Kraków Trzebinia, sierpień 2010

Transkrypt

1 Polskiej Akademii Nauk Kraków, ul. Józefa Wybickiego 7, skr pocz. 49 Telefon: (012) , Fax: (012) Zlecający: Burmistrz Miasta Trzebini ul. Piłsudskiego 14, Trzebinia PROJEKT PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA I GMINY TRZEBINIA na lata Kierownik zespołu autorskiego dr inż. Beata Klojzy-Karczmarczyk Kraków Trzebinia, sierpień 2010 Zlecający: 1

2 Burmistrz Miasta Trzebini ul. Piłsudskiego 14, Trzebinia Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia na lata Wykonano zgodnie z umową Nr 31(C-2)10 Wykonawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk ul. Wybickiego Kraków Pracownia Badań Środowiskowych i Gospodarki Odpadami tel. (012) beatakk@min-pan.krakow.pl Zespół autorski: dr inż. Beata Klojzy-Karczmarczyk dr inż. Said Makoudi mgr inż. Janusz Mazurek Jan Żółtek Kraków Trzebinia, sierpień 2010 rok 2

3 Spis treści: Podstawowe definicje i pojęcia 5 1. Wprowadzenie 7 2. Uwarunkowania wynikające z planów wyższego rzędu Gospodarowanie odpadami w Unii Europejskiej 9 Gospodarowanie odpadami ujęte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami na lata Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego na lata Plan Gospodarki Odpadami Dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża, Trzebini 2.4. Gospodarka Komunalna na lata Koncepcja rozwiązań organizacyjnych i technicznych zmiany systemu gospodarki 2.5. odpadami komunalnymi dla Gminy Chrzanów, Międzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża, Trzebini Gospodarka Komunalna Charakterystyka obszaru Gminy Trzebinia Położenie administracyjne i geograficzne Sytuacja demograficzna Sytuacja gospodarcza 19 Opis warunków glebowych mogących mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki 3.4. odpadami Opis warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych mogących mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami Ochrona przyrody i krajobrazu Opis aktualnego stanu gospodarki odpadami Odpady wytworzone w sektorze komunalnym i usługach Odpady komunalne ogółem Odpady opakowaniowe Komunalne osady ściekowe Odpady ulegające biodegradacji Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym Charakterystyka istniejącego systemu gospodarki odpadami komunalnymi Identyfikacja ogólnych problemów w zakresie gospodarki odpadami komunalnym Odpady wytworzone w sektorze gospodarczym Odpady wytworzone ogółem Zużyte opony Odpady niebezpieczne Odpady wytworzone ogółem Oleje odpadowe Zużyte baterie i akumulatory Odpady medyczne i weterynaryjne Pojazdy wycofane z eksploatacji Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Odpady zawierające azbest Opakowania zawierające substancje niebezpieczne Lokalizacja instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych Dzikie wysypiska na terenie gminy Trzebinia Ocena realizacji zadań obowiązującego planu gospodarki odpadami dla gminy Trzebinia Prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami Prognozy ilości wytwarzanych odpadów komunalnych 56 3

4 Odpady komunalne wytwarzane ogółem Odpady ulegające biodegradacji Odpady opakowaniowe Komunalne osady ściekowe Odpady wytwarzane w sektorze gospodarczym Odpady wytworzone ogółem Zużyte opony Odpady niebezpieczne Odpady medyczne i weterynaryjne Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Pojazdy wycofane z eksploatacji pojazdy Oleje odpadowe Zużyte baterie i akumulatory Odpady zawierające azbest Opakowania zawierające substancje niebezpieczne Zadania i działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami Zadania i działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Zadania i działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko Zadania i działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami Zadania i działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów Edukacja ekologiczna System gospodarowania odpadami Główne założenia systemu gospodarowania odpadami w gminie System selektywnego zbierania odpadów komunalnych i niebezpiecznych Transport odpadów 103 System odzysku i unieszkodliwiania odpadów Zadania strategiczne w latach Wskazanie instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów Wskazanie instrumentów finansowych służących realizacji zadań Szacowane koszty i możliwości finansowania zadań z zakresu gospodarowania odpadami w gminie Wnioski z analizy oddziaływania planu na środowisko Zagrożenie powietrza atmosferycznego wynikające ze składowania odpadów 125 Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne 125 Oddziaływania akustyczne Aktualizacja, sprawozdawczość i monitoring 128 4

5 11.1. Aktualizacja i sprawozdawczość Wskaźniki monitoringu 128 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą 12. niekorzystnych oddziaływań na środowisko skutków realizacji projektu PGO Streszczenie w języku niespecjalistycznym 133 Spis wykorzystanych materiałów 135 Załącznik 1: Koszty wdrażania Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia w latach Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w Planie gospodarki odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia 1. Cel w gospodarowaniu odpadami to, do czego się dąży, co się chce osiągnąć w gospodarowaniu odpadami. 2. Gospodarowanie odpadami rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk, i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. 3. Komunalne osady ściekowe rozumie się przez to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. 4. Likwidacja składowiska rozumie się przez to zespół działań inwestycyjnych na terenie składowiska w zakresie zabezpieczenia i docelowej eliminacji jego zagrożeń dla środowiska. 5. Magazynowanie odpadów jest to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. 6. Obiekt budowlany zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006r. Nr 156 poz.1118 z późn. zm.), należy przez to rozumieć również składowiska odpadów. 7. Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity, Dz. U. Nr 39 z 2007 r., poz. 251), których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. 8. Odpady komunalne rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. 9. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji kwiatów domowych, balkonowych ulegające biodegradacji. 10. Odpady medyczne rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. 11. Odpady problemowe rozumie się przez to odpady powstające w wyniku zaistnienia sytuacji awaryjnych (również odpady niebezpieczne powstałe podczas prowadzenia akcji ratowniczych). 12. Odpady ulegające biodegradacji rozumie się przez to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. 13. Odpady weterynaryjne rozumie się przez to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. 14. Odzysk rozumie się przez to wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu opadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do w/w ustawy o odpadach. 15. Odzysk energii rozumie się przez to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii. 16. Posiadacz odpadów rozumie się przez to każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. 17. Przebudowa obiektu budowlanego należy przez to rozumieć prace mające na celu dostosowanie obiektu budowlanego do obowiązujących przepisów prawnych. 18. Przebudowa składowiska należy przez to rozumieć prace mające na celu dostosowanie składowiska odpadów do obowiązujących przepisów prawnych. 19. Recykling rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału 5

