Postępowanie w interesie klienta w świetle nowelizacji ustawy o funduszach inwestycyjnych

Transkrypt

1 Postępowanie w interesie klienta w świetle nowelizacji ustawy o funduszach inwestycyjnych 1 1

2 Plan prezentacji 1. Działania w myśl najlepiej pojętego interesu klienta. 2. Regulamin zarządzania funduszem. 3. Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych oraz przechowywanie i archiwizowanie nośników informacji 4. Best execution dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych. 5. Agregacja i alokacja zleceń. 6. Strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy. 7. Zachęty. 8. Ocena odpowiedniości. 9. Planowane zmiany w świadczeniu usług zarządzania portfelem oraz doradztwa inwestycyjnego. Postępwanie w interesie klienta w świetle nowelizacji ustawy o funduszach inwestycyjnych 2

3 Działania w myśl najlepiej pojętego interesu klienta 3

4 Najlepiej pojęty interes klienta Obowiązek działania w myśl najlepiej pojętym interesie klienta: Klauzula generalna, przez który w każdym przypadku należy oceniać działania Towarzystwa; Dotyczy wszystkich klientów oraz uczestników funduszy zarządzanych przez Towarzystwo; Wiąże się z obowiązkiem dochowania przez Towarzystwo szczególnej staranności wymaganej od profesjonalisty w zakresie ochrony oraz urzeczywistniania interesu klientów Towarzystwa oraz uczestników funduszy zarządzanych przez Towarzystwo. 4

5 Regulamin zarządzania funduszami Prawny wymóg stworzenia regulaminu zarządzania funduszami. Regulamin wdrożony w formie uchwały Zarządu lub Rady Nadzorczej Towarzystwa. Wdrożone regulaminy mają m. in. na celu urzeczywistniać zasadę równego traktowania uczestników zarządzanych przez Towarzystwo funduszy. Procesy nie posiadające odzwierciedlenia w spisanych regulacjach wewnętrznych Towarzystwa nie istnieją. Przedmiotowy zakres regulaminu powinien obejmować wszelkie operacyjne aspekty związane z zarządzaniem funduszem inwestycyjnym, w tym m. in. sposób analizy atrakcyjności potencjalnych lokat inwestycyjnych, podejmowania decyzji inwestycyjnej. 5

6 Regulamin zarządzania funduszami Elementy konieczne regulaminu zarządzania funduszami: sposób zapobiegania praktykom, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na stabilność i integralność rynku finansowego; Ograniczenia w możliwościach wpłynięcia na notowania instrumentu bazowego w przypadku lokowania środków funduszu w instrumenty bazowe, których wycena odwołuję się to w/w instrumentów. (funduszem w formie produktów strukturyzowanych). Zlecenia typu cross pomiędzy funduszami w ramach tego samego biura maklerskiego; Transakcje krótkiej sprzedaży; Transakcje na blokach akcji spółek o niskiej kapitalizacji. 6

7 Regulamin zarządzania funduszami model i system wyceny zapewniający prawidłowe i przejrzyste ustalanie wartości jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych funduszy zarządzanych przez towarzystwo; Problem dotyczy przede wszystkim FIZAN-ów, funduszy sekuryzacyjnych oraz funduszy inwestujących w dłużne papiery wartościowe, niewystandaryzowane derywaty oraz konstrukcji typu fund of funds oraz masterfeeder Konsekwentna prezentacja wyników funduszu (przyjętej metodologii wycen, polityki rachunkowości funduszu) Uwzględnienie w modelu wyceny ryzyka niskiej płynności danej lokaty funduszu. Weryfikacje sposobu wyceny funduszy, których tytuły uczestnictwa stanowią przedmiot lokaty funduszu. Stanowisko Rady Banków Depozytariuszy w sprawie stosowanych praktyk rynkowych w zakresie wyceny wartości dłużnych papierów wartościowych nienotowanych na aktywnym rynku. 7

8 Regulamin zarządzania funduszami Pozostałe elementy konieczne regulaminu zarządzania funduszami: 1. procedura podejmowania i wykonywania decyzji inwestycyjnych w imieniu funduszy zarządzanych przez towarzystwo, zapewniającą podejmowanie decyzji zgodnie z celami inwestycyjnymi i polityką inwestycyjną, przy uwzględnieniu limitów ryzyka dotyczących funduszu; 2. polityka składania i realizacji zleceń funduszy; 3. polityka alokacji zleceń, jeżeli towarzystwo zamierza dokonywać łączenia zleceń, o którym mowa w 34 Rozporządzenia; 4. strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy. 5. Sposób obsługi procesów przyjmowania zleceń zapisów, umorzeń konwersji tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. 6. Post-transakcyjne obowiązki informacyjne wobec klienta. 8

