RAPORT: Stan energetyczny budynków w Polsce. Raport Stan energetyczny budynków w Polsce. analytics

Transkrypt

1 RAPORT: Stan energetyczny budynków w Polsce Raport Stan energetyczny budynków w Polsce analytics

2 Słowo wstępne Z dniem 1 stycznia 2009 roku w Polsce zaczęły obowiązywać postanowienia nowelizacji ustawy Prawo budowlane z dnia 17 września 2008 roku. Zmiany te wynikały z konieczności dostosowania naszego prawa do unijnej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynku 2002/91/EC (Energy Performance of Buildings Directive). Podstawowym celem dyrektywy jest wsparcie procesu oszczędności energii i promocja efektywnych energetycznie rozwiązań w budownictwie. Podstawowym działaniem jest natomiast certyfikacja energetyczna nowobudowanych, sprzedawanych i wynajmowanych budynków. Dzięki temu użytkownik może zapoznać się z informacją na temat energochłonności budynku, sposobów poprawy parametrów energetycznych czy też, co jest z punktu widzenia użytkownika najcenniejsze, poznać potencjalne koszty eksploatacji. Jednakże wdrożenie dyrektywy daje również dodatkowe możliwości zapoznania się ze stanem energetycznym budownictwa w Polsce. Odpowiednio przygotowane zaimplementowane postanowienia dyrektywy pozwalają na uzyskanie informacji, będących podstawą do analizy stanu energetycznego budownictwa i kraju, a później do strategicznego planowania polityki energetycznej. W Państwa ręce oddajemy pierwszy w Polsce raport na temat stanu energetycznego budownictwa. Mam nadzieję, że informacje w nim zawarte okażą się przydatne w Państwa pracy, wpłyną na wzrost świadomości w zakresie zużycia energii w budownictwie oraz zmienią podejście społeczeństwa do kwestii obowiązkowej certyfikacji. Z wyrazami szacunku Piotr Pawlak Dyrektor Zarządzający BuildDesk Polska 2 Stan energetyczny budynków w Polsce

3 Spis treści 4 Podstawa analizy 6 Struktura danych 7 Rodzaje budynków z podziałem na regiony 8 Średnie wartości EP i EK 11 Średnie wartości EP i EK dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych z podziałem na regiony 13 Średnie wartości U dla poszczególnych typów przegród w podziale na regiony 9 Średnie wartości EP i EK dla poszczególnych regionów 10 Średnie wartości EP i EK dla typów budynków 14 Udział poszczególnych elementów budynku w wartości EP i EK 17 Wnioski Stan energetyczny budynków w Polsce 3

4 Podstawa analizy Poniższy raport został przygotowany w oparciu o dane uzyskane za pomocą systemu BuildDesk Energy Certificate Professional. BuildDesk Energy Certificate Professional jest oprogramowaniem stworzonym na potrzeby certyfikacji energetycznej. Za jego pomocą można przygotować opracowania takie, jak świadectwo charakterystyki energetycznej budynku czy projektowaną charakterystykę energetyczną budynku. Świadectwem charakterystyki energetycznej nazywamy dokument przedstawiający podstawowe informacje na temat jakości energetycznej danego budynku. Określa on wielkość energii wyrażoną w kwh/m 2 rok, niezbędną do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku. Dokument taki ważny jest przez 10 lat. Zarówno jego forma, jak i sposób przygotowania oraz obliczeń zostały zawarte w Rozporządzeniu w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku przygotowuje się w momencie uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie dla budynków nowych, w momencie sprzedaży lub wynajmu dla budynków z rynku wtórnego. Projektowana charakterystyka energetyczna jest dokumentem przedstawiającym podstawowe parametry techniczne projektowanego budynku. Dokument ten nie jest określony co do formy, jednakże obliczenia parametrów energetycznych muszą zostać sporządzone w oparciu o metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku. Opracowanie takie, zgodnie z postanowieniami Raport oparty jest na danych z przykładowych budynków z całej Polski. Rozporządzenia w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego, jest nieodłączną częścią dokumentacji projektowej. W przeciwieństwie do świadectwa charakterystyki energetycznej opracowanie to jest sporządzane na podstawie projektu, a nie gotowego obiektu. Ponadto dokument taki nie jest wymagany w przypadku budynków o prostej konstrukcji, takich jak budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe. 4 Stan energetyczny budynków w Polsce

