajpru dolnego. W profilu Odra 3 mikroplankton reprezentowany przez rodzaje Tasmanites, Le;osphaeridia, Veryhachium (uznane powszechnie za tharakterystyczne dla otwartego zbiornika morskiego) oraz Micrhystridium stwirdzono na glbokosci 485, ,0 m. Na glbokosci 458,0 m ilose mikroplanktonu wyraznie maleje a w wyzej lez'!cych probkach (glbokose 454,0-434,5 m) zanika zupeinie. Poziom z Heliosaccus dimorphus + Tasmanites wydzielany byl dotychczas w najwyzszej czsci gomego wapienia muszlowego (T. Odowska-Zwolinska, 1983, 1984b, 1985). Wyniki uzyskane w otworach Odra 3 i Odra I wykazaly, ze charakteryzuje on osady calego gomego wapienia muszlowego. Pozycja stratygraficzna osadow zarowno gomego wapienia muszlowego, jak i kajpru dolnego w schemacie chronostratygraficznym odpowiada ladynowi. Sarna jednak granica anizyk/ladyn nie zostala sprecyzowana. POZIOM CONBACULATISPORITES LONGDONENSIS Poziom ten stwierdzono w otworze Odra 1 i Odra 3. W pro.filu Odra ) na glbokosci 183,0 m pojawiaj,! si osady dolomityczne z cienkimi tylko wkladkami szarych mulowcow i ilowcow. W tej czsci profilu wybitnie zmienia si ski ad mikroflory. V, szarej ilastej warstwie osadow, na glbokosci 180,3 m, bierze pocz'!tek zespol mlospor, w t6rym wybitn,! przewag procentow,! stanowi'!, nie notowane dotychczas w nizszej czsci profilu, ziarna pyiku Ovalipollis (nalez'!ce do rodzajow O.

7 Palinostratygrefia triasu W okolicach Brzegu 355 ovalis Krutzsch, O. minimus Scheuring) a takze Eucommiidites microgranulatus Scheuring, Praecirculina gran(i"er (Leschik) Klaus oraz spory Echinilosporites iliacoides Schulz et Krutzsch oraz Conbaculatisporites longdonensis Clarke. Ten ostatni zostal uznany za gatunek nominalny dla okreslenia poziomu palinologicznego (T. Orlowska-Zwolinska, 1983, 1984b, 1985). Poziom palinologiczny Conbaculatisporites longdonensis ustalono w otw. Odra 1 na glbokosci 180,3-86,5 m, tzn. w zasigu wystpowania gatunku nominalnego. Poza tym cechq wsp6lnq mikroflory na calym wymienionym odcinku jest dominujqcy udzial ziarn pylku rodzaju Ovalipollis. Zanik niekt6rych gatunk6w odgrywajqcych waznq rol w nizszej czsci tego odcinka profilu i pojawienie si nowych w wyzszej jego czsci stanowi podstaw do wydzielenia dw6ch podpoziom6w Echinitosporites iliacoides i Triadispora l'errucata rozdzielonych w otw. Odra 1 sr6dpoziomem jalowym. W otworze Odra 3 stwierdzono r6wniez poziom z Conbaculatisporites longdonensis. Napotkano tu jednak tylko zesp61 okreslajqcy podpoziom z Echinilosporiles iliacoides. Wyzej wydzielono midzypoziom jalowy, kt6ry siga az do Spqgu poziomu Aulisporites astigmosus. Pod p 0 z i 0 m z Echinil()Sporires ilia co ides w otworze Odra 1 wyr6zniony zostal na glbokosci 180,3-162,0 m. Charakteryzuje si g16wnie, obok wyzej wymienionych gatunk6w wsp61nych c:!la calego poziomu, wystpowaniem Echinilosporiles iliacoides Schulz et Krutzsch i Eucommiidites microgranulatus Scheuring. Podzesp61 ten w licznych profilach zachodniej Polski obejmuje osady dolomitu granicznego oraz najnizszq czsc warstw gipsowych d.olnych. Z punktu widzenia palinologicznego brak jest wic podstaw do rozdzielenia tych jednostek litostratygraficznych. W otw. Odra 3 podpoziom Echinitosporites ilia co ides wyr6zniony zostal na glbokosci 415,5-403,0 m. Charakteryzuje go mikroflora wyraznie r6zniqca si od mikroflory kajpru dolnego. W zespole tym dominujq ziarna pylku Ol'{Jlipollis ovalis Krutzsch, Conbaculatisporites longdoniensis Clarke oraz wystpujq. gatunki wskaznikowe jak Duplicisporites granulatus Leschik, Camerosporiles secalus Leschik, Praecirculina gran(i"er (Leschik) Klaus, Echinitosporites iliacoides Schulz et Krutzsch, Eucommiidites microgranulatus Scheuring. Zesp61 ten charakteryzuje osady dolomitu granicznego i najnizszej czsci warstw gipsowych dolnych. Ich wiek mozna okresli6 jako karnik. Nalezy jednak zaznaczyc, ze istniejq poglqdy, w mysl kt6rych zesp61 ten zaliczany jest do ladynu. Pod po z i 0 m z Triadispora verrucata wydzielono tylko w otworze Odra I na glbokosci 113,0-86,5 m jako mlodszy w obrbie poziomu Conbaculalisporites longdonensis. Oba podpoziomy przdziela powszechnie w profilach kajprowych obserwowany interwal pozbawiony mikroskal1lienialosci roslinnych. Zesp61 mikroflory podpoziomu T. verrucata obok nadal licznych ziarn pylku rodzaju Ovalipollis i gatunku Conbaculatisporites longdonensis charakteryzuje si naglym i licznym wystpowaniem Triadispora verrucata (Schulz) Scheuring, wzbogaceniem si skladu gatunkowego zespolu 0 nowe taksony jak Camerosporites secatus Leschik i inne (fig. 2). Z drugiej zas strony zanika gatunek Echinitosporites iliacoides i wyraznie maleje liczba okaz6w Eucommiidites microgranulatus. Podpoziom T. verrucata charakteryzuje wyzszq czsc warstw gipsowych dolnych, a jego przynaleznosc do karniku nie budzi wqtpliwosci. Midzypoziom jalowy Conbaculatisporites longdonensis - Aulisporiles astigmosus wyr6zniono na glbokosci 402,0-339,0 m.

