PROFILE GŁĘBOKICH OTWORÓW WIERTNICZYCH INSTYTUTO GEOLOGICZNEGO ZESZYT 55 LUBLINIEC IG 1. Pod redakcją naukową Aliny SIEWNIAK-MADEJ

Transkrypt

1 PROFILE GŁĘBOKICH OTWORÓW WIERTNICZYCH INSTYTUTO GEOLOGICZNEGO ZESZYT 55 LUBLINIEC IG 1 Pod redakcją naukową Aliny SIEWNIAK-MADEJ WARSZAWA 1982 W Y D A W N I C T W A G E O L O G I C Z N E

2 PROFIL LIT O LOG IC ZNO-STR ATYGRAFIC ZNY Stefan KOTLICKI Alina SIEWNIAK-MADEJ C Z W A R T O R Z Ę D Głębokość w m Opia litologiczny 0,0-0,3 Gleba piaszczysta 0,3-3,0 Piasek średnio- i gruboziarnisty z przewarstwieniami iłu i pojedynczymi otoczakami kwarcu 3,0-12,0 Glina szara, lekko wapnista z otoczakami kwarcu i skał krystalicznych 12,0-18,5 Piasek gruboziarnisty, brunatny, z iłem, nieco wapnisty Stefan KOTLICKI Alina SIEWNIAK-MADEJ T R I A S TRIAS GÓRNY Noryk - Retyk dolny? Waj^_twy li8jwskle_ 18,5-42,0 Próbki okruchowe - iłowiec marglisty, plamisty, pstry 42,0-47,0 4,0 m rdzenia - zlepienlec iłoweowo-węglanowy drobnookruchowy, brunatnowiśniowy o teksturze brekcjowatej, zbudowany z ostrokrawędzistych okruchów brunatnych iłowców wapnistych spojonych masą iłoweowo-żelazistą. Jako domieszka występują także otoczaki wapieni. Na głębokości 46,5-46,7 warstwa drobnoziarnistego piaskowca o spoiwie ilasto-wapnistym, barwy jasnozielonej 47,0-97,0 Próbki okruchowe - iłowiec i zlepieniec iłowcowo-węglanowy, czerwonowiśniowy. Zlepieniec jest miejscami

3 - n grubookruchowy, składający się z okruchów i otoczaków brunatnych iłowców, wapieni, piaskowców oraz kwarcu. Miejscami typowa brekcją lisowska 97,0-102,0 5,0 m rdzenia - iłowiec czerwony i brązowy o przełamie kostkowym. Liczne wyraźne płaszczyzny zlustrować. Skośne, cienkie żyłki gipsu. Naloty giosowe na płaszczyznach spękań. W spągu obtoczone okruchy wapieni oraz skał zmetaraorfizowanych /gnejs/ Karnik /kajper górny/ 102,0-120,0 Próbki okruchowe - iłowiec pstry z domieszką okruchów wapieni, skał krystalicznych i zmetamorfizowanych 120,0-126,0 1,0 m rdzenia - margiel mułowcowy ze sferolitami gipsu, ceglastoczerwony z zielonymi plamami 126,0-135,0 1,0 m rdzenia - margiel iłowcowo-mułowcowy ceglastoczerwony, zwięzły, bez widocznego warstwowania. Sporadycznie spotyka się psamitowe ziarna kwarcu 135,0-140,0 1,0 m rdzenia - iłowiec limonityczny miejscami marglisty, ceglastoczerwony z drobnymi skupieniami i l i cznymi żyłkami gipsu 140,0-145,0 5,0 m rdzenia - iłowiec brunatny, miejscami zielonoplamisty, zwięzły bez widocznego warstwowania z dużą ilością gipsu w postaci sferolitów, drobnych wtrąceń i skośnych żył 145,2-153,0 5,3 m rdzenia - iłowiec marglisty, przechodzący miejscami w mułowiec zwięzły z gipsem w postaci sferolitów i skośnych żyłek. W spągu słabo zaznaczające się warstwowanie poziome 153,0-164,4 10,0 m rdzenia - iłowiec ze sferolitami gipsu, z przewarstwieniami mułowca z wtrąceniami i sferolitami gipsu. Barwa brunatna, czerwona i zielona. W spągu drobnookruchowy zlepieniec iłowcowo-mułowcowy szary, plamisty Warstwy z_piotrowiny_ ^giaakowiec^trzcinow^/ 164,4-167,6 2,6 m rdzenia - zlepieniec iłowcowo-węglanowy, brekcjopodobny o teksturze mozaikowej, brunatny, beżowy i oliwkowoszary zwięzły, z przewarstwieniami mułowca, częściowo laminowanego drobnoziarnistym piaskowcem. Nieliczne ślady gipsu w postaci nalotów na płaszczyznach spękań 167,6-170,6 3,0 m rdzenia - iłowiec, mułowiec i piaskowiec, wzajemnie przewarstwiające się, niekiedy laminacja podkreślona barwą szarą, szarooliwkową i brunatną. W mułowcach i piaskowcach spotyka się pojedyncze drobne okruchy i otoczaki zwietrzałych skał węglanowych 170,6-181,8 11,0 m rdzenia - mułowiec, iłowiec, piaskowiec, zlepieniec węglanowo-iłowcowy oraz dolomit mułowcowy wzajemnie przewarstwiające się, często wzajemnie la-

