Ądw. Bogumiła Załęska-Świątkiewicz. Problemy prawne komunalizacji. I. Podstawy prawne.

Transkrypt

1 Ądw. Bogumiła Załęska-Świątkiewicz Problemy prawne komunalizacji I. Podstawy prawne. Komunalizacja w istocie rzeczy stanowi inwentaryzację realizowaną poza trybem administracyjnym - mienia ogólnonarodowego (państwowego) - mającą na celu częściowe przesunięcie własności i innych praw majątkowych, przysługujących Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym - na inny podmiot, którym jest gmina (mienie komunalne). Nowela z dnia 8 marca 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej 1 wprowadziła dwie podstawowe zasady ustrojowe umożliwiające komunalizację, ustalając iż: 1) gmina ma osobowość prawną (art. 44 ust. 1 Konstytucji - por. art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym 2 2) gminie przysługuje prawo własności i jnne prawa majątkowe; są one mieniem komunalnym (art. 46 znowelizowanej Konstytucji). Powyższa regulacja przesądziła o odrębnej od Skarbu Państwa, w stosunkach cywilno-prawnych, podmiotowości gminy i o tym, że własność gminy (i inne jej prawa majątkowe) nie stanowi własności państwowej w rozumieniu art. 44 znowelizowanego Kodeksu cywilnego. 0 W dalszym ciągu zasady prawne komunalizacji wynikają w szczególności z ustawy z dnia 10 maja 1990 r.- Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. 4 67

2 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r. Nabycie mienia komunalnego na podstawie powołanej ustawy, następuje jednorazowo z mocy samego prawa - (w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 27 maja 1990 r.). Jest to nabycie nieodpłatne (por. art. 16 ustawy). Nabycie mienia w oparciu o powołaną ustawę stanowi tylko jeden ze sposobów nabycia, przewidziany w art. 44 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym. Wydaje się on mieć obecnie największe znaczenie praktyczne. Z mocy prawa mieniem właściwych gmin stało się mienie ogólnonarodowe, (państwowe), należące do podmiotów wymienionych (w art. 5 ust. 1 pkt 1, 2, 3 oraz art. 5 ust. 2 pkt 1, 2, 3 powołanej ustawy z dnia 10 maja 1990 r.). Zasadniczą przesłanką komunalizacji z mocy prawa, jest fakt przynależności mienia ogólnonarodowego (państwowego) do podmiotów wymienionych w art. 5 powołanej ustawy. Nie wyjaśnia ona jednakże co należy rozumieć pod pojęciem mienia "należącego do". Zatem dla rozstrzygnięcia tego problemu należy posłużyć się odpowiednimi przepisami Kodeksu cywilnego 5, który w art.44 określa pojęcie mienia stanowiąc iż "mieniem jest własność i inne prawa majątkowe" 6 oraz przepisami ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, w brzmieniu obowiązującym w dniu 27 maja 1990 r., 7 w której określono m.in. uprawnienia do korzystania i rozporządzania nieruchomościami państwowymi. W konsekwencji obok własności, do mienia komunalnego należeć mogą takie prawa rzeczowe ograniczone, jak: użytkowanie, służebności, zastaw, hipoteka. W trybie art. 5 ust. 1-2 ustawy z 10 maja 1990 r. nie można nabyć użytkowania wieczystego jako składnika mienia komunalnego. Podstawą nabycia użytkowania wieczystego może być jednak art. 5 ust. 4 ustawy, skoro art kc w aktualnym brzmieniu, przewiduje oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste osobom prawnym (por. również zasady ogólne nabycia mienia komunalnego - art. 44 pkt 5 ustawy o samorządzie terytorialnym). Znowelizowane przez ustawę kompetencyjną 8 przepisy Kodeksu cywilnego (art , 239 i 240 kc) pozwalają na oddanie 68

3 Wybrane zagadnienia mienia komunalnego w wieczyste użytkowanie także gruntu stanowiącego własność gminy lub związków gmin. Do mienia komunalnego mogą też należeć prawa obligacyjne oraz posiadanie. Do składników mienia podlegającego komunalizacji należą w zasadzie - z wyjątkiem wskazanych w art. 6 ustawy z 10 maja 1990 r.- grunty państwowe wraz z budynkami jako ich częściami składowymi, chyba że budynki, bądź znajdujące się w nich lokale, stanowią odrębne nieruchomości. Wtedy komunalizacji ulegają jedynie grunty obciążone wieczystym użytkowaniem (art. 9 ustawy). Nabycie mienia komunalnego na podstawie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. jest zawsze nabyciem pochodnym. Jest ono uzależnione od istnienia uprawnień do mienia po stronie Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych. Zatem nabycie mienia komunalnego, powoduje jedynie zmianę podmiotu określonego prawa majątkowego. Gmina nabywa tylko te prawa majątkowe, które uprzednio przysługiwały Skarbowi Państwa lub państwowej osobie prawnej. Jeżeli nieruchomość stanowiąca uprzednio własność Skarbu Państwa (lub państwowej osoby prawnej), była obciążona prawem użytkowania, bądź też wynajmowana, jednostkę komunalną będą obciążały obowiązki wynikłe z prawa użytkowania lub z istniejącego najmu. Dotyczy to w szczególności praw i obowiązków wynikających z użytkowania wieczystego. Przedstawiona zasada znajduje uzasadnienie w treści art. 9 i 10 ustawy z 10 maja 1990 r. Nadto właściwe gminy, jako następcy prawni organów wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 10 maja 1990 r., nabywają zobowiązania i wierzytelności tych jednostek (por. art. 36 ust. 1 i 2 ustawy). Skutki cywilno-prawne takiego nabycia, uregulowane są w tytule IX księgi III Kodeksu cywilnego. Mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do przedsiębiorstw państwowych (w rozumieniu ustawy z dnia r. o przedsiębiorstwach państwowych) 0 podlega komunalizacji na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, samo zaś przedsiębiorstwo zachowuje osobowość prawną, stając się jedynie z przedsiębiorstwa państwowego - przedsiębiorstwem komunalnym. Przedsiębiorstwo jako osoba prawna (ppr. art. 8 ustawy z 10 maja 1990 r.) ma do wydzielonego mu i nabytego mienia te same 69

4 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r. prawa, które miało do 27 maja 1990 r. - zaś gmina uzyskuje tę pozycję, jaką w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego miał Skarb Państwa, reprezentowany przez właściwy organ założycielski i inne swe organy. Grunty, które na ogół wchodzą w skład majątku skomunalizowanego przedsiębiorstwa, podlegają komunalizacji niejako odrębne składniki mienia państwowego, lecz jako składniki majątku przedsiębiorstwa. Jest to związane z tym, że do wejścia w życie noweli z dnia 29 września 1990 r. do ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości 10 tj. do dnia 5 grudnia 1990 r., prawo polskie nie przewidywało wyjątków od zasady superficies solo - cedit na użytek stosunków między podmiotami własności państwowej. Zatem grunty wraz z położonymi na nich budynkami, traktowane były jako jedna nieruchomość. Wobec tej zasady zarządem były obejmowane budynki istniejące na gruncie w chwili oddawania nieruchomości w zarząd, jak i te, które wzniesiono później nakładem danej jednostki organizacyjnej. 11 W warunkach gdy nie można było traktować gruntów państwowych i znajdujących się na nich budynków jako odrębnych nieruchomości, należało uznać, że grunty oddane w zarząd uległy komunalizacji, będąc składnikami mienia należącego do przedsiębiorstwa państwowego. 12 Gminy nabyły z mocy prawa również mienie należące do zakładów i innych jednostek organizacyjnych, podporządkowanych organom określonym w pkt 1 art. 5 ust. 1 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. (vide art. 5 ust. 1 pkt 3). Również w tym przypadku, podobnie jak w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych, komunalizacji podlega całe mienie należące do powołanych jednostek, niezależnie od tego czy są to grunty, budynki, ruchomości, wierzytelności czy też inne prawa. Wyłączenia z komunalizacji dotyczą całego mienia należącego do wskazanych organów państwa, a zwłaszcza do przedsiębiorstw państwowych i jednostek organizacyjnych określonych w art. 11, 14 i 15 ustawy z dnia 10 maja 1990 r., tak jak dotyczyły całego mienia podmiotów ulegających komunalizacji. Wyłączenie dotyczy zatem i gruntów, które w dacie wejścia w życie ustawy z 70

5 Wybrane zagadnienia mienia komunalnego dnia 10 maja 1990 r., tj. w dniu 27 maja 1990 r. znajdowały się w zarządzie podmiotów nie poddanych komunalizacji z mocy prawa. Nie stają się również mieniem komunalnym grunty, należące do wspólnoty w rozumieniu ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. 13 Podmiotem ich własności pozostają nadal mieszkańcy wsi. Również nie stają się mieniem komunalnym przysługujące mieszkańcom wsi - określ, przep. szczeg. - prawa rzeczowe i inne prawa majątkowe do mienia gminnego, które to mienie uprzednio uległo upaństwowieniu z pozostawieniem specyfiki w jego zarządzaniu, 14 a następnie stało się własnością gminy, na obszarze której jest położone (por. art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 r.). Nie podlega uwłaszczeniu, tj. nabyciu na podstawie ustawy mienie państwowe, jeżeli korzystają z niego podmioty wymienione w art. 12 pkt 1 i 2 powołanej ustawy, np. przedstawicielstwa dyplomatyczne, a także Kościół Katolicki oraz związki wyznaniowe. Wyłączenie z art. 12 pkt 2 nie stanowi jednakże uwłaszczenia podmiotów kościelnych. Mają tu zastosowanie odrębne przepisy szczególne. 15 W świetle powołanych przepisów, nie do utrzymania jest pogląd, jakoby po dniu 27 maja 1990 r. (data wejścia w życie ustawy, z 10 maja 1990 r.) Skarbowi Państwa przysługiwały jakiekolwiek uprawnienia do mienia, które uległo komunalizacji z mocy samego prawa. Dotyczy to także uprawnień w przypadku likwidacji po dacie r., jako, iż Skarb Państwa utracił również pozycję organu założycielskiego (nadrzędnego) w odniesieniu do skomunalizowanych podmiotów (tym bardziej, iż przedsiębiorstwo to stało się przedsiębiorstwem komunalnym, do którego przepisy o przedsiębiorstwach państwowych stosuje się tylko odpowiednio). II. Problemy praktycznej realizacji przepisów o komunalizacji. Wydaje się, że niezależnie od nadrzędnego celu, jakim było dla ustawodawcy przekształcenie stosunków własnościowych, 71

6 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r. komunalizacja miała również cel uboczny - niebagatelny dla porządku prawnego - wychwycenie wszystkich nieuporządkowanych i nieformalnych stanów prawnych nieruchomości. Temu drugiemu celowi podporządkowane zostały przepisy cz. II "Instrukcji w sprawie sposobu dokonywania inwentaryzacji mienia podlegającego komunalizacji", 16 jak również przepisy art. 17 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy te, z jednej strony nakładają na Komisję Inwentaryzacyjną obowiązek zawiadamiania zainteresowanych jednostek organizacyjnych o konieczności przygotowania dokumentów określających prawo do nieruchomości, a także kompletowania przedłożonych przez te jednostki dokumentów (por. ust. 4 pkt la i 2 cz. II Instrukcji). Z drugiej zaś strony, przewidują możliwość zgłaszania zastrzeżeń do wyłożonych spisów inwentaryzacyjnych mienia przez osoby, których interes prawny dotyczy ustaleń zawartych w spisie inwentaryzacyjnym (art. 17 ustawy z 10 maja 1990 r.). Komisja Inwentaryzacyjna rozpatruje niezwłocznie zgłoszone zastrzeżenia i w razie ich uwzględnienia, zmienia ustalenia zawarte w spisie (art. 17 ust. 6 powołanej ustawy). Sporządzone w ten sposób spisy inwentaryzacyjne, Komisja przekazuje wojewodzie w celu wydania decyzji (por. art. 18 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 10 maja 1990 r). Od decyzji wojewody (decyzja ma charakter deklaratoryjny) w sprawie stwierdzenia nabycia mienia z mocy prawa lub przekazania, służy stronom odwołanie do Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej (por. art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z 10 maja 1990 r.). Decyzja Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej jest ostateczna w toku instancji. Może być zaskarżona jedynie z powodu jej niezgodności z prawem, do Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. art. 18 ust. 4 ustawy z 10 maja 1990 r. oraz art. 199 i nast. KPA). Prawomocna decyzja w sprawie stwierdzenia nabycia mienia komunalnego z mocy prawa lub przekazania, stanowi podstawę do wpisu w księdze wieczystej (art. 20 ustawy z 10 maja 1990 r.). Art. 19 powołanej ustawy, umożliwia dochodzenie przed sądem powszechnym roszczeń cywilnoprawnych związanych z nabyciem mienia komunalnego, również w sytuacji gdy zgłoszone zastrzeżenia nie zostały uwzględnione. 72

7 Wybrane zagadnienia mienia komunalnego Zgłaszane przez strony zastrzeżenia do spisów inwentaryzacyjnych na przykładzie miasta Wrocławia można podzielić na 8 zasadniczych grup, ze względu na rodzaj zgłaszanych roszczeń: I grupa dotyczy zastrzeżeń osób fizycznych, którym w latach 40-tych i na początku 50-tych zostały wydane akty nadania na grunty lub budynki (grunty - ówczesna "dzierżawa wieczysta"). Z reguły osoby te nie posiadały decyzji o wykonaniu aktu nadania, co przesądza o bezzasadności zastrzeżeń. W niektórych przypadkach decyzje takie istniały, lecz następnie zostały uchylone przez inny organ administracyjny. Jeżeli budziło to wątpliwości natury prawnej, (gdyż w księgach wieczystych nadal figurował poprzedni właściciel, zaś decyzja o uchyleniu była wydana przez organ, którego właściwość w świetle obowiązujących wówczas przepisów budziła wątpliwość, bądź też występowały jeszcze inne wątpliwości), stronę kierowano na drogę postępowania sądowego, o której mowa w art. 19 ustawy z 10 maja 1990 r. II grupa dotyczyła roszczeń osób fizycznych o zwrot budynków odebranych tym osobom, w wyniku aresztowania ich przez Służbę Bezpieczeństwa. Przy wnioskach z reguły brak było kompletnych dokumentów, pozwalających na stwierdzenie jakim tytułem prawnym do nieruchomości legitymują się wnioskodawcy. Sprawy te przekazano wg właściwości Wydziałowi Gospodarki Nieruchomościami, celem przeprowadzenia uzupełniającego postępowania wyjaśniającego i załatwienia wg kompetencji bądź skierowania zainteresowanych na drogę sądową (j.w. art. 19 powołanej ustawy). III grupa- bardzo liczna- dotyczyła wniosków osób fizycznych o nabycie na własność garaży, wybudowanych na podstawie pozwolenia na budowę ze środków własnych, oraz oddanie gruntu pod garażem w użytkowanie wieczyste, to jest roszczeń z art. 8 noweli z 29 września 1990 r. do ustawy z r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. 17 Wnioski takie nie powinny trafiać do Komisji inwentaryzacyjnej w trybie zastrze- 73

8 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r. żeń, o którym mowa w art. 17 ust. 5 ustawy z 10 maja 1990 r. Zostały przekazane do załatwienia według właściwości Wydziałowi Gospodarki Nieruchomościami. IV grupa również bardzo liczna, dotyczyła wniosków osób fizycznych o zwrot lokali użytkowych, najczęściej handlowych (również warsztatów) - odebranych w trybie administracyjnym w latach 50-tych i 70-tych ich użytkownikom, z reguły osobom, które na ruinach je odbudowały bądź też wybudowały. Często w tych przypadkach zachodzi potrzeba rozliczenia poniesionych kosztów. Z reguły osoby te nie dysponują dokumentami pozwalającymi na stwierdzenie tytułu prawnego do lokali (często powołują świadków). Sprawy te jako dotyczące gospodarki lokalami użytkowymi, powinny być - po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania wyjaśniającego (utrudnianego ze względu na upływ czasu) - załatwione według właściwości, bądź w trybie administracyjnym, bądź na drodze sądowej. V grupa zastrzeżeń dotyczyła wniosków zalegalizowanych w R.P. związków wyznaniowych (np. "Jednota Braci Polskich"), o wyłączenie z komunalizacji nieruchomości, z których korzystają przez okres kilku a nawet kilkunastoletni. Zastrzeżenia uznano za uzasadnione, skoro stosownie do treści art. 12 ust. 2 ustawy z 10 maja 1990 r. sam fakt korzystania przez podmioty tam wskazane z mienia ogólnonarodowego (państwowego), przesądza o wyłączeniu go z uwłaszczenia. Wyłączenie to zaś nie stanowi uwłaszczenia tych podmiotów, które na drodze odrębnych przepisów szczególnych, regulują z Państwem stosunki własnościowe. Jest to tylko wyłączenie spod działania przepisów o komunalizacji. VI liczna grupa zgłaszanych zastrzeżeń, to z reguły udokumentowane roszczenia tzw. autochtonów lub ich następców prawnych do gruntów i budynków, które w latach 40- tych i 50-tych przejęte zostały w zarząd państwowy. Przy czym stwierdzono liczne przypadki sprzedaży przez SP lokali w takich budynkach. Wnioski zgłaszających roszczenia Komisja inwentaryzacyjna przekazywała według właściwości na drogę administracyjną, z sugestią 74

9 Wybrane zagadnienia mienia komunalnego wstrzymania sprzedaży lokali w przedmiotowych budynkach, do czasu uporządkowania stanu prawnego, bądź też sugerowała stronom drogę sądową (art. 19 ustawy), tym bardziej, iż zachodzi konieczność rozliczenia poniesionych przez zarządcę kosztów i nakładów, pomniejszonych o amortyzację, w trybie określonym przepisami Kodeksu cywilnego. VII grupa zastrzeżeń, to zastrzeżenia osób prawnych (spółdzielni) 0 wyłączenie z komunalizacji gruntów, które nabyły w latach 60-tych od osób fizycznych w drodze umów kupnasprzedaży, sporządzanych w formie aktu notarialnego. Mimo tej okoliczności wydane zostały w latach decyzje WZGT, nakładające na spółdzielnie obowiązek uiszczania opłat za użytkowanie tych gruntów, traktujące owe grunty jako grunty Skarbu Państwa. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, w którym stwierdzono, iż skoro w księgach wieczystych nieruchomości, figurują jako właściciele spółdzielcze przedsiębiorstwa, brak jest podstaw do stwierdzenia, iż powołane nieruchomości stanowią mienie, do którego Skarb Państwa posiada udokumentowane prawo własności. Tym bardziej, iż ówczesny organ nie wykorzystał uprawnień określonych art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. 18 Zastrzeżenia uznano zatem za słuszne, dokonując zmiany w spisach inwentaryzacyjnych. VIII grupa, to zastrzeżenia organów pełniących funkcję organów administracji rządowej (NIK, Urząd Dozoru Technicznego, Wojew. Biuro Geodezji) o wyłączenie z komunalizacjiw oparciu o art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z 10 maja 1990 r.- budynków, bądź ich części, z których korzystają w oparciu o zawarte (z DZBMbądź Miejskim Przeds. Remontów 1 RB) umowy najmu. Komisja inwentaryzacyjna wychodząc z definicji mienia zawartej w art. 44 kc uznała, iż składnikami mienia nie mogą być rzeczy lub ich części, a jedynie prawa majątkowe. Prawa zaś podmiotowe, które służą powołanym osobom wynikają jedynie z zawartych umów najmu. A zatem tylko one, jako składniki mienia, o które chodzi w art. 11 ust. 1 ustawy z 75

10 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r r., nie podlegają komunalizacji i będą respektowane przez gminę, jako nowego właściciela nieruchomości. Powyższy pogląd znalazł potwierdzenie w decyzji z dnia 4 lipca 1991 r., wydanej przez Krajową Komisję Uwłaszczeniową w sprawie oznacz, sygn. akt KKU-313/91/SSr. Pozostałe zastrzeżenia odnosiły się, bądź to do roszczeń osób prawnych o wydanie im budynków, co do których posiadały tytuł prawny, a które aktualnie zajmuje inna osoba prawna, bądź dotyczyły zgłaszania "na zapas" roszczeń osób, które pozostawiły mienie na b. wschodnich terenach R.P., o przyznanie im nieruchomości zamiennych. Zdarzały się również wnioski o zwrot kosztów poniesionych przez osoby prawne, bądź fizyczne, związanych z przystosowaniem budynków do określonych celów, na skutek uszkodzenia tych obiektów przez działania wojenne. Nadto niewielka grupa osób występowała z żądaniem przyznania odszkodowań za grunty zabrane w celu poszerzenia ulic, bądź przywrócenia im użytkowania określonego terenu. Istnieje również spora grupa nieruchomości użytkowanych przez osoby prawne i inne jednostki organizacyjne bez tytułu prawnego.wszystkim stronom udzielone zostały odpowiedzi na ich zasadne, bądź bezzasadne zastrzeżenia, zaś zasadne ich wnioski z dokumentami, zostały przekazane według właściwości odpowiednim organom.wydaje się, iż tak szeroki wachlarz spraw, jakie trafiają do Komisji inwentaryzacyjnej - mimo iż jest wynikiem nieznajomości zagadnień komunalizacji przez szerokie kręgi społeczne - może wpłynąć na uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości w kraju, o ile sprawy te zostaną prawidłowo potraktowane przez organy, do których są kierowane. 76

11 irane zagadnienia mienia PRZYPISY 1. Dz. U. z 1990 r. nr 16, poz. 94, znowel. nr 29, poz. 171; nr 67, poz Dz. U. z 1990 r. nr 16, poz. 95, zm. Dz. U. z 1990 r. nr 34, poz. 199 i nr 43, poz Dz. U. z 1990 r. nr 56, poz obow. od r.; por. znowel. Edward Janeczko sędzia NSA," Nabycie mienia komunalnego - wybrane zagadnienia materialno-prawne. Tezy." (nie publ.). 4. Dz. U. z 1990 r. nr 32, poz. 191, zm. 90 r. nr 43, poz. 253 (art. 3), również: Spoeób dokonywania inwentaryzacji mienia komunalnego Uchw. - MP 1990 r. nr 30, poz Por. art. 44 kc. 6. Pojęcie mienia komunalnego określa art. 43 ustawy o samorządzie terytorialnym, (Dz. U. z 1990 r. nr 16, poz. 95 z późn. zm.) w myśl którego mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe, należące do poszczególnych gmin i związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw. 7. Dz. U. z 1989 r. nr 14, poz. 74, por. j.t. 8. Ustawa z 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych, pomiędzy organy gminy, a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 34, poz. 198, zm. Dz. U. z 1990 r. nr 43, poz. 253). 9. (t.j. Dz. U r. nr 35, poz. 201, zm. 89 r. nr 10, poz. 67 (art. 12), nr 20, poz. 107 (art. 6); 90 r. nr 17, poz. 99; nr 51, poz. 298 (art.92). 10. por. j.t. ustawy - obwieszczenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 28 lutego 1991 r. - Dz. U. Nr 30, poz art. 2 noweli z dn r. do ustawy; Dz. U. z 1990 r. nr 79, poz Konsekwencją tego było rozliczenie jednostki z niezamortyzowanych nakładów po wygaśnięciu zarządu - por. rozporz. RM z r. w spr. szczegółowych zasad i trybu oddawania w zarząd oraz użytkowania nieruchomości państwowych, przekazywania tych nieruchomości między państwowymi jednostkami organizacyjnymi i dokonywania rozliczeń z tego tytułu - MP 86 r. nr 47, poz por. uzasadnienie powyższej tezy zawarte w wykładni Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z 9 maja 1991 r. (niepubl.) 13. Dz. U. z 1963 r. nr 28, poz. 169; zm. 82 r. nr 11, poz. 80; zm. 90 r. nr 34, poz rozporz. RM z dn r. w sprawie Zarządu mieniem gminnym... Dz. U. 88 r. nr 33, poz. 249; por. również B. Załęska-Swiątkiewicz Problematyka prawna wspólnot gruntowych i mienia gminnego - Nowe Rolnictwo nr 3 z 1988 r. 77

12 REJENT Nr 5 - wrzesień 1991 r. 15. zob. Ustawa o stosunkach Państwa do Kościoła Katolickiego w RP (Dz. U. 89 r. nr 29, poz. 154; zm. 90 r. nr 51, poz. 297; nr 55, poz. 321), również zarządz. w spr. szczegółowego trybu poetępow. regulac... MP 90 r. nr 5, poz załącznik do uchwały nr 104 Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1990 r. (MP nr 30, poz. 235). 17. Dz. U. nr 79, poz Dz. U. nr 19, poz. 147; zm r. nr 22, poz