8 356 Teresa Orlowska-Zwolinska POZIOM AUL/SPORITES ASTIGMOSUS Poziom ten wyrozniony tylko w otworze Odra 3 na glbokosci 33X.3-313,6 m zawiera bogaty zespol mikroflory. Oprocz gatunku nominalnego licznie wystpuje takze gatunek Leschiki,sporis aduncus (Leschik) Potonie, spory rodzaju Aratrisporites i Ovalipollis. Na uwag zaslugujq ponadto nastpujqce gatunki wskaznikowe: Gibeosporites hirsutus (Leschik), G. iativerrucosus (Leschik) Leschik, Kraeuseli,sporites dentatus Leschik, Apicuiatisporites parvispinosus (Leschik) Schulz (T. Orlowska-Zwoliiiska 1983, 1984b, 1985). Zespol ten dokumentuje osady piaskowca trzcinowego i daje podstaw do datowania ich jako karnik (podpitro jul). Powyzej glbokosci 313,6 m nie stwierdzono mikroflory. Probki pobrane z interwalu 277,6 143,9 m z powodu pstrego zabarwienia osadow, wskazujqcego na silne utlenienie, nie zawierajq mikroflory. WNIOSKI Omowione wyniki badaii palinologicznych w rejonie Brzegu przedstawiajq opracowany przez autork material dokumentacyjny dla palinostratygraficznych wydzieleii w obrbie triasu. Dotychczas ta czsc Polski nie byla objta pracami tego typu. Materialy uzyskane z otworow wiertniczych Odra 1 i Odra 3 umozliwily: - stwierdzenie obecnosci poziomow palinologicznych wyroznionych wczesniej na innych obszarach Polski; - uscislenie zasigu poziomu Perotrilites minor + Acritarcha w nizszej czsci dolnego wapienia muszlowego; - sprecyzowanie zasigu poziomu Heliossacus dimorphus' - ktory obejmuje caly gorny wapieii muszlowy a nie jak dotychczas przypuszczala autorka tylko wyzszq czsc gornego wapienia muszlowego (T. Orlowska-Zwoliiiska, 1984b, 1985); - zaobserwowanie po raz pierwszy w otworze Odra 3 blizej jeszcze nie rozpoznanej mikroflory 0 charakterze przejsciowym na pograniczu poziomow Tsugaepollenites oriens i Heliosaccus dimorphus;. - wyroznienie 4 midzypoziomow jalowych i 1 srodpoziomu jalowego, w ktorych autorka ne znalazla szczqtkow mikroflory. Zaklad Stratygrafii. Tektoniki i Paleogeografii Panstwowego Instytutu Geologicznego Warszawa, ul. Rakowiecka 4 Nadeslano dnia 4 czerwca 1987 r. PISMIENNICTWO ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1977) - Palynological correlation of the Bunter and Muschelkalk in selected profiles from Western Poland. Acta Geol. Pol.. 27, p , or 4. ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1979) - Mikroplankton. Miospory. W: Budowa Geologiczna Polski. 3. Atlas skamienialosci przewodnich i charakterystycznych, 2a. Mezozoik, Trias. p i Wyd. Geol. Warszawa.

9 S treszczen i e 357 ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1983) Palinostratygrafia epikontynentalnych osad()\\ wyzszego triasu II. Polsce. Pro Inst. Cleol ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1984 1)- Palynostratygraphy of the Buntsandstein in sections or Western Poland. Acta Palaeont. Pol p nr 3-4. ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1984b) - Palynological zones of the Polish epicontincntal Triassic. International Geological Congress. Abstracts. 1. p ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1985) - Palynological zones of the Polish epicontinental Triassic. Biu!. Pol. Acad. Sci. Earth Sciences. 33. p nr 3-4. I TepecQ OpnOBCKA-3BOm 1HbCKA I nanhhoctpathrpa<i>h1i TPHACOBblX OTnO>KEHHIII B OKPECTHOCT1IX 6>KErA (t-ob 4ACTb npeacyaetckoiii MOHOKnHHAnH)* Pe3l0Me B CTaTbe npeactab!1ehbl pe3y!1btatbl li13y4ehhr MHKpo<PaYHbl TpHaca B pai10he 6>t<era. rae AO CHX nop Ha TaKHe HCC!1eAOBaHHR He npoboah!1hcb. no n0!1y4ehhbim AaHHblM B 3TOM pai10he 6bl!1H 06Ha Py>t<eHbl pahee BblAe!1eHHble (T. Op!10BCKa-3B0!1HHcKa a, b. 1985) na!1hh0!10rh4eckhe roph- 30HTbi (Ta6. 1). YT04eHo pacnpoctpahehhe roph30hta Heliosaccus dimorphus. 3a!1eraKlll.(ero no BcerlY pa3pe3y BepxHero pakobhhhoro H3BeCTHRKa. a He TO!1bKO B ero BepxHei1 4aCTH. KaK pahee C4HTa!1 abtop. BnepBble B CKBa>t<HHe OApa 3 Ha norpahh4be roph30htob Tsugaepollenites oriens 101 Heliosaccus dimarphus Ha6!1KlAa!1aCb noka He onpeae!1ehhar MHKpO<p!10pa nepexoahoro THna. Me>t<AY na!1hr0!10rh4eckhmh roph30htamh OTMe4eHO nphcytctbhe 4 nyctblx Me>t<ropH30HTOB 101 OAHoro nyctoro BHYTpHropH30HTa. AeTa!1bHOe pacnpeae!1ehhe MHKpO<p!10Pbl B pa3pe3ax noka3aho Ha Ta B PYKonHCHblX MaTepHanax abtopa coxpahh!1hc <potorpa<phh H36paHHbix 3K3eMn!1RpOB MHKP0<P!10Pbl 1013 CKBa>t<HHbl OApa 3. OHH noka3ahbi Ha Ta6!1. I-IV. OAHH K3eMn!1RpOB nph3hah HOBbIM. K CO>t<a!1eHHKl abtop He OCTaBH!1a ero onpeae!1ehhr. KOBI140Ba. CTaTbK> no.o.rotosl1nl1 K ne4ati1 Ha OCHOSaHl111 pykonhchbix MaTepl1anOs nh.o.l1r.siky6obcka 11 XaHHa CeH I Tcresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA I PALYNOSTRATIGRAPHY OF TRIASSIC DEPOSITS IN THE VICINITY OF BRZEG (SE PART OF THE FORE-SUDETIC MONOCLlNE)* Summar\ The papcr presents results of investigations on Triassic microllora from the vicinit of Brzeg whcre this type of research have heen carried out for the first time. Due to these il1\'estigations the formerlyderincd * This paper has been compiled by L..Iakubov.ska and H SenkowiC/ov.a nn lhe basis or original unpublished dala collected by T. Orlowska-Zwolinska.

