ZAMEK. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory

Transkrypt

1 Z A B Y T K I N I E S A K R A L N E ZAMEK Wśród zabytków Solca na pierwszym miejscu wymienić należy przede wszystkim ruiny zamku, z którego pozostało niewiele. Wznosił się na krawędzi skarpy doliny Wisły, w pobliżu centrum miasteczka. Był to ważny punkt obronny. Wystawienie zamku w Solcu przypisuje się Bolesławowi Śmiałemu (1060). Odrestaurowanie Kazimierzowi Wielkiemu. Na górze zamek, od rynku rów go głęboki dzieli, na nim most na 2 filarach z cegły, poręcze z obu stron./.../ W bramie trauma na więźnie, nad brama wieża z zegarem. Łaźnia w zamku: przy piecu fontanna ze smokiem z konch albo skorup morskich; w fontannie wanna miedziana, gradusów 5 z kratką dokoła, ławy przy jednej ścianie, szafa z kratą, gdzie są czapy spiżowe z piwnicą przez mur dla liquorum przewidziana. Podwórze szerokie, w którym bywał ogród włoski, w jednym rogu belluarda z ziemi usypana.

2 Fot.23 Rycina zamku. Tę wspaniałą na owe czasy siedzibę magnacką spaliły wojska szwedzkie, a później nie odbudowany zamek miał zaledwie kilka pomieszczeń mieszkalnych i uległ z wolna zniszczeniu. Ogrody zniszczone, drzewa powycinane. Mury i szańce wokół zamku także uległy zniszczeniu. Zostało tylko w prawej części zamku 3 pokoje z garderobą i przedpokojem W lewej części 1 apartament, pokój jadalny i galeria. Na górze kuchnia z piekarnią i 2 spiżarki. Na dole magazyn, sień, stajnia, wozownia. Pozostała część zamku uległa spustoszeniu. W ciągu XIX wieku zamek stał się kompletną ruiną. Dzisiaj sterczące kawałki murów z kamienia łamanego i cegły z zachowanymi fragmentami tynków nakazują wysilić wyobraźnię by przywrócić świetność tej budowli.

3 Fot. 24 Ruiny zamku soleckiego. Do zamku należały: 1. Dom pod zamkiem o jednej izbie. 2. Dom w rynku miasta (szynk). 3. Browar pod zamkiem i chałupa. 4. Pisaria o dwóch izbach i dwóch alkierzach ze spiżarką z drewna łupanego. 5. Stajnie ze stancją dla pachołka a obok dwie wozówki dla pisarza i ekonoma. 6. Raj folwark o ćwierć mili za miastem. Lustracja z 1600 roku mówi, że były tam dwa budynki i pałac. Posiadał ogród wielki fruktozy, chmielnik, szynk i zwierzyniec. Od południa winniczka, gdzie się i wino rodzi i drzewek brzoskwiniowych albo morelowych rodzajnych jest ponad półkowy. Pod górą jest ogród włoski wielki, figarnia porządna, w niej drzew figowych 39, wszystkie dobrze obrodziły; drzewa brzoskwiniowego, morelowego i inszego około 300 sztuk; tamże dwa ogrody warzywne. Zwierzyniec długi i szeroki, w nim gaik olszowy. Bywało tu zwierza nie mało, m.in.; bawoły, łanie.

4 Fot.25 Widok pałacu w Raju. DOM Z PODCIENIAMI TZW. KOMENDARIA Budowlę domu podcieniowego datować można niemal dokładnie na rok 1787 na podstawie inwentarza noszącego datę, gdzie obiekt ten już występuje. Pierwotnie obiekt ten należał do probostwa, był mieszkaniem duchownego (komentarza), w latach następnych znajdowała się tutaj najprawdopodobniej zajazd i karczma. W latach międzywojennych mieściła się tu szkoła podstawowa, do której ze względu na szczupłość miejsca w samym budynku komendarii, dobudowano w pierzei rynku dwukondygnacyjne, murowane skrzydło. Badania i pomiary przeprowadzone w 1962 roku wykazały, że dom znajdował się w stanie dość posuniętego zniszczenia. Dopiero połączone z wyburzeniem przybudówek, gruntowne prace restauracyjne i konserwatorskie,

5 ukończone w 1978 roku przywróciły domowi z podcieniami pierwotny stan i świetność. Obecnie mieści się tutaj Gminny Ośrodek Kultury. Jest to budowla parterowa, na planie wydłużonego prostokąta, ustawiona szczytem do placu Bolesława Śmiałego. Do szczytu przylega, wsparty na czterech murowanych kolumnach, głęboki podcień. Budynek wykonany jest z bali modrzewiowych w konstrukcji wieńcowej, o węgłach łączonych na tzw. jaskółczy ogon i pięknie wykończonych zakończeniach belek stropowych. Dwuspadowy, kryty gontem wysoki dach kryje raczej niemieszkalne, bo nieoświetlone poddasze. Pierwotne rozplanowanie wnętrza trudne byłoby dzisiaj do odtworzenia, jednak z pewnością był to dom jednotraktowy z trzema dużymi, amidowo połączonymi częściami, zawierającymi dwie izby, sień oraz komorę i alkierz. W elewacji południowej znajdują się dwie pary drzwi, które były kiedyś jedynymi wejściami do budynku, oraz trzy duże okna. W elewacji północnej okna są znacznie mniejsze, umieszczone wysoko; w ostatniej części znajduje się brama wjazdowa, pamiętająca zapewne czasy, gdy dom był zajazdem. Dom z podcieniami jest jedną z niewielu w Solcu budowli, dającą wyobrażenie o pierwotnym usytuowaniu, skali i charakterze zabudowy miasteczka. Fot.26 Komendaria. Widok od strony plebani.

6 Fot.27 Komendaria. Widok od strony wejścia.