6 o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii. 20. Recykling organiczny rozumie się przez to obróbkę tlenową, w tym kompostowanie, lub beztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów w wyniku, której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny. 21. Składowisko odpadów rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. 22. Składowisko odpadów komunalnych rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów komunalnych. 23. Spalarnia odpadów rozumie się przez to instalację, w której zachodzi termiczne przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia. 24. Strategia gospodarki odpadami perspektywiczny plan działań zmierzających do osiągnięcia postawionych celów w gospodarce odpadami. 25. System gospodarki odpadami należy przez to rozumieć ogół działań inwestycyjnych i organizacyjnych realizowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i innymi dokumentami, zmierzających do osiągnięcia założonych celów w gospodarce odpadami. 26. Termiczne przekształcanie odpadów rozumie się przez to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w prze-znaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych; recykling organiczny nie jest traktowany jako termiczne przekształcanie odpadów. 27. Unieszkodliwianie rozumie się przez to poddanie odpadów określonym procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych, określonych w załączniku nr 6 do w/w ustawy o odpadach w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. 28. Uporządkowanie gospodarki odpadami rozumie się przez to działania zmierzające do gospodarowania odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska i obowiązującymi w tym zakresie przepisami. 29. Wytwórca odpadów rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej. 30. Zadania działania zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych celów. 31. Zbieranie odpadów rozumie się przez to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. 32. Ilekroć w Gminnym planie gospodarki odpadami jest mowa o prawie ochrony środowiska, należy przez to rozumieć ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity, Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Ilekroć w Gminnym planie gospodarki odpadami jest mowa o ustawie o odpadach, należy przez to rozumieć ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (tekst jednolity, Dz. U. z 2007 r., Nr 39, poz. 251). Podstawowe skróty stosowane w Planie gospodarki odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia GPZON - Gminny Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych MZWON - Miejsce Zbierania Wybranych Odpadów Niebezpiecznych SPON - Stacja Przeładunkowa dla Odpadów Niebezpiecznych RZGO - Regionalny Zakład Gospodarki Odpadami RZZO - Regionalny Zakład Zagospodarowania Odpadów ZZO - Zakład Zagospodarowania Odpadów GZWP - Główne Zbiorniki Wód Podziemnych UZWP - Użytkowe Zbiorniki Wód Podziemnych OChK - obszary chronionego krajobrazu ONO - obszary najwyższej ochrony OWO - obszary wysokiej ochrony OZO - obszary zwykłej ochrony WIOŚ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska PGOWM Plan gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego na lata KPGO Krajowy plan gospodarki odpadami na lata ZTPOK - Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych 6

7 1. WPROWADZENIE Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia, została opracowana w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska, a w szczególności Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity, Dz. U. Nr 39 z 2007 r., poz. 251 z późn. zm.), która wprowadziła obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami, które to podlegają aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata. Pierwszy Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia stanowi Plan gospodarki odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża i Trzebini opracowany przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Oddział Zamiejscowy w Katowicach Centrum Gospodarki Odpadami Katowice. Plan przyjęty został uchwałą nr 14/2005 Zgromadzenia Miedzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża, Trzebini Gospodarka Komunalna z dnia 12 października 2005 roku. W roku 2009 upłynął termin jego aktualizacji. Opracowano sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami za okres r. Analiza przedmiotowego sprawozdania wykazała: niekompletny system selektywnego zbierania odpadów, składowanie odpadów jako dominujący proces unieszkodliwiania odpadów, brak systemu selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, niekompletny system selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych. Plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie gminy, a w szczególności odpadów komunalnych, odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych oraz odpadów powstających w sektorze gospodarczym. Podstawowym zadaniem, do zrealizowania w najbliższych czterech latach, jest uporządkowanie gospodarki odpadami w gminie. W szczególności należy kontynuować i rozszerzyć podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz zapewnić wszystkim mieszkańcom gminy warunki funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, tak aby było możliwe: ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych tj. baterii, ogniw i akumulatorów a także opakowań po farbach, lakierach, rozpuszczalnikach, opakowań po olejach i smarach silnikowych oraz opon samochodowych, urządzeń elektrycznych i elektronicznych, osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych (opakowania szklane, opakowania plastikowe, opakowania z papieru i tektury, opakowania aluminiowe). 7

