BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Transkrypt

1 BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Edukacja elektryczna uczniów Szkoły Podstawowej Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Wrocławski Koło nr 43

2 Program prezentacji 1. Wprowadzenie / wypowiedzi pięciolatków / 2. Skąd bierze się prąd elektryczny? 3. Charakterystyka prądu elektrycznego 4. Korzystanie z energii elektrycznej 5. Zagrożenia wynikające z użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych 6. Następstwa działania prądu elektrycznego na organizm 7. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym 8. Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych 9. Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem elektrycznym 2

3 1. Wprowadzenie rozmowa z pięciolatkami na temat prądu elektrycznego Co to jest prąd elektryczny? To jest kabelek. Jak ktoś włącza telewizor, to powstają prądy. Czy prąd jest niebezpieczny? Można się zarazić prądem, bo on jest bardzo mocny. Widziałem mocny prąd na takim wielkim patyku w elektrowni. Nie wolno go dotykać, bo porazi. 3

4 Czy prąd kopie? Można się kopnąć prądem i zabić. Jak to kopnąć? Bo macha się nogą nieostrożnie do gniazdka. Gdzie mieszka prąd elektryczny? W bateriach na choince, w telewizorze, w żelazku, w skrzyniach prądowych na podwórku. Do tych skrzyń nie wolno wchodzić. Czy prąd się do czegoś przydaje? Taaak. Lampa się świeci i lodówka buczy. Prąd przydaje się też do herbaty. Na filmie widziałem, że jak jest prąd to nic nie trzeba robić, bo jak naciśnie się guzik to drzwi się same otwierają, a potem znów się same zamykają. 4

5 2. Skąd bierze się prąd elektryczny? Energia elektryczna pochodzi z elektrowni. Ze względu na rodzaj przetwarzanej energii rozróżnia się elektrownie: cieplne wodne jądrowe wiatrowe Dotychczas największa ilość energii elektrycznej jest produkowana w elektrowniach cieplnych, w których energię elektryczną otrzymuje się z energii chemicznej paliw stałych, ciekłych lub gazowych. 5

6 Schemat elektrowni cieplnej energia chemiczna energia cieplna energia mechaniczna energia elektryczna (paliwo) (para wodna) KOCIOŁ PAROWY TURBINA PAROWA GENERATOR SYSTEM ELEKTRO- ENERGE- TYCZNY 6

7 Elementy systemu elektroenergetycznego Transformator Stacja transformatorowa Linia energetyczna 7

8 Wybrane rodzaje elektrowni: Elektrownia wiatrowa w Douglas - Szkocja 8

9 Wybrane rodzaje elektrowni: Elektrownia wodna w Żywcu 9

10 3. Charakterystyka prądu elektrycznego Prąd elektryczny w metalach to ukierunkowany ruch elektronów swobodnych, będących nośnikami ładunku elektrycznego ujemnego, pod wpływem sił pola elektrycznego. Prądu elektrycznego nie możesz zobaczyć, powąchać, usłyszeć, ani posmakować! Istnienie prądu elektrycznego poznajesz za pośrednictwem zjawisk fizycznych, które on wywołuje. Są to zjawiska cieplne, świetlne, magnetyczne, chemiczne, mechaniczne i inne. Rozróżnia się prąd elektryczny stały i okresowo zmienny nazywany prądem przemiennym. 10

11 Stosowane wielkości fizyczne Natężenie prądu elektrycznego I Jednostką natężenia jest amper [1A] Napięcie elektryczne U Jednostką napięcia jest wolt [1V] Moc elektryczna P Jednostką mocy czynnej jest wat [1W] Rezystancja R opór czynny przewodnika lub odbiornika Jednostką rezystancji jest om [1Ω] 11

12 4. Korzystanie z energii elektrycznej Z jakich urządzeń elektrycznych korzystacie w gospodarstwie domowym? Rodzaje i przeznaczenie urządzeń: Oświetleniowe Grzejne Chłodnicze Pralnicze i do szycia Radiowo-telewizyjne Sprzęt komputerowy Pielęgnacyjne i kosmetyczne Do sprzątania pomieszczeń Narzędzia elektryczne 12

13 Wybrane urządzenia elektryczne: Oprawy oświetleniowe Szkoła Podstawowa nr 53 w Katowicach 13

14 Oprawy oświetleniowe 14

15 Urządzenia grzejne 15

16 Urządzenia chłodnicze i pralnicze 16

17 Urządzenia do sprzątania, szycia 17

18 Pomocnicy w kuchni 18

19 Narzędzia elektryczne szlifierka wyrzynarka wiertarka 19

20 Inne urządzenia elektryczne 20

21 5. Zagrożenia wynikające z użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Wg statystyk, co piąta ofiara porażona śmiertelnie prądem elektrycznym, to dziecko w wieku od kilku do kilkunastu lat. 21

22 RODZAJE ZAGROŻEŃ: ZAGROŻENIE PORAŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM ZAGROŻENIE POŻAROWE ZAGROŻENIE WYBUCHOWE PRZYCZYNY I OKOLICZNOŚCI WYSTĘPOWANIA ZAGROŻEŃ: Porażenie prądem elektrycznym czyli przepływ prądu rażeniowego przez ciało człowieka odbywa się wg schematu: Uszkodzone urządzenie elektryczne, będące pod napięciem Człowiek Uziemiony i przewodzący przedmiot 22

23 Przepływ prądu rażeniowego przez człowieka, na drodze pomiędzy rękami. 1- gniazdo wtyczkowe z uszkodzoną izolacją, 2- człowiek, 3- stalowa rura wodociągowa połączona z ziemią, 4- podłoga izolacyjna (np. parkiet) Strzałki wskazują kierunek przepływu prądu rażeniowego. Uwaga: Podobna sytuacja zagrożenia może wystąpić wtedy, gdy osoba dotykająca uszkodzonego urządzenia elektrycznego stoi na przewodzącej(np. betonowej) podłodze lub bezpośrednio na ziemi. W tym przypadku prąd rażeniowy będzie przepływał pomiędzy ręką i nogami. 23

24 Prąd nie lubi wody!! (Woda jest przewodnikiem prądu elektrycznego) 24

25 Prąd nie lubi wody!! (Woda jest przewodnikiem prądu elektrycznego) 25

26 Zagrożenia ze strony instalacji elektrycznej, osprzętu, tablic, skrzynek rozdzielczych. Niebezpieczny stan instalacji Nieobudowana tablica Wyrwane i przypalone gniazdo wtyczkowe 26

27 Zagrożenia wynikające z niebezpiecznych zabaw Niebezpieczne majsterkowanie przy gnieździe wtyczkowym 27

28 Zagrożenia wynikające z niewłaściwego użytkowania i stanu izolacji Nieprawidłowy sposób wyjmowania wtyczki z gniazda Przewód z uszkodzoną zewnętrzną osłoną 28

29 Zagrożenia wynikające z kontaktów z przewodami elektrycznymi w terenie Niebezpieczne dotykanie przewodów linii energetycznej!! 29

30 Sytuacje zagrożenia dla zdrowia i życia 30

34 Zagrożenia spowodowane wyładowaniami atmosferycznymi Podczas burzy z piorunami: Unikaj otwartych przestrzeni Nie chowaj się pod pojedyńczymi drzewami i nie stawaj przy wysokich konstrukcjach Chroniąc się pod ścianami budynków nie stawaj zbyt blisko instalacji odgromowych i w żadnym przypadku ich nie dotykaj! Wyłącz z gniazd sieciowych 34 sprzęt: TV, Video, informatyczny

35 6. Następstwa działania prądu elektrycznego na organizm Oparzenia skóry i wewnętrznych części ciała, do zwęglenia włącznie Skurcze mięśni Zaburzenia wzroku, słuchu i zmysłu równowagi Częściowy paraliż Utrata przytomności Migotanie komór serca 35

36 Następstwa działania prądu elektrycznego na organizm, c.d. Zaburzenie lub zatrzymanie oddychania Śmierć Skutki przepływu prądu elektrycznego zależą od następujących czynników: rodzaju i wartości natęż ężenia prądu elektrycznego czasu przepływu prądu drogi przepływu prądu indywidualnych cech organizmu 36

37 Skutki przepływu prądu elektrycznego Przy porażeniu prądem przemiennym o napięciu znamionowym wynoszącym 230V i rezystancji ciała ludzkiego około 1000Ω, w pomieszczeniu o przewodzącej podłodze, prąd rażeniowy osiąga wartość około 200mA, wywołującą skutki śmiertelne. Bezpieczna wartość napięcia wynosi: 25V dla prądu przemiennego 60V dla prądu stałego Dotyczy to urządzeń użytkowanych w miejscach suchych. W innych przypadkach jako dopuszczalne wartości przyjmuje się odpowiednio 6V dla prądu 37 przemiennego i 15V dla prądu stałego.

38 7. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym Stosowane rozwiązania w zakresie ochrony przeciwporażeniowej: Izolacja robocza (pokrycie części czynnych powłokami z materiałów izolacyjnych) Podwójna izolacja (zwiększone bezpieczeństwo) Symbol podwójnej izolacji umieszczany jest przez producentów na obudowie urządzenia: Symbol podwójnej izolacji 38

39 Stosowane rozwiązania w zakresie ochrony przeciwporażeniowej, c.d. Szybkie samoczynne wyłą łączenie zasilania przez zastosowanie: bezpieczników topikowych, wyłączników samoczynnych lub wyłączników ochronnych różnicowoprądowych 39

40 Szybkie samoczynne wyłączenie zasilania przez bezpiecznik lub wyłącznik 40

41 Szybkie samoczynne wyłączenie zasilania przez bezpiecznik lub wyłącznik (w instalacji wyposażonej w dodatkowy przewód ochronny PE) 41

42 8. Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych ZADANIE DLA UCZNIÓW: W przedstawionych na rysunkach sytuacjach wskaż istniejące zagrożenia dla zdrowia i życia, wynikające z niebezpiecznego zachowania się i sformułuj: Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych. 42

43 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych: Użytkowane urządzenia elektryczne muszą być sprawne technicznie i prawidłowo przyłączone do sprawnej instalacji elektrycznej. (Urządzenia elektryczne dopuszczone do sprzedaży spełniają wymogi bezpieczeństwa i oznaczone są znakiem B lub CE). Znak bezpieczeństwa 43

44 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych: Uszkodzone urządzenia elektryczne należy oddawać do naprawy w uprawnionych punktach serwisowych Nie należy niszczyć urządzeń i instalacji elektrycznych znajdujących się wewnątrz budynków i w terenie Nie wolno majsterkować przy gnieździe wtyczkowym 44

45 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych: Nie wolno zdejmować osłon izolacyjnych z urządzeń elektrycznych włączonych do sieci (np. osłony tylnej telewizora) Nie wolno naprawiać wkładek topikowych bezpieczników. Przepalone wkładki muszą być wymienione na nowe o takim samym prądzie znamionowym oraz kolorze oczka 45

46 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych: Przy wyjmowaniu wtyczki z gniazda trzymaj za korpus wtyczki, przytrzymując drugą ręką obudowę gniazda,a nie ciągnij za przewód 46

47 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Nie wolno zmieniać typu wtyczki zainstalowanej na przewodzie zasilającym urządzenie (np. nie wolno wymieniać wtyczki ze stykiem ochronnym na wtyczkę bez takiego styku) Wtyczkę przewodu ze stykiem ochronnym należy łączyć tylko z gniazdem wtyczkowym ze stykiem ochronnym Styk ochronny 47

48 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Nie podłączaj zbyt wielu urządzeń do listwy zasilającej lub przedłużacza. Może to spowodować przeciążenie w obwodzie, a w konsekwencji przepalenie bezpiecznika lub przegrzanie przewodów a nawet pożar! 48

49 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Nie wolno obsługiwać urządzeń elektrycznych wilgotnymi rękami lub stojąc na wilgotnej podłodze Nie wolno dotykać przewodów zwisających, leżących na ziemi bądź wystających z ziemi Nie wolno puszczać latawców w pobliżu linii energetycznych. Gdy twój latawiec wplącze się w przewody elektryczne, natychmiast wypuść sznur z ręki i nie próbuj go wyłapać 49

50 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Nie wspinaj się na drzewa, słupy, aby dotknąć przewodów elektrycznych Nie wolno rzucać w przewody elektryczne żadnymi przedmiotami (np. kasetą magnetofonową, której taśma przewodzi prąd) Nie używaj podczas kąpieli w wannie urządzeń elektrycznych (np. suszarek, radioodbiorników) 50

51 Zasady bezpiecznego użytkowania instalacji i urządzeń elektrycznych Wymianę przepalonej żarówki możesz wykonać tylko pod okiem i z pomocą osoby dorosłej, po wyłączeniu zasilania. Większość opraw ma ściśle określoną maksymalną moc żarówki, np. 60W, jaką możesz zamontować Po zakończeniu pracy urządzenia elektrycznego najpierw wyłącz włącznik główny urządzenia a następnie wyjmij z gniazda wtyczkę przewodu zasilającego urządzenie. 51

52 9. Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem elektrycznym Zawołaj na pomoc osoby dorosłe! Jak najszybciej uwolnić porażonego spod działania prądu elektrycznego. W tym celu należy wyłączyć napięcie zasilające urządzenie przez wyjęcie wtyczki z gniazda wtyczkowego, wykręcenie bezpiecznika topikowego lub wyłączenie wyłącznika instalacyjnego poprzez wciśnięcie bocznego przycisku lub opuszczenie dźwigni wyłącznika. 52

53 Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem elektrycznym Jeżeli wyłączenie napięcia jest doraźnie niemożliwe należy odciągnąć porażonego od źródła napięcia za pomocą suchego przedmiotu lub posłużyć się suchą rękawicą. Bezwzględnie należy unikać chwytania porażonego gołą ręką, gdyż wtedy zostanie porażona także osoba ratująca. Bezzwłocznie należy wezwać lekarza lub pogotowie ratunkowe, tel

54 Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem elektrycznym Kolejność postępowania przy ratowaniu porażonego prądem elektrycznym 54

55 Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem elektrycznym Akcję ratunkową (sztuczne oddychanie, zewnętrzny masaż serca) do czasu przybycia lekarza prowadzą osoby dorosłe Gdy ratowany zacznie sam oddychać i odzyska przytomność, należy opatrzyć prowizorycznie wszystkie ewentualne uszkodzenia ciała. Opracowanie: Andrzej Hubert, Zbigniew Koselnik Czerwiec,

56 Bibliografia 1. Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, filmy edukacyjne: Bezpieczniej z prądem, wybrane sceny Niebezpieczne zabawy cz. 2, wybrane sceny 2. EnergiaPro Koncern Energetyczny SA Oddział we Wrocławiu, bezpłatny magazyn Twoje Gniazdko Domowe, wybrane zdjęcia 3. Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział we Wrocławiu, folder Uwaga! Prąd!, ilustracja 4. Zakład Energetyczny Wałbrzych SA, folder Jak bezpiecznie korzystać z urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowym, wybrane ilustracje 56