O świadectwach energetycznych bez tajemnic

Transkrypt

1 O świadectwach energetycznych bez tajemnic 1 stycznia 2009 r. wszedł w życie obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków oddawanych do użytkowania, a także budynków z tzw. rynku wtórnego, już istniejących i użytkowanych. Poniżej zamieszczamy tekst rozporządzenia Ministra Infrastruktury z w sprawie metodologii sporządzania świadectw, a także komentarze i opinie na temat samej metodologii, jak również przewidywanych realiów funkcjonowania świadectw na naszym rynku ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 6 listopada 2008 r.w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej 2) Na podstawie art. 55a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.3) ) zarządza się, co następuje: Rozdział 1. Przepisy ogólne 1. Rozporządzenie określa: 1) sposób sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczo--użytkową; 2) wzory świadectw charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową; 3) metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno--użytkową. 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) ustawie należy przez to rozumieć ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane; 2) przepisach techniczno-budowlanych należy przez to rozumieć przepisy techniczno-budowlane określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm. 4) ); 3) części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową należy przez to rozumieć część budynku o jednej funkcji użytkowej, dla której zastosowane rozwiązania konstrukcyjno-instalacyjne pozwalają na niezależne jej funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem oraz ustalonym sposobem użytkowania, przy zachowaniu przepisów techniczno-budowlanych; 4) pomieszczeniu o regulowanej temperaturze powietrza należy przez to rozumieć pomieszczenie, które ze względu na swoją funkcję powinno być ogrzewane lub chłodzone; 5) zapotrzebowaniu na nieodnawialną energię pierwotną w budynku, lokalu mieszkalnym lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową należy przez to rozumieć ilość energii przeliczonej na energię pierwotną i wyrażoną w kwh, dostarczaną przez systemy techniczne dla celów użytkowania energii określonych w pkt 6; 6) celach użytkowania energii w budynku należy przez to rozumieć: a) ogrzewanie i wentylację, b) chłodzenie, c) przygotowanie ciepłej wody użytkowej, d) oświetlenie wbudowane; 7) wskaźniku EK należy przez to rozumieć roczne zapotrzebowanie energii końcowej na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku albo lokalu mieszkalnym, wyrażone w kwh/(m 2 rok); 8) wskaźniku EP należy przez to rozumieć roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku, lokalu mieszkalnym lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, wyrażone w kwh/(m 2 rok); 9) budynku przemysłowym należy przez to rozumieć budynek, o którym mowa w Polskiej Klasyfikacji Obiektów

2 Budowlanych w klasie 1251 Budynek przemysłowy; 10) budynku magazynowym należy przez to rozumieć budynek, o którym mowa w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie 1252 Budynki magazynowe; 11) lokalu mieszkalnym należy przez to rozumieć mieszkanie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 12) budynku mieszkalnym, budynku użyteczności publicznej oraz budynku zamieszkania zbiorowego należy przez to rozumieć budynki, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; 13) instalacji chłodzenia należy przez to rozumieć instalacje i urządzenia obsługujące więcej niż jedno pomieszczenie, dzięki którym następuje kontrolowane obniżenie temperatury lub wilgotności powietrza. Rozdział 2. Sposób sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej i ich wzory Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się w formie pisemnej i elektronicznej. 2. Świadectwo charakterystyki energetycznej opracowuje się w języku polskim, stosując oznaczenia graficzne i literowe określone w Polskich Normach dotyczących budownictwa oraz instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, chłodzenia, ciepłej wody użytkowej i oświetlenia w budynkach. 3. Świadectwo charakterystyki energetycznej w formie pisemnej oprawia się w okładkę formatu A-4, w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie. 4. Świadectwo charakterystyki energetycznej w formie elektronicznej powinno być tożsame z wersją pisemną i zapisane w wersji tylko do odczytu, uniemożliwiającej edycję. 4. Wzory świadectw charakterystyki energetycznej: 1) budynku określają załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia, 2) lokalu mieszkalnego określa załącznik nr 3 do rozporządzenia, 3) części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową określa załącznik nr 4 do rozporządzenia. Rozdział 3. Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej Metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytko-wą, nie wyposażonych w instalacje chłodzenia, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia. 2. Obliczenia zapotrzebowania ciepła użytkowego do ogrzewania i wentylacji wykonuje się dla normatywnych warunków użytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych, określonych dla najbliższej stacji meteorologicznej Metodologię obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową wyposażonych w instalacje chłodzenia, określa załącznik nr 6 do rozporządzenia. 2. Przy obliczaniu charakterystyki energetycznej części budynku w określaniu zapotrzebowania ciepła (chłodu) użytkowego do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia należy uwzględnić wymianę ciepła (chłodu) nie tylko ze środowiskiem zewnętrznym, ale także z przylegającą częścią budynku. 3. Obliczenia zapotrzebowania ciepła i chłodu użytkowego wykonuje się w oparciu o dane klimatyczne, przyjęte z bazy danych klimatycznych najbliższej stacji meteorologicznej Dla potrzeb sporządzenia charakterystyki energetycznej budynków przemysłowych i magazynowych nie uwzględnia się ilości nieodnawialnej energii pierwotnej dostarczanej do tych budynków dla celów technologicz-no-produkcyjnych. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do świadectwa charakterystyki energetycznej części budynku stanowiącej samodzielna całość techniczno-użytkową. 8. Wytyczne do określania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego oraz części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową zawiera załącznik nr 7 do rozporządzenia. 9. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej ogłasza na stronie Biuletynu Informacji Publicznej obowiązujące bazy danych klimatycznych, o których mowa w 5 ust. 2 oraz w 6 ust. 3. Rozdział 4. Przepis końcowy 10. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.

3 MINISTER INFRASTRUKTURY 1) Minister Infrastruktury kieruje działem administracji rządowej budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa, na podstawie 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). 2) Niniejsze rozporządzenie dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. Urz. UE L 1 z str. 65; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne Rozdział 12, tom 2, str. 168). 3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880, Nr 191, poz i Nr 247, poz oraz z 2008 r. Nr 145 poz ) Zmiany wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz oraz z 2008 r. Nr, poz. Tekst rozporządzenia i wzór świadectwa na podstawie strony internetowej Ministerstwa Infrastruktury KOMENTARZE Świadectwa energetyczne informacja dla inwestorów, nabywców lub najemców Od 1 stycznia 2009 r. wchodzi w życie obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej dla budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku podlegającemu zbyciu lub najmowi, a także w przypadku, gdy w wyniku przebudowy lub remontu budynku uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna. Gdzie szukać osób uprawnionych do sporządzania świadectw? Oto kilka rad. Po pierwsze: jakich budynków dotyczy obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej? Obowiązek posiadania świadectw zapisany jest w ustawie Prawo budowlane. Świadectwa będą obowiązko- we dla budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku podlegającego zbyciu lub najmowi, a także w przypadku, gdy w wyniku przebudowy lub remontu budynku uległa zmianie jego charakterystyka energetyczna. Przepisów tych nie stosuje się do budynków: podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej; przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż 2 lata; niemieszkalnych służących gospodarce rolnej; przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kwh/(m2 rok); mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku; wolnostojących o powierzchni użytkowej poniżej 50 m 2. Inwestor jest obowiązany pozyskać świadectwo charakterystyki energetycznej budynku i dołączyć je do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. W przypadku gdy budynek lub lokal mieszkalny podlega zbyciu lub wynajmowi, nabywcy lub najemcy powinno być udostępnione świadectwo charakterystyki energetycznej, o ile jest ono wymagane przepisami ustawy. O tym, czy w praktyce świadectwo będzie udostępnione czy też nie, zadecydują relacje rynkowe, a nie przymus administracyjny. Po drugie: kiedy zainteresować się świadectwem? Zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo budowlane, inwestor jest obowiązany dołączyć świadectwo charakterystyki energetycznej budynku do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy w przypadku budynku z lokalami mieszkalnymi lub częściami budynku stanowiącymi samodzielną całość techniczno-użyt-kową, przed wydaniem lokalu mieszkalnego lub takiej części budynku osobie trzeciej, sporządza się świadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego lub części budynku, przy czym w przypadku budynków ze wspólną instalacją ogrzewczą świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się dla budynku. W przypadku gdy budynek lub lokal mieszkalny podlega zbyciu lub wynajmowi, to zgodnie z art. 63a ust. 1 i 2 odpowiednio nabywcy lub najemcy powinno być udostępnione świadectwo charakterystyki energetycznej, o ile jest ono wymagane przepisami ustawy. Po trzecie: kto może wystawić świadectwo charakterystyki energetycznej? Każda osoba posiadająca uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej może sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej, jeśli w myśl postanowień ustawy Prawo budowlane (Art. 5 ust. 8): posiada pełną zdolność do czynności prawnych; ukończyła co najmniej studia magisterskie, w rozumieniu

4 przepisów o szkolnictwie wyższym; nie była karana za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe. Ponadto świadectwa charakterystyki energetycznej będą mogły sporządzić osoby, które ukończą szkolenie i złożą z wynikiem pozytywnym egzaminy przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Za równorzędne ze zdaniem egzaminu uznaje się ukończenie nie mniej niż rocznych studiów podyplomowych na kierunkach: architektura, budownictwo, inżynieria środowiska, energetyka lub pokrewne w zakresie audytu energetycznego na potrzeby termomodernizacji oraz oceny energetycznej budynków. Po czwarte: gdzie szukać specjalisty? Inwestorzy, którzy będą składać zawiadomienie o zakończeniu budowy lub wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, znajdą osoby uprawnione do sporządzania świadectw wśród posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej. Osoby uprawnione najczęściej należą do izb samorządu zawodowego i do stowarzyszeń naukowo-technicznych. Specjalistę, który sporządza świadectwa charakterystyki energetycznej można odnaleźć w ten sam sposób jak projektanta, przy zachowaniu tych samych podstawowych zasad. Istotnym elementem pozyskiwania wiedzy o rynku świadczących te usługi będzie też informacja o wykonywaniu określonych usług zamieszczana przez samych uprawnionych w ogłoszeniach. Ważne: osoba sporządzająca świadectwa charakterystyki energetycznej budynków nie musi być członkiem izby samorządu zawodowego. Ustawa nie określa obowiązku członkostwa w izbie. Sporządzanie świadectw charakterystyki energetycznej nie jest wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Serwis internetowy Ministerstwa Infrastruktury, , 13:29 Świadectwo i notariusze Trwa dyskusja nad interpretacją zapisu ustawy prawo budowlane traktującym o obowiązku certyfikacji energetycznej budynków istniejących. Swoje zdanie wygłaszali już w tej sprawie eksperci rynku budowlanego, prawnicy i minister Dziekoński; teraz głos zabrali notariusze. W połowie grudnia Rada Izby Notarialnej w Warszawie wydała komu- nikat, wg którego notariusze po 1 stycznia 2009 roku nie będą uzależniali sporządzenia aktu notarialnego od przedstawienia świadectwa energetycznego budynku lub lokalu. Zgodnie z przepisami znowelizowanej ustawy Prawo budowlane, która zacznie obowiązywać 1 stycznia 2009 roku, na notariuszach nie ciąży obowiązek sprawdzenia, czy sprzedający budynek lub lokal posiada takie świadectwo napisano w komunikacie. Dla eksperta Marcina Piotrowskiego z Konfederacji Budownictwa i Nieruchomości ten komunikat budzi co najmniej zdziwienie. Według Ustawy Prawo o notariacie w Art notariusz jest zobowiązany»czu-wać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne«. Nie rozumiem dlaczego notariusze wydali komunikat sprzeczny z duchem i literą ustawy, która konstytuuje ich zawód. Nie sprawdzenie świadectwa pozbawia kupującego istotnej wiedzy o budynku. dodaje Piotrowski. Duże wątpliwości budzi również to, jak powinien zachować się notariusz, w sytuacji gdy żadna ze stron umowy sprzedaży mieszkania w ogóle nie wspomni o świadectwie energetycznym. Czy w takim wypadku będzie musiał wskazać w akcie notarialnym, że świadectwo energetyczne nie zostało nabywcy przedstawione? Prawnicy radzą jednak, by od stycznia 2009 roku osoby, które chcą sprzedać mieszkanie, miały świadectwa energetyczne. Świadectwo energetyczne jest dokumentem związanym z obiektem budowlanym, a takie dokumenty muszą być sporządzane i przechowywane. Zgodnie z art. 93 Prawa budowlanego osoba, która nie wypełnia tych obowiązków, podlega karze grzywny. Całe to zamieszanie związane jest z zapisem w Ustawie z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane w art. 5 pkt. 3, że dla każdego budynku oddawanego do użytkowania oraz

5 budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi powinna być ustalona, w formie świadectwa charakterystyki energetycznej, jego charakterystyka energetyczna, określająca wielkość energii wyrażoną w kwh/m 2 /rok niezbędnej do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku. Zdaniem prawników notariusz nie ma prawa uzależniać zawarcia umowy od przedstawienia świadectwa. W szczególności notariusz nie może odmówić sporządzenia aktu notarialnego na tejże podstawie. Przepis art. 63a ustawy ma charakter porządkowy, o takim samym znaczeniu prawnym, co np. obowiązek przeprowadzenia okresowej ekspertyzy kominiarskiej. Uchybienie temu obowiązkowi nie ma wpływu na skuteczność ewentualnej umowy przeniesienia prawa własności lokalu. Szczególnie, że ustawodawca nie przewiduje sankcji za niedołączenie do aktu notarialnego kopii świadectwa zbywanego budynku. Brak sankcji karnej nie oznacza jednak, że obowiązek wyposażania budynków w świadectwa pozostanie martwy. Mecenas Krzysztof Bramorski z wrocławskiej Kancelarii Prawnej BSO Prawo & Podatki wskazuje, że brak przewidzianych prawem dokumentów, które powinny być dołączone do rzeczy, jest w doktrynie i literaturze od dawna jednoznacznie uznawany za wadę rzeczy z identycznymi skutkami, jak opisane powyżej. Ryzyko poniesienia dodatkowych konsekwencji, aż do wzruszenia samej transakcji, powinno zatem skłonić właścicieli budynków do zaopatrzenia się w prawidłowe i aktualne świadectwa. W opinii Randalla Bowie, współtwórcy dyrektywy EPBD, Polska nie wprowadzając sankcji czy dając ministerialną wykładnię dopuszczającą niewykonania certyfikacji narusza prawo unijne ponieważ stwarza rodzaj czarnego rynku, zezwalając na obejście prawa w zamian za możliwą niższą cenę sprzedaży lub niższy czynsz. Podobnego zdania jest Adam Wawrzynowicz, wspólnik w kancelarii Grynhoff, Woźny, Maliński, który stwierdził na łamach ogólnopolskiego dziennika, że świadectwa mają dać nabywcom i najemcom mieszkań lub budynków dodatkową wiedzę o przedmiocie sprzedaży lub najmu. Według Wawrzynowicza nie wykluczy to jednak sprzedaży na rynku wtórnym mieszkań. Brak dokumentu może być dla nabywcy argumentem przeciw podpisaniu umowy lub za obniżeniem ceny. Prawo budowlane dopuszcza zgodnie z artykułami 63 oraz 93 ustawy również ukaranie grzywną właściciela lub zarządcy budynku, który nie ma wszystkich dokumentów związanych z tym budynkiem. Organy nadzoru mogą więc nałożyć grzywnę także w przypadku braku świadectwa. Dlatego zdaniem Randalla Bowie już 5 stycznia 2009 roku, kiedy na rynku wtórnym sprzedawany będzie pierwszy budynek i kiedy pierwsza osoba poprosi o okazanie certyfikatu i zostanie poinformowana przez sprzedającego lub wynajmującego, że polskie przepisy prawne i regulacje w istocie nie wymagają certyfikatu, będzie to stanowić potencjalny spór prawny. W zasadzie, jak twierdzi Bowie nawet polski rząd może być pozwany do sądu Na długo martwy przepis W ten sposób oceniana jest sytuacja z certyfikatami energetycznymi dla już istniejących budynków w publikacji Jolanty Nowak w dzienniku Metro z 23 grudnia 2008 r. Artykuł nosi znamienny tytuł Prawo w budowie i dotyczy nieustannych zmian w prawie budowlanym, geodezyjnym i kartograficznym, które mają wpływ na rynek budowlany. We fragmentach dotyczących świadectw charakterystyki energetycznej budynków czytamy m.in.: Na rynku pierwotnym wszystko jest jasne certyfikat będzie informacją dla kupującego, że mieszkanie jest przyszłościową inwestycją. Trwa natomiast dyskusja wokół rynku wtórnego, czyli obowiązku posiadania certyfikatów dla budynków już istniejących. Według ustawy bez certyfikatu nie powinno dojść do kupna czy sprzedaży mieszkania. Jednak rada Izby Notarialnej w Warszawie wydała komunikat w tej sprawie.»ustawa nie przewiduje żadnych sankcji ani wobec notariuszy, ani stron umowy związanych ze sprzedażą lokalu lub budynku, który nie posiada świadectwa energetycznego. W takiej sytuacji notariusze nie mogą uzależniać obrotu nieruchomościami od przedstawienia świadectwa energetycznego«informuje Czesława Kołcun, prezes rady Izby Notarialnej. Notariuszy rozumieją pracownicy agencji nieruchomości.»w ofercie nieliczne budynki z rynku wtórnego mają certyfikaty. Jak więc dokonać transakcji na początku roku, kiedy nie ma osób, które je wystawia-ją?«pyta Marcin Jańczuk z Metrohouse.»Jeśli trafi się klient, który będzie chciał otrzymać certyfikat, są dwie możliwości: trzeba będzie wydać nawet 1000 zł i poczekać na dokument albo wypatrywać innego klienta. Wszystko wskazuje, że jeszcze długo będzie to martwy przepis«. Metro/Agora,

6 Metoda dobra czy zła? Każdy, kto ma coś wspólnego z energetyką w budownictwie, nie wątpi w konieczność wprowadzenia świadectw energetycznych. Proces legislacyjny, czy to na szczeblu parlamentarnym, czy też ministerialnym, pociąga za sobą pewne koszty. Są to koszty w sensie dosłownym oraz koszty społeczne. Powstaje więc pytanie o jakość stanowionego prawa, a dokładnie o stosunek ceny do jakości, czy mówiąc inaczej, jego ceny do przydatności dla obywateli. Do wprowadzenia certyfikacji energetycznej budynków zmusza nas Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy. Jej celem jest promowanie oszczędności energii dostarczanej do budynku w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb osób wykorzystujących go zgodnie z jego przeznaczeniem. Dyrektywa, jak każdy akt tego typu, nakłada na Kraje Członkowskie UE jedynie ogólne ramy, według których powinny one postępować i pozwala w zakresie kontroli energetycznej budynków wprowadzać przepisy odpowiadające potrzebom i możliwościom na szczeblu krajowym. W przypadku Polski efektem końcowym tych dostosowań powinny być cztery akty prawne, z czego jeden w randze ustawy. Mam na myśli ustawę Prawo Budowlane oraz trzy rozporządzenia Ministra Infrastruktury dotyczące: warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki, przepisów o projekcie budowlanym oraz metodzie obliczeń wskaźników określających jakość energetyczną budynku. Prawo budowlane, w zakresie dotyczącym certyfikatów energetycznych, zostało ogłoszone we wrześniu 2007 r., aby wejść w życie z dniem 1 stycznia Jego zadaniem jest wprowadzenie Dyrektywy Unijnej na grunt polski. Wprawdzie dyskusje dotyczące poprawek w tej ustawie są bardzo gorące, ich wymiar jest jednak bardziej polityczny i samorządowo-zawodowy 6 listopada 2008 r. zostały opublikowane zmiany w rozporządzeniach o warunkach technicznych oraz projekcie budowlanym. Najciekawszy jest jednak ostatni akt prawny, opublikowany również 6 listopada; akt którego do tej pory w polskich przepisach nie było, który został stworzony od początku i w którego treści zawiera się matematyczno-fizyczna zasada obliczeń wszystkich wskaźników energetycznych charakteryzujących budynek. Mowa tu o metodologii obliczania charakterystyki energetycznej.... Zwracam uwagę na słowo metodologia, użyte błędnie ze względu na konieczność stosowania tej samej terminologii, co w Dyrektywie Unijnej. W tłumaczeniu tej ostatniej popełniono błąd, bo metodologia to nauka o metodzie, a nie sama metoda obliczeniowa, o którą w tym wypadku chodzi. Projekt rozporządzenia zawierającego zasady obliczeń nie powstawał jako zupełnie nowa, tworzona na podstawie badań, praca naukowa. Podstawą jego powstania są wieloletnie doświadczenia, stale rozwijana dziedzina wiedzy, jaką jest fizyka budowli, a także gotowe lub znajdujące się w opracowaniu normy europejskie. Właśnie norma PN EN 13790:2008 stanowi podstawę projektu polskiej metody obliczeniowej. Określa ona zasady stosowania czterech sposobów obliczeń różniących się od siebie pod względem podejścia fizycznego i dających w efekcie różne jakościowo wyniki - chociażby ze względu na ich dokładność. Mamy tu metodę sezonową, metodę miesięczną (opartą na stanach pseudoustalonych w każdym miesiącu obliczeniowym), uproszczoną godzinową i dynamiczną. Jeśli odrzucić metodę sezonową, nieskomplikowaną i w samych założeniach dopuszczającą ogromne uproszczenia oraz metodę dynamiczną polegającą na symulacjach komputerowych, pozostają dwie, współzawodniczące ze sobą - miesięczna i godzinowa. Napisałem współzawodniczące, bo historia projektu rozporządzenia to właśnie stawiane co chwilę pytanie: którą metodą należy prowadzić obliczenia. Pierwsza wersja projektu, przekazana do konsultacji społecznych w marcu 2008 r., łączyła obie metody i proponowała prowadzenie obliczeń według następujących zasad: Obliczenia dla budynków o funkcji czysto mieszkalnej, bez instalacji chłodzenia, wykonywane przy pomocy metody miesięcznej, z zastosowaniem współczynnika zmniejszającego zyski ciepła określanego na zasadach opisanych w normie PN Obliczenia dla pozostałych budynków przy pomocy uproszczonej metody godzinowej z zastosowaniem eleganckiego w podejściu fizycznym, algorytmu Cranka-Nickolsona. Metoda prowadziła do obliczenia bezwymiarowego współczynnika WZE określającego klasę energetyczną budynku poprzez iloczyn stosunków energii pierwotnej budynku ocenianego i referencyjnego oraz udziałów tej energii w bilansie budynku. Jako wskaźnik liczbowy charakteryzujący właściwości

7 energetyczne zastosowano wielkość energii końcowej w ciągu roku, tj. energii określanej przy źródle ciepła, odniesionej do jednostki powierzchni użytkowej. Metoda zawarta w opublikowanym rozporządzeniu stosuje nieco inne zasady obliczeniowe: Obliczenia dla budynków o funkcji mieszkalnej i usługowo-mieszkalnej bez instalacji chłodzenia, wykonywane przy pomocy metody miesięcznej. Obliczenia dla pozostałych budynków również przy pomocy metody miesięcznej z zastosowaniem współczynnika zmniejszającego zyski ciepła określanego w oparciu obliczenia akumulacyjności cieplnej budynku. Metoda ta rezygnuje z pojęcia klas energetycznych oraz równoległych obliczeń budynku referencyjnego. Stosuje dwa pojęcia liczbowego wskaźnika zużycia energii - jako energii końcowej oraz energii pierwotnej zużytych w ciągu roku, odniesionych do ogrzewanej powierzchni użytkowej. Wracając do postawionego na wstępie pytania o jakość stanowionego prawa, należy zastanowić się nad kierunkiem ewolucji projektu rozporządzenia o metodzie obliczeniowej i kształcie jego ostatniej, opublikowanej wersji. Wprowadzone na początku lutego 2008 r. rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przeprowadzenia szkolenia oraz egzaminu dla osób ubiegających się o uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej wywołało ogromne zainteresowanie tematem i jednocześnie obnażyło całkowity brak przygotowania ministerstwa do podjęcia decyzji zmierzających do wprowadzenia niezbędnych aktów prawnych, w tym metody obliczeniowej. Kierunek zmian pierwszego projektu metody dawał nadzieję na stworzenie rodzaju podręcznika będącego kompendium wiedzy na temat obliczeń świadectwa charakterystyki energetycznej. Ostatnia wersja metody obliczeniowej roi się od odnośników do norm, z których podstawowa (PN EN ISO 13790: Obliczanie zużycia energii do ogrzewania i chłodzenia ) w obecnej chwili nie istnieje, ponieważ nie została przetłumaczona na język polski. Co więcej, jeśli nawet zostanie w najbliższym czasie przetłumaczona jej wartość będzie wątpliwa, ponieważ sama zawiera odniesienia do innych, z tego samego powodu nieistniejących prawnie dokumentów, np. PN EN ISO : Dynamiczne charakterystyki cieplne - Metody obliczania. Wprowadzenie w najnowszym projekcie konieczności pracochłonnych obliczeń współczynnika zmniejszenia zysków ciepła w zależności od akumulacyjności budynku powoduje, że zmiana ilości i rodzaju ścian wewnętrznych będzie miała wpływ na właściwości cieplne budynku i z mocy ustawy Prawo Budowlane wymagać będzie nowego certyfikatu energetycznego. Ponadto, wartości współczynnika otrzymywane przy pomocy takiej procedury są dość kontrowersyjne i w praktyce zbędne, ponieważ dla rodzaju budownictwa przeważającego w Polsce dają wyniki bliskie jedności dla wszystkich miesięcy sezonu grzewczego i w większości wypadków mogłyby być pominięte lub uproszczone. Rezygnacja z obliczeń metodą godzinową wydaje się być zupełnym nieporozumieniem dla budynków wyposażonych jednocześnie w instalację grzewczą i chłodzącą. Każda metoda obliczeniowa jest niewiele warta, jeśli nie potrafimy określić błędu, jaki popełnia się przy jej stosowaniu. Niestety z takim przypadkiem mamy do czynienia. Analiza błędów to abecadło naukowe, które z niewiadomych względów zostało pominięte. Oby nie okazało się, jeśli ktoś pokusi się o wykonanie takich obliczeń, że błąd popełniany przy określaniu wskaźnika EP [kwh/(m2 x rok)] jest podobnego rzędu, co sam wynik mozolnych obliczeń. Wskaźniki EP i EK stały się jedynymi wartościami określającymi charakterystykę energetyczną. Po analizie danych i obliczeń są one czytelne dla fachowca. Jednak założenia Dyrektywy mówią o promowaniu oszczędzania energii i nie ograniczają kręgu objętych nią osób do zainteresowanych specjalistów. Aby promować ideę w społeczeństwie, trzeba ją uczynić jak najbardziej zrozumiałą. Będzie to trudne w oparciu te dwa wskaźniki, z których EP jest całkowicie wirtualną wartością mającą niewiele wspólnego z tym co przeciętny obywatel może odczytać z urządzenia pomiarowego zainstalowanego w jego domu. Niestety, nie możemy w omawianej materii liczyć na dobre prawo. Prawdopodobnie, trzeba je będzie teraz zmieniać i udoskonalać. Koszty wynikające z takiego działania są oczywiste. Autor: mgr inż. Jan Król, Lebiedź Consulting, Źródło: Doradca Energetyczny -