Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2016 rok. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie

Transkrypt

1 Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za 2016 rok Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie marzec 2017

2

3 Wprowadzenie Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła od 1 stycznia 2012 r. nowe obowiązki sprawozdawcze wynikające z zapisów: art. 76 ust. 4 pkt 15 ustawy - organizator rodzinnej pieczy zastępczej przedstawia staroście i radzie powiatu coroczne sprawozdanie z efektów pracy; art. 179 ust. 1 ustawy - wójt składa radzie gminy, roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań; art. 182 ust. 5 ustawy - kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa zarządowi powiatu coroczne sprawozdanie z działalności powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz przedstawia zestawienie potrzeb w zakresie systemu pieczy zastępczej. Sprawozdanie ma na celu przedstawienie działań podejmowanych w zakresie wspierania rodzin i systemu pieczy zastępczej w 2016 r. a także wskazanie istniejących problemów, potrzeb i dalszych kierunków działań w tym obszarze. 1

4 Spis treści: I. Wspieranie rodziny Działalność Ośrodka Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej w zakresie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Poradnictwo specjalistyczne Interwencja kryzysowa Mieszkania chronione Działania realizowane na rzecz kandydatów do pełnienia funkcji rodzinnej pieczy zastępczej 6 2. Zespół do Spraw Asysty Rodzinnej Placówki wsparcia dziennego Dodatkowe formy wspierania rodziny. 26 II. Zadania Organizatora Pieczy Zastępczej.. 28 III. System pieczy zastępczej Rodzinna piecza zastępcza Prowadzenie postępowań administracyjnych mających na celu ustalenie opłaty rodzicom biologicznym dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej Rodziny pomocowe Instytucjonalna piecza zastępcza Postępowania administracyjne dotyczące ustalania odpłatności rodziców biologicznych za pobyt dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej Koszty utrzymania dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo - wychowawczej 46 IV. Usamodzielnienia Przyznawanie świadczeń wychowankom pieczy zastępczej oraz wychowankom innych placówek zgodnie z art. 88 ustawy o pomocy społecznej Organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym - wychowankom pieczy zastępczej oraz wychowankom innych placówek zgodnie z art. 88 ustawy o pomocy społecznej przez wspieranie procesu usamodzielnienia.. 48 V. Zestawienie potrzeb. 50 2

5 I. Wspieranie rodziny Rodzina stanowi wyjątkowe i niepowtarzalne środowisko - wspólnotę miłości i solidarności - niezbędną dla prawidłowego rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego dziecka, jedyną pod względem możliwości wychowywania, nauczania i przekazywania wartości. Wartość rodziny jest wartością bezcenną. Dobrej rodziny w procesie wychowania i wzrastania dzieci i młodzieży nie można zastąpić niczym innym, dlatego polityka państwa oraz działania wielu instytucji samorządowych, w tym Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, a także szeregu organizacji pozarządowych, nakierowane są na pomoc udzielaną rodzinie i w rodzinie. W sytuacjach kryzysowych, gdy rodzina nie jest w stanie poradzić sobie z problemami, nie potrafi zajmować się dzieckiem, zachodzi konieczność udzielenia jej pomocy, wsparcia lub interwencji z zewnątrz. W tych wyjątkowych sytuacjach zgodnie z Konstytucją RP - art. 72 ust 2 - dziecko ma prawo do pomocy, w tym do pomocy w formie pieczy zastępczej: Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie udziela bezpłatnej pomocy i wsparcia rodzinom z terenu Rzeszowa w formie: 1) konsultacji i poradnictwa specjalistycznego; 2) terapii i mediacji; 3) usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych; 4) pomocy prawnej w szczególności w zakresie prawa rodzinnego; 5) organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji. 1. Działalność Ośrodka Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej 1.1. Poradnictwo specjalistyczne Konsultacje i poradnictwo specjalistyczne realizowane jest w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej przez pracowników Ośrodka Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej. Wsparcie psychologiczne, pedagogiczne w zakresie przemocy i rozwiązywania kryzysów udzielane jest indywidualnie, grupowo oraz w formie spotkań rodzinnych. Dodatkowe wsparcie stanowi poradnictwo prawne. 3

6 W celu zwiększenia dostępności do poradnictwa specjalistycznego, usługa realizowana była od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:30 do 20:00. Obecnie czas oczekiwania na korzystanie z poradnictwa specjalistycznego w formie poradnictwa psychologicznego i rodzinnego nie przekracza tygodnia, a poradnictwa prawnego nie trwa dłużej niż dwa tygodnie. Bieżącemu zaspakajaniu potrzeb w zakresie poradnictwa specjalistycznego służy systematyczne rozwijanie zespołu specjalistów świadczących poradnictwo. Obecnie poradnictwo specjalistyczne prowadzone jest przez 4 psychologów i 1 prawnika, wspieranych przez 4 pracowników socjalnych, 4 osoby zatrudniane w formie umowy zlecenia do pełnienia dyżurów nocnych i weekendowych oraz kierownika OPSIK. Wsparciem w formie poradnictwa specjalistycznego w 2016 r. objętych zostało 907 rodzin (2330 osób). Ponad 94% z nich to rodziny naturalne, 6% (54 rodziny) stanowiły rodziny zastępcze. Z poradnictwa psychologicznego i rodzinnego skorzystało 357 rodzin, natomiast wsparcie prawne otrzymało 550 rodzin. Poradnictwo psychologiczne i rodzinne prowadzone jest w formie konsultacji psychologicznych, których częstotliwość uzależniona jest od indywidualnych potrzeb klienta i trwa od 1 spotkania do nawet kilkudziesięciu sesji. Poradnictwo prawne prowadzone jest przez radcę prawnego w wymiarze 25 godzin tygodniowo. W 2016 r. dla 550 rodzin przeprowadzono ponad osiemset konsultacji prawnych. Dodatkowo 12 rodzin korzystających z poradnictwa psychologicznego skorzystało z terapii, w tym trzy rodziny z terapii rodzinnej, która udzielana jest tylko i wyłącznie w indywidualnych przypadkach gdy przekierowanie osoby do instytucji terapeutycznej poza OPSiIK nie jest wskazane. W celu świadczenia wysokiej jakości usług adekwatnych do potrzeb klientów, pracownicy OPSiIK stale podnoszą swoje kwalifikacje poprzez udział w szkoleniach i cyklicznej comiesięcznej superwizji Interwencja kryzysowa Pracownicy Ośrodka Poradnictwa Specjalistycznego i Interwencji Kryzysowej podejmują również działania na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu w formie interwencji kryzysowej. Celem pomocy jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie z trudnościami, a tym samym zapobieganie przejściu sytuacji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. 4

7 Klasyczny model interwencji kryzysowej polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego, budowaniu poczucia bezpieczeństwa oraz redukowaniu lęku. Z pomocy w formie interwencji kryzysowej korzystają osoby i rodziny znajdujące się w sytuacjach kryzysowych m. in.: doświadczające przemocy, ofiary przestępstw, rodziny osób uzależnionych, osoby znajdujące się w krytycznej sytuacji życiowej spowodowanej zdarzeniami losowymi i innymi czynnikami zewnętrznymi. W 2016 r. ze wsparcia w formie interwencji kryzysowej skorzystały 24 rodziny (91 osób) z czego 8 rodzin - 15 osób (6 kobiet z 7 dziećmi oraz dwóch mężczyzn) skorzystało dodatkowo ze schronienia w pokojach interwencyjnych. Schronienie udzielane jest na okres do 3 miesięcy osobom znajdującym się w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia w związku z występowaniem przemocy w rodzinie. Wsparcie w formie interwencji kryzysowej, w tym udzielenie schronienia w pokojach interwencyjnych prowadzone jest przez 7 dni w tygodniu 24 godziny na dobę Mieszkania chronione Pełnoletni wychowankowie rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej w ramach indywidualnego programu usamodzielnienia mogą otrzymać wsparcie w formie skierowania do mieszkania chronionego. W strukturach MOPS funkcjonują dwa mieszkania chronione dla 4 wychowanków. Czas pobytu w mieszkaniu chronionym zależy od indywidualnych potrzeb wychowanka ustalanych podczas spotkania wychowanka z pracownikiem socjalnym i określany jest do momentu uzyskania możliwości samodzielnego funkcjonowania w środowisku. W Rzeszowie wychowanek opuszcza mieszkanie chronione najczęściej po otrzymaniu mieszkania z zasobów Biura Gospodarki Mieniem Miasta Rzeszowa. W trakcie pobytu w mieszkaniu chronionym osoby otrzymują wsparcie w formie poradnictwa specjalistycznego w zakresie pomocy w rozwiązywaniu bieżących problemów psychologicznych i prawnych. Jest to pomoc pracownika socjalnego obejmująca przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania w dorosłym życiu poprzez wsparcie w załatwianiu spraw urzędowych, zdrowotnych, prowadzenie treningów kulinarnych oraz planowania i zarządzania osobistym budżetem, pomoc w uzyskaniu mieszkania, a także wsparcie w innych potrzebach zgłaszanych przez mieszkańców. W 2016 r. 4 mieszkańców mieszkań chronionych skorzystało łącznie z około stu konsultacji. Łącznie z pokoi interwencyjnych i mieszkań chronionych w 2016 r. skorzystało 19 osób w wymiarze 1089 osobodni. 5