9 Regulamin zarządzania funduszami Towarzystwo, które na podstawie umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, powierzyło innemu podmiotowi zarządzanie całością portfeli inwestycyjnych wszystkich zarządzanych przez siebie funduszy inwestycyjnych, zapewnia przyjęcie przez ten podmiot regulaminu w zakresie, o którym mowa w ust. 1. W takim przypadku przepisów ust. 1 nie stosuje się do towarzystwa. np. powierzenie przez Towarzystwo zarządzanie danym funduszem na rzecz asset management do określonej firmy inwestycyjnej (domu maklerskiego). Towarzystwo zapewnia, aby zarządzane przez nie fundusze oraz ich uczestnicy nie byli obciążani nieuzasadnionymi kosztami. Pośrednio odnosi się do zachęt, należy silnie łączyć z zarządzaniem konfliktami interesów np. składanie zleceń przez firmę inwestycyjną z grupy kapitałowej Towarzystwa na zasadach preferowanego brokera. 9

10 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych oraz przechowywanie i archiwizowanie nośników informacji 10

11 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych Towarzystwo dochowuje szczególnej staranności przy wyborze i dokonywaniu lokat w imieniu zarządzanych przez siebie funduszy, w szczególności zapewnia, aby osoby odpowiedzialne za ich dokonywanie posiadały odpowiednią wiedzę o aktywach będących przedmiotem takich lokat. Obowiązek legitymowania się po stronie podmiotów bezpośrednio, zaangażowanych w zarządzanie danym funduszem odpowiednią wiedzą, doświadczeniem oraz informacją o potencjalnej lokacie inwestycyjnej Podejmowanie decyzji inwestycyjnych powinno odbywać się w gronie kolegialnym (Komitet Inwestycyjny), gdzie ostateczna decyzja inwestycyjna pozostaje w gestii głównego zarządzającego funduszem lub jego wydzielonym portfelem, posiadającego wiedzę ekspercką z danej dziedziny. 11

12 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych Podjęcie decyzji inwestycyjnej musi zostać poprzedzone odpowiednią analizą atrakcyjności oraz ryzyk związanych z planowaną lokatą inwestycyjną. (badanie due digilance) W zależności od rodzaju aktywa stanowiącego przedmiot analizy, można wyróżnić następujące rodzaje analiz własny Towarzystwa: - analiza techniczna; - analiza fundamentalna (wskaźnikowa); - badania stanu prawnego, technicznego, operatów szacunkowych innych zewnętrznych opinii oraz ekspertów lokaty np. fundusze nieruchomościowe; - analiza danych makroekonomicznych; - zewnętrzne materiały analityczne (rekomendacje o charakterze ogólnym sporządzane przez firmy inwestycyjne; (np. daily small & mid cap, rekomendowane portfele) - publikacje agencji ratingowych; - w udział w roadshow materiały od emitentów. 12

13 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych Odnośnie dokumentacji podstaw decyzji inwestycyjnych dotyczących zarządzania portfelem odwołanie się do zakresu polityki inwestycyjnej danej strategii inwestycyjnej Obowiązek archiwizacyjny min. 5 lat Zakres dokumentacji musi być wystarczający by Towarzystwo mogło uzasadnić racjonalność oraz zgodność decyzji inwestycyjnej z interesem klienta/uczestnika funduszu w chwili jej podejmowania. Towarzystwo może scedować dokumentowanie źródeł decyzji inwestycyjnych na rzecz podmiotu, któremu powierzyło zarządzanie funduszem lub wydzielonym jego portfelem: - Towarzystwo ponosi ryzyko rzetelności prowadzenia ewidencji przez podmiot trzeci; - koniecznym jest objęcie podmiotu na rzecz którego Towarzystwo powierzyło obowiązek ewidencji przesłanek decyzji inwestycyjnej planem kontroli wew. w powyższym zakresie oraz zapewnienie bieżącego dostępu Towarzystwa do w/w dokumentacji. 13

14 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych Dokumentacja źródeł podstaw decyzji inwestycyjnych: - powinna być przechowywana na takim nośniku informacji, na jakim została sporządzona lub otrzymana przez Towarzystwo. - powinna być przechowywana w sposób uniemożliwiający dostęp do nich przez osoby nieupoważnione oraz umożliwiający kontrolę dostępu, zapewniającą możliwość śledzenia modyfikacji i przetwarzania danych. - Towarzystwo zobowiązane jest zapewnić należyte zabezpieczenie pomieszczeń, w których jest prowadzone archiwum, - prowadzić ewidencję korzystania z archiwum - wyznaczyć osobę odpowiedzialną za prowadzenie archiwum - Zapewnić nieskrępowany dostęp osób uprawnionych (m. in. Inspektorowi Nadzoru). 14

15 Dokumentowanie źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych Towarzystwo przeciwdziała nieuprawnionemu wykorzystywaniu informacji dotyczących niezrealizowanych zleceń zarządzanego przez nie funduszu oraz zapobiega nieuprawnionemu wykorzystywaniu takich informacji przez osoby obowiązane. - Odpowiednie zapisy w właściwym regulaminie ochrona informacji poufnej (listy restrykcyjne); - Kontrola transakcji na rachunek własny osób obowiązanych oraz osób z nimi powiązanych - Urzeczywistnienie zasad chińskich murów w Towarzystwie - Obowiązek zarządzania konfliktami interesów; Posiłkowo można odwoływać się do zapisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców (Dz.U. Nr 206, poz. 1715), 15