8 W Planie gospodarki odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża i Trzebini odniesiono się do trzech zasadniczych strumieni odpadów, tj. odpadów z sektora komunalnego (w tym odpady niebezpieczne z tego strumienia), odpadów z sektora gospodarczego oraz odpadów niebezpiecznych. Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia została sporządzona na lata W przedmiotowym Planie przedstawiono też perspektywę dla gospodarowania odpadami do roku Uporządkowanie gospodarki odpadami jest działaniem warunkującym realizację celu podstawowego w przyjętym systemie gospodarki odpadami, jakim jest osiągnięcie obowiązujących standardów w gospodarce odpadami. Opracowany plan gospodarki odpadami jest jednym z elementów służących wdrożeniu zadań wynikających ze strategii rozwoju Gminy. Przyjęte w planie uzupełnienia istniejącego systemu gospodarki odpadami, wraz ze szczegółowo wyznaczonymi celami i działaniami, krótko- i długookresowymi, umożliwiają włączenie się gminy do zadań inwestycyjnych planowanych do realizacji w województwie małopolskim. Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia wraz z wytyczonymi celami, powinien być i jest zgodny z założeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz z założeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 oraz założeniami Planu Gospodarki Odpadami województwa małopolskiego 2010 (PGOWM 2010). 8

9 2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PLANÓW WYŻSZEGO RZĘDU 2.1. Gospodarowanie odpadami w Unii Europejskiej Ramy prawne dla gospodarowania odpadami w Unii Europejskiej określa Dyrektywa Ramowa dotycząca Odpadów 75/442/EEC z dnia 15 lipca 1975 zmieniona dyrektywami Rady 91/156/EEC: 91/156/EWG i 91/692/EWG, decyzją Komisji 96/350/WE oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1882/2003 (Dz. Urz. WE L , str. 39, z późn. zm.). Dodatkowe, podstawowe zasady gospodarki odpadami w Unii Europejskiej: Zasada najbliższego otoczenia; Zasada samowystarczalności (odpady powstałe w UE nie powinny być unieszkodliwiane poza nią); Zasada zwiększonej odpowiedzialności producenta. Dyrektywa ramowa nakłada na państwa członkowskie wymóg zapewnienia odzysku lub usuwania odpadów w sposób nie zagrażający zdrowiu i życiu ludzkiemu oraz nie oddziaływujący negatywnie na środowisko. Dyrektywa ustanawia hierarchię zasad dotyczących odpadów: państwa członkowskie mają obowiązek zapobiegania lub ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów oraz ograniczenia szkodliwości odpadów; jeżeli działania wymienione powyżej nie są możliwe, państwa członkowskie powinny propagować odzysk odpadów poprzez takie działania, jak recykling; składowanie odpadów na przystosowanych składowiskach lub ich spalanie. Dyrektywa określa, że zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci, koszty usuwania odpadów muszą być pokryte przez jednostki posiadające odpady i/lub producentów wyrobów, z których odpady pochodzą. W Polsce, podstawowym aktem prawnym regulującym gospodarkę odpadami jest ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity, Dz. U. Nr 39 z 2007 r., poz. 251 z późn. zm.). Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Podstawowe znaczenie ma zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczanie ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysk lub unieszkodliwianie odpadów. Zagadnienia gospodarki odpadami regulują ustawy: Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity, Dz. U. Nr 39 z 2007 r., poz. 251 z późn. zm.), 9

10 Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity z dnia roku, (Dz. U Nr 132 poz. 622 ze zm.), Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U nr 25 poz. 202 ze zm.), Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U nr 79 poz. 666 ze zm.), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U nr 180 poz ze zm.), Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U nr 101 poz. 628 ze zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U nr 63 poz. 638 ze zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U nr 63 poz. 639 ze zm.), Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U nr 27 poz. 96 ze zm.) GOSPODAROWANIE ODPADAMI UJĘTE W KRAJOWYM PLANIE GOSPODARKI ODPADAMI NA LATA Odpady komunalne W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami na lata , w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi przyjęto następujące cele: objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców, najpóźniej do końca 2007 roku, zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania określono w KPGO, najpóźniej do końca 2007 roku, zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: w 2010 r. więcej niż 75%, w 2013 r. więcej niż 50%, w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku, zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% wytworzonych odpadów do końca 2014 roku, 10

11 zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne, do max. 200 do końca 2014 roku. Główne zadania dla gmin wynikające z KPGO 2010 Tworzenie i udział gmin w strukturach ponadgminnych dla realizacji regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych (zgodnie z wyznaczonymi regionami w wojewódzkich planach gospodarki odpadami). Termin realizacji zadania: Tworzenie regionalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi, obejmujących działania w zakresie: zapobiegania powstawaniu odpadów, selektywnego zbierania odpadów komunalnych zgodnie z wytycznymi KPGO 2010, przetwarzania odpadów w celu przygotowania do odzysku lub unieszkodliwiania, składowania przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych. Wykonawca: Zarządy związków międzygminnych. Kolejność realizacji zadań przez gminy: Określenie systemu zbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych w gminnych planach gospodarki odpadami, Dostosowanie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach do wymagań planu gospodarki odpadami w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od daty uchwalenia tego planu; (pierwszy termin: 13 stycznia 2006 r.), Określenie i podanie do publicznej wiadomości przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości; (pierwszy termin: 13 kwietnia 2006 r.), Właściwe wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz egzekwowanie wypełniania wymagań zawartych w zezwoleniach, Pozyskiwanie środków z funduszy Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. 11