8 1.4. Działania realizowane na rzecz kandydatów do pełnienia funkcji rodzinnej pieczy zastępczej 1) Kwalifikacja kandydatów na rodziny zastępcze, której celem jest sporządzenie opinii o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Opinia wystawiana jest przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym. Opinia sporządzona jest na podstawie szczegółowej diagnozy psychologicznej kandydatów z wykorzystaniem następujących metod diagnostycznych: do badania osobowości wykorzystywane są testy: NEO-PI-R; NEO-FFI; Kwestionariusz Osobowości Cattela 16 PF; Kwestionariusz Osobowości EPQ-R; Minesocki Inwentarz Osobowości MMPI-2; postawy wychowawcze diagnozowane są: Skalą Postaw Rodzicielskich Plopa; Kwestionariuszem dla Rodziców Ziemskiej; do analizy sfery emocjonalnej wykorzystywane są: Test Zdań Niedokończonych RISB; Inwentarz Stanu i Cechy Lęku Stai; Wielowymiarowy Inwentarz do Radzenia Sobie ze Stresem COPE; Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego LBQ; inteligencja i sfera emocjonalna badana jest z wykorzystaniem: Testu WAIS-R; Testu Matryc Ravena; Testu Pamięci Wzrokowej Bentona; funkcjonowanie rodziny i panujących w niej relacji poddawane jest analizie na podstawie: Testu rysunku rodziny; Skali Oceny Rodziny; Kwestionariusza Komunikacji Małżeńskiej; Kwestionariusza Stylów Przywiązaniowych. 6

9 W 2016 r. Zespół do Spraw Organizacji Pieczy Zastępczej skierował do OPSiIK 13 rodzin - 24 osoby jako kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych - w celu przeprowadzenia kwalifikacji. Proces wydawania opinii dla jednej osoby odbywa się w trakcie od 4 do 7 spotkań z psychologiem, podczas których prowadzone są rozmowy, wywiady i testy mające na celu przeprowadzenie pełnej diagnozy kandydatów. Następnie na podstawie zgromadzonego materiału psycholog opracowuje pisemną opinię o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Pełna diagnoza jednego kandydata, na którą składają się spotkania z kandydatem i opracowanie opinii trwa około 10 godzin pracy psychologa. W 2016 r. wydanych zostało 7 pozytywnych opinii kandydatów. Zgodnie z zapisem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodziny zastępcze zawodowe i niezawodowe oraz prowadzący rodzinny dom dziecka są zobowiązane do przedstawienia co 2 lata opinii o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia powierzonej funkcji. Pracownicy OPSiIK w 2016 r. przeprowadzili badania psychologiczne i wydali opinie 10 takim rodzinom. 2) Szkolenia dla kandydatów realizowane są w formie grupowej i indywidualnej. Szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej są źródłem informacji i pomocy jak być dobrym rodzicem zastępczym. Proces ten obejmuje edukację mającą na celu zdobycie odpowiedniej wiedzy i umiejętności niezbędnych do sprawowania opieki zastępczej. Pracownicy OPSiIK realizują szkolenia na podstawie autorskiego programu przygotowanego przez pracowników Zespołu do spraw Organizacji Pieczy Zastępczej oraz OPSiIK zaakceptowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Program obejmuje łącznie 60 godzin zajęć, z czego pracownicy OPSiIK realizują następujące bloki tematyczne: Rodzina naturalna dziecka - jak z dzieckiem o niej rozmawiać (2 godziny); Rozwój więzi emocjonalnych u dziecka przyjętego do rodziny zastępczej (2 godziny); Mity i stereotypy obrazu dziecka wychowywanego w pieczy zastępczej (1 godzina); Rozłąka dziecka z rodzicami naturalnymi a jego funkcjonowanie w rodzinie zastępczej (2 godziny); Dysfunkcyjność naturalnego środowiska rodzinnego od strony przeżyć i doświadczeń dziecka (3 godziny); 7

10 Jak skutecznie komunikować się z dzieckiem? (4 godziny); Występowanie przemocy w rodzinie (4 godziny); Metoda Video Home Training (2 godziny); Rozwój dziecka a zaspokajanie jego potrzeb (2,5 godziny); Kompensacje opóźnień i deficytów rozwojowych dzieci i młodzieży. Sposoby stymulacji i aktywizacji dzieci do prawidłowego rozwoju (2,5 godziny). W 2016 r. w związku z brakiem rodzin zakwalifikowanych do udziału w szkoleniach, szkolenia nie były realizowane. 2. Zespół do Spraw Asysty Rodzinnej Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, wobec rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze gmina podejmuje działania zmierzające do zapewnienia wsparcia, które polega w szczególności na: analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie; wzmocnieniu roli funkcji rodziny; rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny; podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny; pomocy w integracji rodziny; przezwyciężaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny; dążeniu do reintegracji rodziny. W katalogu usług Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej znajduje się dodatkowe wsparcie adresowane do rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze w postaci asystenta rodziny. Praca asystentów rodziny wpisuje się w priorytetowe działania polityki społecznej miasta, w szczególności w zakresie wyrównywania szans osób zagrożonych i wykluczonych społecznie jako nowy model pracy środowiskowej, zapewniający utrzymanie dzieci w ich naturalnych środowiskach. Zadania z zakresu wsparcia rodziny przeżywającej trudności opiekuńczo-wychowawcze realizowane są przez pracowników Zespołu do Spraw Asysty Rodzinnej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzeszowie i polegają na: opracowaniu i realizacji planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym; 8

11 opracowaniu we współpracy z członkami rodzin, w konsultacji z pracownikiem socjalnym i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej; udzielaniu pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego; udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych; udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych; udzielaniu pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi; wspieraniu aktywności społecznej rodzin; udzielaniu wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych; prowadzeniu indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci; sporządzaniu na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach; współpracy z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Asystent rodziny pełni funkcję pomocnika, mediatora i doradcy, towarzyszy, wspiera oraz aktywizuje rodzinę. Podejmuje również działania zmierzające do poprawy wzajemnych relacji wewnątrz rodziny, motywuje do dokonywania pozytywnych zmian, m. in. w kwestii poczucia własnej sprawczości, modeluje prawidłowe zachowania, wzmacnia pozytywnie poczynione już zmiany. Towarzyszy rodzinie w poszukiwaniach rozwiązań w trudnych sytuacjach życiowych z wykorzystaniem mocnych stron członków rodziny, zasobów rodziny dalszej, społeczności lokalnej i zasobów instytucjonalnych. Asystent przyjmuje rolę przyjaciela specjalnego i przewodnika w rozwoju, którego celem jest przywrócenie stabilnej sytuacji rodzinnej. W skład Zespołu ds. Asysty Rodzinnej w 2016 r. wchodzą koordynator Zespołu oraz 6 asystentów rodziny. Są to pedagodzy, specjaliści pracy socjalnej, psycholog, oligofrenik, socjolog. Przystępując do resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2016 r. Asystent Rodziny Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie pozyskał środki finansowe na zatrudnienie asystentów rodziny na okres od stycznia do grudnia 2016 r. 9

12 Koszt zatrudnienia asystentów rodziny w 2016 r. wraz z pochodnymi wyniósł ,36 zł: dofinansowanie z budżetu rządowego ,00 zł; dofinansowanie z budżetu samorządowego ,36 zł. W 2016 r. Zespół do Spraw Asysty Rodzinnej objął pracą łącznie 62 rodziny z trzech grup. Byli to rodzice biologiczni: dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej; dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych; zamieszkujący wraz z dziećmi na terenie miasta Rzeszowa. Typy rodzin obiętych wsparciem Zespołu ds. Asysty Rodzinnej 16% Rodzice zamieszkujący wraz z dziećmi 10% 74% Rodzice biologiczni dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej Rodzice biologiczni dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej Źródło: opracowanie własne Asystent rodziny koncentruje się na rodzinie jako systemie, stąd też pod bezpośrednim wpływem pracy asystentów rodziny znalazło się 62 rodziny tj. 325 osób w tym 158 dzieci. Byli to rodzice objęci wsparciem asystenta rodziny, ich dzieci, dziadkowie oraz wspólnie zamieszkujący krewni. Wśród rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny, spora część znajduje się od wielu lat w systemie pomocy społecznej. Borykają się one z niepełnosprawnościami, przewlekłymi chorobami somatycznymi, psychicznymi i/lub uzależnieniem od substancji psychoaktywnych. Są to również rodziny o niskim statusie społecznym, ubogie, często długotrwale bezrobotne. Trudnościom opiekuńczo-wychowawczym często towarzyszy upośledzenie umysłowe rodzica lub inne dysfunkcje w znaczący sposób zmieniające właściwe postrzeganie rzeczywistości. 10