16 Best Execution 16

17 Best Execution Celem wprowadzenia best execution jest osiągnięcie możliwie najlepszego rezultatu przy składaniu oraz realizacji zleceń funduszy. Przy realizacji zasady best execution Towarzystwo zobowiązana jest osiągnąć poprzez wdrożenie oraz realizacje Polityki wykonywania zleceń przy uwzględnieniu poniższych czynników: Cenę Koszty Bezzwłoczność realizacji (czas zawarcia transakcji) Prawdopodobieństwo realizacji Prawdopodobieństwo rozliczenia Wielkość zlecenia Charakter zlecenie (rodzaj aktywa) Wszelkiego rodzaju inne aspekty dotyczące realizacji zlecenia 17

18 Best Execution W praktyce realizacja wymogu best execution nastręczała największe trudności. Best execution według ESMA: Towarzystwo zarządzając funduszami oraz świadcząc usługę zarządzania portfelem musi dążyć do osiągnięcia najlepszego rezultatu total consideration (włączając koszty ponoszone przez klienta/uczestnika funudszu). CESR (obecnie ESMA) uważa, że ta koncepcja jest odpowiednia do oceny najlepszej realizacji zlecenia także dla klientów profesjonalnych. Towarzystwo musi brać pod uwagę następujące kryteria przy ustalaniu wagi poszczególnych elementów: a) celów inwestycyjnych, polityki inwestycyjnej oraz ryzyka właściwego dla danego funduszu; b) charakterystykę samego zlecenia, c) cechy instrumentu finansowego będącego przedmiotem zlecenia, d) charakterystykę miejsc wykonania, do których można skierować dane zlecenie. Best execution jako obowiązek działania w myśl najlepiej pojętego interesu klienta. Polityka działania w myśl najlepiej pojętego interesu klienta jako element przewagi konkurencyjnej, Zapewnienie obowiązku udostępnienia możliwie wielu dróg realizacji zleceń i dyspozycji. Niedyskryminowanie żadnego z dróg realizacji zleceń oraz dyspozycji. Polityka wykonywania zleceń z perspektywy UOKiK w relacji do obowiązku okresowego przeglądu Konieczność uzyskania uprzedniej zgody klienta akceptującego treść polityki wykonywania zleceń. 18

19 Best Execution Polityka składania i realizacji zleceń funduszy: - Realizacja zleceń zgodnie z kolejność ich składania, z zastrzeżeniem agregacji zleceń jeśli agregacja zleceń znajduję uzasadnienie w interesie klientów/uczestników funduszy - Terminowe oraz poprawne rozliczenie transakcji (problem tzw. zawieszek oraz błędów przy składaniu zleceń związanych z odrzuceniem przez zarządzającego zlecenia o niskim wolumenie ze względu na istotne koszty transakcyjne (koszty rozliczenia transakcji u depozytariusza, prowizji brokerskiej) - Obowiązkowy roczny przegląd polityki pod kątem jej spójności oraz aktualności oraz w każdym przypadku gdy zaistnieją zdarzenia istotnie wpływające na aktualność oraz spójność przyjętej polityki. Towarzystwo w każdym czasie świadczenia usług zobowiązane jest wykazać zgodność działania z przyjętą polityką best execution. 19

20 Best Execution Best execution vs. Best choice Best choice jest zbiorem obiektywnych kryteriów odzwierciedlających najlepiej pojęty interes klienta, którymi Towarzystwo zobowiązana jest kierować się przy wyborze kooperantów: Best choice w praktyce odnosi się głównie do kwestii: - wyboru podmiotu u którego deponowane są krajowe środki klienta/uczestników funduszy (papiery wartościowe, środki pieniężne), - wybór depozytariusza - wyboru podmiotu przez którego składane są zlecenia klientów do realizacji na danym rynku krajowym/zagranicznym, - wybór przez asset menadżera podmiotu przez który przyjmowane oraz przekazywane będą zlecenie klientów usługi zarządzania portfelem Best choice wiąże się z: - koniecznością przeprowadzania czasochłonnych procesów due diligence kooperantów, - Znajomością prawa oraz praktyk rynków zagranicznych, Kluczowe dokumenty CESR (ESMA) Lp. Data Rodzaj dokumentu Tytuł 1 19/11/2010 Other Supervisory briefings - Best execution 2 06/10/2008 Supervisory brief Feedback statement - Q&A on Best Execution 3 29/05/2007 Feedback statement Q&A on Best Execution 4 02/02/2007 Press release Consultation paper - Best execution under MIFID 5 02/02/2007 Consultation paper Supervisory briefings - Best execution 20