5 W obu przypadkach system BuildDesk Energy Certificate Professional zbiera dane techniczne budynków, między innymi: powierzchnie i kubatury, dane dotyczące przegród (rodzaj, budowa, dane techniczne), dane dotyczące systemów instalacyjnych budynku (instalacji ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, wentylacji, chłodzenia i oświetlenia), parametry energetyczne budynku (zapotrzebowanie na energię pierwotną, końcową i użytkową). Dane te są danymi technicznymi budynku niepodlegającymi ustawie o ochronie danych osobowych. Jedyną informacją gromadzoną i zarejestrowaną w Głównym Inspektoracie Ochrony Danych Osobowych jest lokalizacja budynku. Jest ona wykorzystywana tylko i wyłącznie w celu regionalizacji zebranych danych. Raport oparty jest na danych z certyfikowanych budynków z całej Polski. Szczegółowe informacje na temat sposobu wyliczenia danych, jak i informacje na temat uzyskanych wyników znajdują się przy każdym z wykresów. Stan energetyczny budynków w Polsce 5

6 Struktura danych Podstawowym elementem statystki jest rozłożenie geograficzne danych. Zastosowano klucz lokalizacyjny oparty na kodzie pocztowym obiektu. W wyniku takiej organizacji danych, zestawienia sporządzane są dla 10 regionów (tabela). Niestety, z powodu ciągłych zmian kodów pocztowych, na dzień dzisiejszy nie zdecydowaliśmy się na geolokalizację danych zgodnie z aktualnym podziałem administracyjnym kraju. Badania wykazały, podobnie jak dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące wyników działalności w budownictwie w 2008 roku, iż największy rozwój budownictwa, według kryterium oddawania budynków do użytkowania, występuje w regionach warszawskim (województwo mazowieckie), m (województwa wielkopolskie i lubuskie), m (województwa małopolskie i podkarpackie) i m (województwa śląskie i opolskie). Daje to podstawę do analizy podaży budynków i mieszkań w regionach. Region numer kodu pocztowego od do warszawski 00-xxx 09-xxx 10-xxx 19-xxx 20-xxx 29-xxx 30-xxx 39-xxx 40-xxx 49-xxx 50-xxx 59-xxx 60-xxx 69-xxx 70-xxx 79-xxx 80-xxx 89-xxx 90-xxx 99-xxx warszawski % Procentowa ilość opracowań w podziale na regiony % 6 Stan energetyczny budynków w Polsce

7 Rodzaje budynków z podziałem na regiony Wszystkie budynki oddawane do użytkowania muszą posiadać świadectwo energetyczne. W zależności od przeznaczenia budynku, świadectwo ma odpowiednią formę: dla budynków mieszkalnych załącznik nr 1 Rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków, dla budynków niemieszkalnych załącznik nr 2 Rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków, dla lokali mieszkalnych, stanowiących samodzielną całość techniczno-użytkową (wyposażonych we własne instalacje c.o. i c.w.) załącznik nr 3 Rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków, dla części budynków będących samodzielną całością techniczno-użytkową załącznik nr 4 Rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków. W oparciu o kategorie budynku wybiera się odpowiednio jego przeznaczenie. W Polsce wciąż najwięcej buduje się budynków mieszkalnych (zgodnie z danymi GUS ponad 80%). Wszystkie te budynki w momencie uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie lub w momencie sprzedaży podlegają certyfikacji. Jednakże zgodnie z ustawą Prawo budowlane nie wszystkie obiekty podlegają certyfikacji. W grupie tej w większości znajdują się budynki niemieszkalne. warszawski % mieszkalne jednorodzinne mieszkalne wielorodzinne lokale mieszkalne budynek niemieszkalny cześć budynku stanowiąca samodzielną całośc techiczno użytkową Udział procentowy poszczególnych typów budynków w podziale na regiony. Stan energetyczny budynków w Polsce 7

8 Średnie wartości EP i EK Zgodnie z Dyrektywą EPBD wartość przedstawiana na świadectwie musi zostać wyrażona w kwh/m 2 rok. Jako, iż system BuildDesk Energy Certificate Professional zbiera dane wejściowe, a nie tylko obliczone na potrzeby certyfikacji, pozwala na wyliczenie średniej ważonej wartości wskaźnika energii pierwotnej (EP) i końcowej (EK) według metrażu, dla wszystkich rodzajów budynków. Wskaźnik EK określa obliczeniową ilość energii potrzebną do zaspokojenia zapotrzebowania danego budynku, z uwzględnieniem sprawności systemów wytwarzających ciepło i ciepłą wodę użytkową. Wskaźnik EP jest wynikiem odpowiedniego przemnożenia energii końcowej EK przez współczynniki nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej. Obejmuje on sumę rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną, wykorzystywaną do celów ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej Wartość wskaźnika EP jest wartością podstawową na świadectwie. Uzyskanie wartości wskaźnika EP poniżej wartości dla budynku referencyjnego pozwala spełnić warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. wody użytkowej wraz z energią pomocniczą z uwzględnieniem źródła energii (surowca energetycznego). 146,95 [kwh/m 2 rok] średnia ważona wartość wskaźnika EK w certyfikowanych budynkach w Polsce 229,83 [kwh/m 2 rok] średnia ważona wartość wskaźnika EP w certyfikowanych budynkach w Polsce Świadomość konieczności oszczędzania energii i wdrażania budownictwa energooszczędnego różni się w poszczególnych regionach. Jest to wyraźnie widoczne na podstawie wartości średnich ważonych wskaźników EP i EK dla poszczególnych regionów. Znaczenie mogą mieć tutaj również warunki klimatyczne (np. porównanie Suwałk i Wrocławia). Istotne jest też, czy budynki mieszkalne jednorodzinne, wielorodzinne czy też usługowe budowane są według najwyższych standardów energooszczędności, czy też pozostawiają jeszcze wiele do życzenia. 8 Stan energetyczny budynków w Polsce

9 Średnie wartości EP i EK dla poszczególnych regionów Średnia wartość EP dla poszczególnych regionów Średnia wartość EK dla poszczególnych regionów warszawski Informacja na temat średnich wartości wskaźników EP i EK służy pomocą przy planowaniu działań zmierzających do podniesienia świadomości konieczności oszczędzania energii. Ponadto, dzięki tym informacjom, poznać można trendy w budownictwie w poszczególnych regionach Polski. Wysokie wartości w regionach m, m, m, m i m w porównaniu z danymi średniej ważonej wartości EP i EK dla budynków mieszkalnych wskazują na zwiększony rozwój gałęzi budownictwa niemieszkalnego, wciąż jednak bardziej energochłonnego. Istotne wydaje się spostrzeżenie, że różnica w średnioważonych wartościach EP i EK w poszczególnych regionach sięga 45% (EP) i 65% (EK). Stan energetyczny budynków w Polsce 9

10 Średnie wartości EP i EK dla typów budynków Budynek biurowy Budynek mieszkalny jednorodzinny Budynek mieszkalny wielorodzinny 85 Budynek szkolno-oświatowy Budynek służby zdrowia Hotel lub restauracja Obiekt sportowy Średnia wartość EP z podziałem na rodzaj/kategorię budynku Średnia wartość EK z podziałem na rodzaj/kategorię budynku Dom towarowy lub sklep Inny budynek usługowy Budynek przemysłowy Hala magazynowa Z wykresu można łatwo odczytać, że najwięcej do zrobienia jest jeszcze w sektorze publicznym (budynki służby zdrowia czy szkolno-oświatowe). Nie zapominając o charakterze tych budynków (czasami warunkującym znaczne zużycie energii, jak np. przygotowanie ciepłej wody w szpitalach) widać jednak ich znaczną energochłonność. Dobrą tendencją jest relatywnie wysoka jakość energetyczna budunków komercyjnych handlowych wyrażona niską wartością EK. Znacznie większa wartość EP jest w tym przypadku wynikiem częstego występowania instalacji klimatyzacyjnych (zasilanych elektrycznie) oraz znaczącym udziałem oświetlenia w bilansie energetycznym całego budynku. Wyjątkowo niekorzystnie (EK) przedstawia się stan budynków szkolno-oświatowych (pa , Budynek mieszkalny wielorodzinny z wydzieloną częścią użytkową Budynek zamieszkania zbiorowego Budynek użyteczności publicznej miętajmy, że analiza opiera się głównie na danych budynków nowych). Uznając trudność zaprojektowania wysoce sprawnego energetycznie budynku oświatowego, wskazać należy na konieczność zdecydowanej poprawy w tym kierunku. Zdecydowanie niższa wartość EP wskazuje tutaj na szerokie wykorzystanie biomasy jako paliwa do systemu ogrzewania. 10 Stan energetyczny budynków w Polsce

11 Średnie wartości EP i EK dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych z podziałem na regiony Budynki mieszkalne, stanowiące około 80% wszystkich budynków w analizie, wskazują poziom rzeczywistych działań zmierzających do poprawy efektywności energetycznej budynków. Porównanie różnych regionów daje obraz stanu nowych budynków mieszkalnych w Polsce. Stan energetyczny budynków w Polsce 11

12 warszawski Średnia wartość EP dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych Średnia wartość EK dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych Niewielkie rozbieżności pomiędzy wartościami dla budynków jedno- i wielorodzinnych wskazują, iż obszar budownictwa mieszkalnego, ze względu na wymagania późniejszych użytkowników domów, dąży do działań energooszczędnych. Dzięki temu odzwierciedlenie znajduje tutaj główny cel dyrektywy podnoszenie świadomości i promocja energooszczędnego budownictwa warszawski Średnia wartość EP dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych Średnia wartość EK dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych 12 Stan energetyczny budynków w Polsce

13 Średnie wartości U dla poszczególnych typów przegród w podziale na regiony Izolacyjność przegród ma istotny wpływ na straty ciepła w budynku, czyli na ilość energii potrzebną do jego wytworzenia. Przez przegrody ucieka nawet do 50% ciepła z budynku. Zgodnie z zasadą Trias Energetica należy najpierw wyeliminować niepotrzebne straty, a później zmieniać i modernizować sposób dostarczenia ciepła i energii do budynku. Izolacyjność przegród przedstawia się za pomocą współczynnika przenikania ciepła U (dawniej K) definiuje się go jako ilość ciepła wyrażona w dżulach (J) przenikająca w ciągu 1 sekundy przez 1 m 2 płaskiej przegrody (np. okien, ścian itp.) przy różnicy temperatury powietrza po obu jej stronach (wewnątrz / zewnątrz) wynoszącej 1K (1 C). Niższe wartości współczynnika U oznaczają niższe straty energii przez przenikanie, a więc także lepsze zrozumienie idei energooszczędności. Dzięki tej niewielkiej inwestycji w trakcie budowy, można wiele zaoszczędzić w późniejszej eksploatacji budynku oraz uniknąć konieczności późniejszych kosztownych modernizacji. 0,272 0,248 0,291 0,261 0,236 0,274 0,287 0,261 0,293 0,253 0,236 0,307 0,280 0,247 0,273 0,251 0,286 0,253 0,283 0,257 0,368 0,359 0,377 0,369 0,363 0,399 0,390 0,363 0,371 0,344 0,370 0,391 0,378 0,353 0,468 0,426 0,459 0,458 0,442 0,430 warszawski Średnia wartości U dla ścian, dachów, stropów i podłóg z podziałem na regiony Ściana zewnętrzna Dach skośny Strop o budowie jednorodnej Podłoga na gruncie Stan energetyczny budynków w Polsce 13

14 Udział poszczególnych elementów budynku w wartości EP i EK Informacje zawarte na drugiej stronie świadectwa przedstawiają podział zapotrzebowania na energię w zależności od obszaru strat (ogrzewanie, wentylacja, ciepła woda użytkowa, chłodzenie, oświetlenie). Informacja na temat zużycia energii w poszczególnych obszarach może bardzo szybko przyczynić się do oszczędności energii, wynikających ze zmiany eksploatacji budynku. Co ważne często wystarczy spojrzeć na rozkład zużycia energii w zależności od budynku, aby określić potencjalne obszary modernizacji. 14 Stan energetyczny budynków w Polsce

15 ,2 warszawski 0,5 16,3 0,6 18,3 0,8 17,2 0,9 17,8 1,4 17,5 0,7 19,9 0,6 22,3 0,8 19,7 1,1 15,0 % urządzenia pomocnicze ciepła woda użytkowa 20 79,3 81,1 79,5 80,3 79,7 79,2 78,0 75,4 77,7 82,3 ogrzewanie 0 Udział poszczególnych elementów w wartościach EK (mieszkalne) warszawski ,6 19,3 3,1 18,4 2,5 19,7 2,9 18,6 3,0 19,1 4,6 17,6 2,5 21,2 2,8 23,9 2,9 21,9 3,0 18,0 % 60 urządzenia pomocnicze 40 ciepła woda użytkowa 20 75,5 75,5 75,5 76,2 75,8 75,4 74,5 71,2 73,2 77,0 ogrzewanie 0 Udział poszczególnych elementów w wartościach EP (mieszkalne) Powyższa analiza potwierdza zdecydowanie największy udział ogrzewania w kosztach utrzymania budynków mieszkalnych i wskazuje na największe potencjalne możliwości uzyskania oszczędności. Zmniejszenie kosztów ogrzewania to przede wszyskim ograniczenie strat ciepła przez przegrody poprzez zastosowanie odpowiedniej izolacji oraz stolarki o wysokiej jakości energetycznej, a potem dostarczenia ciepła z wysokosprawnych źródeł i ewentualny jego odzysk z systemu wentylacji. Kolejnym elementem kosztów utrzymania budnków mieszkalnych jest przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Tam oszczędności uzyskać można poprzez instalację kolektorów słoneczych. Warto jednak mieć świadomość, że koszty przygotowania ciepłej wody to ułamek kosztów związanych z ogrzewaniem budynku i decydując się na modernizację lub przystępując do projektowania, należy właściwie zdefiniować priorytety w optymalizacji budynku. Stan energetyczny budynków w Polsce 15

16 warszawski 18,0 2,0 30,0 7,0 15,0 29,0 5,0 16,0 24,0 8,0 15,0 27,0 9,0 15,0 29,0 7,0 22,0 3,0 2,0 27,0 7,0 14,0 29,0 9,0 17,0 27,0 1 15,0 2,0 30,0 9,0 15,0 30,0 8,0 oświetlenie urządzenia pomocnicze chłodzenie wentylacja 4 49,0 47,0 47,0 45,0 37,0 44,0 42,0 42,0 44,0 ciepła woda użytkowa ogrzewanie Udział poszczególnych elementów w wartościach EK (niemieszkalne) warszawski oświetlenie 3 3,0 24,0 6,0 33, ,0 38,0 29,0 20,0 8,0 39,0 25,0 24,0 8,0 40,0 25,0 2,0 25,0 7,0 38,0 33,0 3,0 4,0 2 7,0 30,0 26,0 2,0 25,0 9,0 37,0 30,0 22,0 10,0 35,0 25,0 3,0 26,0 8,0 36,0 27,0 2,0 25,0 7,0 37,0 urządzenia pomocnicze chłodzenie wentylacja ciepła woda użytkowa ogrzewanie Udział poszczególnych elementów w wartościach EP (niemieszkalne) W przypadku budynków niemieszkalnych rozkład zapotrzebowania na energię kształtuje się zupełnie inaczej. Oświetlenie i wentylacja są pod względem energochłonności obszarem porównywalnym z ogrzewaniem. Daje to podstawy do podjęcia decyzji o zmianie oświetlenia na energooszczędne czy też zastosowania wentylacji mechanicznych z odzyskiem ciepła. Poszukiwanie oszczędności w modernizacji systemu grzewczego zazwyczaj przyniesie relatywnie mniejsze korzyści w porównaniu z efektami uzyskanymi w budynkach mieszkalnych. Jest to spowodowane innym rozkładem zużycia energii w budynkach niemieszkalnych. 16 Stan energetyczny budynków w Polsce

17 Wnioski Niniejszy raport został przygotowany jako prezentacja możliwości analitycznych dostępnych już dzisiaj w Polsce. Pełne opracowanie jest w stanie pokazać szczegółowo dane w poszczególnych typach budynków, przeanalizować jakość poszczególnych systemów instalacyjnych oraz spojrzeć na strukturę zasilania budynków poszczególnymi rodzajami paliw. Jednakże już dane zawarte w tym niewielkim raporcie dają pogląd na temat stanu energetycznego budynków w Polsce. Dzięki temu idea energooszczędności staje się bliższa całemu społeczeństwu. Stan energetyczny budynków w Polsce 17

18 BuildDesk Polska Kwiatowa 14, Cigacice tel./faks Wykorzystanie komercyjne danych zawartych w raporcie możliwe tylko po wcześniejszym uzgodnieniu z BuildDesk Polska.