13 Do częstych problemów, z którymi asystent rodziny pracuje, należą również: dysfunkcyjny przekaz międzypokoleniowy; doświadczanie w przeszłości i/lub teraźniejszości przemocy (w tym seksualnej); konflikty z prawem; problemy emocjonalne (w tym znacząco zaniżone poczucie własnej wartości); niski poziom umiejętności załatwiania spraw urzędowych (nabyta bezradność); brak wiary w możliwość poprawy (negatywne doświadczenia w procesie zmiany); niskie poczucie sprawczości oraz swojej kompetencji; zerwane więzi rodzinne. Wśród rodzin objętych wsparciem asystenta są rodziny zgłaszające się dobrowolnie do współpracy oraz rodziny zobowiązane do współpracy z asystentem rodziny na mocy postanowienia Sądu Rodzinnego. Źródło: opracowanie własne Typy rodzin objętych wsparciem Zespołu ds. Asysty Rodzinnej Rodzice zamieszkujący wraz z dziećmi 6 Rodzice biologiczni dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej Rodzice biologiczni dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej rodziny współpracujące z asystentem rodziny dobrowolnie rodziny współpracujące z asystentem rodziny na mocy Postanowienia Sądu Rodzinnego Intensywność pracy z rodziną charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem w zależności od analizowanego przedziału czasowego. Pierwsze miesiące współpracy wymagają największego zaangażowania, zarówno asystenta, jak i poszczególnych członków rodziny. Początki pracy asystenta obejmują rozpoznanie potrzeb klientów i ocenę sytuacji rodziny z perspektywy jej członków oraz obiektywną diagnozę potrzeb i potencjalnych możliwości rodziny. Działania te skutkują stworzeniem planu pracy z rodziną. Stopniowa realizacja zadań 11

14 wynikających z planu pracy z rodziną prowadzi z czasem do usamodzielniania się rodzin i minimalizowania roli asystenta. Wówczas asystent monitoruje działania rodziny dokonując ich okresowej oceny, aż do bezpiecznego poziomu usamodzielnienia się rodziny. Przeciętny czas pracy asystenta rodziny z rodziną wynosi 22 miesiące. Jedną z inicjatyw, którą zainicjował i prowadzi Zespół ds. Asysty Rodzinnej, jest praca w diadzie asystenckiej. Formuła tej pracy prowadzona jest w środowiskach o szczególnie złożonej sytuacji, w której rodziny zmagają się z wieloma problemami, tj. ubóstwem, bezrobociem, uzależnieniami, chorobami psychicznymi, przemocą, itp. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwa jest pełna diagnoza potrzeb rodziny i stopniowe ich zaspakajanie. W ramach pracy Zespołu do Spraw Asysty Rodzinnej jednym z narzędzi w pracy z Klientem jest Narada Grupy Rodzinnej, w której udział biorą rodzice dzieci, z różnych powodów (rozwód, zamieszkiwanie oddzielne, wieloletni konflikt, trudności w komunikacji, itp.) niezdolni na danym etapie funkcjonowania rodziny, do zabezpieczania potrzeb dzieci. Celem Narady Grupy Rodzinnej jest odbudowanie i uregulowanie zasad kontaktu z dziećmi, ustalenie między rodzicami zasad przepływu informacji dotyczących dzieci, poprawa komunikacji pomiędzy dorosłymi oraz przeniesienie koncentracji uwagi dorosłych z wzajemnego konfliktu na potrzeby dzieci. W trakcie spotkania rodzina przedstawia swoje wzajemne oczekiwania i potrzeby. Efektem pracy w ramach Narady Grupy Rodzinnej jest ustalenie i ujednolicenie działań wychowawczych rodziców, opracowanie planu działania dostosowanego do aktualnych potrzeb rodziny. Poza pracą indywidualną z Klientem i pracą w ramach Narady Grupy Rodzinnej, Klienci Zespołu do Spraw Asysty Rodzinnej mogą także korzystać z warsztatów kompetencji rodzicielskich organizowanych przez Zespół Asysty Rodzinnej z cyklu Rodzicem być. Warsztaty Rodzicem być są odpowiedzią na zidentyfikowane zarówno przez pracownika socjalnego i asystenta rodziny deficyty w obszarze opiekuńczo-wychowawczym, jak również potrzeby rodzin w zakresie prawidłowego funkcjonowania. Dotyczą one najczęściej: stosowania właściwych metod wychowawczych, prawidłowej komunikacji w rodzinie, pełnienia ról rodzicielskich, kształtowania wartości rodzinnych, potrzeb wynikających z rozwoju dzieci. Tematyka warsztatów jest różnorodna, od pragmatycznych umiejętności w prowadzeniu gospodarstwa domowego (pranie, sprzątanie, gospodarowanie niskim budżetem), po warsztaty wymagające od Klientów większej samoświadomości i autorefleksji, np. praca nad stylami wychowawczymi i przekazem transgeneracyjnym. Udział Klientów w warsztacie przekłada się na poszerzenie wiedzy w danym obszarze, nabycie nowych umiejętności w zakresie kompetencji społecznych oraz wzrost poczucia 12

15 własnej skuteczności. Dzięki nauce przez doświadczenie uczestnicy warsztatu mają możliwość w życiu codziennym odnieść się do osobistych wspomnień związanych ze skutecznym zaspakajaniem potrzeb dziecka i wpływać na jego harmonijny rozwój, a w przyszłości samodzielność. Dzięki pozyskanym kontaktom i poczuciu wspólnoty w doświadczaniu drobnych sukcesów, rodziny objęte wsparciem Zespołu ds. Asysty Rodzinnej tworzą dla siebie swoistą grupę wsparcia, dzielą się własnym doświadczeniem oraz umiejętnościami w danym zakresie. Do udziału w warsztacie zapraszani są nie tylko Klienci Zespołu ds. Asysty Rodzinnej, ale również inne rodziny objęte wsparciem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. W odpowiedzi na potrzeby rodzin Zespół ds. Asysty Rodzinnej nawiązał współpracę z Teatrem Maska udział w przedpremierowych spektaklach Akademia Pana Kleksa i Gra oraz piknikach teatralnych oraz z Fundacją Ekologiczną Arka udział w happeningu ekologicznym Zadbaj o klimat na Rynku w Rzeszowie. W celu uatrakcyjnienia spotkań warsztatowych zostali pozyskani sponsorzy: Grand Kebab i KFC, którzy ufundowali poczęstunek i drobne upominki dla uczestników. Mając na uwadze edukację dzieci oraz rodziców z zakresu bezpiecznego korzystania z internetu i gier komputerowych, we współpracy z Siemacha SPOT, został zorganizowany warsztat komputerowy. W porównaniu do lat poprzednich wzrasta zainteresowanie i gotowość do aktywnego udziału w oferowanych formach wsparcia, co może być wyznacznikiem wzrostu świadomości i zaangażowania w podnoszenie kompetencji rodzicielskich klientów MOPS. Wymienione działania to jedne z niewielu podjętych przez Zespół ds. Asysty Rodzinnej w 2016 r. inicjatyw, których łącznie było 15. Do pracy z rodzinami przeżywającymi trudności opiekuńczo-wychowawcze, Zespół ds. Asysty Rodzinnej dodatkowo angażuje wolontariuszy, którzy wspierają dzieci w opanowaniu podstaw programowych. Są nimi studenci Uniwersytetu Rzeszowskiego. W trosce o profesjonalizację usługi, pracownicy Zespołu ds. Asysty Rodzinnej korzystają z regularnej superwizji warsztatu pracy, która prowadzona jest przez certyfikowanego superwizora Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. W odpowiedzi na trudności wynikające z funkcjonowania rodzin współpracujących z asystentem, w 2016 r. zapoczątkowano formę pracy poprzez team reflektujący z udziałem członków rodziny oraz zaangażowanych służb. Team reflektujący jest również narzędziem superwizyjnym moderowanym przez certyfikowanego superwizora psychoterapii. 13

16 W rodzinach z którymi realizowana była praca, asystent pomagał oraz towarzyszył w: 1) Wyrobieniu dokumentów - efekt: wymiana dowodu osobistego - 1 osoba; wyrobienie legitymacji szkolnej dziecku - 18 rodzin; wyrobienie karty dużej rodziny - 3 rodziny; uzyskanie zaświadczenia uprawniającego do darmowych przejazdów komunikacją miejską (osoba zarejestrowana w PUP) - 18 osób; 2) Przygotowaniu i złożeniu w danej instytucji pism urzędowych różnego typu: podań, wniosków, pozwów sądowych, odwołań, - efekt: złożenie wniosku o dowód osobisty 3 osoby; uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności osoby dorosłej - 3 osoby; złożenie odwołania od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Podkarpackim - 1 osoba; uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności dzieci - 3 osoby; otrzymanie dodatku mieszkaniowego z Biura Świadczeń Rodzinnych - 7 rodzin; rozłożenie na raty zadłużenia za mieszkanie - 3 rodziny; spłata zadłużenia mieszkaniowego w części lub w całości - 4 rodziny; złożenie wniosku o wymeldowanie osoby nie zamieszkującej w mieszkaniu - 1 rodzina; złożenie wniosku o przydział lokalu socjalnego - 4 rodziny; złożenie wniosku o przyśpieszenie przydziału lokalu socjalnego - 1 rodzina; złożenie wniosku o rozłożenie zadłużenia w opłatach za prąd - 1 rodzina; złożenie wniosku o zmianę zarządzeń opiekuńczych - 9 rodzin; złożenie pozwu o alimenty na dzieci - 4 osoby; złożenie pozwu o rozwód 1 osoba; złożenie wniosku o zaprzeczenie/ustalenie ojcostwa - 3 osoby; pozyskanie świadczeń z Biura Świadczeń Rodzinnych (zasiłki rodzinne, fundusz alimentacyjny, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek mieszkaniowy) - 34 rodzin; złożenie wniosku o stypendium szkolne - 2 rodziny; złożenie wniosku o wyprawkę szkolną - 4 rodziny; składanie oświadczeń u komornika w związku z zadłużeniem alimentacyjnym - 1 osoba; 14