21 Agregacja i alokacja zleceń 21

22 Agregacja i alokacja zleceń Towarzystwo jest zobowiązane przyjąć politykę alokacji zleceń. Łączenie przez Towarzystwo zleceń dotyczących portfeli inwestycyjnych różnych funduszy lub zleceń związanych ze świadczeniem usług na rzecz różnych klientów lub zleceń własnych towarzystwa jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku, gdy połączenie zleceń nie działa na niekorzyść któregokolwiek funduszu lub klienta. Agregacja zleceń musi pozostawać w zgodzie z interesem wszystkich funduszy oraz klientów, których dotyczy. Agregacja zleceń może naruszać interes własny Towarzystwa, przy jednoczesnym poszanowaniu interesu klientów oraz zarządzanych funduszy przez Towarzystwo. W przypadku cząstkowej realizacji zlecenia Towarzystwo rozlicza transakcje proporcjonalnie do udziału klientów, funduszy inwestycyjnych w wartości zagregowanego zlecenia. 22

23 Strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy 23

24 Strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy Prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy: Władztwo korporacyjne: - Jako akcjonariusz - Jako udziałowiec w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością Władztwo operacyjne: - Osada zarządu spółek stanowiący przedmiot lokat inwestycyjnych - Obsada komplementariuszy przy spółkach komandytowo akcyjnych - Obsada członków rady nadzorczej spółek-lokat inwestycyjnych Wykonywanie prawa głosu z instrumentów dłużnych jako obligatariusz w ramach zgromadzenia obligatariuszy w granicach objętych obligacji korporacyjnych. 24

25 Strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy Towarzystwo w ramach przyjętej strategii wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy, zobowiązane jest do: 1. Monitorowania istotnych zmian w spółkach, w których przysługuje prawo głosu funduszom zarządzanym przez Towarzystwo: - przegląd raportów bieżących oraz okresowych w przypadku spółek publicznych, sprawozda finansowych; - w praktyce konieczność wyznaczenia opiekuna monitorującego spółki/emitenta; przeglądania newsletterów o emitencie, sporządzanych przez firmy inwestycyjne rekomendacji odnoszących się do spółki stanowiącej przedmiot lokaty inwestycyjnej. 2. zapewniające, że prawo głosu jest wykonywane zgodnie z celami inwestycyjnymi i polityką inwestycyjną poszczególnych funduszy; - obowiązek działania w myśl najlepiej pojętego interesu uczestników funduszy, uwzględnienie takich postanowień polityki inwestycyjnej jak apetyt na ryzyko, rekomendowany horyzont inwestycyjny, cel realizacji danej lokaty inwestycyjnej, zabezpieczenie transakcji przeciwstawnej, utrzymanie neutralnej dywersyfikacji portfela, inwestycja o charakterze fundamentalny (w wartość), spekulacyjnym. dotyczące zapobiegania konfliktom interesów wynikającym z wykonywania prawa głosu oraz zarządzania nimi. 25

26 Strategia wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy Towarzystwo w ramach przyjętej strategii wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy, zobowiązane jest do: 3. Zapobiegania powstawania konfliktów interesów wynikającym z wykonywania prawa głosu oraz zarządzania nimi. Interes osób umocowanych do reprezentowania funduszu podczas walnych zgromadzeń akcjonariuszy/wspólników lub zgromadzeń obligatariuszy może być sprzeczny z interesem reprezentowanego funduszu np. posiadanie akcji/udziałów lub obligacji tej samej co fundusz spółki. Towarzystwo powinno identyfikować w/w sytuacje oraz zapobiegać w wykonywaniu prawa głosu w imieniu zarządzanych funduszy przez osoby posiadające interes przeciwny do interesu funduszy np. poprzez związanie pełnomocników reprezentujących fundusze instrukcją co do sposobu wykonywania prawa głosu. Towarzystwo zobowiązane jest udostępniać na swojej stronie internetowej skrócony opis strategii wykonywania prawa głosu z instrumentów finansowych wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych otwartych. Towarzystwo zobowiązane jest udostępniać uczestnikowi funduszu inwestycyjnego otwartego bezpłatnie, na jego żądanie, szczegółowe informacje na temat sposobu wykonania prawa głosu przysługującego funduszowi, którego jest uczestnikiem, z tytułu instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela inwestycyjnego tego funduszu. 26

27 Zachęty 27

28 Zachęty (inducements) Art. 32a ust. 7 ustawy o funduszach inwestycyjnych Podmiot, o którym mowa w art. 32 ust. 2, może wyłącznie przyjmować lub przekazywać, w związku ze świadczeniem usług w zakresie pośrednictwa w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych, funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do EEA oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do OECD innych niż państwo członkowskie lub państwo należące do EEA: 1) opłaty, prowizje i świadczenia niepieniężne przyjmowane od klienta lub osoby działającej w jego imieniu albo przekazywane klientowi lub osobie działającej w jego imieniu; 2) opłaty lub prowizje niezbędne dla świadczonej usługi na rzecz klienta; 3) opłaty, prowizje i świadczenia niepieniężne inne niż wskazane w pkt 1 i 2, pod warunkiem że: a) informacja o tych opłatach, prowizjach lub świadczeniach niepieniężnych, w tym o ich istocie i wysokości lub sposobie ustalania ich wysokości, została przekazana klientowi przed świadczeniem usługi oraz b) są one przyjmowane albo przekazywane w celu poprawienia jakości usługi świadczonej przez ten podmiot na rzecz klienta. Art. 32a ust. 8 ustawy o funduszach inwestycyjnych Przepisu ust. 7 pkt 3 lit. a nie stosuje się do podmiotu, o którym mowa w art. 32 ust. 2, który przekazuje klientowi, przed rozpoczęciem świadczenia usługi w zakresie pośrednictwa w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych, funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do EEA oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do OECD innych niż państwo członkowskie lub państwo należące do EEA, ogólne zasady przyjmowania lub przekazywania opłat, prowizji i świadczeń niepieniężnych innych niż wskazane w ust. 7 pkt 1 i 2, pod warunkiem że informuje klienta o możliwości przekazania na jego żądanie danych, o których mowa w ust. 7 pkt 3 lit. a. 28