12 Zadania gminy w zakresie gospodarowania odpadami, wynikające z ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie: Zadania gminy wynikają z ustawy o samorządzie gminnym z dnia 5 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2001r., Nr 142, poz z późn. zm.) oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie (tekst jednolity z dnia roku, Dz. U Nr 132 poz. 622) z dnia 13 września 1996 roku. Do zadań własnych gminy należy utrzymanie czystości i porządku w gminie oraz m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie, a także tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania. Powyższe zadania gmina powinna realizować na podstawie gminnego planu gospodarki odpadami. Rada Gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodze uchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy w zakresie m.in.: prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych i odpadów z remontów; rodzaju i minimalnej pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych; warunków rozmieszczania tych urządzeń i ich utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, przy uwzględnieniu: średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych bądź w innych źródłach, liczby osób korzystających z tych urządzeń; częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego; maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania na składowiskach odpadów; innych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami. Gminny plan gospodarki odpadami obejmuje odpady komunalne powstające na obszarze danej gminy oraz przywożone na jej obszar z uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych. Zadania samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, wynikające z art. 16a Ustawy o odpadach (tekst jednolity, Dz. U. Nr 62 poz 628 z późn. zm.): Zgodnie z art.16a ustawy o odpadach do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy: 1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych; 12

13 2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych; 3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców; 4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: a) do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niż 75 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niź 50 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, c) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA Do nadrzędnych celów w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, przyjętych w Planie Gospodarki Odpadami 2010 dla województwa małopolskiego na lata należą: objęcie do końca 2007 r. wszystkich mieszkańców województwa umowami na odbieranie odpadów komunalnych, zapewnienie do końca 2007 r. wszystkim mieszkańcom województwa możliwości selektywnego zbierania odpadów, osiągnięcie do końca 2010 r. poziomu selektywnego zbierania odpadów w wysokości minimum 15%, natomiast do końca 2018 r. 25%, zamknięcie lub dostosowanie do końca 2009 r. wszystkich składowisk w województwa, które nie spełniają aktualnych przepisów prawa, zmniejszenie do końca 2014 r. do maksimum 85% wskaźnika masy składowanych odpadów komunalnych w stosunku do ogólnej masy wytworzonej w skali roku, 13

14 zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne, by możliwe było funkcjonowanie maksymalnie 12 dużych składowisk będących częścią zakładu zagospodarowania odpadów i zapewniających łączną pojemność chłonną w województwie na co najmniej 15-letni okres eksploatacji, wdrożenie i rozwój innych niż składowanie technologii zagospodarowania i przekształcania odpadów. Dla realizacji przyjętych celów, Plan Gospodarki Odpadami 2010 dla województwa małopolskiego przewiduje budowę następujących obiektów: - sortownie odpadów zbieranych selektywnie, - kompostownie odpadów zielonych, - instalacje do mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów, - instalacje do termicznego przekształcania odpadów, - stacje demontażu odpadów wielkogabarytowych, - zakłady przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, - instalacje do przerobu odpadów budowlanych i remontowych. Dla realizacji wyznaczonych celów, określono w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego na lata zadania dla gmin (związków międzygminnych). Główne zadania dla gmin (związków międzygminnych) wynikające z PGO dla województwa małopolskiego na lata : 1. Aktualizacja powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami obejmujących między innymi program rozwoju selektywnego zbierania odpadów, 2. Sporządzenie sprawozdań z realizacji i gminnych planów gospodarki odpadami, 3. Prowadzenie okresowych badań ilości i morfologii powstających odpadów komunalnych, szczególnie w odniesieniu do większych inwestycji infrastrukturalnych ubiegających się o wsparcie finansowe ze środków publicznych, 4. Tworzenie zakładów zagospodarowania odpadów (ZZO) wyposażonych w infrastrukturę do odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów poza składowaniem, ze szczególnym uwzględnieniem metod termicznych i biologicznych oraz wystarczającą pojemność składowisk odpadów, 5. Tworzenie systemów gospodarki odpadami komunalnymi obejmujących działania w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów, selektywnego zbierania odpadów (w tym odpadów 14

15 ulegających biodegradacji, odpadów opakowaniowych, budowlanych, niebezpiecznych i innych) i przetwarzania odpadów w celu przygotowania do odzysku lub unieszkodliwiania, 6. Rekultywacja zamkniętych składowisk odpadów, 7. Usuwanie odpadów z miejsc na ten cel nieprzeznaczonych tzw. dzikich wysypisk odpadów, 8. Opracowanie i wdrożenie systemu selektywnego zbierania przenośnych zużytych baterii i akumulatorów, 9. Opracowanie i wdrożenie systemu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych, 10. Opracowanie, aktualizacja oraz realizacja programów usuwania azbestu lub planów gospodarki odpadami ujmujących tematykę wyrobów i odpadów zawierających azbest, 11. Przeprowadzenie inwentaryzacji budynków i urządzeń, w których wykorzystywane są wyroby zawierające azbest, 12. Prowadzenie akcji informacyjnych w zakresie możliwości finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest, adresów firm mogących dokonywać demontażu tych wyrobów oraz zagrożenia zdrowia związanego z samodzielnym prowadzeniem tych prac, 13. Rozbudowa systemu zbierania odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych, 2.4. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIĘDZYGMINNEGO ZWIĄZKU CHRZANOWA, LIBIĄŻA, TRZEBINI GOSPODARKA KOMUNALNA na lata Cele przedmiotowego Planu do 2010 roku: kontynuacja edukacji ekologicznej, doskonalenie systemów gospodarki odpadami komunalnymi, objęcie mieszkańców gmin zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych, wprowadzanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, zwiększenie poziomu odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych, ocena systemu kontrolnego jakości komunalnych osadów ściekowych, deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 67% całkowitej ilości odpadów komunalnych, deponowanie w 2010 roku na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 75% w stosunku do 1995 roku wszystkich odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. 15