17 złożenie u komornika sądowego wyroku alimentacyjnego - 1 osoba; złożenie wniosku o zamianę kary pozbawienia wolności na system dozoru elektronicznego 1 osoba; złożenie w Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej wniosku o badanie dziecka - 15 rodzin; złożenie zeznań na Komisariacie Policji 4 osoby; złożenie w prokuraturze zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa - 1 osoba; złożenie w Sądzie Rodzinnym wniosku o zgodę na urlopowanie dziecka na czas wolny od nauki szkolnej - 7 rodzin; złożenie w Sądzie Rodzinnym wniosku o udostępnienie akt sprawy - 1 osoba; złożenie w Sądzie Rodzinnym wniosku o badanie specjalistyczne dziecka przebywającego w pieczy zastępczej - 1 rodzina; złożenie wniosku o zwolnienie z kosztów pobytu dziecka w placówce opiekuńczowychowawczej lub rodzinie zastępczej - 12 rodzin; wnioskowanie w prokuraturze o zgodę na kontakt z osobą osadzoną w Zakładzie Karnym - 1 osoba; złożenie wniosku o rentę inwalidzką w ZUS - 4 osoby; złożenie wniosku o wyznaczenie opiekuna w usamodzielnieniu po opuszczeniu Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego 2 rodziny; złożenie wniosku w Sądzie Rodzinnym o powierzenie tymczasowej pieczy nad dziećmi na czas toczącego się postępowania 1 rodzina; złożenie wniosku do Sądu Rodzinnego o zmianę miejsca zamieszkania dzieci 1 osoba; złożenie apelacji w Sądzie Okręgowym od postanowienia Sądu Rejonowego umieszczającego dziecko w placówce opiekuńczo-wychowawczej 1 rodzina; złożenie wniosku w Sądzie o ustanowienie opiekuna prawnego dla dziecka urodzonego przez małoletnią 1 rodzina; złożenie wniosku w Sądzie o zawieszenie obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich 1 osoba; złożenie korekty zeznania podatkowego 2 rodziny; złożenie wniosku do Sądu Rodzinnego o pozbawienie władzy rodzicielskiej 1 osoba; 15

18 zameldowanie dzieci w nowym miejscu ich zamieszkania 1 rodzina. 3) Nawiązaniu kontaktów z innymi pracownikami instytucji społecznych, poradni specjalistycznych, organizacji pozarządowych - efekt: udział w rozprawie w Sądzie Rodzinnym (wydanie/zmiana zarządzeń opiekuńczych) - 26 rodzin; badanie rodziny/dziecka w Opiniodawczych Zespołach Specjalistów Sądowych na wniosek Sądu Rodzinnego - 7 rodzin; udział w rozprawie w Sądzie Rodzinnym o ustalenie kontaktów z dzieckiem przebywającym w pieczy zastępczej - 2 rodziny; udział w badaniu diagnozującym w kierunku uzależnienia w Prokuraturze - 1 osoba; udział w badaniu diagnozującym w kierunku uzależnienia w Centrum Leczenia Uzależnień 2 osoby; udział w rozprawie o zasądzenie/podniesienie alimentów - 7 rodzin; udział w rozprawie o wyjawienie majątku 2 rodziny; udział w rozprawie karnej w charakterze świadka - 1 osoba; konsultacja z pracownikami placówek opiekuńczo wychowawczych - 13 rodzin; konsultacja z pedagogiem szkoły - 30 rodzin; konsultacja z dyrektorem szkoły - 15 rodzin; kontakt z wychowawcą klasy - 34 rodziny; konsultacja z psychologiem - 18 rodzin; konsultacja z prawnikiem - 12 rodzin; konsultacja z wychowawcą świetlicy - 10 rodzin; konsultacja z kuratorem - 25 rodzin; konsultacja w Regionalnym Ośrodku Rehabilitacyjno Edukacyjnym dla Dzieci i Młodzieży im. Bł. Jana Pawła II - 7 rodzin; konsultacja z pracownikiem BGM - 6 rodzin; konsultacja z pracownikiem MZBM - 6 rodzin; konsultacja z Klinicznym Odziałem Dziennym w miejscowości Zabór - 2 rodziny; pobyt na Psychiatrycznym Oddziale Dziennym - 1 osoba; konsultacja z Sędzią Sądu Rodzinnego - 9 rodzin; konsultacja z Prezydentem Miasta - 6 rodzin; wzmocnienie współpracy z pracownikiem socjalnym - 27 rodzin; 16

19 poszerzenie wiedzy na temat możliwych form i metod uzyskania wsparcia - 43 rodziny; rozszerzenie kompetencji prowadzenia rozmów - 35 rodzin; formułowanie problemów - 41 rodzin; uzyskiwanie rzeczowych odpowiedzi - 45 rodzin; pozyskanie orzeczenia o indywidualnym toku nauczania dla dziecka - 1 rodzina; konsultacje logopedyczne - 5 rodzin. 4) Organizowaniu wsparcia materialnego w postaci nowej i używanej odzieży, mebli, artykułów szkolnych, sprzętu gospodarstwa domowego - efekt: skorzystanie z oferty akcji Pomóż dzieciom przetrwać zimę - 15 rodzin; pozyskanie pomocy rzeczowej ze Stowarzyszenia Emaus - 3 rodziny; uzyskanie artykułów szkolnych z akcji Energetyczny tornister - 4 rodziny; skorzystanie ze wsparcia w ramach akcji Szlachetna paczka - 1 rodzina; uzyskanie wsparcia ze strony środowiska lokalnego - 18 rodzin; uzyskanie pomocy rzeczowo/finansowej z Caritas Diecezji Rzeszowskiej - 1 rodzina; pozyskanie żywności z Banku Żywności oraz Caritas Diecezji Rzeszowskiej - 9 rodzin; udział w spotkaniu z Mikołajem - 17 rodzin. 5) Rozwiązywaniu codziennych trudności poprzez zwiększanie kompetencji w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego i załatwiania spraw urzędowych - efekt: podniesienie umiejętności załatwiania spraw urzędowych - sąd, szkoła, spółdzielnia mieszkaniowa, poradnia - 41 rodzin; podniesienie umiejętności w organizacji dnia codziennego - 38 rodzin; utrzymanie porządku w mieszkaniu - 38 rodzin; zwiększenie świadomości w zakresie zdrowego żywienia i przygotowywania posiłków - 33 rodziny; dopilnowanie dzieci w realizowaniu obowiązków szkolnych - 37 rodzin; poprawa wyników w nauce - 28 rodzin; rozwój zainteresowań - 35 rodzin; uczestnictwo dziecka w zajęciach przedszkolnych - 7 rodzin; zapisanie dziecka do żłobka - 1 rodzina; zapisanie dziecka do przedszkola - 9 rodzin. 17

20 6) Poprawie relacji wewnątrzrodzinnych - efekt: uczestnictwo w terapii indywidualnej dorośli - 9 osób; uczestnictwo w terapii indywidualnej dzieci - 19 osób; uczestnictwo w terapii rodzinnej - 3 rodziny; uczestnictwo w terapii małżeńskiej - 1 rodzina; wzrost kompetencji w zakresie poprawnej komunikacji - 40 rodzin; poprawa kontaktów i relacji rodzinnych - 36 rodzin; poprawa kontaktów sąsiedzkich - 19 rodzin. 7) Podnoszeniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych, budowaniu autorytetu rodziców efekt: zwiększenie zaangażowania w aktywne spędzanie czasu z dzieckiem: zabawa, spacer, wyjście na sanki, gra w szachy, układanie puzzli - 38 rodzin; udział dzieci w konkursach plastycznych - 11 rodzin; uczestnictwo w wypoczynku letnim - 19 rodzin; urlopowanie dziecka z MOW - 9 rodzin; uczestnictwo w wywiadówkach - 30 rodzin; uzyskanie dostępu do dziennika elektronicznego - 22 rodziny; umiejętność wydawania i egzekwowania poleceń od dzieci - 32 rodziny; umiejętność okazywania miłości - 42 rodziny; uświadomienie sobie problemów oraz zagrożeń - 40 rodzin; poprawa komunikacji z dzieckiem - 40 rodzin; uwrażliwienie na potrzeby dziecka - 44 rodziny; zwiększenie wiedzy na temat faz rozwojowych dzieci - 41 rodzin; zwiększenie udziału w życiu kulturalnym i społecznym - 27 rodzin; aktywne spędzanie wolnego czasu w ramach możliwości finansowych rodziny (muzeum dobranocek, trasa podziemna, kino) - 24 rodziny; zwiększenie dbałości o kultywowanie tradycji i zwyczajów rodzinnych integrujących rodzinę (np. obchodzenie dnia urodzin, pieczenie ciasta, symboliczne prezenty, dobre słowo, itp.) - 35 rodzin; pielęgnowanie tradycji chrześcijańskich (Chrzest dziecka, Pierwsza Komunia Święta, Bierzmowanie, Święta Wielkanocne i Bożego Narodzenia) - 36 rodzin; zorganizowanie pochówku dziecka - 1 rodzina; udział rodzica i/lub dziadków w życiu szkolnym dziecka (udział w akademiach, 18