29 Zachęty (inducements) W praktyce wdrożenie zachęt spotkało się z wieloma pytaniami i problemami interpretacyjnymi. Dostrzegając problem ESMA (dawniej CESR - Committee of European Securities Regulators) postanowił podjąć działania mające na celu ustalenie wspólnego rozumienia i zasad praktycznego stosowania przepisy o zachętach oraz wyjaśnienie dodatkowych kwestii, które mogą pojawić się w związku z przedmiotem regulacji cytowanego przepisu, przeprowadzając uprzednio serię konsultacji oraz dwukrotnie wydając rekomendacje Kluczowe dokumenty CESR (ESMA) Lp. Data Rodzaj dokumentu Tytuł 1 19/04/2010 Report Report - Inducements: good and poor practices 2 19/04/2010 Feedback statement Feedback statement - Inducements: Good and poor practices 3 22/10/2009 Consultation paper Consultation paper on Inducements: Good and poor practices 4 06/10/2008 Supervisory brief Supervisory briefings - Inducements 5 29/05/2007 Feedback statement Feedback statement - CESR Level 3 Recommendations on Inducements under MiFID 6 29/05/2007 CESR recommendation Recommendations - Inducements under MiFID 7 13/04/2007 Consultation paper Consultation paper - Inducements under MiFID 8 22/12/2006 Consultation paper Consultation paper - Inducements under MiFID Komisja Nadzoru Finansowego odniosła się do zagadnienia zachęt w dokumencinie skierowanym do domów oraz biur maklerskich z dnia 8 sierpnia 2011r. Wyjaśnienia skierowane do Domów Maklerskich, Biur Maklerskich oraz jednostek organizacyjnych banków. 29

30 Zachęty (inducements) Praktyczne wdrożenie obowiązków informacyjnych o zachętach. - Problem z jednoznaczną kwalifikacją opłat ponoszonych w związku z świadczoną usługą dystrybucji funduszy, - Trudność w informowaniu klienta o poszczególnych składowych opłat i prowizji ponoszonych w związku z świadczoną względem tego klienta usługą (problem stopnia szczegółowości, ciągłość świadczenia usługi w czasie). - Dyrektywa jak i przepisy krajowe nie określają w sposób jednoznaczny jak głęboki powinien być związek pomiędzy poszczególnymi świadczeniami występującymi pomiędzy Towarzystwem a podmiotem trzecim. Obowiązek dokonywania przeglądu oraz archiwizacji przebiegu procesu identyfikacji oraz klasyfikacji zachęt. 30

31 Ocena odpowiedniości 31

32 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Zakres przedmiotowy badania odpowiedniości: - świadczenie usług zarządzania portfelem inwestycyjnym - świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego 32

33 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Ogólna wytyczna: Towarzystwo powinny informować klientów w jednoznaczny i prosty sposób, że celem oceny odpowiedniości jest umożliwienie działania w najlepiej pojętym interesie klienta. Towarzystwa nie powinny przedstawiać żadnych niejasnych lub powodujących dezorientację informacji o swoich obowiązkach związanych z tym procesem. Ocena odpowiedniości dotyczy nie tylko zaleceń kupna instrumentów finansowych. Każde zalecenie musi być odpowiednie, niezależnie od tego, czy dotyczy ono np. kupna, trzymania czy sprzedaży. Decyzja o sposobie informowania klientów o ocenie odpowiedniości należy do Towarzystw, a informacje takie mogą zostać przedstawione w standardowym formacie. Użyty format powinien jednak umożliwiać późniejszą kontrolę w celu sprawdzenia, czy informacje zostały dostarczone. Odpowiedzialność za ocenę odpowiedniości spoczywa na Towarzystwie. Towarzystwa nie powinny twierdzić ani kreować wrażenia, że o odpowiedniości inwestycji decyduje sam klient lub że to klient ustala, które instrumenty finansowe pasują do jego profilu ryzyka. Towarzystwo nie może prosić klienta o potwierdzenie, że dany produkt jest dla niego odpowiedni. 33