16 Do 2015 roku cytowany plan przewiduje: dalsze wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, umieszczanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne nie więcej niż 57% wszystkich odpadów komunalnych, deponowanie na składowiskach w 2015 roku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne nie więcej niż 48% w stosunku do 1995 roku, całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, uzyskanie w 2015 roku zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: odpady wielkogabarytowe 54%, odpady budowlane 44%, odpady niebezpieczne 54 % 2.5. KONCEPCJA ROZWIĄZAŃ ORGANIZACYJNYCH I TECHNICZNYCH ZMIANY SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI DLA GMINY CHRZANÓW, MIĘDZYGMINNEGO ZWIĄZKU CHRZANOWA, LIBIĄŻA, TRZEBINI GOSPODARKA KOMUNALNA Opracowana w 2009 roku Koncepcja rozwiązań organizacyjnych i technicznych zmiany systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla gminy Chrzanów, Międzygminnego Związku Chrzanowa, Libiąża, Trzebini Gospodarka Komunalna proponuje trzy scenariusze dalszego funkcjonowania gospodarki komunalnej na terenie m.in. gminy Trzebinia. Scenariusz 1 Scenariusz ten zakłada kontynuację dotychczasowego sposobu unieszkodliwiania wytworzonych i zebranych odpadów komunalnych, gdzie głównym elementem systemu będzie ich unieszkodliwianie poprzez składowanie na istniejących składowiskach. Składowiska należy dostosować i wyposażyć m.in. w wymagane instalacje do segregacji, kompostownię, magazyny lub punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych, punkty demontażu odpadów wielkogabarytowych i.in. Scenariusz 2 Scenariusz 2 różni się od poprzedniego metodą unieszkodliwiania zmieszanych odpadów komunalnych. Zbierane odpady zmieszane zamiast do linii sortowania, następnie na składowisko, trafiają na linię przeróbki mechanicznej i biologicznej (Zakład Obróbki Mechaniczno Biologicznej). Scenariusz 3 W scenariuszu 3 docelowym miejscem unieszkodliwiania zmieszanych odpadów komunalnych jest Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPOK). Do ZTPOK, poprzez punkty przeładunkowe lub bezpośrednio trafiają odpady zmieszane z wyłączeniem 16

17 frakcji zebranych selektywnie. Dla tych frakcji realizowane są instalacje odzysku funkcjonujące jak w scenariuszu 1. Wśród proponowanych scenariuszy Koncepcja... wykazała, że optymalnym scenariuszem dla pięciu powiatów (chrzanowski, olkuski, oświęcimski, suski i wadowicki) objętych opracowaniem Małopolska Zachodnia, powinien być scenariusz S-3, który będzie się opierał na budowie Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych. Dalej Koncepcja... zaznacza, iż Proponowany w opracowaniu system gospodarki odpadami komunalnymi powinien być zgodny z przedstawionym scenariuszem S-3, gdzie jednym z istotnych jego elementów będzie Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPOK) zlokalizowany na terenie Gminy Trzebinia.. Zgodnie ze stanem aktualnym (stan na ) ostateczna lokalizacja zakładu nie jest jeszcze ustalona. 17

18 3. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY TRZEBINIA 3.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE Miejsko-wiejska gmina Trzebinia leży w północnej części powiatu chrzanowskiego, w zachodniej części województwa małopolskiego. Graniczy, od strony od północnej z gminami Bukowno i Olkusz, od strony wschodniej z gminą Krzeszowice, od południa z gminą Alwernia, od strony południowej i zachodniej z gminą Chrzanów oraz od strony północno-zachodniej z gminą Jaworzno (województwo śląskie). Gmina Trzebinia zajmuje obszar o powierzchni 105,2 km2, w tym 31,3 km2 przypada na powierzchnię miasta. W skład gminy wchodzi miasto Trzebinia siedziba gminy oraz następujące miejscowości: Bolęcin, Czyżówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary. Jak wspomniano powyżej, powierzchnia gminy obejmuje ha, natomiast 4090 ha stanowią obszary leśne. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 2853 ha, w tym grunty orne ha, sady - 48 ha, łąki 278 ha i pastwiska - 35 ha. Miasto Trzebinia położone jest w stosunkowo niewielkiej odległości od dużych ośrodków przemysłowych: Krakowa 37 km oraz Katowic 36 km. Pod względem liczby ludności gmina Trzebinia zajmuje drugie miejsce w powiecie chrzanowskim SYTUACJA DEMOGRAFICZNA Miejsko-wiejską gminę Trzebinia zamieszkuje mieszkańców, co stanowi 26,3 % ludności powiatu i 1,0 % ludności województwa (stan na dane UM w Trzebini, 2010). Średnia gęstość zaludnienia gminy wynosi ok. 320 osób/km 2. Od wielu lat notuje się ujemny przyrost naturalny. Około 60% mieszkańców gminy (tj osoby) zamieszkuje w mieście, a pozostała część, czyli 40% (tj osób) w 10 sołectwach. 18

19 Tabela 3.1. Liczba mieszkańców mieście i gminie Trzebinia (stan na r) Wyszczególnienie Liczba mieszkańców ogółem: Miasto Wieś ogółem Bolęcin Czyżówka Dulowa Karniowice Lgota Młoszowa Myślachowice Piła Kościelecka Płoki Psary Źródło: UM w Trzebini, 2010, SYTUACJA GOSPODARCZA Na terenie gminy Trzebinia wg stanu na dzień 31 XII 2008 roku działało 3012 podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON, w tym 40 w rolnictwie, 296 w przemyśle, 405 w budownictwie, 1011 w handlu, 80 w hotelarstwie, 269 w transporcie, 101 w pośrednictwie finansowym i 426 w obsłudze nieruchomości i firm (tab.3.2). Tabela 3.2. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze regon według wybranych sekcji w 2009 r. (stan w dniu 31 XII 2009r. ) (dane GUS 2010) Wyszczególnienie Ogółem rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo przemysł razem w tym przetwórstwo przemysłowe budownictwo w tym handel i naprawy hotele i restauracje transport, gospodarka magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm Gmina Trzebinia Miasto Trzebinia Na obszarze gminy Trzebinia główne ośrodki przemysłu reprezentuje sektor chemiczny, energetyczny i górniczy. Większość zakładów produkcyjnych i przetwórczych zlokalizowana jest na terenie miasta Trzebinia, są to przede wszystkim: 19