21 uroczystościach związanych z rozpoczęciem/zakończeniem roku szkolnego) - 27 rodzin; utrzymanie kontaktu z dziećmi mieszkającymi oddzielnie - 27 rodzin; udział rodzica z dzieckiem w rozmowie dyscyplinującej w Komendzie Miejskiej Policji, Wydział ds. Nieletnich - 1 rodzina; 8) Podniesieniu poziomu higieny członków rodziny oraz estetyki wyglądu mieszkania - efekt: zmiana miejsca zamieszkania (przeprowadzka, przebudowa mieszkania) - 11 rodzin; naprawa sprzętu gospodarstwa domowego - 14 rodzin; malowanie mieszkania - 18 rodzin; wymiana mebli i doposażenie mieszkania - 23 rodziny; podział obowiązków domowych pomiędzy członków rodziny - 27 rodzin; dbanie o estetyczny wygląd mieszkania - 32 rodziny; wzrost dbałości o higienę osobistą i zdrowie członków rodziny - 32 rodziny; remont łazienki - 1 rodzina. 9) Wzroście umiejętności gospodarowania budżetem domowym efekt: zwiększenie świadomości w zakresie priorytetów wydatków rodziny (ponoszenie kosztów związanych z eksploatacją mieszkania) oraz racjonalizacja gospodarowania posiadanymi środkami finansowymi - 29 rodzin; usamodzielnienie się mieszkaniowe rodziny - 3 rodziny. 10) Odbudowaniu zdrowych postaw psychospołecznych - efekt: wzmocnienie poczucia sprawczości, wiary w możliwość poprawy sytuacji, wzrost poczucia kompetencji i włączenie w życie społeczne, zmiana postaw na prospołeczne, złagodzenie zachowań agresywnych - 35 rodzin. 11) Zwiększaniu motywacji klientów do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, kontynuowania nauki, poszukiwania pracy - efekt: zarejestrowanie w PUP - 5 osób; utrzymanie statusu osoby bezrobotnej (systematyczne zgłaszanie się do PUP w celu potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy) - 23 osoby; złożenie odwołania do Wojewody Podkarpackiego o przywrócenie utraconego statusu osoby bezrobotnej - 1 osoba; aktywne poszukiwanie pracy (stworzenie CV, złożenie swojej oferty w agencjach 19

22 pośrednictwa pracy, rozmowy kwalifikacyjne, zamieszczenie ogłoszenia w gazecie lokalnej, zapytania telefoniczne i osobiste o pracę, udział w targach pracy) - 17 osób; podpisanie umowy dotyczącej udziału w projekcie Czas na karierę w Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego - 3 osoby; złożenie deklaracji udziału w projekcie w Ochotniczych Hufcach Pracy 1 osoba; rozmowy indywidualne z osobistym doradcą klienta - 2 osoby; podjęcie pracy dorywczej - 13 osób; podjęcie zatrudnienia na umowę o pracę - 8 osób; uzupełnienie wykształcenia - 4 osoby; ukończenie szkolenia w Centrum Integracji Społecznej - 1 osoba; badanie u lekarza medycyny pracy - 8 osób. Ponadto Asystent Rodziny za pomocą metod Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach i Wywiadu Motywującego pracował nad zwiększeniem motywacji do podjęcia terapii uzależnień, terapii rodzinnej, przyjmowania leków - efekt: uczestnictwo w grupie AA - 6 osób; uczestnictwo w terapii uzależnień, współuzależnienia - 6 osób; uczestnictwo w terapii Krakowskiego Instytutu Psychoterapii realizowanego w Siemacha SPOT w Rzeszowie - 8 osób; prowadzenie ciąży przez ginekologa - 5 osób; podjęcie leczenia specjalistycznego - rodzic (psychiatra, alergolog, chirurg szczękowy, stomatolog, zabiegi rehabilitacyjne, urolog, neurolog, ginekolog) - 23 osoby; regularny kontakt z pediatrą (w zależności od potrzeb, bilanse zdrowia, szczepienie okresowe) - 40 rodzin; leczenie specjalistyczne dziecka (psychiatra, pulmonolog, diabetolog, poradnia preluksacyjna, lekarz rehabilitacji, nefrolog, chirurg) - 28 rodzin; leczenie szpitalne dziecka, rodzica, rehabilitacja na oddziale, badania specjalistyczne - 19 rodzin; zakup sprzętu rehabilitacyjnego - 3 rodziny; systematyczne przyjmowanie leków - 17 rodzin; wyrobienie protezy zębowej - 2 osoby; 20

23 wyrobienie okularów - 3 rodziny; diagnoza psychopatologiczna dziecka - 8 rodzin; udział w zajęciach świetlicy socjoterapeutycznej i środowiskowej - 10 rodzin; udział w zajęciach w domu kultury, w Akademii Przyszłości - 8 rodzin; pomoc wolontariusza - 6 rodzin, 12 dzieci Rezultaty pracy: Indywidualna praca Asystenta Rodziny z rodzinami pozwoliła zaobserwować zmianę poziomu motywacji klientów do podejmowania działań zmierzających ku zmianie ich sytuacji życiowej. Zauważalne stało się zmniejszenie poczucia osamotnienia i bezsilności u rodzin, zwiększenie koncentracji na przyszłości i przekonanie o kształtowaniu jej poprzez własne decyzje. W klientach nastąpił wzrost wiary w możliwość przełamania trudności, często przekazywanych międzypokoleniowo oraz w budowanie nowych modeli rodziny, kształtujących wyższą jakość życia. Dzięki metodycznemu działaniu asystentów rodziny: modelowaniu i komplementowaniu oraz poszukiwaniu zasobów u klientów nastąpił wzrost ich poczucia własnej wartości oraz skuteczności w działaniu. Podmiotowe podejście do klienta, tj. umożliwienie rodzinom uczestniczenia w procesie pomocowym (współdecydowanie oraz współdziałanie) pozwoliło poszczególnym osobom zbudować wyższe poczucie własnej wartości i osiągnąć samodzielność. Wśród wielu klientów doszło do zmiany postawy wobec instytucji pomocy społecznej przekierunkowania z nastawienia roszczeniowego na własną aktywność i samodzielne poszukiwanie rozwiązań. Aktywizacja środowiska lokalnego w pracy na rzecz rodziny miała na celu pobudzenie sił i zasobów krewnych, przyjaciół, sąsiadów, a także instytucji publicznych czy organizacji pożytku publicznego. W wyniku zaangażowania przez Asystenta Rodziny innych służb w pracę na rzecz rodziny następuje propagowanie modelu pracy interdyscyplinarnej i wzmocnienie umiejętności współpracy służb pomocowych. Należy podkreślić, że idea pracy Asystentów Rodziny zakłada, iż w pracy z dzieckiem i rodziną w pierwszej kolejności zabezpieczane są potrzeby dziecka, których realizacja wpływa na jego harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową. Zarówno Indywidualna praca asystenta z rodziną, jak również udział rodziny w zajęciach warsztatowych z cyklu Rodzicem być i konsultacje klienta ze specjalistami z zakresu wspierania rodziny przekładają się na poszerzenie wiedzy i umiejętności w ramach kompetencji opiekuńczo-wychowawczych. Efektem pracy socjalno-wychowawczej z rodziną jest nabywanie przez nią samodzielności życiowej, tj. poczucia sprawstwa, umiejętności 21

24 definiowania problemów i znajdowania ich rozwiązań. Rodziny objęte wsparciem w postaci Asystenta Rodziny stopniowo przyswajają styl życia zgodny z obowiązującymi normami społecznymi, które są powszechnie uznane za bezpieczne i optymalne dla rozwoju dzieci. W 2016 r. Zespół do Spraw Asysty Rodziny zrealizował ustawowe działania w postaci: 1. Wsparcia interdyscyplinarnego: powołanie 15 zespołów w celu oceny zasadności przyznania rodzinie wsparcia w postaci asystenta rodziny i rozdziału zadań w obszarze pracy z rodziną; udział w 15 zespołach do spraw oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej; udział w 9 zespołach do spraw oceny sytuacji dziecka przebywającego w placówce opiekuńczo-wychowawczej z rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny, udział w 18 Grupach Roboczych w Zespole Pracowników Socjalnych do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie; powołanie 33 zespołów do spraw kompleksowej pomocy rodzinie z udziałem członków rodziny mających na celu poszukiwanie rozwiązań i skoordynowanie działań służb zaangażowanych w pracę z rodziną; zorganizowanie 6 spotkań Narady Grupy Rodzinnej. 2. Poradnictwa specjalistycznego (konsultacje z prawnikiem, psychiatrą, psychologiem, pedagogiem), umożliwienia uczestnictwa w terapii świadczonej przez terapeutów z Krakowskiego Instytutu Psychoterapii w Siemacha SPOT - 5 rodzin. 3. Ścisłej współpracy z pracownikami socjalnymi - 27 rodzin. 4. Ścisłej współpracy z koordynatorami pieczy zastępczej - 6 rodzin. 5. Współpracy z pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych - 10 rodzin. 6. Współpracy z pedagogami oraz wychowawcami klas - 34 rodziny. 7. Współpracy ze służbą zdrowia lekarze, pielęgniarki, położne - 34 rodzin. 8. Współpracy z Policją - 18 rodzin. 9. Współpracy ze specjalistycznymi świetlicami - 10 rodzin. 10. Współpracy z Sądem Rodzinnym, Kuratorami Zawodowymi i Społecznymi II Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej w sprawach rodzinnych i nieletnich Sądu Rejonowego w Rzeszowie - 25 rodzin. 22