4 O minowane. Waratwowanie poziome, często nierówne ze śladaoi zaburzeń. Barwa azara, szarooliwkowa i brunatnowiśniowa. Na pionowych płaszczyznach apękań drobne naloty gipsu, 181,8-195,7 11,0 m rdzenia - mułowiec, piaskowiec szarogłazowy oraz iłowiec wzajemnie przewarstwiające się. Grubość ławic dochodzi do cm. W spągowej części zlepieniec piaskowcowy. Barwa szarobeżowo-oliwkowa 195,7-201,7 6,0 ra rdzenia - piaskowiec szarogłazowy średnio- i gruboziarnisty o spoiwie żelazistym, średnio- i grubowarstwowany z rzadkimi przewarstwieniami piaskowca drobnoziarnistego i mułowca. Liczne szczątki roślinne, wkładki gleby stigmariowej, w spągu iłowiec ciemnoszary z laminami węglistymi 201,7-202,2 0,5 m rdzenia - wapień skrytokrystaliczny grubowarstwowany, spękany, na szczelinach naloty gipsu 202,2-206,7 4,5 m rdzenia - piaskowiec szarogłazowy średnio- i drobnoziarnisty o spoiwie ilasto-węglanowyra, miejscami zawierający glaukonit oraz chloryt. Barwa szarozielona i zielona. -Cienkie Drzewarstwienia i laminację mułowca ,6 1,0 m rdzenia - mułowiec i iłowiec zielonoszary, laminowany piaskowcem szarym. W spągu zlepieniec iłowcowy o teksturze gruzłowej, ciemnoszary" 207,6-208,2 0,5 m rdzenia - iłowiec ciemnoszary z rzadkimi laminami gipsu ,3 13,0 m rdzenia - dolomit pelityczny i mułowcowy, miejscami zlepieńcowy, a także brekcjopodobny, cienko- i średniowarstwowany, z licznymi różnej grubości przewarstwieniami gipsu, iłowca marglistego laminowanego gipsem ,0 9,0 m rdzenia - dolomit pelityczny, miejscami marglisty oraz iłowcowy silnie przepojony gipsem i anhydrytem z licznymi przewarstwieniami gipsu i anhydrytu. Liczne skośne żyły gipsu krystalicznego lub włóknistego 233,0-234,0 0,6 m rdzenia - anhydryt i gips z przemazami i wtrąceniami iłowca 234,0-237,0 3,0 m rdzenia - dolomit pelityczny, iłowcowy, przepojony gipsem, z laminami i cienkimi przewarstwieniami gipsu i anhydrytu oraz zlepieńca ilasto-węglanowego. W spągu zlepieniec ilasto-gipsowo-dolomityczny o wyraźnie frakcjonalnym ułożeniu materiału okruchowego, składającego się z dolomitów, gipsu i anhydrytu. Całość przepojona gipsem 237,0-237,8 0,8 m rdzenia - anhydryt i gips z cienkimi przemazami iłowca szarego ,0 9,2 m rdzenia - dolomit pelityczny przepojony gipsem, iłowiec marglisto-dolomityczny, gips i anhydryt, wzajemnie przewarstwiające się. Warstwowanie zazwyczaj cienkie, częste laminację. Liczne nieregularne cienkie żyłki gipsu

5 2 4 t t, l, 4 3,0 m r d z e n i a - d o l o r r. i t p e l i t y c z n y l a m i n o w a n y marglem d o l o m i t y c z n y m mułowcowym, gipsem, mułowcem i piaskowcem d r o b n o z i a r n i s t y m, g l a u k o n i t o w y m. C i e n k i e p r z e w a r s t w i e n i a a n h y d r y t u i g i p s u. L i c z n e zęby i łuski r y b 251,4-2^2,4 1,0 m r d z e n i a - iłowiec c i e m n o s z a r y, l a m i n o w a n y g i p sem i a n h y d r y t e m. W spągu z l e p i e n i e c i l a s t o - d o l o m i - t y c z n y, przechodzący płynnie w d o l o m i t k r y s t a l i c z n y, a następnie p e l i t y c z n y, i l a s t y ^ 2i^^_^_2E2iS_/Ś2i2Sii_2-^ ho ia k e f e r a t e i n i / 252,4-252,6 0,2 m. r d z e n i a - iłowiec c i e m n o s z a r y, laminowany dol o m i t e m p e l i t y c z n y m 252,6-2'.4,4 1,6 m r d z e n i a - d o l o m i t d r o b n o k r y s t a l i c z n y, m i e j s c a mi p e l i t y c z n y, gruboławicowy, spękany, częściowo j a m i s t y, kremowy. Na spękaniach w d r o b n y c h kawernach w y k r y s t a l i z o w a n y g i p s. N i e l i c z n e o d c i s k i małżów z r o d z a j u M y o p h o r i a B r o n n. 254,4-259,4 6,0 m r d z e n i a - d o l o m i t d r o b n o - i a k r y t o k r y s t a l i c z n y, c i e n k o - i średniouławicony, miejscami z b r e k c j o w a n y, wtórnie s p o j o n y gipsem, z cienkimi przewarstwieniami iłowca c i e m n o s z a r e g o przepojonego gipsem. Liczne zęby i łuski r y b. W spągu iłowiec szary, laminowany dolom i t e m piaszczystym i piaskowcem 259,4-262,5 2,3 m rdzenia - piaskowiec kwarcowy o spoiwie ilastym i ilasto-węglanowym, drobnoziarnisty, z przewarstwien i a m i iłowca laminowanego dolomitem i gipsem oraz zlepieńca dolomitycznego. W spągu zlepieniec drobnookruchowy przechodzący ku górze w piaskowiec TRIAS ŚRODKOWY Ladyn ,6 1,7 m rdzenia - piaskowiec szarogłazowy drobnoziarnisty, mułowcowy. W stropie brunatny, zwietrzały, w spągu szary warstwowany poziomo, równo. Liczne zęby i łuski ryb ,6 2,0ra rdzenia - mułowiec o pokroju łupkowym, l a m i n o w a ny piaskowcem i iłowcem, rzadziej d o l o m i t e m p i a s z c z y s tym. Liczne zęby i łuski ryb 267,6-274,7 6,0 m r d z e n i a - iłowiec c i e m n o s z a r y o p c k r o j u łupkowym, l a m i n o w a n y mułowcem, piaskowcem o r a z d o l o m i t e m z p r z e w a r s t w i e n i a m i /do 0,3 m/ d o l o m i t u d r o b n o k r y s t a l i c z n e g o, p o p r z e c i n a n e g o żyłkami k a l c y t u. Szczątki f l o r y, zęby i łuski r y b, kości gadów. Drobne i n k r u s t a c j e i n a l o t y p i r y t u. V.' spągu p i a s k o w i e c laminowany mułowcem

