Cele i zakres badania

Transkrypt

1 Analiza potencjału rozwojowego funkcji metropolitalnych obszarów aglomeracji miejskich województwa śląskiego, będących ośrodkami wzrostu gospodarczego województwa śląskiego w kontekście procesów zachodzących na regionalnym rynku pracy - kultura i przemysły kreatywne Konferencja podsumowująca projekt systemowy: Strategiczne zarządzanie zmianami nowe czynniki rozwoju województwa śląskiego w kontekście stanu i kierunków rozwoju regionalnego rynku pracy. Katowice, 23 listopada 2012

2 Cele i zakres badania DIAGNOZA: Zdiagnozowanie zasobów kultury i przemysłów kreatywnych w ujęciu przestrzennym i funkcjonalnym PROGNOZA: tendencje rozwojowe przemysłów kreatywnych REKOMENDACJE: Wskazanie kierunków i działań w ramach tworzenia miast kreatywnych

3 Definicja sektora Twórczość literacka, artystyczna Twórcy i instytucje kultury Działalność instytucji sztuki Biblioteki, muzea i obiekty zabytkowe Wytwarzanie : Wydawnictwa (książek, płyt, multimediów) Przemysł filmowo-telewizyjny: tworzenie, filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych Nagrania dźwiękowe i muzyczne Przemysły kreatywne z sektora kultury Dystrybucja: Sprzedaż gazet, książek, muzyki i nagrań wideo Dystrybucja, wyświetlanie filmów, nagrań wideo i nadawanie programów Usługi telewizji kablowych Reprodukcje zapisanych nośników informacji Handel antykami Przemysły kreatywne spoza sektora kultury Specjalistyczne projektowanie (design) Wydawanie oprogramowania (gry komputerowe, multimedia) Usługi architektoniczne Usługi fotograficzne Produkcja zabawek Reklama Działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów Agencje informacyjne

4 Opis sektora Województwo na tle Polski Udział instytucji kultury w województwie śląskim do Polski 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Zwiedzający muzea na 1000 mieszkańców Wysokie wydatki gospodarstw domowych na kulturę w skali kraju Dużo instytucji kultury ogółem, mało w przeliczeniu na mieszkańca Wysoka partycypacja w instytucjach kultury, ale z istotnymi wyjątkami

5 Opis sektora przemysły kreatywne 3% podmiotów związanych z przemysłami kreatywnymi poniżej średniej krajowej (3,3%) To jest 10% podmiotów kreatywnych w Polsce Najbardziej skoncentrowane (względem zaludnienia) w aglomeracjach: bielskiej i częstochowskiej Aglomeracja górnośląska dominuje pod względem absolutnej liczby podmiotów i mieści 54% podmiotów kreatywnych w województwie (bielska 8%, rybnicka i częstochowska po 7%) Profile aglomeracji: bielska - specjalizuje się w sprzedaży dóbr kulturowych, wydawaniu oprogramowania, organizacji targów częstochowska w produkcji zabawek, specjalistycznym projektowaniu górnośląska wszechstronna, silna w nagraniach dźwiękowych rybnicka najmniej rozwinięta, ale przoduje w radiofonii i telewizji

6 Zatrudnienie w sektorze Udział przemysłów kreatywnych w zatrudnieniu Zatrudnienie w przemysłach kreatywnych 43,5 tys. zatrudnionych w przemysłach kreatywnych 2,2% ogółu zatrudnionych w województwie 12,3% zatrudnionych w przemysłach kreatywnych w Polsce Tendencja rosnąca, dość niewrażliwa na zmiany koniunkturalne Wzrost udziału mężczyzn w zatrudnieniu w sektorze

7 Zatrudnienie - kompetencje Mocne strony pracowników Dobre wykształcenie w dziedzinie sztuki Kompetencje praktyczne nabyte w pracy Współpraca w zespole Pasja, zaangażowanie, misja Kompetencje deficytowe w publicznych instytucjach kultury Nowoczesne zarządzanie (programowe i organizacją) Inicjatywa, kreatywność Promocja, nawiązywanie kontaktów Obsługa klienta, popularyzacja, edukacja ICT i nowe technologie Komunikacja Przedsiębiorczość Deficyty systemu edukacji Popularyzacja kultury Edukacja artystyczna Promocja Praca projektowa, inicjatywa i animacja funkcjonowanie na rynku pracy / własny biznes

8 Wartość dodana sektora Udział wartości dodanej województwa śląskiego do Polski w 2008 r. W sumie 2,01 mld zł 1,4% wartości dodanej w województwie; poniżej przeciętnej w Polsce 2,6% 6,9% wartości sektora w Polsce 72,1% wytworzone w aglomeracjach, podobna struktura jak w województwie

9 Wartość dodana sektora Struktura wartości dodanej przemysłów kreatywnych w aglomeracjach

10 Wybrane branże kreatywne

11 Rozwinięta branża - przykłady Design Silesia (EFS POKL) Miejski System Informacji w Zawierciu Specjalistyczne projektowanie przykłady i tendencje Śląski Klaster Dizajnu (Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie) Śląska Sieć na Rzecz Wzornictwa (ZPORR) Wystawa Najlepsze Projekty Dyplomowe warsztaty projektowe Letnia Szkoła Designu. Tendencje nowoczesne technologie zmiany w strukturze demograficznej znaczenie stylu życia ukierunkowanie działalności na użytkownika

12 Koncepcja łańcucha podażowego Kolejne warstwy łańcucha reprezentują branże coraz mniej powiązane z procesem kreatywnym: 1. Branże bezpośrednio związane z tworzeniem dóbr kulturowych. 2. Działalność usługowa wspierająca warstwę pierwszą. 3. Wytwarzanie są dóbr trwałych wykorzystywanych w procesie tworzenia. 4. Wytwarzanie półproduktów na potrzeby niższych warstw, handel hurtowy dobrami kreatywnymi, wytwarzanie dóbr i usług komplementarnych w stosunku do konsumpcji dóbr kreatywnych. 5. Dostarczanie dobra kreatywnego finalnemu odbiorcy. (wg Frontier Economics)

13 Specjalistyczne projektowanie wartość dodana łańcu Wartość dodana łańcucha podażowego wg warstw Zegary, zegarki, biżuteria - produkcja Odzież - produkcja Zegary, zegarki, biżuteria - hurt Wyroby tekstylne - produkcja Zegary, zegarki, biżuteria - detal 3,22 mld zł - 12,5% wartości dodanej w Polsce Dobrze rozwinięta produkcja i samo projektowanie Projektowanie wytwarza niewielką część wartości dodanej łańcucha 400 Odzież - hurt Odzież - detal Specjalistyczne projektowanie Artykuły użytku domowego - produkcja Artykuły użytku domowego - hurt Artykuły użytku domowego - detal Warstwa 1. Warstwa 2. Warstwa 3. Warstwa 4. Warstwa 5.

14 Turystyka miejska cechy i tendencje Cechy w regionie Potencjał obiektów postindustrialnych Możliwość adaptacji na cele kulturalne i rozrywkowe Tendencje Przejście od przemysłu wydobywczego do usług Moda na turystykę miejską Otwierania się historycznych miejsc na artystyczne działania i współpracę

15 Turystyka miejska wartość dodana Wartość dodana łańcucha podażowego wg warstw Przygotowanie i podawanie napojów Placówki gastronomiczne Hotele, zakwaterowanie Działalność historycznych Transport miejski i Usługi w zakresie miejsc i budynków podmiejski rezerwacji Działalność Pośrednicy muzeów turystyczni Warstwa 1. Warstwa 2. Warstwa 3. Warstwa 4. Warstwa mln zł 10,8% wartości dodanej w Polsce Bardzo dobra infrastruktura gastronomiczna i transportowa Słaba infrastruktura hotelarska w miastach Słabe pośrednictwo turystyczne

16 Przemysł muzyczny cechy i tendencje Cechy w regionie region atrakcyjny dla muzyków i odbiorców Bogactwo gatunków od muzyki tradycyjnej po współczesną Wysokie na tle kraju zaangażowanie w nieprofesjonalnych zespołach muzycznych Rozwinięta edukacja muzyczna (szkoły, Akademia Muzyczna) Popularność i jakość imprez festiwali, teatru muzycznego dla różnych odbiorców Obiekty np. Spodek, nowa siedziba NOSPR Radio: dobry oddział radia publicznego, ciekawe stacje lokalne Tendencje Zmiany uczestnictwa w kulturze Rosnąca popularność festiwali, malejąca instytucji kultury Konkurencja mediów elektronicznych - wybór odbiorcy Piractwo Profesjonalizacja branży

17 Przemysł muzyczny wartość dodana Wartość dodana łańcucha podażowego wg warstw Nadawanie programów Nagrania dźwiękowe i muzyczne Działalność twórcza - muzyka Reprodukcja zapisanych nośników informacji Produkcja sprzętu telekomunikacyjn ego Elektryczne artykuły użytku domowego - hurt Nagrania dźwiękowe, audiowizualne - wyspecjalizowane sklepy Sprzęt audiowizualny - wyspecjalizowane sklepy Warstwa 1. Warstwa 2. Warstwa 3. Warstwa 4. Warstwa mln zł 6,4% wartości dodanej w Polsce Bardzo dobrze rozwinięta działalność twórcza, koncertowa Względnie słabo rozwinięta radiofonia (w sensie ilościowym) Łańcuch skoncentrowany w aglomeracjach

18 Współpraca i tendencje rozwojowe w dziedzinie kultury i w przemysłach kreatywnych

19 Stan współpracy w sektorze Organizacje pozarządowe - kulturalne Samorząd IOB Instytucje kultury Biznes - ogólnie Firmy kreatywne Szkoły, uczelnie Media

20 Działalność artystyczna i instytucje kultury - publiczne Działalność artystyczna i instytucje kultury - niepubliczne Branża filmowotelewizyjna i inne media Wydawnictwa i wytwórnie Architektura Reklama Design Usługi fotograficzne Sprzedaż produktów kultury Organizacja wystaw i konferencji Produkcja zabawek Stan współpracy w sektorze Współpraca pomiędzy branżami wg PKD Reklama Informacja, prasa lub media elektroniczne Sztuki plastyczne lub fotografia Architektura lub design Oprogramowanie i multimedia Edukacja kulturalna, animacja kultury Muzyka Muzea, galerie lub zabytki Branża filmowa lub telewizyjna Teatr Biblioteki, archiwa Literatura Inne branże związane z twórczością Współpraca raczej wewnątrz własnej branży Wszyscy współpracują z mediami i branżą reklamową (promocja) Ale są przypadki współpracy pomiędzy branżami szansa dla usług i produktów wielodyscyplinarnych

21 Literatura Oprogramowanie i multimedia Teatr Film lub telewizja Informacja, prasa lub media elektroniczne Muzyka Reklama Architektura lub design Sztuki plastyczne lub fotografia Biblioteki, archiwa, muzea lub zabytki Stan współpracy w sektorze Współpraca pomiędzy branżami wg deklaracji Branże z których pochodzą respondenci Najszerzej współpracują: Edukacja Branże z którymi współpracowali Literatura Oprogramowanie i multimedia Teatr Branża filmowa lub telewizyjna Informacja, prasa lub media elektroniczne Muzyka Reklama Architektura lub dizajn Sztuki plastyczne lub fotografia Biblioteki, archiwa Muzea, galerie lub zabytki Edukacja kulturalna, animacja kultury N Media Reklama

22 Działalność artystyczna i instytucje kultury - publiczne Działalność artystyczna i instytucje kultury - niepubliczne Branża filmowo-telewizyjna i inne media Wydawnictwa i wytwórnie Architektura Reklama Design Usługi fotograficzne Sprzedaż produktów kultury Organizacja wystaw i konferencji Produkcja zabawek Stan współpracy w sektorze Współpraca z otoczeniem Współpraca ze szkołami oferta dla uczniów, ale nie współpraca w zakresie kształcenia kadr Szkoły, placówki edukacyjne Uczelnie, środowiska naukowe Stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz społeczności lokalnych, edukacji, integracji Producenci specjalistycznego sprzętu dla Państwa branży Hotele lub restauracje Podmioty z branży rozrywki, sportu lub wypoczynku Kluby, kawiarnie, miejsca spotkań Agenci promujący artystów Organizacje turystyczne lub promujące region Instytucje prowadzące doradztwo dla przedsiębiorstw Instytucje oferujące pożyczki lub dotacje dla przedsiębiorstw Organizacje ekologiczne Sektor pozarządowy i branże kreatywne spoza sektora kultury (architektura, reklama, design) najbardziej otwarte na współpracę (szerokie grono dostawców i klientów)

23 Współpraca zakres i tendencje Współpraca instytucji publicznych i NGO z biznesem: finansowanie w zamian za promocję, raczej niż wspólne przedsięwzięcia Poszukiwanie nowych formuł promocji z wykorzystaniem zasobów kultury Współpraca firm kreatywnych w obrębie swojego łańcucha podażowego Instytucje publiczne zainteresowane współpracą ale obawa przed komercjalizacją i brak inicjatywy NGO otwarte na współpracę nie boją się komercjalizacji Firmy Ostrożne zainteresowanie Warunek: zmiana postaw i potencjału po stronie instytucji publicznych Niewielka zdolność stron od zainicjowania współpracy

24 Trendy rozwojowe Uczestnictwo w kulturze Wydatki na kulturę na 1 mieszkańca Udział w seansach filmowych i przedstawieniach wzrastał do 2009 r. (GUS) Spadek zainteresowania ofertą publicznych ośrodków kultury i bibliotek Wydatki JST na kulturę na osobę poniżej średniej krajowej; rosną, ale wolniej niż w reszcie kraju.

25 Rekomendacje

26 Wyzwania, wnioski Oferta kulturalna i instytucje kultury Szeroka oferta kulturalna, ale wiele wydarzeń znajduje małą liczbę odbiorców niska jakość lub braki promocji. Egalitarny model uczestnictwa w kulturze najczęściej: odbiorca wybiera ofertę atrakcyjną, do której jest zachęcany, nie wydarzenia i produkty kulturalne stwarzające dystans pomiędzy odbiorcą a dziełem, wymagają dyscypliny i wysiłku. Wzrastające wykorzystanie mediów i nośników elektronicznych i multimedialnych sposobów komunikacji Słabość instytucji kultury w zakresie popularyzacji, edukacji, informacji.

27 Rekomendacje Oferta kulturalna i instytucje kultury Model relacji partnerskiej pomiędzy twórcą/instytucją a odbiorcą Promocja oferty kulturalnej atrakcyjna, z możliwością interakcji odbiorcy z dziełem Edukacja kulturalna dla wszystkich grup wiekowych Formy szkolne i pozaszkolne (instytucje publiczne i niepubliczne) wrażliwość i ułatwienie odbioru własna kreatywność odbiorcy, dialog, przełamywanie dystansu Dostępność dziedzictwa połączona z ochroną informacja turystyczna, w tym w językach obcych uatrakcyjnienie sposobu prezentacji zbiorów Rewizja zasad dostępu do archiwów, digitalizacja, upowszechnianie Wsparcie instytucji kultury kształtowanie i promocja oferty Wsparcie poprzez szkolenia, doradztwo, wymianę doświadczeń, klastry, przepływ umiejętności z sektora prywatnego.

28 Wyzwania, wnioski Środowisko i przedsiębiorstwa kreatywne Przedsiębiorstwa kreatywne podlegają prawom rynku i doświadczają trudności w funkcjonowaniu na nim (pogłębianych przez ryzykowny charakter przedsięwzięć) Brak problemów, które uzasadniałyby tworzenie instrumentów wsparcia bezpośredniego dedykowanych dla tego sektora Kluczowe dla rozwoju firm kreatywnych jest środowisko kreatywne i to ono bezpośrednie decyduje o tym, czy przedsiębiorczość kreatywna może być kołem zamachowym gospodarki regionu Działania zmierzające do zmiany wizerunku województwa poprzez kulturę odnoszą pozytywny skutek zwł. wykorzystanie i promocja dziedzictwa materialnego

29 Rekomendacje Środowisko i przedsiębiorstwa kreatywne Wsparcie sektora przez działania pośrednie wspierające środowisko Polityka miejska (w tym rewitalizacja) i promocja regionu Przestrzenie publiczne łączące biznes, kulturę i rekreację i wyspecjalizowane w ofercie kulturalnej i rozrywkowej zgodnej ze stylem życia środowisk twórczych i klasy kreatywnej Tworzone we współpracy ze środowiskami Wykorzystanie lokalnych zasobów (w tym dziedzictwo niematerialne, urbanistyka, architektura) Sztuka w przestrzeni publicznej funkcja edukacyjna i promocyjna Wsparcie przedsięwzięć kulturalnych atrakcyjnych dla mieszkańców i turystów Wsparcie projektów integracyjnych, aktywizujących, edukacyjnych z wykorzystaniem kultury (mikrodotacje, uproszczone procedury) Promocja regionu we współpracy z branżą turystyczną

30 Rekomendacje Środowisko i przedsiębiorstwa kreatywne Kompetencje twórców i przedsiębiorców kreatywnych Wsparcie IOB i organizacji branżowych Promocja twórców, np. wydawnictwa branżowe, wydarzenia promocyjne Klastry Doradztwo i szkolenia dla przedsiębiorstw Współpraca z uczelniami i instytucjami nauki (np. design) Kształcenie twórców obok umiejętności artystycznych, także : Umiejętności przedsiębiorcze własna działalność, własne projekty, fundraising, autopromocja Umiejętności edukacyjne umiejętność popularyzacji swojej dziedziny nie tylko po kierunku edukacja artystyczna Praktyki w przedsiębiorstwach, zaangażowanie pracodawców w proces kształcenia.

31 Wyzwania, wnioski Współpraca Prowadzona głównie w obrębie własnej branży, sektora i łańcucha podażowego Współpraca pomiędzy sektorem publicznym/ngo a biznesem głównie tradycyjna: promocja sponsora Możliwości współpracy wykraczającej poza dotychczasowy zakres Częściowo nie występują, z braku potencjalnych korzyści dla obu stron Częściowo nie są dostrzegane. Brak pomysłów i zdolności do zainicjowania Wzajemna nieznajomość, nieufność, różnica kultur organizacyjnych, negatywne doświadczenia lub wyobrażenia Pojedyncze dobre praktyki

32 Promocja współpracy ukazywanie możliwości zaangażowanie do promocji liderów, twórców dobrych praktyk Ukazywanie korzyści dla każdej ze stron biznesu, instytucji kultury, instytucji edukacyjnych, administracji, NGO, IOB Tworzenie środowiska i warunków do współpracy Rekomendacje Współpraca Przyciąganie środowisk (przestrzenie, wydarzenia, miejsca spotkań i wymiany myśli) Informacja o ofercie kulturalnej i możliwościach współpracy w tym funkcjonalna strona www skierowana zwłaszcza do instytucji i firm Organizacja współpracy Platformy tematyczne / grupy robocze (horyzontalna + dla wybranych branż): koordynowane przez UM, angażujące przedstawicieli samorządu, sektora, NGO, IOB, nauki wspólne wypracowanie i realizacja koncepcji wsparcia branży i współpracy. Otwarte! Konsultacja strategii i RPO ze środowiskami Rola władz miejskich inicjowanie współpracy w skali aglomeracji i miasta.

33 Dziękujemy za uwagę.