20 - PKE S.A. Elektrownia Siersza S.A. w Trzebini, - Zakłady Górnicze Trzebionka S.A. w Trzebini, obecnie w likwidacji - Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia S.A. W skład Grupy Kapitałowej Rafinerii Trzebinia S.A. wchodzi: - Rafineria Trzebinia S.A., - Euronaft Sp. z o.o. prowadząca działalność usługową, - Naftowax Sp. z o.o. prowadząca produkcję parafiny, - Energomedia Sp. z o.o. wytwarzająca ciepło i energię elektryczną, prowadząca przesył i dystrybucję energii cieplnej i elektrycznej oraz gazu ziemnego, a także produkcję sprężonego powietrza, - EkoNaft Sp z o.o., która została wydzielona w roku 2000 na bazie wydziału ochrony środowiska, oczyszczalni ścieków oraz działu kontroli jakości, - Zakładowa Straż Pożarna Sp. z o.o. - GÓRKA CEMENT Sp. z o.o. w Trzebini, - PCC Rail Szczakowa S.A. (kopalnia piasku), - Zakłady Powlekania i Konfekcjonowania Tkanin Grevita. Na terenie byłej Rafinerii w Trzebini funkcjonują ponadto inne spółki (poza Grupą Kapitałową Rafinerii Trzebinia S.A.), wchodzące również w struktury PKN Orlen. Są to: - Orlen Asfalt Sp. z o.o. produkująca asfalty drogowe i przemysłowe oraz roztwory i masy asfaltowe, - Orlen Oil Sp. z o. o., zakład produkcyjny w Trzebini produkujący oleje (silnikowe, hydrauliczne, sprężarkowe, przekładniowe, przemysłowe, technologiczne, maszynowe) i chemię samochodową. Największe przedsiębiorstwa na terenie gminy, już niedziałające lub będące w likwidacji, ale które pozostawiły obciążenie dla środowiska to: - Zakłady Metalurgiczne "Trzebinia", - KWK Siersza, - Zakład Surowców Ogniotrwałych "GÓRKA" w Trzebini. - Zakłady Górnicze Trzebionka S.A. w Trzebini w likwidacji. Na obszarze gminy funkcjonuje ponadto szereg innych przedsiębiorstw, reprezentujących różne sektory gospodarki przemysłowej [Program Ochrony Środowiska Dla Gminy Trzebinia]. 20

21 3.4. OPIS WARUNKÓW GLEBOWYCH MOGĄCYCH MIEĆ WPŁYW NA LOKALIZACJĘ INSTALACJI GOSPODARKI ODPADAMI Powierzchnia gminy obejmuje ponad ha. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 2853 ha, z czego 2492 ha przypada na grunty orne; 326 ha na sady i łąki i 35 ha na pastwiska (tabela 3.3). Ogólny udział użytków rolnych w stosunku do całej powierzchni gminy nie przekracza 28%. W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost ilości nieużytków. Tereny te w sposób naturalny ulegają zadrzewieniu. Tabela Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Trzebinia Wyszczególnienie Razem użytki rolne Grunty orne Sady i łąki Pastwiska [ha] Lasy i grunty leśne ogółem Pozostałe grunty i nieużytki ogółem Gmina Trzebinia Źródło: GUS OPIS WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH, GEOLOGICZNYCH I HYDROGEOLOGICZNYCH MOGĄCYCH MIEĆ WPŁYW NA LOKALIZACJĘ INSTALACJI GOSPODARKI ODPADAMI Warunki hydrologiczne Obszar gminy Trzebinia położony jest w granicach zlewni rzek Biała Przemsza, Chechło i Rudawa, leży w obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie, który zarządza wodami powierzchniowymi m.in. dorzecza Wisły od ujścia Przemszy do nowego ujścia Sanny i Gliwicach oraz Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Gliwicach, który zarządza wodami przynależnymi do Regionu Wodnego Małej Wisły. Tabela 3.4. przedstawia sieć cieków wodnych występujących na terenie gminy Trzebinia. Tabela 3.4. Sieć cieków wodnych gminy Chrzanów L.p. Nazwa cieku Długość na terenie gminy [km] 1 Kozi Bród 10,4 2 Chechło 6,4 3 Młoszówka 6,4 4 Dulówka 6,1 5 Jaworznik 4,8 6 Wodna 2,75 7 Ropa 2,2 8 Pstrużnik 1,56 9 Ropka 1,55 Źródło: Program ochrony środowiska dla Gminy Trzebinia,