25 11. Współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy indywidualnymi doradcami klienta - 2 osoby. 12. Współpracy z Rzeszowską Agencją Rozwoju Regionalnego - 3 osoby. 13. Współpracy z Miejskim Zespołem Żłobków - 1 rodzina. 14. Współpracy z Bankiem Żywności i Stowarzyszeniem Rodzina Rodzin - 9 rodzin. 15. Zaprezentowania modelu pracy asystenta rodziny studentom Uniwersytetu Rzeszowskiego - 3 spotkania. 16. Wykonania badań do pracy dyplomowej w ramach podpisanego porozumienia z Instytutem Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego - 1 osoba. 17. Umożliwienia odbycia praktyki zawodowej w ramach podpisanego porozumienia z Instytutem Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego - 1 osoba. 18. Organizacji spotkań Asystentów Rodziny z Kuratorami Zawodowymi Sądu Rodzinnego - 1 spotkanie. 19. Organizacji spotkań Asystentów Rodziny z wolontariuszami - 1 spotkanie. 20. Organizacji warsztatów kompetencji rodzicielskich Rodzicem być - 15 warsztatów, w których wzięło udział 91 rodziców, 115 dzieci. 21. Udziału w organizowanym przez Zespół Pieczy Zastępczej konkursie plastycznym pt. Wakacyjne radości 3 rodziny, 4 dzieci. 22. Nawiązania współpracy z wolontariuszami - 6 rodzin, 12 dzieci. 23. Organizacji Grupy Wymiany Doświadczeń asystentów rodziny z Podkarpacia - 4 spotkania. 24. Udziału w szkoleniach i konferencjach - 7 szkoleń. 25. Systematycznej superwizji Zespołu Asystentów - 10 spotkań, łączny czas trwania 23 i pół godziny. Efektem działań Asystenta Rodziny była zmiana zarządzeń opiekuńczych wydanych przez Sąd Rejonowy powodująca: Odzyskanie opieki nad małoletnimi dziećmi: powrót dzieci z placówki opiekuńczo - wychowawczej do środowiska rodzinnego - 1 rodzina, 2 dzieci, powrót dzieci z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego do środowiska rodzinnego 3 rodziny, 3 dzieci, Odzyskanie pełni władzy rodzicielskiej przez rodziców biologicznych nad małoletnimi dziećmi - 1 rodzina, 2 dzieci. 23

26 Powierzenie pieczy nad małoletnim dzieckiem na czas toczącego się postępowania o rozwiązanie rodziny zastępczej - 1 rodzina, 1 dziecko. Utrzymanie dzieci w rodzinie biologicznej - 35 rodzin, 93 dzieci. 3. Placówki wsparcia dziennego Jedną z form pomocy dzieciom i młodzieży wywodzących się z rodzin, którym brakuje umiejętności tworzenia właściwego klimatu życia rodzinnego, właściwych wzorów komunikacji i dawania rodzinie poczucia bezpieczeństwa jest możliwość udziału w zajęciach organizowanych przez placówki wsparcia dziennego. W 2016 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie współpracował z 16 placówkami (4 świetlicami socjoterapeutycznymi, 8 świetlicami profilaktyczno - wychowawczymi i 3 powstałymi na bazie świetlic klubami wsparcia dla młodzieży oraz 1 placówką wsparcia dziennego realizującą usługi terapii i poradnictwa), w których wszechstronną opiekę i pomoc uzyskało 764 dzieci i młodzieży. W placówkach tych realizowane są różnego rodzaju programy profilaktyczne i socjoterapeutyczne w zakresie profilaktyki uzależnień, wzmacniania asertywności, radzenia sobie z agresją i rozwiązywania konfliktów, kształtowania silnej osobowości, przeciwdziałania zagrożeniom związanym z korzystaniem z Internetu, itp. Ponadto dzieci i młodzież mają możliwość korzystania z wyjazdów w czasie wolnym od nauki (półkolonie, kolonie, wycieczki), wyjść do kina, teatru czy muzeów, z zajęć sportowo - rekreacyjnych, pomocy w nauce, dożywiania, zakupu pomocy szkolnych, oraz niezbędnej odzieży i obuwia. Wszystkie te działania dają dzieciom niedostosowanym społecznie możliwość zaspokajania potrzeb socjalnych i innych oraz rozwiązywania problemów natury psychicznej przy współpracy z doświadczonymi w kontaktach z młodzieżą profesjonalistami i pod ich opieką (pedagogów, psychologów, logopedów, itp.). Placówki te prowadzone są przez organizacje pozarządowe i podmioty kościelne, wyłonione z zachowaniem procedury konkursowej, z którymi Gmina Miasto Rzeszów zawarła umowy na okres 5 lat ( ). Szczegółowy wykaz placówek wsparcia dziennego: l.p. Podmiot prowadzący, adres Placówka, adres 1. Fundacja Wzrastanie, Rzeszów, ul. Hoffmanowej 23 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Hoffmanowej 23 24

27 2. Fundacja Wzrastanie, Rzeszów, ul. Podwisłocze 6 3. Fundacja Wzrastanie, Rzeszów, ul. Hoffmanowej Stowarzyszenie Karan, Rzeszów, ul. Szopena Rodzina Rodzin Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Wielodzietnych, Rzeszów, ul. Dąbrowskiego 17/47 6. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Koło przy Parafii Podwyższenia Krzyża Św., Rzeszów, ul. Krakowska Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Koło przy Parafii Podwyższenia Krzyża Św., Rzeszów, ul. Krakowska Stowarzyszenie SIEMACHA, Rzeszów, ul. Kopisto 1 9. Stowarzyszenie Pomoc, Rzeszów, ul. PCK 2/4 10. Parafia p.w. Chrystusa Króla, Rzeszów, ul. Ks. Jałowego Parafia Św. Judy Tadeusza, Rzeszów, ul. W.Stwosza Parafia Św. Judy Tadeusza, Rzeszów, ul. W. Stwosza Parafia p.w. M.B. Saletyńskiej, Rzeszów, ul. Dąbrowskiego Parafia bł. Karoliny, Rzeszów, ul. Kościelna 15 a 15. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Regionalny, Rzeszów, ul. 3 - go Maja 9 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Podwisłocze 6 Klub wsparcia dla młodzieży, Rzeszów, ul. Hoffmanowej 23 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Szopena 17 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Dąbrowskiego 17/47 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Krakowska 18 Klub Wsparcia dla Młodzieży Auxilium, Rzeszów, ul. Krakowska 18 Placówka wsparcia dziennego realizująca usługi terapii i poradnictwa, Rzeszów, ul. Kopisto 1 Świetlica dla dzieci Tęcza, Rzeszów, ul. Słocińska 4 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Ks. Jałowego 37 Świetlica dla dzieci, Nasza Arka Rzeszów, ul. W. Stwosza 31 Młodzieżowy Klub Wsparcia Paladyn, Rzeszów, ul. W. Stwosza 31 Świetlica dla dzieci Mała Przystań, Rzeszów, ul. Dąbrowskiego 71 Świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Kościelna 15 a Słoneczna świetlica dla dzieci, Rzeszów, ul. Leska 1/5LU 25

28 16. Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego Strzelec, Rzeszów, ul. Jagiellońska 6 Świetlica dla młodzieży Rzeszów, ul. Jagiellońska 6 W 2016 r. na dofinansowanie kosztów działalności placówek wsparcia dziennego wyasygnowano łącznie ,42 zł z budżetu Gminy Miasta Rzeszowa. Podmioty prowadzące placówki wsparcia dziennego aplikują o środki finansowe także u innych grantodawców, często z pozytywnym skutkiem, co daje możliwość poszerzania i rozwijania ich działalności. Wszystkie działania podejmowane przez te podmioty zdecydowanie podnoszą jakość życia dzieci i rodzin, które z powodu ubóstwa, bezrobocia, choroby, uzależnień, a także niezaradności ludzkiej i słabej umiejętności dostosowania się do trudnych warunków rządzących dzisiejszą rzeczywistością znalazły się w potrzebie. 4. Dodatkowe formy wspierania rodziny W odpowiedzi na potrzeby rodzin z terenu miasta Rzeszowa, poza ustawowymi zadaniami realizowanymi przez MOPS podejmowane są dodatkowe inicjatywy: grupa wsparcia dla rodziców zastępczych funkcjonująca od 2009 r. Jest to forma pomocy skierowana do osób mających podobne doświadczenia, borykających się z podobnymi problemami, która umożliwia wzajemne wspieranie się rodzin zastępczych, poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności wychowawczych, pomoc opiekunom zastępczym w ich problemach związanych z opieką nad dziećmi oraz zintegrowanie środowiska rodzin zastępczych. Na spotkaniach, które odbywają się cyklicznie co dwa tygodnie, uczestnicy mają możliwość wymiany doświadczeń i uwag, otrzymania pomocy i wsparcia, które mogą wykorzystać w rozwiązywaniu trudnych problemów związanych z funkcjonowaniem rodziny. Cele rzeszowskiej grupy wsparcia to: stworzenie bezpiecznych warunków do dzielenia się swoimi doświadczeniami i uczuciami, umożliwienie nawiązania kontaktów z innymi rodzinami zastępczymi i stworzenie przestrzeni do rozmowy o trudnościach i problemach oraz do wypracowywania rozwiązań; wolontariat organizowany w rodzinach zastępczych od 2010 r. w zakresie usystematyzowania realizowanego w szkole materiału, przygotowania 26