34 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Procedura badania odpowiedniości obowiązująca w Towarzystwie Towarzystwa muszą wdrożyć adekwatne i adekwatne wobec prowadzonej działalności zasady i procedury umożliwiające im uzyskanie podstawowej wiedzy o swoich klientach oraz charakterystyce instrumentów finansowych dostępnych dla tych klientów Informacje niezbędne w celu przeprowadzenia oceny odpowiedniości obejmują różne elementy, które mogą, wpływać na sytuację finansową lub cele inwestycyjne klienta. Przykładami takich elementów są: stan cywilny klienta (w szczególności zdolność prawna do zaangażowania aktywów, które mogą należeć również do partnera/partnerki); sytuacja rodzinna klienta (zmiany sytuacji rodzinnej, np. narodziny dziecka lub rozpoczęcie studiów przez dziecko, mogą wpływać na jego sytuację finansową); sytuacja zawodowa klienta (utrata pracy lub zbliżanie się przez klienta do wieku emerytalnego może wpływać na jego sytuację finansową lub cele inwestycyjne); potrzeba płynności w odniesieniu do pewnych inwestycji. 34

35 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Istotną informacją wpływająca na ocenę odpowiedniości jest wiek klienta, Towarzystwo powinno uwzględnić ten fakt w toku upływu czasu i świadczenia usługi. Pracownicy muszą posiadać umiejętności niezbędne do dokonania oceny potrzeb i sytuacji klienta. Muszą również posiadać wystarczającą wiedzę fachową o rynkach finansowych, aby rozumieć zasady działania instrumentów finansowych, które mają rekomendować (lub nabywać w imieniu klienta), oraz ustalić, czy cechy danego instrumentu są dopasowane do potrzeb i sytuacji klienta. Zakres informacji, które należy uzyskać od klientów (proporcjonalność) Przed świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem Towarzystwa muszą zawsze uzyskać niezbędne informacje dotyczące wiedzy, doświadczenia, sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych klienta. Określając, jakie informacje są niezbędne i istotne, Towarzystwa powinny rozważyć, w odniesieniu do wiedzy i doświadczenia klienta, jego sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych: 1. rodzaj instrumentu finansowego lub transakcji, którą Towarzystwo może zalecić lub zrealizować (w tym złożoność i poziom ryzyka); 2. charakter i zakres usług, jakie Towarzystwo może świadczyć; 3. charakter, potrzeby i sytuację klienta. Minimalny zakres informacji wyznacza ryzyka związane z oferowanymi usługami (kryterium proporcjonalności) 35

36 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Ocena sytuacji finansowej klienta Zakres uzyskanych danych powinien obejmować: 1. wysokość regularnych i całkowitych dochodów klienta, ich stały lub tymczasowy charakter oraz źródło tych dochodów (np. stosunek pracy, emerytura, dochody z inwestycji, dochody z wynajmu itp.); 2. aktywa klienta z uwzględnieniem aktywów płynnych, inwestycji i nieruchomości, w tym rodzaje inwestycji finansowych, nieruchomości własnych i inwestycyjnych, funduszy emerytalnych oraz wszelkich lokat gotówkowych itp. posiadanych przez klienta. Towarzystwo powinno również w stosownych przypadkach zgromadzić informacje o ewentualnych warunkach, zasadach dostępu, kredytach, gwarancjach i innych możliwych ograniczeniach dotyczących powyższych aktywów; 3. regularne zobowiązania finansowe klienta, które obejmują podjęte lub planowane przez niego zobowiązania finansowe (zobowiązania klienta, ogólną kwotę zadłużenia oraz inne zobowiązania okresowe itp.). Doradztwo inwestycyjne a zarządzanie portfelem gdy mają być świadczone usługi zarządzania portfelem, ze względu na fakt, że decyzje inwestycyjne ma w imieniu klienta podejmować Towarzystwo, istotny jest poziom wiedzy i doświadczenia potrzebnych klientowi w odniesieniu do wszystkich instrumentów finansowych, które mogą potencjalnie znaleźć się w portfelu, może być niższy od poziomu, który klient powinien posiadać w przypadku, gdy mają być świadczone usługi doradztwa inwestycyjnego 36

37 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Zakres informacji, które należy uzyskać od klientów Na poziom szczegółowości informacji gromadzonych na temat klienta wpływa również zakres usług, o które wnioskuje klient. np. Towarzystwa powinny gromadzić więcej informacji o klientach wnioskujących o usługę doradztwa inwestycyjnego dotyczące ich całego portfela finansowego niż o klientach, którzy wnioskują o konkretne rekomendacje dotyczące sposobu zainwestowania pewnej kwoty, która stanowi relatywnie niewielką część ich całego portfela. Na zakres informacji wpływają również cele inwestycyjne klienta, jeśli są zróżnicowane to konieczne będzie uzyskanie szerszych informacji. Jeżeli Towarzystwo nie uzyska wystarczających informacji, by świadczyć odpowiednią dla klienta usługę doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem, nie może ona świadczyć takiej usługi temu klientowi 37