10 358 Teresa Orlowska-Zwolinska (T. Orlowska-Zwolinska, 1983, 1984a, 1984b. 1985) palynological zones been found there (Tab. I). The range of Heliosaccus dimorphus zone has been expanded over entire Muschelkalk sequence while previously it was supposed by the author to be confined to the upper part of it. In the Odra 3 borehole a new assemblage of transitional microtlora, still not recognized precisely has been encountered at the border of Tugaepolleniles Of'iens and Heliosaccus dimporphus zones. Four barren interzones and one barren intrazone have been defined among palynological units. Detailed arrengement of microflora within particular sections is shown in Figs 2, 3. Among unpublished materials of T. Orlowska -Zwolinska there are also photographs of selected specimens of microflora from the Odra 3 borehole. They are presented in Tabs I - IV. There is a single specimen recognized as a new one hul unfortunately the autor has not diagnosed it. TABLICA I Fig. 1. Cyc/olri/l'{l'.1 sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. g}b. Fig. 2. Cal/ll'l'Ii.lporires se('([rus Leschik Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. (depth) m (depth) m Fig. 3. Lcschikis/1o!'is adullcus (Leschik) Potonic Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. (depth) m Fig. 4. Ol'alipo/lis brevijljrmis Krutzsch Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. 5. Verrucosisporires sp. Otw6r wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. 6. Eu!(uepo//enires oriens Klaus Otw6r wiertn. (borehole) Odra 3. glb. (depth) m (depth) m (depth) m Fig. 7. Perorrilires minor (Miidler) Antonescu et Taugourdeau-Lanz Otw6r wiertn. (borehole) Odra 3. glb. (depth) m Fig. 1-7 pow x

11 Kwart. Geol., nr 2, 1988 r. TABLICA I 2 Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA czsc monokliny przedsudeckiej) Palinostratygrafia utwor6w triasu w okolicach Brzegu (SE

12 TABLICA II Fig. l. TriadisfJora sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 2. TriadisfJora fjlicata Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 3. TriadisfJora erassa Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 4. Angusfisu/eifes klausii Freudenthal Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. 5. Sfriatoabiefites sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 6. ArafrisfJorifeS corrliseminis Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. (depth) 522,9 m (depth) 503,7 m (depth) 522,9 m (depth) 700,0 m (depth) 503,7 m (depth) m Fig. 7. Minutosaecus gracilis (Scheuring) Orlowska-Zwolinska Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. (depth) m Fig. 7 pow x

13 Kwart. Geol., nr 2, 1988 r. TABLICA II 6 Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA - czsc monokliny przedsudeckiej) Palinostratygrafia utworow triasu w okolicach Brzegu (SE

14 TABLICA III Fig. I. Bliculatisporites hllculatus sr. nov. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. (depth) 639,1 m Fig. 2. Kraeuselisporites ullrichi Reinhardt et Schmitz Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. (depth) m Fig. 3. Microc(lchryidites douhingeri Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. (depth) m Fig. 4. Microcachryidites fastidiosu,l' (Jansonius) Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. (depth) m Fig. 5. Microc(lchryidite,l' sittleri Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. fl. Microcachryidites sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. 7. Plldosporiles amicus Scheuring Otwor wiertn. (borehole) Odra 3. glb. Fig. 1-7 pow x (depth) 639, I m (depth) m (depth) m

15 Kwart. Geol., nr 2, 1988 r. TABLICA III Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA - czsc monokliny przedsudeckiej) Palinostratygrafia utworow triasu w okolicach Brzegu (SE

16 TABLICA IV Fig. 1. HeXllsaccites sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 2. Voltziacaesporites heteromorpha Klaus Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 3. Dictyotidium reticulatum Schultz Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 4. Ver."vhachium sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 5. Baltisphaeridium sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. 6. Leiosphaeridia sp. Otwor wiertn. (borehole) Odra 3, glb. Fig. pow. 750 x Fig. 2-6 pow x (depth) 714,8 m (depth) 700,0 m (depth) 639,1 m (depth) 482,8 m (depth) 617,8 m (depth) 485,9 m

17 Kwart. Geol., nr 7, 1988 r.. TABLICA IV, Teresa ORLOWSKA-ZWOLINSKA czsc monokliny przedsudeckiej) Palinostratygrafia utworow triasu w okolicach Brzegu (SE