OPINIE O TELEWIZJI PUBLICZNEJ. Wiarygodność, neutralność polityczna. oraz satysfakcja z programów.

Transkrypt

1 OPINIE O TELEWIZJI PUBLICZNEJ. Wiarygodność, neutralność polityczna oraz satysfakcja z programów. Warszawa, październik 20

2 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. DANE O BADANIU ZLECENIODAWCA: Dział Badań Medialnych Biura Polityki i Koordynacji Programowej TVP SA TEMAT: Opinie o telewizji publicznej. Wiarygodność, neutralność polityczna oraz satysfakcja z programów. TERMINY REALIZACJI BADAŃ: 27 września 1 października 20r BADANA ZBIOROWOŚĆ: mieszkańcy Polski powyżej 15 roku życia METODA BADANIA: wywiad kwestionariuszowy face-to-face SPOSÓB DOBORU PRÓBY: losowanie gospodarstw domowych z operatu GUS LICZBA ZREALIZOWANYCH WYWIADÓW: 1142 WAŻENIE: zmienne użyte do ważenia: płeć, wiek, miejsce zamieszkania BAZA TABEL: 1142 PODSTAWA DO PROJEKCJI: 1% = osób MARGINES BŁĘDU PRZY WNIOSKOWANIU: +/- 3,2% przy wiarygodności oszacowania równej 95% AUTOR RAPORTU: Jarosław Kowalski Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zamieszczonych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła i uzyskania zgody zleceniodawcy Działu Badań Medialnych, Biura Polityki i Koordynacji Programowej TVP S A 2

3 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. GŁÓWNE WNIOSKI Podobnie jak na początku miesiąca, jako najważniejsze źródła codziennych informacji Polacy najczęściej wymieniają serwisy informacyjne stacji telewizyjnych. Główne źródła codziennych informacji to przede wszystkim: Wiadomości w TVP1 (31%) Fakty w TVN (23%) Teleexpress w TVP1 (12%) Panorama w TVP2 (10%) Nadal utrzymuje się spadkowa tendencja popularności Wiadomości i wzrastająca Faktów. Największym zaufaniem cieszą się programy 1 i 2 TVP. Ufa im siedmiu na dziesięciu badanych (TVP1 71%, TVP2 73%). Pozostałe stacje darzone są zaufaniem mniejszej liczby widzów: Polsat 59% a TVN 55%. W porównaniu z początkiem miesiąca wzrosło zaufanie do anten telewizji publicznej: TVP3 regionalnej (o 8 pkt. proc.), TVP2 (o 4 pkt. proc.), TVP1 (o 3 pkt. proc.) oraz do Polsatu (o 7 pkt. proc.), do którego zaufanie w przeciągu tego roku systematycznie spadało, a w bieżącym pomiarze wzrosło do poziomu z lutego. Większość Polaków (71%) jest przekonana, że telewizja publiczna przedstawia obiektywny, niezafałszowany obraz świata, w którym żadne grupy ludzi, instytucje nie są uprzywilejowane. W porównaniu z poprzednim pomiarem grono przekonanych o obiektywizmie telewizji publicznej wzrosło o 10 pkt. proc. i jest obecnie równie liczne jak w lutym. Połowa Polaków jest przekonana o politycznej neutralności telewizji publicznej we wszystkich szczegółowych wymiarach: prorządowa antyrządowa; lewicowa - prawicowa, pro- czy antyprezydencka. W porównaniu z pomiarem z początku miesiąca odpowiednie odsetki wzrosły o 4-5 pkt. proc. 3

4 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. W porównaniu z początkiem miesiąca poprawił się poziom satysfakcji widzów ze wszystkich stacji TVP z osobna, a także telewizji publicznej jako całości. Spadek zaufania natomiast zanotowały Polsat, TV4 i RTL7. Pierwsze miejsce w rankingu satysfakcji utrzymał TVN. Warto także zauważyć, że na drugim miejscu znalazł się po raz pierwszy obecny w pomiarze TVN24. TVP2 obroniła trzecią pozycję sprzed miesiąca, a TVP1 wyprzedziła TV4 i RTL7 przez co znalazła się na piątej lokacie, którą zajmowała w czerwcu. 4

5 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADANIA 1. ŹRÓDŁA INFORMACJI Najważniejsze źródła codziennych informacji Polacy najczęściej czerpią codzienne wiadomości z informacyjnych programów stacji telewizyjnych. Dla co trzeciego Polaka (31%) najważniejszym takim źródłem są Wiadomości w TVP1, dla co czwartego (23%) Fakty w TVN. Warto zauważyć, że od stycznia systematycznie zmniejsza się popularność w tej kwestii Wiadomości i wzrasta Faktów. Teleexpress w TVP1 i Panoramę w TVP2 wskazuje co około dziesiąty badany (odpowiednio 12% i 10%). Pozostałe serwisy telewizyjne i radiowe oraz gazety codzienne wskazywane są znacznie rzadziej (1%-6% wskazań). dane w proc. PROSZĘ WSKAZAĆ, JAKIE JEST GŁÓWNE ŹRÓDŁO PANA(I) CODZIENNYCH INFORMACJI O WYDARZENIACH W KRAJU I NA ŚWIECIE. SKĄD PAN(I) CZERPIE PRZEDE WSZYSTKIM CODZIENNE WIADOMOŚCI? I II IV IX IX 1. Wiadomości o w TVP Fakty TVN o Teleexpress w TVP Panorama w TVP Informacje w Polsacie serwis informacyjny programów Polskiego Radia gazety codzienne serwisy informacyjne radiowych stacji komercyjnych i lokalnych 9. inne programy informacyjne stacji telewizyjnych inne źródła Uwarunkowania społeczno-demograficzne Z Wiadomości o w TVP1 częściej niż ogół badanych czerpią informacje sześćdziesięciolatkowie i starsi (44%); osoby z wykształceniem podstawowym (35%); mieszkańcy wsi (39%); rolnicy (36%); emeryci i renciści (41%); osoby mieszkające w jednoosobowych (36%) lub dwuosobowych (35%) gospodarstwach domowych; osoby mające dochód na głowę w gospodarstwie domowym zł (36%) oraz osoby o poglądach centroprawicowych (35%). Z Faktów w TVN częściej niż pozostali czerpią informacje o wydarzeniach w kraju i na świecie: nastolatki (29%); czterdziestolatkowie (28%) i 5

6 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. pięćdziesięciolatkowie (27%); mieszkańcy dużych miast (od 100 do 500 tys.- 34%, powyżej 500 tys. 36% ); pracownicy administracji i usług (27%); gospodynie domowe (31%); uczniowie i studenci (29%); osoby mieszkające w trzyosobowych (29%) lub czteroosobowych (28%) gospodarstwach domowych oraz Polacy bardzo interesujący się polityką (40%). Z Panoramy w TVP1 częściej od innych zyskują wiadomości o wydarzeniach krajowych i zagranicznych trzydziestolatkowie (18%); mieszkańcy wsi (14%); kierownicy i specjaliści (17%); robotnicy (14%); rolnicy (22%); osoby o niskim dochodzie na głowę w gospodarstwie (do 250 zł 14%). Z Teleexpressu w TVP2 częściej od innych czerpią informacje o wydarzeniach w kraju i na świecie dwudziestolatkowie (16%); sześćdziesięciolatkowie i starsi (16%); bezrobotni (22%) oraz osoby o poglądach lewicowych (16%). 2. WIARYGODNOŚĆ, OBIEKTYWIZM ORAZ NEUTRALNOŚĆ POLITYCZNA STACJI TELEWIZYJNYCH I RADIOWYCH Zaufanie do poszczególnych stacji radiowych i telewizyjnych Największym zaufaniem cieszą się programy 1 i 2 Telewizji Polskiej. Ufa im ponad siedmiu na dziesięciu badanych (odpowiednio 71% i 73%). Na dalszych miejscach znalazły się telewizyjne stacje komercyjne, które wskazuje ponad połowa Polaków (Polsat 59%, TVN 55%). Jeśli chodzi o stacje radiowe, to największe zaufanie budzą RMF-FM i Radio Zet (odpowiednio 38% i 37% wskazań). Co trzeci Polak (34%) ufa Programowi 1 Polskiego Radia a prawie co czwarty Programowi 3 (23%). dane w proc. JAK OCENIA PAN(I) WIARYGODNOŚĆ GŁÓWNYCH STACJI RADIOWYCH I TELEWIZYJNYCH, CZY UFA PAN(I) TEMU CO MÓWIĄ OSTATNIO O SPRAWACH KRAJU I SPOŁECZEŃSTWA? I II Ufam Nie ufam Trudno powiedzieć IV IX IX I TVP TVP Polsat TVN TVP3 regionalna RMF/FM Radio Zet Program 1 Polskiego Radia Program 3 Polskiego Radia TVN II IV IX IX I II IV IX IX 6

7 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. W porównaniu z pomiarem z początku września wzrósł odsetek Polaków ufających informacjom o kraju i społeczeństwie podawanym przez : publiczne stacje telewizyjne: TVP3 regionalną (o 8 pkt.proc), TVP2 (o 4 pkt. proc.), TVP1 (o 3 pkt. proc.). Polsat (o 8 pkt. proc.). Uwarunkowania społeczno-demograficzne TVP1 bardziej niż pozostali ufają: nastolatki (75%); osoby z wyższym wykształceniem (77%); mieszkańcy miast do 20 tys. (75%); kierownicy i specjaliści (77%); robotnicy (80%); osoby bardzo interesujące się polityką (82%) oraz o lewicowych (76%) i centroprawicowych (79%) poglądach politycznych. Częściej niż ogół badanych ufają TVP2 dwudziestolatkowie (78%); osoby z wyższym wykształceniem (80%); mieszkańcy miast do 20 tys.; kierownicy i specjaliści (78%); robotnicy (82%); rolnicy (77%); osoby w dobrej (77%) i średniej (77%) sytuacji materialnej; badani interesujący się polityką (raczej 77%; bardzo 80%) Częściej od pozostałych ufają stacji Polsat: ludzie młodzi nastolatki (70%) i dwudziestolatkowie (63%); mieszkańcy miast do 20 tys. (65%); robotnicy (73%); rolnicy (67%); bezrobotni (66%); osoby mieszkające w czteroosobowych gospodarstwach domowych (69%); badani bardzo interesujący się polityką (65%) i Polacy o poglądach lewicowych (65%). Częściej ufają stacji TVN osoby młode: nastolatki (67%) i dwudziestolatkowie (66%); czterdziestolatkowie (59%); osoby ze średnim (59%) i wyższym (64%) wykształceniem; kierownicy i specjaliści (59%); prywatni przedsiębiorcy (63%); pracownicy administracji i usług (60%); robotnicy (67%); uczniowie i studenci (66%); osoby z trzyosobowych (64%) lub czteroosobowych (66%) gospodarstw domowych; badani oceniający swoją sytuację materialną jako dobrą (66%); bardzo interesujący się polityką (67%). Odsetek deklarujących zaufanie do tej stacji jest tym większy, w im większej miejscowości mieszkają respondenci (wieś 39%; miasto do 20 tys. 54%; tys. 64%; tys. 67%; powyżej 500 tys. - 71%). Większe niż pozostali zaufanie do TVP3 regionalnej mają nastolatki (50%); osoby z wykształceniem średnim i pomaturalnym (52%) oraz wyższym (51%); mieszkańcy dużych miast ( tys. 51%; powyżej 500 tys. 59%); osoby mieszkające w pięcioosobowych i większych gospodarstwach domowych (50%); oceniający swą sytuację materialną jako średnią (50%); badani interesujący się polityką (raczej 52%, bardzo 60%). 7

8 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. Ocena wiarygodności prezentowanego obrazu świata w programach nadawanych w telewizji publicznej W porównaniu z pomiarem z początku września odsetek Polaków uważających, że telewizja publiczna prezentuje obiektywny, niezafałszowany obraz świata wzrósł o 10 pkt. proc. i obecnie wynosi 71%. Odsetek badanych będących przeciwnego zdania zmniejszył się o 5 pkt. proc. i wynosi obecnie 17%. Także o 5 pkt. proc. zmniejszył się odsetek osób nie mających zdania w tej sprawie. dane w proc. JAK PAN(I) SĄDZI, CZY OGÓLNIE BIORĄC, OBRAZ ŚWIATA PRZEDSTAWIANY W TELEWIZJI PUBLICZNEJ (TZN. TVP 1 I TVP 2) PRZEDSTAWIANY JEST OBIEKTYWNIE, BEZ ZAFAŁSZOWAŃ, TZN. ŻADNE GRUPY LUDZI, INSTYTUCJE LUB WYDARZENIA NIE SĄ ANI UPRZYWILEJOWANE ANI DYSKRYMINOWANE? I II IV IX IX zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Uwarunkowania społeczno-demograficzne Częściej niż ogół badanych opinię, że obraz świata przedstawiany w telewizji publicznej jest obiektywny podzielają czterdziestolatkowie (76%); osoby z wyższym wykształceniem (78%); kierownicy i specjaliści (77%); robotnicy (81%); rolnicy (75%); osoby mieszkające w pięcioosobowych lub większych gospodarstwach domowych (76%); o dochodzie na głowę w gospodarstwie zł (76%); badani oceniający swoją sytuację materialną jako dobrą (76%) oraz Polacy bardzo interesujący się polityką (79%). Ocena neutralności politycznej telewizji publicznej lewicowa czy prawicowa W porównaniu z poprzednim pomiarem o 5 pkt. proc. wzrósł odsetek osób, postrzegających telewizję publiczną jako neutralną w tym wymiarze. Obecnie, połowa Polaków (50%) uważa, że telewizja publiczna nie faworyzuje żadnej opcji politycznej, 14% przypisuje jej kierunek lewicowy a 5% prawicowy. dane w proc. 8

9 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. jest neutralna pod tym względem raczej kierunek lewicowy CZY PANA(I) ZDANIEM TELEWIZJA PUBLICZNA OBECNIE PREZENTUJE: II V IX XI II V IX XI I IV X XII I IX raczej kierunek prawicowy brak opinii IX Uwarunkowania społeczno-demograficzne O neutralności telewizji publicznej są częściej przekonane osoby raczej zainteresowane polityką (56%) oraz badani o lewicowych (63%) i centrolewicowych (60%) poglądach. Na lewicowy kierunek programów prezentowanych przez TVP SA wskazują częściej osoby bardzo interesujące się polityką (36%); widzowie o poglądach centroprawicowych (25%) i prawicowych (39%). prorządowa czy antyrządowa W porównaniu z pomiarem z początku miesiąca także o 5 pkt. proc. (z 48% do 53%) wzrósł odsetek osób, uważających, że telewizja publiczna jest neutralna pod tym względem - nie prezentuje ani kierunku prorządowego ani antyrządowego. Prorządowość dostrzega 11% badanych a antyrządowość 7%. Blisko 30% nie ma zdania w tej sprawie. dane w proc. CZY PANA(I) ZDANIEM TELEWIZJA PUBLICZNA OBECNIE PREZENTUJE: II V IX XI II V IX XI I IV X XII I IX IX jest neutralna pod tym względem raczej kierunek prorządowy raczej kierunek antyrządowy brak opinii Uwarunkowania społeczno-demograficzne 9

10 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. O neutralności telewizji publicznej w tym wymiarze przekonane są częściej niż ogół badanych osoby interesujące się polityką (raczej 59%; bardzo 61%) oraz osoby definiujące swoje poglądy polityczne jako lewicowe (66%) lub centrolewicowe (62%). Na prorządowy charakter TVP SA wskazują częściej osoby interesujące się polityką (raczej 14%; bardzo 15%) oraz osoby o poglądach lewicowych (14%); centroprawicowych (14%) i prawicowych (15%). Antyrządowy profil TVP SA dostrzegany jest przez osoby bardzo zainteresowane polityką (19%); badanych o poglądach centroprawicowych (16%) i prawicowych (17%). Kierunek prezydencki czy antyprezydencki Co drugi badany (54%) akcentuje neutralność telewizji publicznej w wymiarze pro- czy antyprezydencka. Jest to o 4 pkt. proc. więcej niż na początku miesiąca. Jako proprezydencką postrzega ją 17% badanych a antyprezydencką 2%. dane w proc. CZY PANA(I) ZDANIEM TELEWIZJA PUBLICZNA OBECNIE PREZENTUJE: II V IX XI II V IX XI I IV X XII I IX IX jest neutralna pod tym względem raczej kierunek prezydencki raczej kierunek antyprezydencki brak opinii Uwarunkowania społeczno-demograficzne O neutralności telewizji publicznej w tym wymiarze są częściej przekonane osoby interesujące się polityką (raczej 59%, bardzo 62%) a także badani o lewicowych (67%), centrolewicowych (64%) i centroprawicowych (58%) poglądach. TVP SA postrzegają jako prezydencką częściej osoby bardzo zainteresowane polityką (28%) a także badani o centroprawicowych (30%) i prawicowych (36%) poglądach politycznych. 10

11 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. 3. SATYSFAKCJA WIDOWNI Z PROGRAMÓW NIEKTÓRYCH STACJI TELEWIZYJNYCH Poziom satysfakcji widzów z programów poszczególnych stacji mierzony był na 11 punktowej skali, gdzie 0 oznaczało zupełny brak zadowolenia, zaś 10 całkowitą satysfakcję, a oceny dokonywane były tylko przez osoby oglądające daną stację. POZIOM SATYSFAKCJI ZPROGRAMÓW STACJI TELEWIZYJNYCH Jak określił(a)by Pan(i) swoje zadowolenie, satysfakcję z programów poszczególnych stacji?* STACJE TV średnia ocen (skala ocen: 0-10) TVN 7,07 7,14 7,21 7,12 7,34 7,43 TVN ,02 TVP2 6,37 6,25 6,13 6,22 6,06 6,45 Polsat 6,69 6,46 6,57 6,48 6,40 6,28 TVP1 6,07 6,06 5,95 5,92 5,91 6,25 TV4 5,69 5,73 5,68 5,47 5,97 5,75 RTL7 6,08 5,98 6,08 5,95 5,96 5,69 TVP3 reg. 4,95 5,08 5,16 5,08 4,98 5,17 TV Polonia 4,92 4,93 4,90 5,03 4,83 4,91 *Badani oceniali tylko te stacje, które oglądali w domu w ciągu ostatniego miesiąca. Średnią arytmetyczną ocen satysfakcji z każdej stacji każdorazowo obliczono dla osób, które udzieliły odpowiedzi oceniającej na skali od 0 do 10. W porównaniu z poprzednim pomiarem pierwsze miejsce w rankingu najlepiej ocenianych stacji zajął TVN ze średnią ocen 7,43. Na drugim miejscu, ze średnią 7,02 uplasował się, po raz pierwszy obecny w naszym pomiarze TVN24, pamiętać jednak trzeba, że z racji wąskiego kręgu osób mających do niego dostęp oceniany był przez znacznie mniejszą liczbę osób niż inne stacje. Na trzecim miejscu znalazła się, tak jak poprzednio, TVP2 ze średnią ocen 6,45. Polsat spadł na czwartą pozycję (średnia ocen 6,28). TVP1 (średnia ocen 6,25) w porównaniu z początkiem miesiąca awansowała z szóstego na piąte miejsce, wyprzedzając TV4 i RTL7 (średnie ocen odpowiednio 5,75 i 5,69). Na ostatnich pozycjach rankingu, tak jak na początku miesiąca, znalazły się TVP3 regionalna (5,17) i TV Polonia (4,91). W stosunku do pomiaru z początku września: 11

12 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. poprawiły się notowania przede wszystkim stacji telewizji publicznej: TVP2 (o 0,39); TVP1 (o 0,34); TVP3 reg. (o 0,19). Obecnie satysfakcja z tych stacji mierzona średnią ocen osiągnęła poziom największy w tym roku. pogorszyły się - RTL7 (o 0,27); TV 4 (o 0,22); Polsatu (o 0,12). prawie nie uległy zmianie TV Polonia (wzrost o 0,08) i TVN (wzrost o 0,). Utrzymująca się od lutego tendencja spadkowa stopnia satysfakcji widzów z programów telewizji publicznej traktowanych jako całość nie znalazła potwierdzenia w obecnym pomiarze. Średnia ocen z programu TVP S.A. (6,46) jest obecnie wyższa niż na początku miesiąca (o 0,35). Tym samym poziom satysfakcji z programu telewizji publicznej powrócił do poziomu z lutego br. 12

13 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. POZIOM SATYSFAKCJI Z PROGRAMÓW TELEWIZJI PUBLICZNEJ W 20 ROKU A na ile ocenia Pan(i) swoje zadowolenie, satysfakcję z programu TVP jako całości programów wszystkich stacji TVP rozpatrywanych łącznie? TVP w całości średnia ocen * (skala od 0 do 10) duża satysfakcja (oceny ) 6,49 6,34 6,23 6,22 6,11 6,46 50% 46% 43% 42% 42% 48% 41% taka sobie, przeciętna satysfakcja (oceny 6+5+4) Średnią arytmetyczną ocen satysfakcji każdorazowo obliczono dla osób, które udzieliły odpowiedzi oceniającej na skali od 0 do 10. Rozkłady odpowiedzi nie sumują się do stu, ponieważ nie podano braków zdania mała satysfakcja lub jej brak (oceny ) 44% 44% 46% 49% 43% 6% 6% 7% 7% 9% 7%

14 TNS OBOP Opinie o telewizji publicznej... sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. TABELE ANEKSOWE 14

15 TNS OBOP Telewizja publiczna jako źródło informacji sondaż z 27 IX - 1 X 20 r. STACJE TV POZIOM SATYSFAKCJI ZPROGRAMÓW STACJI TELEWIZYJNYCH Jak określił(a)by Pan(i) swoje zadowolenie, satysfakcję z programów poszczególnych stacji?* średnia ocen (skala ocen: 0-10) TVN 7,07 7,14 7,21 7,12 7,34 7,43 TVN ,02 TVP2 6,37 6,25 6,13 6,22 6,06 6,45 Polsat 6,69 6,46 6,57 6,48 6,40 6,28 TVP1 6,07 6,06 5,95 5,92 5,91 6,25 TV4 5,69 5,73 5,68 5,47 5,97 5,75 RTL7 6,08 5,98 6,08 5,95 5,96 5,69 TVP3 reg. 4,95 5,08 5,16 5,08 4,98 5,17 TV Polonia 4,92 4,93 4,90 5,03 4,83 4,91 *Badani oceniali tylko te stacje, które oglądali w domu w ciągu ostatniego miesiąca. Średnią arytmetyczną ocen satysfakcji z każdej stacji każdorazowo obliczono dla osób, które udzieliły odpowiedzi oceniającej na skali od 0 do 10. POZIOM SATYSFAKCJI Z PROGRAMÓW TELEWIZJI PUBLICZNEJ W 20 ROKU A na ile ocenia Pan(i) swoje zadowolenie, satysfakcję z programu TVP jako całości programów wszystkich stacji TVP rozpatrywanych łącznie? średnia ocen * (skala od 0 do 10) duża satysfakcja (oceny ) taka sobie, przeciętna satysfakcja (oceny 6+5+4) mała satysfakcja lub jej brak (oceny ) TVP w całości 6,49 6,34 6,23 6,22 6,11 6,46 50% 46% 43% 42% 42% 48% 41% 44% 44% 46% 49% 43% 6% 6% 7% 7% 9% 7% Rozkłady odpowiedzi nie sumują się do stu, ponieważ nie podano braków zdania.