38 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Wiarygodność informacji na temat klienta Towarzystwa powinny podejmować uzasadnione działania w celu zapewnienia wiarygodności informacji zgromadzonych na temat klientów. Towarzystwa powinny w szczególności: 1. nie polegać w nadmiernym stopniu na samoocenie klientów dotyczącej wiedzy, doświadczenia i sytuacji finansowej; 2. zapewnić właściwą konstrukcję wszystkich narzędzi wykorzystywanych podczas procesu oceny odpowiedniości (np. pytania nie powinny być sformułowane w sposób sugerujący klientowi konkretny rodzaj inwestycji); oraz 3. podejmować działania na rzecz zapewnienia spójności informacji na temat klientów. Towarzystwa pozostają odpowiedzialne za dopilnowanie, aby posiadały one adekwatne informacje do celów oceny odpowiedniości. Np. 1. zamiast pytać klienta, czy uważa, że posiada wystarczające doświadczenie, aby inwestować w pewne instrumenty, Towarzystwo może zadać mu pytanie, jakie rodzaje instrumentów finansowych zna; 2. zamiast pytać, czy klient posiada jego zdaniem wystarczającą ilość środków, aby dokonać inwestycji, Towarzystwo może poprosić o podanie faktów dotyczących sytuacji finansowej klienta; 3. zamiast pytać, czy klient jest skłonny ponieść ryzyko, Towarzystwo może zadać pytanie, jaki poziom strat w danym okresie byłby możliwy do przyjęcia dla klienta w odniesieniu do poszczególnych inwestycji lub całego portfela. Należy ograniczyć możliwości zmiany odpowiedzi przez klientów w kwestionariuszach w szczególności po dokonaniu przez Towarzystwo oceny odpowiedniości. 38

39 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Aktualizacja informacji na temat klientów Świadcząc w sposób stały usługi doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem, Towarzystwa muszą posiadać adekwatne i aktualne informacje na temat klienta, aby móc przeprowadzić wymaganą ocenę odpowiedniości. W związku z tym Towarzystwa muszą wdrożyć procedury określające: 1. które spośród zgromadzonych informacji powinny podlegać aktualizacji i z jaką częstotliwością; 2. w jaki sposób należy dokonywać aktualizacji i jakie działania powinno podjąć Towarzystwo w przypadku otrzymania dodatkowych lub zaktualizowanych informacji lub w przypadku, gdy klient nie dostarczy wnioskowanych informacji. Częstotliwość może się różnić na przykład w zależności od profilu ryzyka klienta Profil wskazujący na wyższe ryzyko wymaga zazwyczaj częstszych aktualizacji niż profil świadczący o niższym ryzyku Aktualizacji można na przykład dokonać podczas okresowych spotkań z klientami lub wysyłając klientom kwestionariusz aktualizacyjny Poziom wiedzy i doświadczenia klienta nie musi stanowić przedmiot analizy w ramach przeglądu badania odpowiedniości usług świadczonych klientowi. 39

40 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Badania reprezentantów, klientów w ramach wspólności majątkowej, współwłasności Obowiązek badanie odpowiedniości usługi przed zawarciem umowy o świadczenie usług maklerskich. Odpowiedź udzielana przez klienta w ramach przeprowadzenia badania odpowiedniości ma charakter oświadczenie wiedzy a nie oświadczenia woli. Fakt ten rodzi doniosłe praktyczne trudności w odniesieniu do kwestii możliwości badania: 1) Pełnomocnika klienta, 2) Reprezentanta klienta będącego jednostką organizacyjną (np. spółki kapitałowej), 3) Współmałżonków w ramach zakładanych rachunków wspólnych (wspólność majątkowa małżeńska), 4) Przedstawicieli ustawowych klientów. Propozycje rozwiązania problemu. 1) Złożenie przez osobę wskazaną w pkt. 1-2 powyżej oświadczenia woli o odmowie przeprowadzenia badania odpowiedniości. 2) Udzielenie informacji niezbędnych do przeprowadzenia badania przez osobę wskazaną w pkt. 1-2 przy uwzględnieniu ryzyka wskazanego przez Komisji Nadzoru Finansowego (dalej KNF) w stanowisku KNF z dnia 16 kwietnia 2010r. Zasady dokonywania oceny klienta. 40

41 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Mechanizmy niezbędne w celu zapewnienia odpowiedniości inwestycji W celu określenia odpowiednich inwestycji dla klientów Towarzystwa powinny ustanowić zasady i procedury zapewniające konsekwentne uwzględnianie: 1. wszystkich dostępnych informacji na temat klienta, które są ze znacznym prawdopodobieństwem istotne w przypadku dokonywania oceny, czy dana inwestycja jest odpowiednia, w tym na temat obecnego portfela inwestycji klienta (oraz alokacji aktywów w obrębie tego portfela); 2. wszystkich istotnych cech inwestycji rozważanych podczas oceny odpowiedniości, w tym wszystkich stosownych rodzajów ryzyka oraz wszelkich bezpośrednich lub pośrednich kosztów ponoszonych przez klienta 3. Towarzystwa wykorzystujące podczas procesu oceny odpowiedniości narzędzia (np. portfele wzorcowe, oprogramowanie określające alokację aktywów lub narzędzia służące określeniu profilu ryzyka potencjalnych inwestycji) powinny posiadać właściwe systemy i mechanizmy kontrolne zapewniające przydatność narzędzi do założonego celu oraz zadowalające wyniki ich wykorzystania. Towarzystwo powinno ustanowić zasady i procedury umożliwiające m.in. zagwarantowanie, że: 1. świadczone klientowi usługi doradztwa i zarządzania portfelem uwzględniają w odpowiednim stopniu dywersyfikację ryzyka; 2. klient posiada adekwatną wiedzę o związku między ryzykiem a stopą zwrotu, tj. o niskich z konieczności zyskach z aktywów wolnych od ryzyka, o wpływie horyzontu czasowego na ten związek oraz o skutkach kosztów dla jego inwestycji; 3. sytuacja finansowa klienta pozwala mu sfinansować inwestycje, a klient jest w stanie ponieść wszelkie potencjalne straty wynikające z inwestycji; 4. wszelkie osobiste zalecenia lub transakcje zawarte w trakcie świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelem w przypadku, gdy chodzi o produkt niepłynny, uwzględniają długość okresu, przez który klient jest gotowy utrzymywać inwestycję; oraz 5. zapobieżono niekorzystnemu wpływowi wszelkich konfliktów interesów na jakość oceny odpowiedniości. 41