6 Występują na głębokości 279,7-290,8 m, wykształcone jako wapienie krystaliczne, często organodetrytyczne, miejscami zlepieńcowe i margle laminowane mułowcem i piaskowcem. Bogata fauna, głównie ramienionogi /Coenothyria vulgaris Schloth./, zęby i łuski ryb, konodonty. S t w i e r d z o n o także zespół sporowo-pyłkowy z kilkoma nowymi gatunkami m i o s p o r o r a z licznym mikroplanktonem /D. Laszko/. Występują na głębokości 274,7-279,7 m. Wykształcone są jako łupki iłowcowo-dolomityczne i dolomity, miejscami zapiaszczone, z cienkimi przewarstwieniami piaskowców dolomitycznych oraz wapieni. Fauna reprezentowana przez łuski i zęby ryb, konodonty, fragmenty ceratytów z gat u n k u Ceratites 3 p i n o s u s Philip., liczne fragmenty kości /bone beds/. Występują na głębokości 262,5-274,7 m. Wykształcone jako iłowce i mułowce z przewarstwieniami piaskowców i dolomitów leżą w ciągłości sedymentacyjnej na warstwach boruszowickich i stanowią ten sam t y p f a cji ze stopniowym wzrostem ilości grubszego materiału detrytycznego. Fauna reprezentowana jest przez konodonty, zęby i łuski ryb, występuje również detrytus kostny i roślinny. Stwierdzono występowanie zespołu sporowo-pyłkowego charakterystycznego dla tzw. "dolnego k a j p r u ". Następuje stopniowy zanik mikroplanktonu. Na głębokości 267,6-266,6m stwierdzono występowanie konodonta Gondolella haslachensis T a t g e /H. K o z u r - inf. ustna/. W stropowej części profilu widoczne ślady procesów w i e trzeniowych wyrsżające się w brunatnym z a b a r w i e n i u i rozsypliwości piaskowca. Wskazuje to na panowanie warunków lądowych, choćby p r z e z krótki okres. TRIAS GÓRNY Osady triasu górnego występują w p r o f i l u L u b l i n i e c IG 1 na głębokości 18,5-262,5 m i mają miąższość 244,0 m. Leżą one n i e z g o d n i e na t r i a s i e środkowym, a luka s t r a t y g r a f i c z n a o b e j m u j e n a j p r a w d o p o d o b n i e j najwyższy ladyn. S t r a t y g r a f i c z n i e reprezentują one piętro k a r n i k / t z w. k a j p e r górny/ o r a z n o r y k / d o l n y r e t y k /.

7 K o r n i k / k a j p e r górny/ Warstwy_ / d o l o m i t z!>iyophoria k e f e r s t e i n i / Występują na głębokości 252,4-262,5 m i są wykształcone w poataci c h a r a k t e r y s t y c z n e g o kompleksu dolomitów z M y o p h o r i a k e f e r s t e i n i Munst e r z p r z e w a r s t w i e n i a m i iłowca i zlepieńca. W omawianym p r o f i l u komp l e k s t e n r o z p o c z y n a się zlepieńcem i piaskowcem kwarcowym. W całym k o m p l e k s i e występuje w n i e w i e l k i e j ilości g i p s, n a j p r a w d o p o d o b n i e j wtórnego p o c h o d z e n i a. W s t r o p o w e j części s t w i e r d z o n o zmianę mikroflor y /D. L a s z k o /. ^S tw2»5-f2i S y._^2l2s-. S i _SlE 2^S^ Występują na głębokości 207,6-252,5 m, wykształcone jako kompleks oaadów dolomitowo-ewaporatowyeh z gipsem i anhydrytem. W spągu z j e p i e - n i e c podstawowy o r a z występowanie drobnodetrytycznego materiału psamitowego i aleurytowego wskazujące na początek nowego cyklu sedymentac y j n e g o. Stwierdzono nieliczne zęby ryb i wyraźną zmianę m i k r o f a u n y. M i k r o f l o r a pozwala na wydzielenie zony TU /D. Laszko/. Występują na głębokości 164,4-207,6 m, wykształcone j a k o p i a s k o w c e, mułowce i iłowce w dolnej części z detrytusem roślinnym i glebą stigmariową, a także przewarstwieniami wapieni. W wapieniach stwierdzono małżoraczki: Darwinula sp. i Chrystellocythre sp. /O. Styk 1968/. W d o l n e j części stwierdzono także zespół sporowo-pyłkowy /D. Laszko/ o r a z megaspory, m. in. Narkisporites harrisi Kozur /T. M a r c i n k i e w i c z - i n f. u s t n a /. -S2SiH-S_ŁH li- S-Z_SŚ 2S-225i2_5iE22^a. Wyatępują na głębokości 1 0 2, , 4 m i są wykształcone j a k o iłowce, iłowce m a r g l i s t e czerwone i b r u n a t n e, n i e k i e d y p l a r i s t e ze s f e r o l i t a m i g i p s o w y m i, z domieszką psamitowego materiału d e t r y t y c z n e - go na ogół bez wyraźnego w a r s t w o w a n i a. J e d y n i e w spągu w i d o c z n e n i e z b y t wyraźne w a r s t w o w a n i e. P r z e d a t a w i o n y p r o f i l j e s t p r o f i l e m l i t o - s t r a t o t y p o w y m d l a północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej i o b s z a r u o p o l s k i e g o. N i e s t w i e r d z o n o żadnych szczątków roślinnych a n i zwierzęcych.

8 '. - : ; r e t v k d o l n y V.arstwv l i s o w s k i e ' ' : s : f : -; -:, r>*;ckości 13,5-102,0 m i są wykształcone w p o s t a c i iłc-acć* - s r t l i s t y c r. i zlepieńców b r e k c j o p o d o b n y c h iłowcowo-węglanowyc:., ir:zr.;- g r u t o k l a s t y c z n y c h, m i e j s c a m i t y p o w e j b r e k c j i l i s o w s k i e j. Zz względu na p r z e w i e r c e n i e dużej części p r o f i l u t e j s e r i i bezrćzer.ic*: r r z e d s t a w i o n a c h a r a k t e r y s t y k a wykształcenia j e s t mało s z c z e - gćicws. A spągu s t w i e r d z o n o o t o c z a k i w a p i e n i i gnejsów, co wskazywać r.cże r.a obecność grubookruchowego zlepieńca podstawowego i przei*wę e r o zyjną p r z e d osadzeniem się t e j s e r i i. Na głębokości 97,0-97,50 m s t w i e r dzone występowanie Characeae - form długowiecznych /C. S t y k 1960/. Genowefa Nina KOTLICKA C Z W A R T O R Z Ę D Miążazość utworów czwartorzędowych w otworze Lubliniec IG 1 osiąga 18,5 m. P r o f i l tych utworów rozpoczyna 6,5-metrowa warstwa g r u b o z i a r n i s t e g o piaaku z domieszką frskeji ilastej o zabarwieniu brązowordzawym. P i a s e k ten leży bezpośrednio na iłowcowych osadach t r i a s u górnego / r e t y k u /. Jest to przypuszczalnie osad wodnolodowcowy, akumulowany w f a z i e anaglacjalnej stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopol3kiego. Wyżej leży 9-metrowa warstwa szarej lub s z a r o b r u n a t n e j g l i n y mor e n o w e j, nieco piaszczystej, lekko wapnistej, zawierającej m i e j s c a m i o k r u c h y kwarcu i zwietrzałych skał krystalicznych. R e p r e z e n t u j e ona osad a k u m u l a c j i lodowcowej stadiału maksymalnego z l o d o w a c e n i a środkow o p o l s k i e g o /Gz S^/. Najwyższa część p r o f i l u czwartorzędu t o 3-metrowa w a r s t w a p i a s k u o różnej g r a n u l a c j i, przeważnie j e d n a k średnioziarnistego, z r z a d k i m i większymi z i a r n a m i - kwarcu i c i e n k i m i wkładkami a z a r e g o iłu. Geneza t e g o osadu j e s t dość t r u d n a do u s t a l e n i a. Według G. N. K n t l i c k i e j / / j e a t t o osad wodnolodowcowy, akumulowany na p o w i e r z c h n i g l i n y morenowej p r z e z wody r o z t o p o w e w c z a s i e r e g r e s j i lodowca z l o d o w a c e n i a środkowopolskiego, n a t o m i a s t w 1976 r. S. K o t l i c k i i M. Włodek p r z y j mują, że j e 8 t t o osad powstały na schyłku p l e j s t o c e n u i początkach h o l o c e n u w w y n i k u w i e t r z e n i a i akumulowany prze/, okresowo przepływające wody r o z t o p o w e i opadowe, czase-n p r z e z wody cieków o k r e s o w y c h.

9 Donata LASZKO WYNIKI STRATYGRAFICZNO-PALINOLOGICZNYCH BADAŃ OSADÓW TRIASU W otworze Lubliniec IG 1 przeprowadzono badania aporowo-pyłkowe osadów triasu z głębokości 506,5-45,0 m. Łącznie przebadano 59 próbek, z czego tylko 11 nie zawierało żadnych szczątków ani śladów mikroflory. Otrzymane wyniki zestawiono w tabeli 1,na której przedstawiono ilościowe występowanie sporomorf w układzie stratygraficznym. Zmiany w ilościowym występowaniu oraz różnice w zasięgach pionowych poszczególnych gatunków miospor pozwoliły wydzielić 7 zespołów mikroflory o znaczeniu stratygraficznym. 1. Zespół sporowo-pyłkowy, stwierdzony w osadach na głębokości 506,5-490,2 m, cechuje wysoka frekwencja ziam pyłku zaliczonych do rodzaju Yoltziaceaesporites Klaus oraz rodzaju Triadispora Klaus. Obydwa wymienione rodzaje notowane są powszechnie w osadach retu. Obecność w omawianym zespole licznych miospor o korpusie prążkowanym oraz występowanie takich gatunków jak: Brachysaccus ovalis Mfidler oraz Alisporites microreticulatus Reinhardt przemawiają za zaliczeniem osadów z wyżej wymienionego-przedziału do retu dolnego. Próbki z przedziału 485,8-438,8 m zawierały jedynie pojedyncze okazy gatunków: Voltziaceaesporites heteromorpha Klaus, Angustisulcites sp., Triadispora crassa Klaus, Microcachryidites doubingeri Klaus, M. fastidiosus /Jana./ Klaus i Palcisporitee sp., które wskazują ogólnie na ret. 2. Inny zespół zawierają próbki pochodzące z głębokości 4 1 4, ,1 m, tzn. z oaadów dolnego wapienia muszlowego wydzielonego przez S. Kotlickiego na podstawie cech litologicznych. Zespół ten charakteryzuje wysoka frekwencja gatunków: Triadispora staplini Klaus, Angustisulcites klausii Preudenthal oraz rodzaju Microcachryidites /Cookson/ Couper. Dodatkowym wskaźnikiem stratygraficznym jest liczne pojawienie się mikroplanktonu zaliczonego do Micrhystridium 8p.,Baltisphaeridium sp.,