29 wychowanków na bieżąco do lekcji. Wolontariuszy rekrutuje się spośród studentów rzeszowskich uczelni wyższych. Informacje o naborze umieszcza się w budynkach uczelni oraz na stronach internetowych Ośrodka. Osoby, które się zgłaszają to w dużej mierze studenci kierunków pedagogicznych i socjologicznych. Co roku w dniu 5 grudnia obchodzony jest dzień wolontariusza; zajęcia socjoterapeutyczne oparte na programie autorskim pracowników, zawierającym cele: rozwojowe, edukacyjne i terapeutyczne, realizowane technikami: wizualizacji, relaksacji, psychodramy, psychorysunku. Grupa socjoterapeutyczna funkcjonuje od 2009 r.; w celu zintegrowania środowiska rodzin zastępczych z terenu Rzeszowa pracownicy Ośrodka podjęli działania w kierunku zorganizowania spotkań rodzin i dzieci. Okazją ku temu, stały się spotkania ze Świętym Mikołajem. Dzieci z rodzin zastępczych w latach brały udział w zabawach mikołajkowych, otrzymywały prezenty w postaci upominków i słodyczy ofiarowane przez sponsorów; sposobem na integrację rodzin, a zarazem propagowanie rodzicielstwa zstępczego, był również piknik zorganizowany 21 maja 2016 r. z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego. W imprezie wzięło udział około 130 osób. Uczestnicy pikniku podczas zabaw i gier sportowych, konkursów i występów zaproszonych gości (Dziewczęca Orkiestra Dęta z Rzeszowa, Capoeira Rzeszów, Małgorzata Boć i Patrycja Chmiel finalistki programu Aplauz, Aplauz ), mieli okazję wspólnie z dziećmi miło i atrakcyjnie spędzić wolny czas; grupa wsparcia dla kobiet doświadczających przemocy w rodzinie. Realizowana przez dwóch psychologów OPSiIK w formie cotygodniowych spotkań z kobietami doświadczającymi przemocy w rodzinie, mająca na celu wsparcie kobiet w radzeniu sobie z trudnymi emocjami towarzyszącymi tym problemom. grupa z zakresu treningów wychowawczych, prowadzona co dwa tygodnie przez psychologa i aspiranta pracy socjalnej w OPSiIK, w formie otwartej szkoły dla rodziców. W ramach spotkań grupy rodzice z trudnościami wychowawczymi kształtują postawy i umiejętności wychowywania dzieci bez stosowania przemocy, z poszanowaniem ich praw i zgodnie z ich indywidualnymi potrzebami. 27

30 II. Zadania Organizatora Pieczy Zastępczej Zgodnie z Zarządzeniem Prezydenta Miasta Rzeszowa Nr 109/2011 z dnia 27 grudnia 2011 r. Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej na terenie Miasta Rzeszowa wyznaczony jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, w którym funkcjonuje Zespół do Spraw Organizacji Pieczy Zastępczej. W skład Zespołu wchodzą: kierownik; ośmiu koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej; trzech psychologów; pracownik socjalny. Pracownicy Zespołu realizując zadania Organizatora dokonują diagnozy sytuacji dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy, przygotowują plan pomocy dziecku, a także oceniają jakość wykonywania obowiązków spoczywających na rodzicach zastępczych, kwalifikują kandydatów na rodziców zastępczych, organizują i prowadzą szkolenia. Przygotowują rodziny zastępcze na przyjęcie dziecka m.in. poprzez zgromadzenie niezbędnych dokumentów dotyczących dziecka, jego rodziny i rodzeństwa. W przypadku, gdy rodzina zastępcza okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku, organizują opiekę nad dzieckiem w formie rodzin pomocowych. Zespół prowadzi działalność diagnostyczno - konsultacyjną, której celem jest pozyskiwanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Ponadto Zespół przygotowuje rejestr rodzin zastępczych, udziela wsparcia rodzinom i dzieciom poprzez prowadzenie grupy wsparcia, grupy socjoterapeutycznej i pomoc wolontariuszy Zapewnia także pomoc psychologiczną, pedagogiczną, prawną, reedukacyjną i rehabilitacyjną. W 2016 r. Zespół do Spraw Organizacji Pieczy Zastępczej zrealizował następujące zadania: 1. Prowadzenie naboru kandydatów do prowadzenia pieczy zastępczej poprzez: rozpowszechnienie na terenie Rzeszowa ulotek informacyjnych; umieszczenie informacji na stronie internetowej; prowadzenie fanpage a na facebooku. 2. Kwalifikowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Zadanie to wymaga 28

31 dogłębnej diagnozy pedagogicznej i psychologicznej w zakresie możliwości stworzenia właściwego środowiska życia rodzinnego dla przyjmowanego dziecka, motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz kompetencji rodzicielskich. W ramach diagnozy pracownicy Zespołu podejmują następujące działania: a) Gromadzenie niezbędnej dokumentacji kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej 24 kandydatów (13 rodzin) w tym: kierowanie zapytań o udzielenie informacji o osobie do Krajowego Rejestru Karnego - 22 zapytań; zaświadczeń lekarskich - 20 zaświadczeń; odpisów aktów małżeństwa - 9 aktów; opinii o funkcjonowaniu dziecka w szkole lub przedszkolu - 12 opinii; opinii z zakładu pracy kandydata o pracowniku i zaświadczeń o zarobkach - 25 egzemplarzy; sporządzanie informacji do pracowników socjalnych i asystentów rodziny o przebiegu pracy z kandydatami na rodziców zastępczych i rodzicami biologicznymi - 13 informacji. b) Przeprowadzenie badań pedagogicznych oraz analizy w nawiązaniu do art. 42 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej - 52 spotkania, w tym 26 na terenie Ośrodka i 26 w miejscu zamieszkania rodziny. c) Zorganizowanie zespołów w celu dokonania analizy procesu kwalifikacji kandydatów i wydania opinii kwalifikacyjnej - podczas posiedzenia 15 zespołów wydano 12 opinii. d) Przygotowanie opinii pedagogicznej co do kwalifikacji kandydatów na rodzinę zastępczą - 13 opinii. e) Zorganizowanie spotkań z kandydatami w celu udzielenia informacji zwrotnych dotyczących przebiegu procesu kwalifikacji wraz z proponowanymi zaleceniami - 11 spotkań. 3. Wydawanie opinii o spełnieniu warunków i oceny predyspozycji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej spokrewnionej - 7 opinii. 4. Kwalifikowanie kandydatów na rodzinę/osobę wspomagającą proces usamodzielnienia wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych - 2 kandydatów. 5. Prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy 29

32 i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkoleń dla kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej) nie zorganizowano szkolenia z uwagi na brak kandydatów. 6. Gromadzenie i przekazywanie niezbędnej dokumentacji rodzicom zastępczym dotyczącej dziecka umieszczanego w rodzinie zastępczej - zgodnie z art. 38a - 15 dzieci, zgromadzono: informacja o dziecku - 5 egzemplarzy; odpis zupełny aktu urodzenia - 8 egzemplarzy; dokumentacja o stanie zdrowia dziecka - 3 egzemplarze; diagnoza psychofizyczna dziecka - 4 opinie; poświadczenie zameldowania dziecka na pobyt stały - 1 egzemplarz; odpis aktu zgonu rodziców - 2 egzemplarze. 7. Gromadzenie i przekazywanie do Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzeszowie Oddział Ośrodek Adopcyjny, dokumentacji dotyczącej dzieci z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających (zgodnie z art. 38a i 139a) - 9 dzieci. Przekazano: dokumentację dotyczącą dziecka zgłoszonego do przysposobienia - 9 egzemplarzy; opinie dotyczące dziecka - 4 egzemplarze; odpisy zupełne aktu urodzenia - 9 egzemplarzy; akty zgonów rodziców biologicznych - 4 egzemplarze; pełną dokumentację o stanie zdrowia dziecka - 5 dzieci. 8. Zorganizowanie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą poprzez: przeprowadzenie szkolenia adresowanego do osób pełniących funkcję rodzin zastępczych pt. Płodowy zespół alkoholowy możliwości funkcjonowania dziecka - 8 rodzin i 13 pracowników Zespołu; prowadzenie przez pracowników MOPS grupy wsparcia - 2 edycje, 19 spotkań, łącznie 18 uczestników; zorganizowanie i prowadzenie grupy socjoterapeutycznej dla wychowanków rodzin zastępczych i dzieci własnych rodziców zastępczych - 1 grupa, 7 osób; zorganizowanie dla wychowanków rodzin zastępczych spotkania ze św. Mikołajem - 61 dzieci; 30