22 Potok Kozi Bród, o długości 10,4 km na terenie gminy Trzebinia, jest najdłuższym potokiem gminy. Odwadnia północno-zachodnią część powiatu chrzanowskiego. Potok ten stanowi lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy. Potok Chechło przepływa przez południową część gminy Trzebinia na odcinku około 7 km. Potok Chechło wypływa z Puszczy Dulowskiej (teren gminy Krzeszowice). Ważniejszym dopływem potoku Chechło jest potok Młoszówka. Potok Jaworznik jest prawobrzeżnym dopływem Koziego Brodu. Ma on sztuczne koryto zmienione w związku z eksploatacją złoża piasku w Siersza-Misiury. Na obszarze gminy znajdują się cztery zbiorniki wodne (Balaton, Zalew Chechło, Kozi Bród, Gliniak), które mogą być wykorzystywane jako ośrodki rekreacyjne Warunki geologiczne i hydrogeologiczne Współczesna rzeźba terenu gminy Trzebinia jest wynikiem wieloetapowego rozwoju sięgającego górnej kredy. W rzeźbie obszaru wyraźnie zaznaczają się struktury młodej tektoniki uskokowej. Rozległe morfologicznie obniżenia rozwinięte są z reguły w miejscu zapadlisk, natomiast wzgórza w miejscu zrębów. Gmina Trzebinia leży na obszarze monokliny śląsko krakowskiej [Stupnicka E., 1989, Gradziński i inni, 1994, Motyka J. i inni, 2003]. W budowie geologicznej obszaru gminy Trzebinia udział biorą utwory paleozoiczne, mezozoiczne, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Utwory górnego karbonu obszaru gminy Trzebinia znane są tylko z głębokich wierceń. Najstarszymi osadami odsłaniającymi się na powierzchni są utwory węglonośne westfalu występujące w rejonie Sierszy. Pokłady węgla występujące wśród piaskowców, zlepieńców, mułowców i łupków, na terenie gminy Trzebinia eksploatowane były przez kopalnię Siersza. Utwory permskie (m.in. zlepieńce myślachowickie" i tufy zwane filipowickie" występują na obszarze Myślachowic, Młoszowej, Karniowic i Dulowej, a zbudowane są z otoczaków dewońskich i karbońskich wapieni, oraz otoczaków porfirowych i iłowych. Utwory triasu rozpoczynają się serią piaskowców z wkładkami mułowców. Nad nimi występują margle i margliste dolomity retu. Wapień muszlowy reprezentowany jest przez wapienie i dolomity z podrzędnymi wkładami margli, a środkową część tej sekwencji tworzą dolomity kruszconośne, zawierające cynk i ołów. Dolomity triasowe stanowią ważny poziom wodonośny, stanowiący podstawę gospodarki wodnej terenu. 22

23 Utwory jury można spotkać w Lgocie, Bolęcinie i Pile Kościeleckiej. W ich skład wchodzą piaski, piaskowce i zlepieńce jury środkowej. Górno-jurajskie wapienie płytowe zalegają na Rowu Krzeszowickiego i Niecki Dulowskiej oraz spoczywają w jej dnie. Na terenie gminy brak jest utworów kredowych. Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez osady mioceńskie iły margliste z iłowcami piasków, zalegające w Niecce Dulowskiej. Utwory czwartorzędowe wykształcone są głównie w postaci piasków różnoziarnistych z przekładkami żwirów, glin i iłów, genezy lodowcowej (plejstocen) oraz rzecznej (holocen). Plejstoceńskie piaski rzecznolodowcowe wypełniają doliny i obniżenia terenu. W rejonach wzniesień triasowych jest niewielka lub też brak jest tam pokrywy czwartorzędowej. Gmina charakteryzuje się występowaniem naturalnych anomalii zawartości metali ciężkich w glebach (przede wszystkim Zn i Pb). Obok naturalnych anomalii pojawiają się anomalie antropogeniczne związane z wydobyciem i przetwórstwem rud. Inny typ anomalii to efekt wzmacniania dróg i niwelacji terenu materiałami odpadowymi z zakładów metalurgicznych w Trzebini. Pewne znaczenie mogą mieć także zanieczyszczenia przenoszone w formie pyłów przemysłowych ze stawu osadowego ZG Trzebionka. Wody podziemne na obszarze gminy Trzebinia występują w obrębie następujących pięter wodonośnych: karbońskiego, permskiego, triasowego, jurajskiego i czwartorzędowego. W granicach omawianego obszaru występują fragmenty czterech głównych zbiorników wód podziemnych: GZWP Chrzanów (nr 452) związanego z piętrem wodonośnym triasu, GZWP Tychy - Siersza (nr 457) związanego z piętrem wodonośnym karbonu górnego - zbiornik aktualnie nie figuruje na mapie udokumentowanych zbiorników wód podziemnych PIG (stan na rok 2009), GZWP Biskupi Bór (nr 453) związanego z piętrem wodonośnym czwartorzędu, GZWP Olkusz-Zawiercie (nr 454) związanego z piętrem wodonośnym triasu. Największe znaczenie posiada triasowe piętro wodonośne z występującymi w jego obrębie GZWP Chrzanów nr 452 oraz GZWP 454 Olkusz Zawiercie. W obrębie triasowego piętra wodonośnego wyróżnia się dwa poziomy wodonośne oddzielone od siebie słabo przepuszczalnym pakietem marglisto - wapiennym. Wspomniane poziomy są związane rozpoczynając od utworów starszych, z wapieniami i dolomitami górnego retu, dolomitami diploporowymi i kruszconośnymi w obrębie wapienia muszlowego. Z uwagi na istnienie spękań, szczelin i kanałów krasowych łączących wspomniane poziomy wodonośne występujące w obrębie piętra triasowego, stwierdza się ścisłą więź hydrauliczną pomiędzy nimi. 23

24 Istotne znaczenie dla gospodarki odpadami komunalnymi posiadają obszary, gdzie występuje czwartorzędowe piętro wodonośne. Na obszarach tych istnieje potencjalna możliwość łatwego przenikania zanieczyszczeń z poziomów czwartorzędowych do głębszych poziomów wodonośnych. Wody podziemne w czwartorzędzie występują w piaszczysto - żwirowych utworach holocenu i plejstocenu. Osady czwartorzędu mają zmienną miąższość a ich warstwa, w obrębie omawianego obszaru, nie jest ciągła. Występowanie przepuszczalnych utworów czwartorzędu ograniczone jest do morfologicznych obniżeń powierzchni terenu oraz dolin rzecznych. Zwierciadło wód podziemnych w obrębie piętra czwartorzędowego ma charakter swobodny i występuje na głębokościach od bliskich 0 do ok. 20 m ppt. Współczynnik filtracji utworów czwartorzędowych przyjmuje wartości z przedziału l,7x ,0x10-5 m/s. Strumień wód zasilających piętro czwartorzędowe pochodzi z infiltracji opadów atmosferycznych oraz z drenażu wód cieków powierzchniowych. Możliwe jest także zasilanie na kontaktach osadów czwartorzędowych z wodonośnymi utworami budującymi piętra jurajskie i triasowe. Drenaż niewielkich zasobów piętra odbywa się przez nieliczne eksploatowane studnie gospodarskie oraz dodatkowo przez cieki powierzchniowe. W celu ochrony zbiorników głównych i użytkowych wód podziemnych, wydzielono w roku 1995 [A.S. Kleczkowski, 1995] odpowiednio obszary: zwykłej - OZO, wysokiej OWO i najwyższej ONO, ochrony wód podziemnych. Obszary najwyższej ochrony (ONO) oraz wysokiej ochrony (OWO) zlokalizowane są w miejscach, powierzchniowego zasilania poziomu wodonośnego. Dotyczy to bezpośredniego zagrożenia wód zbiorników, np. na wychodniach triasowych, w wodonośnych utworach dolin rzecznych, piaszczysto-żwirowych utworach wodnolodowcowych, oraz wszędzie tam, gdzie brak jest skutecznej izolacji poziomów wodonośnych. Obszar OWO dla GZWP 452 obejmuje całą południową część obszaru gminy Trzebinia. 24

25 Rys.1. Lokalizacja składowiska w Trzebini na tle udokumentowanych GZWP ( wg. mapy udokumentowanych GZWP, PIG Warszawa, marzec 2009 r.) Składowisko odpadów komunalnych w Trzebini położone jest w wąskim pasie pomiędzy triasowymi zbiornikami GZWP nr 453 a GZWP nr 454 (rys.1), w obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 457 Tychy-Siersza którego granice nie są obecnie udokumentowane. Zbiornik tej jest jednak powszechnie opisywany w literaturze i autorzy Wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla składowiska w Trzebini... odnoszą się wyłącznie do tego zbiornika. Zbiornik ten aktualnie nie figuruje na Mapie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce 25

26 (PIG, Warszawa marzec 2009, Zbiornik ten z uwagi na możliwe kontakty hydrauliczne z warstwami nadległymi, może być zagrożony ze strony źródeł antropogenicznych takich jak np. składowiska odpadów. Jest to jednak zagrożenie małego stopnia dla wód podziemnych, gdyż czas przesiąkania pionowego wód wynosi tu lat. Ponad to eksploatowana część składowiska w Trzebini posiada wystarczające uszczelnienie dna w postaci m.in. warstwy geowłókniny i geomembrany HDPE o grubości 1,5 do 2,5 mm, podobne uszczelnienie i wzmocnienie skarp oraz podwójny system drenażowy (osobny dla wód opadowych i dla odcieków z terenu składowiska). Odcieki ze składowiska ujmowane są drenażem i odprowadzane po podczyszczeniu (napowietrzeniu) do kanalizacji ogólnospławnej na podstawie umowy z RPWiK w Chrzanowie OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Łącznie 43% powierzchni gminy pokryte jest różnego rodzaju lasami tj. bory sosnowe, buczyny, łęgi. Do obszarów prawnie chronionych na terenie gminy Trzebinia zalicza się: 1. Rezerwat przyrody Ostra Góra, 2. Użytek ekologiczny w Sierszy, 3. Puszczę Dulowską, 4. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie 5. Tenczyński Park Krajobrazowy 5. Pomniki przyrody nieożywionej, 6. Pomniki przyrody ożywionej. Tabela 3.5. Pomniki przyrody na terenie gminy Trzebinia Lp. Nazwa Rodzaj Lokalizacja Zgodnie z Rozporządzeniem Wojewody Małopolskiego Triasowa skałka wapienna im. skałka zbudowana z 1. Prof. S. Siedleckiego. dolomitu Garb Tenczyński 2. Dereń właściwy krzew Młoszowa Park Miejski 3. Lipa szerokolistna drzewo - obwód 615 cm Młoszowa Park Miejski 4. Magnolia drzewiasta drzewo - obwód 162 cm Młoszowa Park Miejski 5. Tulipanowiec amerykański obwód drzewo -215 cm Młoszowa Park Miejski Lipa drobnolistna na skałce 6. wapiennej drzewo - obwód 390 cm Płoki poniżej kościoła Lipa drobnolistna drzewo - obwód 410 cm Płoki przy murze kościelnym Zgodnie z Uchwałą Rady Miasta Trzebini 7. Jesion wyniosły drzewo - obwód 490 cm Park w Bolęcinie 8. Jesion wyniosły drzewo - obwód 650 cm Park w Bolęcinie 9. Jesion wyniosły drzewo - obwód 400 cm Park w Bolęcinie 10 Jesion wyniosły drzewo - obwód 340 cm Park w Bolęcinie 11 Kasztanowiec zwyczajny drzewo - obwód 400 cm Park w Bolęcinie 12 Lipa drobnolistna drzewo - obwód 420 cm Park przy ulicy Zawadzkiego w 26