10 - 4t> - Veryhachium ep., Leiosphaeridia ap. i Crassosphaera ap. Tak wykształcony zespół mikroflory, a szczególnie pojawienie 8ię mikroplanktonu, daje podstawę do zaliczenia tych osadów do dolnych ogniw wapienia muszlowego. 3. Następny zespół stwierdzono w próbce z głębokości 299,4-303,8 m, w osadach wstępnie zaliczonych przez S. Kotlickiego już do górnego wapienia muaziowego. W preparatach nie stwierdzono mikroorganizmów z grupy Acritarcha Evilt, lecz tylko miospory reprezentujące roślinność lądową. Brak mikroplanktonu świadczy o zmianie warunków ekologicznych wskutek izolacji zbiornika. Z miospor w zespole występuje licznie Triadispora plicata Klaus, Microcachryidites doubingeri Klaus,Microcachryidites fastidiosus /Jans./ Klaus. Stwierdzono pojedyncze okazy ważnych stratygraficznie gatunków: Tsugaepollenites oriens Klaus, Perotrilites minor /Mfldler/ Antonescu et Taugaurdeau-Lantz oraz Angustisulcites grandis /Preudenthal/ Visscher, które dają podstawę do datowania zawierających je osadów jako środkowy wapień muszlowy. 4. Próbki pobrane z głębokości 290,8-277,7 m zawierały zespół charakterystyczny Już dla górnego wapienia muszlowego. Cechą charakterystyczną tego zespołu jest wysoki procent ziarn pyłku z rodzaju Minutosaccus Mfldler, a zwłaszcza gatunków M. schizeatus Ma" dl er i M. potoniei MBdler. Pojawiają się tu po raz pierwszy gatunki, które zaczynają dominować w wyżej leżących osadach kajpru dolnego. Należą do nich miospory rodzajów: Aratrisporites /Lesch./ Playford et Dettmann, Todisporites Couper oraz gatunki Anapiculatisporites telephorus /Pautsch/ Klaus, Leschikisporis aduncus /Leschik/ Potonie. Charakterystyczną cechą omawianego zespołu mikroflory jest obficie występujący mikroplankton, który dodatkowo przemawia za zaliczeniem tych osadów do górnego wapienia muszlowego. 5. Na głębokości 274,7-264,6 m zaobserwowano występowanie kolejnego zespołu mikroflory. W dolnej części tego przedziału /w próbce 274, ,7 m/ obraz mikroflory jest jeszcze podobny do zespołu wyżej opisanego. Regularne pojawienie się gatunku Heliosaccus dimorphus MSdler i zwiększający się udział rodzaju Aratrisporites, oraz zanik mikroplanktonu przemawia za zaliczeniem tej próbki już do kajpru dolnego. Zespół sporowo-pyłkowy znaleziono w próbkach skał pochodzących z odcinka 272,6-264,6 m charakteryzuje wysoka frekwencja gatunków: Succinctisporites grandior M&dler, Brachysaccus neomundanus /Leschik/ MSdler, Alisporites toralis /Leschik/ Ciarkę. W górnych partiach tego przedziału wzrasta udział spor z rodzaju Aratrisporites, natomiast całkowicie zanika mikroplankton. Po raz pierwszy pojawia się gatunek Minutosaccus gracilis /Scheuring/ Orł.-Zwol. oraz rodzsj Ovalipollis Krutzsoh. Wszystkie te fakty przemawiają za zaliczaniem osadów z tego odcinka profilu do kajpru dolnego.

11 TRIAS DOLNY TRIAS ŚRODKOWY TRIAS GÓRNY 1 15 O It c P r» 1 1» c s s.. _ 0 J. -- U C * U -i O er O O. -- C < jc co ui y ^ a < 3 I -0 -O C» ON 0> LW ^ CO -J -O C% 0>ffłC\ 01 « O CO -J vj NJ sj ^ a c- c- O cn co i> M O O) 01 II > 0 0 i 1 _ Karnik /Kajper gdrny/ m X < 3-208,,3-210, 4-211, ,3-215; 3-223,.9-226,,7-227, 5-228, 7-233, 0-235, 0-236, 0-238, 4-240, 6-244,!45, It N X i 2 i O O 1 *< O O O O so O M * O \ > V "I* V I* V * J >J w w - 0 Lltostratygrafla wg S. Kotlicklego, 1971 Głębokość w n : "1 1 " Voltzlaceaesporltes heteronorpha Klaus Triadispora crassa Klaus Triadispora plicata Klaus Triadispora sp. Alisporltes grauvogell Klaus SŁrlatoablelcltes aytugli Visscher Tubantiapollenltes balmei Vlsscher Taeniaepollenltos sp. div. Angustlsulcites klausli Freudenthal Angustlsulcltes gorpii Vlsscher Colpectopollis elllpsoides '/lsscher Brachysaccus neomundanus /Lesch./ M&dler Brachysaccus ovalls MSdler Alisporltes mlcroretlculatus Reinhardt Aratrisporites c. A. quadrliuga Vlsscher Falcisporites sp. -- i Microcachryidites doubingerl Klaus Perotrilites minor /Midi./ Ant. et Taug.Lantz Microreticulatisporites opacus /Lesch./Klaus Tsuagaepolle nites oriens.klaus Microcachryidites sittleri Klaus Microcachryidites a3tldiosus /Jans./ Klaus Minutosaccus gracllls /Scheur./ Ort.. L. 1 Minutosaccus potoniel MSdler Minutosaccus schizeatus Madlcr Lunatlsporitaa puntil Vlsscher Triadispora staplinl Klaus!! Aplculatlsporites sp. Todisporltes sp. 0

12 I -- Loschlklsporis aduncus /Lesch. /Potonie Anuusti3ulcltes grandls /Freud./ Vlsscher SulcaLlaporitej krcuseii Madler Umbrosaccus keuperlanus Madler Oacrycarpices europaeus Madler Taonlaepollunlto» noviaulensls Lascli. Aratrisporites córy 1iseminia Klaus Aratrisporites paraspinosuo Klaus Heliosaccu3 dimorphus Madler Anaplculatisporltes telophorus /Pautsch/ Klau3 Parllllnitea vajius Scheurlng PrAeclrcullna granlfer /Lesch./ Klaus JSucommllditea microgranulatus Scheurlng Nevesisporit.es lubrlcus Orł.-Zwol. Echlnltosporltes illacoldes Schulz et Krutach. Ovalipollls ovalls Krutsch. Conbaculatlsporltes longdonensia Ciarkę Triadispora keuper lana Orł.-Zwol. Triadispora undulata Orł.-Zwol. Dupllclsporitas granulatus Lescli. Aplanopsl3 sp.? Carnlsporites sp. Todlsporites clnctus /Mai./ Orł.-Zwol. Aułisporites astigmosus /Lesch./ Klaus Torolsporites sp. Camarozonosporltes rudis /Lesch./ Klaus Glbaosporites latlverrucosus /Lesch./ Leschik Glbeosporites hirsutus /Lesch./ Leschik Camerosporltes secatus Leschik Calamospora ap. Alisporltes toralis /Lesch./ Ciarkę Corrugatisporit03 scanicus Nllsson Corollna meyerlana /Klaus/ Ven. et Goczan Zcbrasporites flmbriatus Klaus Monosułcites perforatus Madler Kreuselisporites sp. Caytonipollenltea ap. Succlnctisporltes grandior Madler Veryhachiura hyalodermura /Cock./ Schaarsch. Micrhystrldium sp. Baltisphaerldium sp. Tasmanites sp. Leloaphaeridia ap. Olctyotidium reticulatum Schulz Craaaosphaera sp. u o T5 = I s e r i i gipsowej dolnej piaskowca krąclnowegd Zespół mikroflory

13 Wyraźną zmianę mikroflory obserwuje się od głębokości 253,4 m, gdzie zaczynają dominować ziarna pyłku rodzaju Ovalipollis. Taki 8tan rzeczy obserwuje się do głębokości 207,3 m. Według wydzieleń litostratygraficznych omawiany odcinek profilu obejmuje strop kajpru dolnego /prawdopodobnie poziom dolomitu granicznego/ i serię gipsową dolną należącą do kajpru górnego. Badania palinologiczne wykazały występowanie na tyra odcinku dwóch podzespołów mikroflorystycznych: a. Na głębokości 253,4-251,4 m, oprócz licznych ziarn pyłkowych rodzaju Ovalipollis obficie występuje gatunek Eucommiidites microgranulatus Scheuring. Ważnym stratygraficznie gatunkiem ze względu na krótki zasięg pionowy jest Echinitosporites iliacoides Schulz et Krutzach. Dotychczasowe badania palinologiczne prowadzone na obrzeżeniu GZW wykazały, iż tak wykształcony zespół mikroflory występuje w samym spągu serii gipsowej dolnej, a częściej w stropie krajpru dolnego obejmującego poziom dolomitu granicznego. Opisany wyżej podzespół mikroflory ma wyraźne cechy mikroflory górnego kajpru i na tej podstawie granica palinologiczna między kajprem dolnym a kajprem górnym przebiega poniżej dolomitu granicznego. Preparaty pochodzące z głębokości 245,4-242,6 m zawierały jedynie pojedyncze okazy mikroflory kajpru górnego. b. Na głębokości 240,0-207,3 m wydzielono zonę TU /D. Laszko 1978/, która jest charakterystyczna tylko dla utworów górnej części serii gipsowej dolnej. Najbardziej charakterystyczną cechą tej zony jest obfite występowanie gatunku Triadispora undulata Orł.-Zwol., który pojawia się w miejsce Eucommiidites microgranulatus. Ważnymi stratygraficznie gatunkami są również dość często występujące ziarna pyłkowe gatunku Triadispora keuperiana Orł.-Zwol. oraz spory gatunki Conbaculatisporites longdodensis Ciarkę. Nie stwierdzono dotychczas w utworach tej zony gatunku Echinitosporites iliacoides. 7. Ostatni zespół mikroflory, typowy dla piaskowca trzcinowego, występuje w utworach na głębokości 207,3-198,7 m. Zespół ten charakteryzuje duże zróżnicowanie w składzie ilościowym mikroflory pomiędz; spektrami poszczególnych próbek. Próbki z większych głębokości cechu, dość zredukowany udział procentowy gatunku Aułisporites astigmosus /Lesch./ Klaus, tak charakterystycznego dla piaskowca trzcinowego, a zwiększona frekwencja spor Toroisporis sp. lub ziam pyłkowych gatun ków Brachysaccus neomundanus /Lesch./ Madler, Ovalipollis ovalis Krutzsch. W osadach występujących nieco wyżej w profilu/200,7-198,7 m/ obserwuje się dominujący udział Aułisporites astigmosus lub Leschikisporis aduncua /Lesch./ Potonie. Na uwagę zasługują pojedyncze oka2

14 Camarozonosporites rudia /Lesch./ Klaus, Gibeosporites lativerrucosus /Lesch./ Leschik, Gibeosporites hirsutus /Lesch./ Leschik oraz Caraarosporites seoatus Leschik. Porównanie całego wyżej opisanego spektrum z analogicznym z osadów "Schilfsandstein" w Szwajcarii i NRD pozwala uznać utwory z głębokości 207,3-198,7 m za równowiekowe powstaniu piaskowca trzcinowego. Próbki pobrane z głębokości 184,2-183,2 m oraz 46,0-45,0 m okazały się negatywne.

15 L I T E R A T U R A ALEXANDROWICZ S., Stratygrafia triasu okolic Byczyny. Kwart. Geol. t. 10, nr 2. ASSMANN P., Die Stratigraphie der Oberschlesischen Trias. Teil 2. Der Muschelkalk. Berlin. BANAŚ M., PAULO A., PIEKARSKI K., mineralizacji miedziowej i molibdenowej w rejonie Mrzygłodu. Rudy i Metale Nieżel. nr 1. BANAŚ M., PIEKARSKI K., Mineralizacja polimetaliczna w utworach staropaleozoicznych w obszarze Myszków - Mrzygłód. Pr. Inst. Geol. t. 83. BOLME B. E., Plant microfossils from the Lover Triassic of Western Australia. Paleontology 6. BUKOWY S., Uwagi o budowie geologicznej paleozoiku wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Materiały do geologii obszaru śląsko-krakowskiego. Biul. Inst. Geol BUKOWY S., Zarys budowy strukturalnej podłoża monokliny śląsko- -krakowskiej. In: Budowa Geologiczna Polski, t. IV, cz. 1, Warazawa. BUKOWY S., Zagadnienie budowy geologicznej paleozoiku północnego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębie Węglowego. Pr. Nauk. UŚL, Geologia t.1 BUKOWY S., CEBULAK S., Nowe dane o magmatyzmie antyklinorium śląsko-krakowskiego. Materiały do geologii obazaru śląsko-krakowskiego. Biul. Inst. Geol BUKOWY S., ŚLÓSARZ J., Wyniki wiercenia Bębło. Biul. Inst. Geol Warszawa. BUKOWY S., ŚLÓSARZ J., Profil paleozoiku i mezozoiku w Smoleniu koło Pilicy. Biul. Inst. Geol Warszawa. CLARKE R.P.A., Keuper miospores from Worcestershire, England. Palaeontology 8, 2. DERDZIŃSKA X., Ujęcie wód podziemnych z utworów triaau /wapienia muszlowego/ dla miasta Lublińca. Arch. Inst. Geol. Sosnowiec. EKIERT P., Budowa geologiczna podpermskiego podłoża północno- -wschodniego obrzeżenia Górnośląakiego Zagłębia Węglowego. Pr. Inat. Geol. t. 66. GRODZICKA-S ZYMANKO W., ORŁOWSKA-ZWOLIŃSKA T., Stratygrafia górnego triasu NE części obrzeżenia GZW. Kwart. Geol. t. 1b, z. 1. GRUSZCZYK H., Uwagi w sprawie wykształcenia morskich osadów triaau śląsko-krakowskiego. Biul. Inst. Geol. 107.

16 HEPLIK W., PARACHONIAK W., PIEKARSKI K., RATAJCZAK T., RYSZKA J., Petrografia utworów staropaleozoicznych z okolic Myazkowa /Górny Śląsk/. Geologia, t. 1, z. 4. KLAUS W., Sporen der Kamischen Stufe der Ostalpinen Triaa. Geol. Jb. Bd 5. KOTLICKI S., 1966-Uwagi w sprawie stratygrafii i sedymentacji utworów triasu na obszarze Siewierz-Zawiercie. Arch, Inst.Geol. Sosnowiec. KOTLICKI S., Opracowanie górnego triasu na obszarze Lubliniec - Woźniki. Arch. Inat. Geol. Sosnowiec. KOTLICKI S., Utwory wapienia muszlowego na obszarze między Opolem a Boronowem. Prz. Geol. 6. KOTLICKI S., 197la - Utwory wapienia muszlowego na Górnym Śląsku. Przew. XLIII Zjazdu Pol. Tow. Geol. Warszawa. KOTLICKI S., I971b - Stratygrafia i wykształcenie triasu na obszarze Opole - Lubliniec. Maszynopis. Arch. Inst. Geol. Sosnowiec. KOTLICKI S., RADEK R., Profil dolnego wapienia muszlowego w okolicy Strzelec Opolskich. Biul. Inst. Geol LASZKO D., Wyniki badań palinologicznych osadów triasu w północnej części obrzeżenia GZW. Pr. Nauk. UŚ1. 192, Geologia t. 2 LASZKO D., Występowanie zony z Triadispora undulata Orłowska- -Zwolińska /1971/ w osadach kajpru w wybranych otworach wiertniczych obrzeżenia GZW i jej znaczenie stratygraficzne /w druku/. LESCHIK G., Die Keuperflora von Neuwelt bei Basel. Palaeont. Abh. Bd 72. Schweiz ŁYDKA K., O petrografii i sedymentacji pstrego piaskowca regionu śląsko-krakowskiego. Biul. Inst. Geol ŁYDKA K., Litostratygrafia dolnego paleozoiku rejonu Mrzygłodu i Kotowic. Kwart. Geol. t. 15, z. 3. ŁYDKA K., Młodszy prekambr i sylur rejonu Myszkowa. Kwart. Geol. t. 17, z. 4. MADLER K., Die geologische Yerbreitung von Sporen und Pollen in der Deutschen Trias. Beih. Geol. Jb. 65, Hannover. ORŁOWSKA-ZWOLINSKA T., Miospory triasu. In: Atlas skamieniałość przewodnich i charakterystycznych Polski. Budowa Geologiczna Polski. Tom I I I, cz. 2 - mezozoik, z. 1 - trias. Warszawa. PIEKARSKI K., 1971a - Przejawy mineralizacji w utworach syluru wiercenia Lubliniec. Rudy i Metsle Nieżel. nr 4. PIEKARSKI K., 1971b - Perspektywy występowania złóż miedziowo-molibdenowych w utworach staropaleozoicznych północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Kwart. Geol. t. 15, z. 3«PIEKARSKI K., Rudonośność' utworów staropaleozoicznych północno- -wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Prz. Geol. 12. PIEKARSKI K., TRUSZEL M., WOLANOWSKA J., Charakteryatyka litolc giczno-petrograficzna utworów syluru z obszaru Myszków - Mrzygłód. Prz. Geol. 2. RYKA W., Opracowanie materiałów z wiercenia Mrzygłód P-1. Arch. Inst. Geol. Warszawa. RYKA W., Opracowanie skał metamorficznych, diabazów i lamprofirów z wierceń P-8, TN-269 i TN-290. Arch. Inst. Geol. Warazawa.

17 RYKA W., Przejawy metamorfizmu regionalnego w północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Kwart. Geol. t. 15, z. 3. RYKA W., Metamorficzne skały kaledońskiego podłoża w Zawiercia. Kwart. Geol. t. 17, z. 4. okolicy RYSZKA J., Sprawozdanie do tematu: Mineralizacja kruszcowa utworów paleozoicznych w okolicy na N od Olkusza na podstawie istniejących materiałów. Arch. Inst. Geol. Warszawa. SENKOWICZOWA H., Ret i wapień muszlowy na zachodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Biul. Inst. Geol SENKOWICZOWA H., Podział i rozwój f a c j a l n y osadów retu na obszarze południowej Polski. Kwart. Geol. t. 9, z. 2. SENKOWICZOWA H., SZYPERKO-ŚLIWCZYŃSKA A., Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne. Z. 8. Trias. Inst. Geol. Warszawa. SIEDLECKI S., Zcgadnienia strstygrafii morskich osadów triasu krakowskiego. Rocz. Pol. Tow. Geol. t. 18. SIEDLECKI S., Utwory geologiczne obszaru pomiędzy Chrzanowem a Kwaczałą. Biul. Inst. Geol SIEDLECKI S., On the Occurrence of the Silurian in Eastern and North-Eastern Periphery of the Upper-Silesian Coal Basin. Buli. Acad. Pol. Sc. Ser. Sc. geol. geogr. vol. 10, nr 1. SIEWNIAK-WITRUK A., Konodonty wapienia muszlowego rejonu Pr. Nauk. UŚ1. 243, Geologia t. 3* Kalet. STYK 0., Opracowanie raikropaleontologiczne prób z otworu Lubliniec IG 1. Arch. Inst. Geol. Sosnowiec. SZEJBAL J., Wstępna interpretacja wyniku pomiaru oporności płuczki metodą sczerpywania. Otwór Lubliniec IG 1. Arch. Przeds. Geol. Katowice. ŚLIWIŃSKI S., Geologia obszaru siewierskiego. Prace Geol. Kom. Nauk. Geol. PAN, nr 25. TOMCZYK H., Problem stratygrafii ordowiku i syluru w świetle ostatnich badań. Pr. Inst. Geol. t. 35. TOMCZYK H., Ordowik i sylur w podłożu zapadliska przedkarpackiego. Rocz. Pol. Tow. Geol. t. 33, z. 3. TOMCZYK H., The Ordovician and Silurian Sedimentation Cycles in Poland and the Phenomena of Caledonian Orogeny. Buli. Acad. Pol. Sc. Ser. Sc. geol. geogr. vol. 12, nr 2. VISSCHER H., Palaebotany of the Mesophytic I I I Plant Microfossils from the Upper Bunter of Hengelo the Netherlands. Acta Bot. Neerlandica 15, Amsterdam. WARRLNGTON G., The stratigraphy and palaeontology of the "Keuper" Series of the central Middlands of England. Jour. Geol. Soc WYCzdŁKOWSKI J., Wpływ morfologii powierzchni podłoża paleozoicznego na sedymentację osadów pstrego piaskowca i dolnego wapienia muszlowego. Biul. Inst. Geol ZARYS geofizyki stosowanej pod redakcją Z. Pajklewicza, Wsrszawa. ZAWIDZKA K., Stratygrafia triasu opolskiego na podstawie konodontów. Przew. XLVI Zjazdu Pol. Tow. Geol."Inst. Geol. Warszawa.

18 S T R A T Y G R A F I A PROFIL LlTOLO OICZN\ W Y B R A N E P O M I A R Y G E O F I Z Y C Z N E PROFILOWANIE ELEKTRYCZNE o UJ 1 5~"T I8.5 N P S P O p P G P N G PSr T g 00 z 2 i i 102,0 1M, NIOMO.IA l l l l j? a: > CM 400. h- M2 i 0 - y / 4 4 m - M * A4,5mn 600, roo 3*50* 50' - I 803,5 6C-80' > > 80* 300, 00 aiościowe płatne D - delegacja Kolor czerwony - niedziela lub święto Kolor brązowy - dzień dodatkowo wolny od pracy Sp - spóźnienie

19 Pig. 2. Profil litologiczno-stratygraficzny o'tworu wiertniczego Lubliniec IG piaski, 2 - piaskowce, kwarcyty, 3 - metawaki, 4 - i-ły, iłowce, iłołupki, 5 - metaargility, 6 - mułowce, 7 - metaaleuryty, 8 - margle, 9 - wapienie, 10 - dolomity, 11 - diabazy, metadiabazy, 12 - tufity, metatufity, 13 - zlepieńce, 14 - gipsy, 15 - glina piaszczysta Profile głębokloh otworów wiertniczych Druk Wydawnictwa Geologiczne Instytutu Geologicznego, Z r. Warszawa, ul. Rakowiecka 4 aiosciowe płatne D Kolor czerwony Kolor brązowy Sp jf"""t«j'i wioną - delegacja - niedziela lub święto - dzień dodatkowo wolny od pracy - spóźnienie