33 zorganizowanie pikniku z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego, w którym wzięło udział około 130 osób; wsparcie wolontariuszy - od stycznia do czerwca 2016 r. objęto wsparciem 17 dzieci; od października do grudnia 2016 r. objęto wsparciem 12 dzieci. 9. Sporządzanie protokołu oględzin w miejscu zamieszkania rodziny zastępczej w celu ustalenia występujących braków w wyposażeniu niezbędnym do przyjęcia dziecka do rodziny zastępczej oraz sporządzanie protokołu z odbioru zakupionych rzeczy z tytułu pokrycia wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - 30 protokołów. 10. Sporządzanie protokołu oględzin w miejscu zamieszkania rodziny zastępczej zawodowej w celu przyznania rodzinie pomocy finansowej na remont oraz sporządzanie protokołu z odbioru 5 protokołów. 11. Prowadzenie rejestru kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej i niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz osób już pełniących funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka - 7 aktualizacji dla 28 rodzin. 12. Przystąpienie do Programu Asystent Rodziny i Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej na rok 2016 przygotowanie materiałów i pozyskanie dofinansowania do wynagrodzenia koordynatorów w kwocie ,00 zł. 13. Współpraca ze środowiskiem lokalnym, ośrodkami pomocy społecznej, powiatowymi centrami pomocy rodzinie, sądami, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi: kontakt osobisty - 381; kontakt telefoniczny - 397; korespondencja Organizacja posiedzeń zespołów dokonujących oceny sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej - 23 posiedzenia. 15. Przeprowadzenie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej: konsultowanie oceny sytuacji dzieci 629 konsultacji; przygotowanie ocen sytuacji dziecka przez pracowników prowadzących bezpośrednią pracę z rodzicami zastępczymi ocen; przygotowanie i przekazanie do Sądu oceny zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej ocen. 31

34 W przypadku dzieci w wieku poniżej 3 lat oceny dokonywano co 3 miesiące, a sytuację dzieci starszych oceniano nie rzadziej niż co 6 miesięcy. W procesie oceny brali udział: Za-ca dyrektora, kierownik Zespołu, psycholog, pedagog, właściwy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, asystent rodziny, pracownik socjalny w przypadku jeśli rodzina naturalna nie była objęta asystenturą, pedagog szkolny. Na posiedzenia zespołów zapraszani są również rodzice zastępczy, osoby bliskie dziecku oraz rodzice biologiczni nie pozbawieni władzy rodzicielskiej. 17. Dokonywanie oceny rodziny zastępczej - 18 ocen. W tym celu zgromadzono: zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia rodziców zastępczych - 19 zaświadczeń; zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia dziecka - 26 zaświadczeń; zaświadczenia o dochodach - 11 zaświadczeń. 18. Przygotowanie we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku - 92 plany. 19. Sporządzenie monitoringu realizacji planu pomocy dziecku monitoringów. 20. Pomoc rodzinom zastępczym w nawiązaniu wzajemnego kontaktu rodzin zastępczych. 21. Zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym: psychologicznej - 47 dzieci; reedukacyjnej - 33 dzieci; rehabilitacyjnej - 8 dzieci. 22. Zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy dla rodziców zastępczych (118 osób), w tym: psychologicznej, skorzystało 24 osoby; reedukacyjnej, skorzystało 91 osób; rehabilitacyjnej, skorzystała 1osoba. 23. Udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej - 35 wychowanków. 24. Pełnienie funkcji opiekuna usamodzielnienia - dla 4 wychowanków. 25. Pomoc przy tworzeniu indywidualnego programu usamodzielnienia - dla 18 wychowanków. 26. Współpraca z zespołem ds. świadczeń w zakresie prawidłowości wykorzystania przyznanej pomocy finansowej oraz zmiany w sytuacji rodziny i dziecka. 32

35 27. Zgromadzenie dokumentacji (zgodnie z art. 38a ust. 1 ustawy) i przekazanie na posiedzenie zespołu ds. okresowej oceny dziecka przebywającego w placówce - 72 egzemplarze. 28. Udział w zespołach ds. okresowej oceny dziecka w placówkach opiekuńczo - wychowawczych na terenie Miasta Rzeszowa udział w 23 zespołach. 29. Diagnoza psychofizyczna dzieci kierowanych do rodzinnej pieczy zastępczej. Diagnoza ma na celu przeprowadzenie wstępnej oceny rozwoju psychofizycznego dziecka i opracowanie na jej podstawie zaleceń, zawierających kierunki działań wspierających prawidłowy rozwój i funkcjonowanie dziecka w rodzinie zastępczej. Diagnoza może zostać przeprowadzona tylko i wyłącznie na podstawie pisemnej zgody opiekunów prawnych dziecka. Rozmowa z opiekunem prawnym ma na celu przeprowadzenie wywiadu na temat dotychczasowego funkcjonowania dziecka. Dalszy etap diagnozy dziecka odbywa się na podstawie wywiadu u rodziny, w której dziecko aktualnie przebywa oraz bezpośredniego badania dziecka narzędziami diagnostycznymi. W 2016 r. psycholog przygotował 2 diagnozy psychofizyczne dzieci kierowanych do rodzinnej pieczy zastępczej. 30. Gromadzenie niezbędnej dokumentacji dotyczącej przygotowania pozwu o dochodzenie świadczeń alimentacyjnych w przypadku gdy od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej upłynął rok - przygotowanie 25 pozwów, do których zgromadzono niezbędną dokumentację. 31. Przygotowanie wniosków do Sądu o wydanie zarządzeń opiekuńczych względem dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej po upływie 18 miesięcy od daty ich umieszczenia - wnioski dla 9 dzieci z 7 rodzin zastępczych. 32. Stwierdzenie braku zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej w stosunku do 6 dzieci z 6 rodzin zastępczych. 33. Organizacja i nadzorowanie kontaktów dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej z rodzinami biologicznymi. W ramach podtrzymywania więzi dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych z ich biologicznymi rodzicami na terenie Zespołu organizowane są kontakty rodziców z dziećmi. W kontaktach tych uczestniczą pracownicy Zespołu. Z przebiegu i obserwacji spotkań, zachowania rodziców biologicznych, ich relacji z dziećmi, sposobu spędzania z nimi czasu, sporządzane są informacje. 34. Porady i wsparcie psychologiczne dla dzieci i rodziców zastępczych z takiej formy pomocy skorzystało 30 rodzin zastępczych, odbyło się 296 spotkań. Taka forma pomocy 33

36 służyła rozpoznaniu sytuacji dziecka w rodzinie, obserwacji funkcjonowania dziecka, udzieleniu wsparcia dziecku i opiekunom, udzielaniu porad wychowawczych oraz psychoedukacji opiekunów. Rezultaty pracy: zapewnienie wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej odpowiednich warunków bytowych, z uwzględnieniem potrzeb emocjonalnych, zdrowotnych, edukacyjnych i rekreacyjnych; odbudowywanie i podtrzymywanie pozytywnych relacji dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych z rodzicami biologicznymi (udostępnienie miejsca na kontakt, uczestnictwo koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej w spotkaniach); działania zmierzające do uregulowania sytuacji prawnej dzieci celem skierowania ich do ośrodka adopcyjnego i poszukiwania rodziny adopcyjnej; powrót dzieci do rodziny biologicznej 3 dzieci; adopcja 5 dzieci; zorganizowanie nieodpłatnie 7 dniowego obozu letniego dla 5 dzieci z rodzin zastępczych (współpraca ze stowarzyszeniem); umożliwienie skorzystania z wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin zastępczych udział wzięło 22 dzieci; podnoszenie kompetencji wychowawczych rodziców zastępczych poprzez zorganizowanie szkoleń, spotkań tematycznych realizowanych w ramach grup wsparcia; udzielanie porad i wsparcie psychologiczne dla dzieci i rodziców zastępczych 30 rodzin; zorganizowanie wsparcia dla wychowanków w formie grupy socjoterapeutycznej. Celem spotkań było nabycie przez młodzież umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz rozwiązywania konfliktów, zwiększenie asertywności i poczucia własnej wartości; wsparcie dla wychowanków w formie wolontariatu. Celem wolontariatu jest pomoc w nauce dzieciom i młodzieży z rodzinnych form opieki zastępczej oraz rozwijanie ich wiedzy i umiejętności; organizowanie pomocy rzeczowej (odzież, obuwie, zabawki, materiały szkolne, itp.) dla wychowanków i rodziców zastępczych; zorganizowanie pikniku z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego, zabawy 34

37 mikołajkowej oraz konkursu plastycznego Wakacyjne radości dla rodzin zastępczych. Celem, jaki nam przyświecał, była popularyzacja rodzicielstwa zastępczego oraz integracja rodzin zastępczych z terenu miasta Rzeszowa. III. System pieczy zastępczej Organizowanie pieczy zastępczej następuje w ostateczności, po wyczerpaniu wszystkich gwarantowanych przepisami możliwości wsparcia rodziny w jej środowisku zamieszkania. Piecza zastępcza jest sprawowana w formie: - rodzinnej; - instytucjonalnej. 1. Rodzinna piecza zastępcza Na terenie Rzeszowa 2016 r. funkcjonowały następujące typy rodzin zastępczych (stan na 31 grudnia 2016 r.): liczba rodzin liczba dzieci rodzinny dom dziecka rodziny zastępcze zawodowe rodziny zastepcze niezawodowe rodziny zastępcze spokrewnione Źródło: opracowanie własne Zadania z zakresu finansowania rodzinnej pieczy zastępczej na terenie Miasta Rzeszowa realizuje Sekcja ds. Pieczy Zastępczej i Wsparcia Osób Usamodzielnianych. W sekcji 35