42 Badanie odpowiedniości świadczonej usługi Ewidencja Towarzystwa powinny co najmniej: 1. utrzymywać adekwatne mechanizmy rejestrowania i przechowywania danych w celu zapewnienia uporządkowanej i przejrzystej ewidencji w odniesieniu do oceny odpowiedniości, obejmującej wszelkie przekazane porady inwestycyjne oraz wszystkie dokonane inwestycje (i wyjścia z inwestycji); 2. zapewnić konstrukcję mechanizmów ewidencjonowania umożliwiającą wykrycie uchybień dotyczących oceny odpowiedniości (np. sprzedaży nieodpowiednich produktów); 3. zapewnić dostępność prowadzonej ewidencji dla stosownych osób w obrębie Towarzystwa oraz dla właściwych organów; 4. wdrożyć adekwatne procesy minimalizujące skutki wszelkich uchybień lub ograniczeń mechanizmów ewidencjonowania. Mechanizmy ewidencjonowania wdrożone przez Towarzystwa muszą być skonstruowane w sposób umożliwiający Towarzystwo ustalenie po fakcie, dlaczego dokonano danej inwestycji 42

43 Planowane zmiany w świadczeniu usług zarządzania portfelem oraz doradztwa inwestycyjnego 43

44 Doradztwo inwestycyjne/zarządzanie portfelem MIFID II Poza koniecznością dokonania oceny odpowiedniości na podstawie uzyskanych informacji od klienta o jego: - poziomie wiedzy - doświadczeniu inwestycyjnym - sytuacji finansowej - celów inwestycyjnych Podmiot zarządzający portfelem instrumentów finansowych klienta lub świadczący na jego rzecz usługę doradztwa inwestycyjnego zobowiązany będzie do przekazywania klientom okresowego sprawozdania przedstawiającego sposób w jaki świadczona usługa uwzględnia indywidualną sytuację klienta. Podmiot zarządzający portfelem instrumentów finansowych klienta lub świadczący na jego rzecz usługę doradztwa inwestycyjnego jest zobowiązany poinformować klienta, czy będzie w sposób ciągły zapewniał klientowi bieżąca ocenę odpowiedniości (ongoing suitability assessment) 44

45 Doradztwo inwestycyjne/zarządzanie portfelem MIFID II Podział usług doradczych na : - Informacje marketingowe - Drobne porady inwestycyjne o charakterze ogólnym - Rekomendacje o charakterze ogólnym, analizy - Doradztwo inwestycyjne Obowiązki informacje wobec klienta MiFID II - Niezależne doradztwo inwestycyjne - Czy usługa doradztwa inwestycyjnego świadczona na rzecz klienta opiera się na szerokie czy też może organicznej np. sektorowej analizie rynku - Czy firma będzie udostępniała bieżącą ocenę odpowiedniości (ongoing suitability assessment) Niezależne doradztwo inwestycyjne: - Świadczący usługę dokonuje rekomendacji z perspektywy szerokiej liczby instrumentów finansowych dostępnych na rynku; - Ocena jest dokonywana odnośnie instrumentów z poza oferty grupy kapitałowej świadczącego usługę; - Świadczący usługę nie może przyjmować zachęt (inducements) 45

46 5 Zastrzeżenia prawne Niniejsze opracowanie i zawarte w nim treści są wyrazem wiedzy oraz poglądów autorów i nie powinny być inaczej interpretowane. Autor nie ponosi odpowiedzialności za decyzje ani za szkody poniesione w wyniku decyzji podjętych na podstawie opracowania. Opracowanie zostało sporządzone z rzetelnością, kompletnością i starannością przy zachowaniu zasad metodologicznej poprawności oraz na podstawie ogólnodostępnych informacji uznanych przez autora za wiarygodne. Autor nie gwarantuje jednakże dokładności ani kompletności opracowania, w szczególności w przypadku, gdyby informacje na których oparto się przy sporządzaniu opracowania okazały się niekompletne

47 Kontakt Dziękuję Państwu za uwagę Przemysław Kołodziej Compliance-Legal & Risk Management Manager Trigon Dom Maklerski S.A. Compliance Officer Trigon Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A T: