Wybór drogi syntezy koncepcja (bio)chemiczna

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wybór drogi syntezy koncepcja (bio)chemiczna"

Transkrypt

1 Politechnika Warszawska Wydział Chemiczny LABRATRIM PRCESÓW TECHNLGICZNYCH Chemia medyczna Technologia Produktów Farmaceutycznych Wybór drogi syntezy koncepcja (bio)chemiczna Ludwik Synoradzki

2 Wybór drogi syntezy szczegóły dla farma Zawiązki optycznie czynne synteza asymetryczna, enzymy rozdział mieszanin racemicznych, enzymy synteza śr pomocniczego KDBW PTTCa synteza i krystalizacja Wybór rozpuszczalnika do 1997: J. Gawroński, K. Gawrońska, Tartaric and Malic Acids in Synthesis, J. Wiley, NY 1999 od 1997: L. Synoradzki ze współprac. Tartaric Acid and its -Acyl Derivatives. Part 1. Acids & Anhydrides rg. Prep. Proced. Int., 2005, 37, 37. Part 2. Application PPI 2008, 40, 163. Part 10. Tartramides & Tartrimides PPI 2012, 44, 401.

3 Ważne zagadnienia w synt/technol farma Najpopularniejszy w przemyśle czynnik rozdzielający (środek pomocniczy do rozdziału) zasadowych racematów to kwas L-winowy a drugi to kwas dibenzoilo-l-winowy (L-KDBW) dlatego zajęliśmy się KDBW Przykłady stosowania KDBW: Klemastyna WZF Polfa; Ramipril Höchst Sanofi-Aventis

4 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Wdrożenia technologii i produkcja eksperymentalna KDBW: pierwsze wdrożenie 1983 r. dla WZF Polfa 100 kg do rozdziału racematu przy produkcji Klemastyny leku przeciw-uczuleniowego PhC PhC H H Technologia Klemastyny H 3 C N Cl H 3 C parę lat wzrost do 500 kg, znaczenie marginalne

5 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Wdrożenia technologii i produkcja eksperymentalna KDBW: punkt zwrotny 1990 r. dla koncernu Höchst 500 kg do rozdziału racematu przy produkcji Ramiprilu leku nasercowego nowej generacji PhC PhC H H Technologia Ramiprilu H CH CH 3 CH 3 N N H H po kilku latach, LPT głównym dostawcą, 2006 r. 50 t

6 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Wdrożenia technologii i produkcja eksperymentalna KTG (kwas (+)-N-tosylo-L-glutaminowy): do 2000 kg dla koncernu Höchst; LPT, GZF Polfa, PIW Ipochem do produkcji Metadonu p. uzależnieniu od heroiny H H H CH NHS 2 C 6 H 4 CH 3 H Technologia Metadonu H CH H 3 C H 3 C N CH 3 CH 3 KDAW (kwas (+)-,'-di-p-anizoilo-d-winowy): do 1500 kg dla koncernu Sanofi-Aventis; PIW Ipochem i LPT p-ch 3 PhC p-ch 3 PhC H H Technologia w fazie b+r (optycznie czynny API)

7 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Ipochem, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Technologia środka pomocniczego: (1) bezwodnik (BDBW) H H H H KW + 3 PhCCl CB PhC PhC BDBW + PhCH + 3 HCl H 2 PhC H PhC H KDBW

8 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Ipochem, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Technologia środka pomocniczego: (1) bezwodnik (BDBW), (2) kwas, -dibenzoilo-l-winowy (KDBW) H H H H KW + 3 PhCCl CB PhC PhC BDBW + PhCH + 3 HCl H 2 PhC H PhC H KDBW

9 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Ipochem, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Co się Państwu w tej technologii/drodze syntezy nie podoba? (1) bezwodnik (BDBW), (2) kwas, -dibenzoilo-l-winowy (KDBW) H H KW H H + 3 PhCCl CB PhC PhC BDBW 1. Z kwasu bezwodnik, żeby go zhydrolizować do kwasu 2. Jak sobie wyobrażają układ reakcyjny? Surowce: KW c. st.; CB ciecz Półprodukt: BDBW c. st.; kw benzoe c. st. Produkt: KDBW c. st. PhC 3. HCl gaz 4. Toluen PhC 5. Krystalizacja KDBW*H 2 H 2 H H KDBW + PhCH + 3 HCl

10 Acylowanie dehydratacja Hydroliza L. Synoradzki, U. Bernaś, P. Ruśkowski, Tartaric Acid and its -Acyl Derivatives. Part 1. Synthesis of TA and -Acyl TAs and Anhydrides, rg. Prep. Proced. Int., 2005, 37 Koncepcje chemiczne i technologiczne trzymywanie bezwodników i kwasów diacylowinowych A: B: H H H H KW 3 (RC) 2 3 RCCl Rozp. RC RC BDAW + 4 RCH + RCH + 3 HCl A: jeśli RCH ciekły (rozp.) np. octowy (+) brak HCl, prosty rozdział przez dest/kryst ( ) st wyk grup acyl B: z tanich chlorków (benzoilu), jeśli RCH łatwo oddzielić od BDAW, od 1880 C: D: 2 RCCl, SCl 2 Rozp. 1) 3 RCCl 2) H 2 Rozp. RC RC H 2 KDAW H H + 3 HCl + S RCH + 3 HCl C: z drogich chlorków (anizoilu) (+) st wyk grup acyl, bez RCH, ( ) HCl / S 2 D: Hydroliza bezpośrednia BDBW w toluenie, bez jego wydzielania 92% know how PW WP/53/93 (1993)

11 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów

12 WZF Polfa, Sanofi-Aventis, Ipochem, Lonza Chiralne kwasy dikarboksylowe rozdział racematów Licencje i wdrożenia przemysłowe BDBW (bezwodnik (+)-,'-dibenzoilo-l-winowy) Grodziskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa Przedsiębiorstwo Innowacyjno-Wdrożeniowe Ipochem Przedsiębiorstwo Chemiczne NVICHEM KTG (kwas (+)-N-tosylo-L-glutaminowy) Grodziskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe Ipochem BDAW (bezwodnik (-)-,'-di-p-anizoilo-d-winowy) Przedsiębiorstwo Innowacyjno Wdrożeniowe Ipochem

13 2010 PCh NVICHEM Sp. z o. o., Chorzów Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW) Schemat technologiczny instalacji BDBW

14 PCh NVICHEM Sp. z o. o., Chorzów Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW) Reaktor syntezy BDBW

15 PCh NVICHEM Sp. z o. o., Chorzów Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW) Kolumna absorpcyjna HCl Filtr BDBW

16 PCh NVICHEM Sp. z o. o., Chorzów Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW) Neutralizator ługów toluenowych Wyparka do destylacji toluenu

17 GZF Polfa, Grodzisk Mazowiecki R-Pantotenian wapnia witamina B ton/rok W GZF Polfa otrzymywano rac-pantotenian wapnia z rac- Pantolaktonu + 2 H 2 N 2 CH H Ca CH 3 H metoda one pot H NH H b-ala (R,S)-PTL (R,S)-PTTCa C Ca 2 Zadanie: opracować metodę otrzymywania R-Pantotenianu Założenia: racematu nie można rozdzielić przez krystalizację należy rozdzielić R,S-Pantolakton

18 GZF Polfa, Grodzisk Mazowiecki R-Pantolakton z R,S-PTL metodą przez amidy zawrót (R,S)-PTA(-)FEA H (R,S)-PTL Synteza H NH (-)-FEA H + Epimeryzacja Na (S)-PTA(-)FEA RZDZIAŁ (R)-PTA(-)FEA diastereoizomerów amidów Hydroliza H + H H NH Hydroliza H - zawrót (-)-FEA NH 2 CH 3 2 H 2 S 4 + H (R)-PTL

19 GZF Polfa, Grodzisk Mazowiecki R-Pantotenian z R,S-PTTCa przez krystalizację frakcjonującą + 2 H 2 N CH 2 H Ca CH 3 H metoda one pot b-ala (R,S)-PTL (R,S)-PTTCa H H NH C Ca 2 H H NH (S)-PTTCa C Warunek: tworzenie konglomeratów czyli oddzielnych kryształów R- i S- PTTCa 2 Ca H H NH (R)-PTTCa Krystalizacja frakcjonująca MeH (3% H 2 ) C 2 Ca

20 Polilaktyd Biopol Tworzywa biodegradowalne Polimeryzacja z otwarciem pierścienia Ring pening Polymerization (RP) n/2 T, KAT. n L-Laktyd (L-LD) Poli(L-laktyd) (L-PLA) Katalizator: oktanian cyny(ii) czyli nasz katalizator C-1

21 Polilaktyd Biopol Tworzywa biodegradowalne C 2 Biodegradowalny, alifatyczny poliester ze źródeł odnawialnych Sposób rozwiązania problemu kolejność Cukier Kwas mlekowy Fermentacja Polikondensacja i depolimeryzacja PLA Polimeryzacja LAKTYD Modyfikacja odpowiednio do zastosowania i przetwórstwa PIANKI WŁÓKNA FLIE PAKWANIA H 2 D. J. Sawyer, Bioprocessing No Longer a Field of Dreams, Macromol. Symp. 2003, 201,

22 Polilaktyd Biopol Tworzywa biodegradowalne Cel perspektywiczny: Produkcja i stosowanie polimerów biodegradowalnych w Polsce Zadania LPT: pracowanie technologii polilaktydu (PLA) Budowa modelowej instalacji PLA Projekt procesowy pilotowej instalacji PLA Enkapsulacja API Leki o przedłużonym działaniu (DDS)

23 Polilaktyd Biopol Tworzywa biodegradowalne Rozwiązane problemy technologiczne: Surowce Dostawcy laktydu czyszczanie laktydu Poprawa jakości Analiza Metody!, Wymagania techniczne (LD i PLA) ptymalizacja Aparatura, Warunki, SCADA Projektowanie (1) Model, (2) Przemysł Równolegle z badaniami Zastosowanie (1) pakowania, (2) Farmacja, medycyna enkapsulacja API (DDS), skafoldy

24 Po co stosujemy/wybieramy rozpuszczalnik Wybór Rozpuszczalnika ma na celu: zwiększenie szybkości reakcji, wzrost powtarzalności i łatwości prowadzenia reakcji, uzyskanie pożądanej jakość i wydajności, zmniejszenie ilości odpadów, łatwość regeneracji i zawrotu rozpuszczalnika. Bezpośredni wpływ na zdolność produkcyjną i koszt produktu We wczesnych stadiach rozwoju technologii dobór materiałów jest kluczowy i R dobiera się aby jak najłatwiej otrzymać produkt w przewidzianym czasie.

25 ZAGADNIENIA Solwatacja i podstawowa charakterystyka rozpuszczalnika (R) Podstawowa charakterystyka fizyczna rozpuszczalnika WYBÓR R na podstawie charakterystyki/właściwości fizycznych R nieodpowiednie do powiększania skali R odpowiednie/użyteczne do powiększania skali R używane ostrożnie w dużej skali Wybrane zanieczyszczenia R

26 Solwatacja i podstawowa charakterystyka R Klasyfikacja rozpuszczalników Wiele właściwości R wynika z ich grup funkcyjnych Protonowe lub donory wiązania wodorowego (HBD Hydrogen Bonding Donor, kwasy Lewisa), np. H 2, NH 3, MeH, AcH; Akceptory wiązania wodorowego (HBA Hydrogen Bonding Acceptor, zasady Lewisa), np. H 2, Et 3 N, EtAc, THF, NMP (N-methyl-pyrolidinone), aceton Polarne Aprotonowe lepiej nie-hydroksylowe, np. DMS, DMF Chloro- i fluorowęglowodory Węglowodory nasycone i nienasycone

27 Solwatacja i podstawowa charakterystyka R Substancje rozpuszczane są solwatowane cząsteczki lub jony są otaczane przez cząsteczki R. W wodzie mówi się, że są hydratowane. Rozpuszczanie może być egzo- lub endotermiczne (podobnie jak krystalizacja) w laboratorium niezauważalne w dużej skali często obserwuje się wzrost temperatury o 1 2 C. Stopień solwatacji rośnie ze wzrostem ładunku i zmniejszaniem się wielkości jonu, liczba solwatacyjna (LS) dla danej substancji jest różna w zależności od R, np. LS dla Li + : 1,4/sulfolan, 7/MeH, 9/MeCN, 21/H 2.

28 Solwatacja i podstawowa charakterystyka R Stopień solwatacji wpływa na reaktywność nagie aniony otrzymywane w warunkach katalizy międzyfazowej (PTC) są minimalnie solwatowane przez R organiczne i są znacznie bardziej reaktywne niż jony solwatowane. R polarne nie-hydroksylowe jak DMS mogą solwatować kationy, ale wiązania C H nie są wystarczająco spolaryzowane, żeby solwatować aniony. Stąd reakcje NaCN i innych nukleofili są przyspieszane w DMS. Prosta zasada podobne rozpuszcza podobne jest dobrym początkiem wyboru R. Czasami mieszanina R rozpuści związek lepiej niż każdy z R osobno. Różny R może solwatować różne fragmenty cząsteczki.

29 RADY Wykorzystuj możliwość rozpuszczania w wieloskładnikowym układzie rozpuszczalników jako zaletę. Dlaczego? Co to może dać? Przykład: Związek rozpuszcza się w układzie aceton-woda, a w samej wodzie nie. Rekrystalizację substancji można przeprowadzić rozpuszczając ją w układzie aceton-woda, a następnie oddestylować aceton do wykrystalizowania substancji rozpuszczonej.

30 PRZEWIDYWANIE RZPUSZCZALNŚCI Miara polarności R Stała dielektryczna, ε r, służy do określenia zdolności materiału do obniżenia siły oddziaływania ładunków rozdzielonych w przestrzeni. R łatwiej polaryzowalne lepiej przewodzą prąd i mają większą stałą dielektryczną. (Pomiar względem próżni 1,0). Zwykle od 2 (cykloheksan) do 80 (woda). Więcej, np. : N-metylformamid (182,4) i formamid (111), ale są reaktywne.

31 Dobór R na podstawie właściwości fizycznych Dla technologa (chemika procesowego) odpowiedzialnego za bezpieczeństwo i powiększanie skali procesu, znajomość charakterystyki rozpuszczalników jest kluczowa do ich doboru. Zwykle wybiera się R kompatybilne z reagentami, odrzuca się takie, które mogą reagować, np. nbuli + Substrat/MeH egzo! LiMe (zamiast deprotonowania) DMF + NaH/50 C (także z NaBH 4 ) egzo! Czasem można zaakceptować uboczną r-cję z R, np. redukcja za pomocą NaBH 4 w EtH (mimo r-cji z H 2 ) powstające ubocznie NaH n B(Et) 4-n też mają wł. redukujące.

32 Właściwości fizyczne R do powiększania skali Parametr/właściwość Polarność Temp topnienia Temp wrzenia Temp zapłonu Zapalenie par od otwartego płomienia. Tworzenie nadtlenków Lepkość Mieszalność z wodą Tworzenie azeotropu Limit narażenia /ekspozycji Rozważania / wymagania Musi być kompatybilny i umożliwiać odpowiednią chemię Może ograniczać reakcje niskotemperaturowe Wysoka duży zakres/wysoka t r-cji bez RE ciśnieniowego Niska łatwe oddestylowanie, ale trudne skroplenie R Niska t wrz, niska t zap t zap <15 C ciecz niebezpiecznie łatwopalna zabezpieczenia Głównie w eterach, mniej w ketonach, amidach i II rz. alkoholach. Konieczne rutynowe monitorowanie. Wyższa lepkość (iprh), mniejsza szybkość filtracji Mniejsza mieszalność, łatwiejsza ekstrakcja Usuwanie wody (innych subst), osuszanie R i reaktorów w dużej skali; zaw. wody może być ważna, np. dla krystalizacji. NDS (TLV, treshold limit value)

33 Rozpuszczalniki rzadko stosowane w dużej skali Rozpuszczalnik Wady Alternatywa Et 2 0 Łatwo palny MTBE (Met-Bu) (ipr) 2 Tworzy nadtlenki MTBE HMPA (heksametylfosfortriamid) Toksyczny Pentan Łatwopalny Heptan Heksan Elektryczność statyczna Heptan Toksyczność neurologiczna Benzen Toksyczność PhMe CHCl 3, CCl 4 Mutagenność, środowisko CH 2 Cl 2 CS 2 Łatwopalny, toksyczny? N-Metylopirolidon (NMP)

34 Rozpuszczalniki rzadko stosowane w dużej skali Rozpuszczalnik Wady Alternatywa ClCH 2 CH 2 Cl Kancerogenny? CH 2 Cl 2 Glikol etylenowy Toksyczny Glikol propylenowy 1,2-Dimetoksyetan (glim) Teratogenny Dietoksymetan 1,2-Dioksan Kancerogenny? Dietoksymetan Ciekły amoniak T wrz 35 C, wymaga Et 2 NH (t wrz 55 C) specjalnej aparatury EtNH 2 (t wrz 17 C) do bezpiecznej pracy w stanie ciekłym

35 Rozpuszczalniki używane w dużej skali dpowiednie R rozpuszczają pożądane materiały, są ciekłe w temperaturze procesu, mają odpowiednią mieszalność z wodą. Powinny też umożliwiać bezpieczne, wygodne operacje. Woda, alkohole: MeH, EtH, i-prh, n-buh, t-buh, t-amh, 1,2-Propanodiol; Różne polarne: MeN 2, MeCN, DMS, DMF, NMP, pirydyna; Kwas octowy i octany: AcH, MeAc, EtAc, i-prac, i -BuAc; Etery: MTBE THF, DME (1,2-dimetoksyetan), 2-MeTHF, 1,4-Dioksan, (methyl tertbutyl ether), (Et) 2 CH 2 ; Ketony: aceton, MIBK (metylo-izobutyloketon); Węglowodory: PhMe, ksyleny, heptan, cykloheksan; Chlorowcopochodne: CH 2 Cl 2, PhCl.

36 Stosowanie w dużej skali, ale ostrożnie MeN 2 - wybuchowa sól sodowa, piroforyczna z wodą 1,4-dioksan - podejrzewana rakotwórczość CH 2 Cl 2 - środowisko, trudny do regeneracji (niska t wrz ) Minimalizuj kontakt chlorku metylenu ze związkami zasadowymi i wodnymi fazami zasadowymi. Pamiętaj o reakcjach ubocznych, które mogą zajść podczas niepotrzebnie długiego kontaktu, jak pozostawienie na noc roztworu amin, które mogą działać jako nukleofile.

37 ZANIECZYSZCZENIA RZPUSZCZALNIKÓW Zwykle do wykrycia GC lub GC/MS Typowe: woda, DMF, AcH w octanach w skażonym EtH w MIBK (Me-C-i-Bu) prekursor) Antyutleniacze, np. w CH 2 Cl 2 w THF i 2-Me-THF toluen, MeH, aceton, EtAc tlenek mezytylu (4Me-pent-3-en-2-on, amylen lub cykloheksan BHT (butylowany hydroksytoluen) Mogą wpłynąć na reakcję pozytywnie bądź negatywnie. Trzeba je brać pod uwagę! Zatężając stabilizowane THF i 2-Me-THF, pamiętaj o BHT jako możliwym zanieczyszczeniu produktu. Typowe stężenie BHT to 0,025%, ale podczas zatężania wzrasta. BHT można łatwo oznaczyć HPLC na odwróconej fazie.

38 Wybór R w zależności od celu Do reakcji homogenicznych lub heterogenicznych Zwiększenie pożądanej reakcji lub szybkości reakcji Poprawa mieszalności reakcji Usunięcie zanieczyszczeń destylacja azeotropowa dodatek niemieszającego R i ekstrakcja Usunięcie produktów ubocznych przez krystalizację lub wytrącanie czyszczanie produktu przez krystalizację lub rekrystalizację Poprawa bezpieczeństwa operacji bniżenie emisji do atmosfery i strumieni strat Stosowanie R łatwo dostępnych bniżenie bezpośredniego udziału w całkowitym koszcie produktu

39 RADY wybór R do r-cji homogenicznych Łatwiej powiększa się skalę reakcji prowadzonych w roztworze niż jeśli reagenty są nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne.

40 Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW) Czy można otrzymać KDBW używając 2 eq chlorku benzoilu? H CH + 2 PhCCl PhC CH + 2 HCl Jeden etap: H KW CH CB PhC KDBW CH Wyd teoret /KW 100% /CB 100% H CH PhC + 3 PhCCl + PhCH + 3 HCl H CH KW CB PhC BDBW Dwa etapy: PhC H 2 CH Wyd teoret /KW 100% / CB 66% PhC CH KDBW

41 Przebieg syntezy KW H H H CH CH H - HCl PhCCl - PhCH PhCCl HCl - PhCCl PhCCl PhC H PhC CH CH H KBW HCl PhCH PhCCl HCl - PhCCl HCl - BBW BW HCl - PhCCl PhC CH CH PhC PhC PhC KDBW BDBW HCl PhCH Bezwodnik, -Dibenzoilo-L-winowy (BDBW)

42 Benzoilowanie i dehydratacja w toluenie układ heterogeniczny nie widać produktów pośrednich Wkraplanie 1 eq. Wkraplanie 2 eq. Wkraplanie 3 eq. H H KW H H + 3 PhCCl CB kat. PhC PhC BDBW + PhCH + 3 HCl KBW KDBW BBW BDBW PhCH Synteza BDBW w dioksanie, 102 C, kat. KS Dzięki zmianie rozpuszczalnika toluen dioksan (układ hetero homogeniczny) zaobserwowano Bezwodnik mono benzoilowinowy (BBW) produkt pośredni obok kwasów mono KBW i di KDBW

43 Uprzywilejowanie lub wzrost szybkości reakcji? Wyniki eksperymentalne są znacznie ważniejsze/wartościowe niż hipotezy. Np. podczas solwolizy Me 3 CCl, obserwuje się trend: użycie R o wyższej st diel (ε ) zwykle przyśpiesza solwolizę, ale nie wszystkie R o wyższej ε przyśpieszają tę reakcję. Przedstawienie takich wyników pozwala szybko zakończyć dyskusję i przejść do następnego problemu. Pamiętaj, że użycie nadmiaru ciekłego reagenta w celu poprawienia wydajności, może dodatkowo pomóc R rozpuścić materiał wyjściowy, ale może też być przyczyną obniżenia wydajności (acylowanie kw winowego).

44 Zapewnienie heterogenicznych warunków reakcji Siłą napędową niektórych reakcji jest wytrącanie się produktów z roztworu. Będąc poza roztworem są niejako zabezpieczone przed dalszymi reakcjami.

45 Poprawa mieszalności układu reakcyjnego Często R wybiera się w celu poprawy płynności i mieszalności, pełni on wtedy rolę rozcieńczalnika, gdyż gęste, lepkie ciecze i zawiesiny trudno jest mieszać. Efektywne mieszanie ułatwia wymianę ciepła i przeciwdziała powstawaniu tzw. gorących punktów, które mogą prowadzić do lokalnych przegrzań i powstawania produktów ubocznych (przypalenia), ułatwia utrzymanie stechiometrii podczas wkraplania. Krystalizacja łatwiejsza kontrola, lepsze kryształy, łatwiejszy transport zawiesiny na filtr. Szukać zamienników dla lepkich R (i- PrH, t-buh) Mieszalność mogą ograniczać temperatura topnienia lub wrzenia R.

46 Usunięcie zanieczyszczeń destylacja azeotropowa W przypadku destylacji i zatężania pamiętaj o możliwości powstawania azeotropu. Nieoczekiwane azeotropy mogą stwarzać zagrożenie, np. podczas oddestylowywania wody z reakcji aminy z chloromrówczanem benzylu (PhCH 2 CCl) powstaje azeotrop wodachlorek benzylu (popularne zanieczyszczenie chloromrówczanu benzylu). Czasami niewielkie zmiany R lub reagentów mogą znacznie poprawić proces, np. korzystniej jest stosować kwas mrówkowy a nie octowy, gdyż KM można znacznie łatwiej usunąć azeotropowo. Kwas heksanowy był lepszym katalizatorem niż octowy lub propionowy, gdyż nie współdestylował z R reakcji jakim był PhMe.

47 Usunięcie zanieczyszczeń dodatek R niemieszającego z wodą i ekstrakcja Często wybór R podyktowany jest mieszalnością z wodą. Mała rozpuszczalność R w wodzie to łatwy/szybki rozdział faz, łatwe przemywanie (brak międzyfazy), małe straty produktu. Przy dużej rozpuszczalności R w wodzie są duże straty produktu. Żeby przeciwdziałać stratom stosuje się zatężanie przed ekstrakcją lub rozcieńczenie znaczną ilością wody lub R niemieszającego się z wodą.

48 czyszczanie produktu Krystalizacja lub rekrystalizacja Wybór R jest bardzo ważny ze względu na możliwość odpowiedniego oczyszczenia i formy kryształu.

49 Usunięcie produktów ubocznych (towarzyszących) Krystalizacja lub wytrącanie Przykład: BDBW i kwas benzoesowy KB rozpuszczony w toluenie a BDBW nie. czyszczanie można prowadzić dwustopniowo, w różnych rozpuszczalnikach. Wady zalety?

50 Indukowana nukleacja (zaszczepianie) Układ do syntezy i krystalizacji BDBW BDBW krystalizuje w trakcie syntezy ( C) i podczas chłodzenia ( C) długi czas otrzymywano produkt drobnokrystaliczny (igły µm), a zaszczepianie po dodaniu toluenu i zmiana czasu krystalizacji bz Przypadek: synteza bez przemycia reaktora większe kryształy, filtracja szybsza Wprowadzono już na początku syntezy zaszczepianie BDBW znacznie większe kryształy ( μm), czystszy BDBW poprawa mieszania, mniejszy pobór mocy szybsze i prostsze filtracja, przemywanie i suszenie grubokrystalicz. produktu wyeliminowano macerację i jedno przemycie, krótszy proces, mniej toluenu

51

Odkrycie. Patentowanie. Opracowanie procesu chemicznego. Opracowanie procesu produkcyjnego. Aktywność Toksykologia ADME

Odkrycie. Patentowanie. Opracowanie procesu chemicznego. Opracowanie procesu produkcyjnego. Aktywność Toksykologia ADME Odkrycie Patentowanie Opracowanie procesu chemicznego Opracowanie procesu produkcyjnego Aktywność Toksykologia ADME Optymalizacja warunków reakcji Podnoszenie skali procesu Opracowanie specyfikacji produktu

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA CHEMICZNA I BIOCHEMICZNA

KONCEPCJA CHEMICZNA I BIOCHEMICZNA PLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABRATRIUM PRCESÓW TECHNLGICZNYCH PRJEKTWANIE PRCESÓW TECHNLGICZNYCH Ludwik Synoradzki Jerzy Wisialski KNCEPCJA CHEMICZNA I BICHEMICZNA KNCEPCJA (BI)CHEMICZNA PRCESU

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA TECHNOLOGICZNA

KONCEPCJA TECHNOLOGICZNA POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki Jerzy Wisialski KONCEPCJA TECHNOLOGICZNA KONCEPCJA TECHNOLOGICZNA

Bardziej szczegółowo

Współpraca jednostek naukowych z przemysłem

Współpraca jednostek naukowych z przemysłem Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego Ożarów Mazowiecki, 15 17 listopada 2016 Współpraca jednostek naukowych z przemysłem doświadczenia Laboratorium Procesów Technologicznych Ludwik Synoradzki Wykład

Bardziej szczegółowo

ROZTWORY. Mieszaniny heterogeniczne homogeniczne Roztwory - jednorodne mieszaniny dwóch lub wi cej składników gazowe ciekłe stałe

ROZTWORY. Mieszaniny heterogeniczne homogeniczne Roztwory - jednorodne mieszaniny dwóch lub wi cej składników gazowe ciekłe stałe ROZTWORY Mieszaniny heterogeniczne homogeniczne Roztwory - jednorodne mieszaniny dwóch lub wi cej składników gazowe ciekłe stałe roztwór nienasycony - roztwór, w którym st enie substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.

Bardziej szczegółowo

RYZYKO INWESTYCJI, DOJRZAŁOŚĆ TECHNOLOGII DO WDROŻENIA PRZEMYSŁOWEGO

RYZYKO INWESTYCJI, DOJRZAŁOŚĆ TECHNOLOGII DO WDROŻENIA PRZEMYSŁOWEGO POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki, Jerzy Wisialski RYZYKO INWESTYCJI, DOJRZAŁOŚĆ TECHNOLOGII DO

Bardziej szczegółowo

stożek tulejka płaskie stożkowe kuliste Nominalna długość powierzchni szlifowanej 14/ / /32 29.

stożek tulejka płaskie stożkowe kuliste Nominalna długość powierzchni szlifowanej 14/ / /32 29. tulejka stożek płaskie stożkowe kuliste Oznaczenie wymiaru szlifu Nominalna szersza średnica [mm] Nominalna węższa średnica [mm] Nominalna długość powierzchni szlifowanej 14/23 14.5 12.2 23 19/26 18.8

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Zielona chemia (część 2)

Wykład 3. Zielona chemia (część 2) Wykład 3 Zielona chemia (część 2) Glicerol jako zielony rozpuszczalnik Nietoksyczny, tani, łatwo dostępny, odnawialny, wysoka temp. wrzenia (nie jest klasyfikowany jako LZO/VOC), polarny, może być stosowany

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

14. Reakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych

14. Reakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych 14. Reakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych nazwa ogólna kwas karboksylowy bezwodnik kwasowy chlorek kwasowy ester amid 1 amid 2 amid 3 nitryl wzór R N R R grupa karbonylowa atom (, N lub Cl) o

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy

Bardziej szczegółowo

Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).

Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ). Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość

Bardziej szczegółowo

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 6. Przygotowanie próbki do analizy: Ekstrakcja jednokrotna i wielokrotna. Wysalanie.

Ćwiczenie nr 6. Przygotowanie próbki do analizy: Ekstrakcja jednokrotna i wielokrotna. Wysalanie. Ćwiczenie nr 6 Przygotowanie próbki do analizy: Ekstrakcja jednokrotna i wielokrotna. Wysalanie. Zanieczyszczenie środowiska węglowodorami Rozwój cywilizacji ludzkiej w ciągu ostatnich dziesiątków lat

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady

Bardziej szczegółowo

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU: B I T E C N L CEMIA G GANICZNA I A Własności chemiczne Związki magnezoorganiczne wykazują wysoką reaktywność. eagują samorzutnie z wieloma związkami dając produkty należące do różnych klas związków organicznych.

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018 III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia

Bardziej szczegółowo

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Organicznej. Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab.

Katedra Chemii Organicznej. Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab. Katedra Chemii Organicznej Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab. Sławomir Makowiec GDAŃSK 2019 Preparaty wykonujemy w dwuosobowych zespołach, każdy zespół

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych V 1 A + B = C + D V 2 Szybkości reakcji: v 1 = k 1 c A c B v 2 = k 2 c C c D ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTAWOWY

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTAWOWY Próbny egzamin maturalny z chemii OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTAWOWY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY PROJEKTU PROCESOWEGO

ELEMENTY PROJEKTU PROCESOWEGO POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki, Jerzy Wisialski ELEMENTY PROJEKTU PROCESOWEGO PODSTAWY, SCHEMAT

Bardziej szczegółowo

1 ekwiwalent 1,45 ekwiwalenta 0,6 ekwiwalenta

1 ekwiwalent 1,45 ekwiwalenta 0,6 ekwiwalenta PREPARAT NR 1 O H 1. CH 3 COOK 2. woda, HCl KWAS trans-cynamonowy COOH t. wrz., 4 godz. Stechiometria reakcji Aldehyd benzoesowy 1 ekwiwalent 1,45 ekwiwalenta 0,6 ekwiwalenta Dane do obliczeń Związek molowa

Bardziej szczegółowo

OTRZYMYWANIE DIANU , P 2. , AlCl 3. O 5 mieszaniny kwasu octowego z kwasem siarkowym. , COCl 2

OTRZYMYWANIE DIANU , P 2. , AlCl 3. O 5 mieszaniny kwasu octowego z kwasem siarkowym. , COCl 2 Bisfenol A BISFENL A Inaczej dian, 2,2-bis(4-hydroksyfenylo)propan (Bisfenol A), był po raz pierwszy zsyntezowany przez Dianina w 1891 r. w wyniku kwasowej kondensacji fenolu i acetonu. iało stałe, barwy

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2] Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

CHEMIA - wymagania edukacyjne

CHEMIA - wymagania edukacyjne CHEMIA - wymagania edukacyjne III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia wody

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

18 i 19. Substytucja nukleofilowa w halogenkach alkili

18 i 19. Substytucja nukleofilowa w halogenkach alkili 8 i 9. Substytucja nukleofilowa w halogenkach alkili Związki pojadające wiązanie C (sp 3 )-atom o większej elektroujemności od at. C elektroujemny atom sp 3 polarne wiązanie 9.. Typowe reakcje halogenków

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

Karta pracy IV/1a - Reakcje w roztworach: - rozpuszczanie, rozpuszczalność i krystalizacja

Karta pracy IV/1a - Reakcje w roztworach: - rozpuszczanie, rozpuszczalność i krystalizacja Karta pracy IV/1a - Reakcje w roztworach: - rozpuszczanie, rozpuszczalność i krystalizacja I. Rozpuszczalność 1. Rozpuszczalność - maksymalna ilość gram substancji, która w określonej temperaturze rozpuszcza

Bardziej szczegółowo

ROZDZIELANIE I OCZYSZCZANIE SUBSTANCJI. EKSTRAKCJA.

ROZDZIELANIE I OCZYSZCZANIE SUBSTANCJI. EKSTRAKCJA. ROZDZIELANIE I OCZYSZCZANIE SUBSTANCJI. EKSTRAKCJA. Surowe produkty większości reakcji organicznych są najczęściej, jak już nam wiadomo, wieloskładnikowymi mieszaninami. Często stosowaną metodą rozdzielania

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2 PODSTAWY CEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA Wykład Plan wykładu II,III Woda jako rozpuszczalnik Zjawisko dysocjacji Równowaga w roztworach elektrolitów i co z tego wynika Bufory ydroliza soli Roztwory (wodne)-

Bardziej szczegółowo

Reakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych

Reakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych 27-29. eakcje kwasów karboksylowych i ich pochodnych nazwa ogólna kwas karboksylowy bezwodnik kwasowy chlorek kwasowy ester amid 1 amid 2 amid 3 nitryl wzór N grupa karbonylowa atom (, N lub Cl) o większej

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych

Bardziej szczegółowo

(54) Sposób otrzymywania cykloheksanonu o wysokiej czystości

(54) Sposób otrzymywania cykloheksanonu o wysokiej czystości RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)165518 (13)B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292935 (22) Data zgłoszenia: 23.12.1991 (51) IntCL5: C07C 49/403 C07C

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL BUP 22/09

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL BUP 22/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211134 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 384976 (51) Int.Cl. G01N 30/84 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 18.04.2008

Bardziej szczegółowo

Aminy. - Budowa i klasyfikacja amin - Nazewnictwo i izomeria amin - Otrzymywanie amin - Właściwości amin

Aminy. - Budowa i klasyfikacja amin - Nazewnictwo i izomeria amin - Otrzymywanie amin - Właściwości amin Aminy - Budowa i klasyfikacja amin - Nazewnictwo i izomeria amin - Otrzymywanie amin - Właściwości amin Budowa i klasyfikacja amin Aminy pochodne amoniaku (NH 3 ), w cząsteczce którego jeden lub kilka

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do

Bardziej szczegółowo

wodny roztwór chlorku cyny (SnCl 2 ) stężony kwas solny (HCl), dwie elektrody: pręcik cynowy i gwóźdź stalowy, źródło prądu stałego (zasilacz).

wodny roztwór chlorku cyny (SnCl 2 ) stężony kwas solny (HCl), dwie elektrody: pręcik cynowy i gwóźdź stalowy, źródło prądu stałego (zasilacz). 21.03.2018 Do doświadczenia użyto: wodny roztwór chlorku cyny (SnCl 2 ) stężony kwas solny (HCl), dwie elektrody: pręcik cynowy i gwóźdź stalowy, źródło prądu stałego (zasilacz). Do naczynia wlano roztwór

Bardziej szczegółowo

R-X X = halogen Nazewnictwo: podstawnik halogenowy w szkielecie alkanu lub halogenek alkilu/arylu. F Br H 3 C

R-X X = halogen Nazewnictwo: podstawnik halogenowy w szkielecie alkanu lub halogenek alkilu/arylu. F Br H 3 C alogenoalkany (by Aleksandra Kołodziejczyk, UG) R-X X = halogen Nazewnictwo: podstawnik halogenowy w szkielecie alkanu lub halogenek alkilu/arylu 3 I jodometan (jodek metylu) F 3 3 fluorocykloheksan (fluorek

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

Zielone rozpuszczalniki ciecze jonowe

Zielone rozpuszczalniki ciecze jonowe Zielone rozpuszczalniki ciecze jonowe VIII Studenckie Spotkania Analityczne 03.2007 Wykonała: a: Agnieszka Tomasik Zielona chemia W ostatnich latach wzrosło o zainteresowanie zieloną chemią, czyli chemią

Bardziej szczegółowo

OPIS PATENTOWY. Pa toni dodatkowy do pntontu. Zgłoszono: (P ) Uprawniony z patentu: Sandoz AG.,Bazylea (Szwajcaria)

OPIS PATENTOWY. Pa toni dodatkowy do pntontu. Zgłoszono: (P ) Uprawniony z patentu: Sandoz AG.,Bazylea (Szwajcaria) POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA OPIS PATENTOWY 9298 Pa toni dodatkowy do pntontu MKP C7c 79/36 Zgłoszono: 31.1.73 (P. 16493) URZĄD PATENTOWY PRL Pierwszeństwo: 1.2.72 dla zastrz. 1,3 5-8, 1-14 Szwajcaria

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Substancje i ich przemiany WYMAGANIA PODSTAWOWE stosuje zasady bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów

2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,

Bardziej szczegółowo

-- w części przypomnienie - Gdańsk 2010

-- w części przypomnienie - Gdańsk 2010 Chromatografia cieczowa jako technika analityki, przygotowania próbek, wsadów do rozdzielania, technika otrzymywania grup i czystych substancji Cz. 4. --mechanizmy retencji i selektywności -- -- w części

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. [3 pkt.] Podaj wzory trzech związków o budowie jonowej, w których wszystkie kationy i aniony tworzące te związki mają po 18 elektronów.

Zadanie 2. [3 pkt.] Podaj wzory trzech związków o budowie jonowej, w których wszystkie kationy i aniony tworzące te związki mają po 18 elektronów. 2 Zadanie 1. [2 pkt.] Uzupełnij poniższe zdania. Podkreśl właściwe określenie spośród wymienionych w każdym nawiasie. Elektroujemność aktywnych metali jest (wyższa/niższa) od elektroujemności aktywnych

Bardziej szczegółowo

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016 XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego II Etap - 18 stycznia 2016 Nazwisko i imię ucznia: Liczba uzyskanych punktów: Drogi Uczniu, przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj

Bardziej szczegółowo

Slajd 1. Etery i epoksydy. Slajd 2. Wprowadzenie. Wzór R-O-R, gdzie R tos alkil lub aryl Symetryczne lub asymetryczne Przykłady: CH 3 O CH 3 O CH 3

Slajd 1. Etery i epoksydy. Slajd 2. Wprowadzenie. Wzór R-O-R, gdzie R tos alkil lub aryl Symetryczne lub asymetryczne Przykłady: CH 3 O CH 3 O CH 3 Slajd 1 Etery i epoksydy Slajd 2 Wprowadzenie Wzór R--R, gdzie R tos alkil lub aryl Symetryczne lub asymetryczne Przykłady: C 3 C 3 C 3 Slajd 3 Budowa i polarność Wygięta struktura Atom tlenu posiada hybrydyzacjęsp

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016 Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016 II. Wewnętrzna budowa materii posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego

Bardziej szczegółowo

Chemia. Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum

Chemia. Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum Chemia Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum 1 określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka o dużym stopniu trudności wykonuje obliczenia stechiometryczne [1+2]

Bardziej szczegółowo

+ HCl + + CHLOROWCOWANIE

+ HCl + + CHLOROWCOWANIE CHLRWCWANIE Proces chlorowcowania polega na wiązaniu się jednego lub więcej atomów chlorowca ze związkiem organicznym. trzymywanie związków organicznych, zawierających fluor, chlor, brom i jod moŝe być

Bardziej szczegółowo

Wykład 21 XI 2018 Żywienie

Wykład 21 XI 2018 Żywienie Wykład 21 XI 2018 Żywienie Witold Bekas SGGW Elementy kinetyki i statyki chemicznej bada drogi przemiany substratów w produkty szybkość(v) reakcji chem. i zależność od warunków przebiegu reakcji pomaga

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe z chemii w kl.2 na poszczególne oceny ; prowadzący mgr Elżbieta Wnęk. II. Wewnętrzna budowa materii

Wymagania programowe z chemii w kl.2 na poszczególne oceny ; prowadzący mgr Elżbieta Wnęk. II. Wewnętrzna budowa materii Wymagania programowe z chemii w kl.2 na poszczególne oceny ; prowadzący mgr Elżbieta Wnęk II. Wewnętrzna budowa materii definiuje pojęcie wartościowość podaje wartościowość pierwiastków w stanie wolnym

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna Chemia ogólna nieorganiczna Wykład 10 14 XII 2016 Kinetyka i statyka chemiczna Elementy kinetyki i statyki chemicznej bada drogi przemiany substratów w produkty szybkość(v) reakcji chem. i zależność od

Bardziej szczegółowo

chemia wykład 3 Przemiany fazowe

chemia wykład 3 Przemiany fazowe Przemiany fazowe Przemiany fazowe substancji czystych Wrzenie, krzepnięcie, przemiana grafitu w diament stanowią przykłady przemian fazowych, które zachodzą bez zmiany składu chemicznego. Diagramy fazowe

Bardziej szczegółowo

Halogenki alkilowe- atom fluorowca jest związany z atomem węgla o hybrydyzacji sp 3 KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ FRAGMENTU ALKILOWEGO:

Halogenki alkilowe- atom fluorowca jest związany z atomem węgla o hybrydyzacji sp 3 KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ FRAGMENTU ALKILOWEGO: FLUOROWCOPOCHODNE Halogenki alkilowe- atom fluorowca jest związany z atomem węgla o hybrydyzacji sp 3 KLASYFIKACJA ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ FRAGMENTU ALKILOWEGO: Cl CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 CH 3 -CH-CH 3 pierwszorzędowe

Bardziej szczegółowo

IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2016/2017. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (11 pkt)

IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2016/2017. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (11 pkt) IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 016/017 ETAP I 10.11.016 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. KOPKCh Zadanie 1 (1) 1. Liczba elektronów walencyjnych w atomach bromu

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w

Bardziej szczegółowo

Projektowanie Biznesu Ekologicznego Wykład 2 Adriana Zaleska-Medynska Katedra Technologii Środowiska, p. G202

Projektowanie Biznesu Ekologicznego Wykład 2 Adriana Zaleska-Medynska Katedra Technologii Środowiska, p. G202 Projektowanie Biznesu Ekologicznego Wykład 2 Adriana Zaleska-Medynska Katedra Technologii Środowiska, p. G202 Wykład 2 1. Jak przejść od pomysłu do przemysłu? 2. Projekt procesowy: koncepcja chemiczna

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu)

Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu) Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu (na prawach rękopisu) W analityce procesowej istotne jest określenie stężeń rozpuszczonych w cieczach gazów. Gazy rozpuszczają się w cieczach

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga

Bardziej szczegółowo

Wykład 2. Anna Ptaszek. 7 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 2. Anna Ptaszek 1 / 1

Wykład 2. Anna Ptaszek. 7 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 2. Anna Ptaszek 1 / 1 Wykład 2 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 7 października 2015 1 / 1 Zjawiska koligatywne Rozpuszczenie w wodzie substancji nielotnej powoduje obniżenie prężności pary nasyconej P woda

Bardziej szczegółowo

Ściąga eksperta. Mieszaniny. - filmy edukacyjne on-line Strona 1/8. Jak dzielimy substancje chemiczne?

Ściąga eksperta. Mieszaniny.  - filmy edukacyjne on-line Strona 1/8. Jak dzielimy substancje chemiczne? Mieszaniny Jak dzielimy substancje chemiczne? Mieszaninami nazywamy substancje złożone z kilku skład, zachowujących swoje właściwości. Mieszaniny uzyskuje się na drodze mechanicznego mieszania ze sobą

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Podaj wzory dwóch dowolnych kationów i dwóch dowolnych anionów posiadających

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II I półrocze Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie II I. Wewnętrzna budowa materii posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego zapisuje wzory sumaryczne

Bardziej szczegółowo

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy-

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy- Jak zmienią się podręczniki dostosowane do nowej podstawy programowej? Nowa podstawa programowa wprowadza nauczanie chemii do szkoły podstawowej. Na nauczanie chemii zostały przewidziane po dwie godziny

Bardziej szczegółowo

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMIA klasa II. I. Wewnętrzna budowa materii. Ocena bardzo dobra [ ]

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMIA klasa II. I. Wewnętrzna budowa materii. Ocena bardzo dobra [ ] Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMIA klasa II I. Wewnętrzna budowa materii wymienia typy wiązań zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne podaje definicje wiązania kowalencyjnego wymaganych

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era IV. Kwasy Opracowała mgr Agnieszka Para Ocena dopuszczająca [1] wymienia zasady

Bardziej szczegółowo

Elementy chemii organicznej

Elementy chemii organicznej Elementy chemii organicznej węglowodory alifatyczne węglowodory aromatyczne halogenopochodne węglowodorów alkohole etery aldehydy i ketony kwasy karboksylowe estry aminy Alkany C n H 2n+2 struktura Kekulégo

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 2. Określ w którą stronę przesunie się równowaga reakcji rozkładu

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.1. I. Substancje chemiczne i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.1. I. Substancje chemiczne i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny Chemia Kl.1 I. Substancje chemiczne i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] zna zasady bhp obowiązujące w pracowni chemicznej nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki, Jerzy Wisialski BILANS MASOWY Jerzy Wisialski Wykład: październik

Bardziej szczegółowo

Synteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC.

Synteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC. Synteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC. OH + Br NaOH aq. Bu 4 NHSO 4 O Zastosowanie produktu: półprodukt w syntezie organicznej, monomer.

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I Związki manganu i manganometria AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA 1. Spośród podanych grup wybierz tą, w której wszystkie związki lub jony można oznaczyć metodą manganometryczną: Odp. C 2 O 4 2-, H 2 O 2, Sn

Bardziej szczegółowo

PL B1. ADAMED SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Pieńków, PL BUP 20/06

PL B1. ADAMED SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Pieńków, PL BUP 20/06 PL 213479 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213479 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 373928 (51) Int.Cl. C07D 401/04 (2006.01) C07D 401/14 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany PYTANIA EGZAMINACYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I Podstawowe pojęcia chemiczne 1) Pierwiastkiem nazywamy : a zbiór atomów o tej samej liczbie masowej b + zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej c zbiór atomów

Bardziej szczegółowo

WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW. Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej

WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW. Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej WYBRANE METODY MODYFIKACJI ASFALTÓW Prof. dr hab. inż. Irena Gaweł emerytowany prof. Politechniki Wrocławskiej Modyfikacja asfaltów gumą Modyfikacja asfaltów siarką Modyfikacja asfaltów produktami pochodzenia

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa VII

CHEMIA klasa VII 2017-09-01 CHEMIA klasa VII Treści nauczania z podstawy programowej SZKOŁY BENEDYKTA Podręcznik ( Świat chemii. Klasa VII wyd. WSiP) obejmuje następujące punkty podstawy programowej: I. Substancje i ich

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17 RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki O O O O. I n. I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach.

Wodorotlenki O O O O. I n. I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach. Wodorotlenki I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach. Wodorotlenki są to związki chemiczne zbudowane z atomu metalu i grupy wodorotlenowej. Wzór ogólny wodorotlenków: wartościowość metalu M n ( ) grupa wodorotlenowa

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo