Integracja socjalna Wspólnot Europejskich
|
|
- Fabian Muszyński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich Mirosław Grewiński * Integracja socjalna Wspólnot Europejskich Europejska integracja społeczna liczy sobie już ponad 40 lat, ale mimo to brak jest ciągle w polskiej literaturze dostatecznej wiedzy na temat rozwoju i regulacji prawnych w zakresie budowy wspólnotowej przestrzeni socjalnej. Niniejszy artykuł jest próbą ukazania ewolucji i harmonizowania na przestrzeni lat europejskiej polityki społecznej a także całościowego spojrzenia na kwestie związane z funkcjonowaniem socjalnego wymiaru Wspólnot Europejskich. Faza I : gospodarczy neoliberalizm i swoboda przepływu 1 Problematyka polityki społecznej pojawiła się już na samym początku integracji europejskiej, kiedy to kraje założycielskie utworzyły trzy Wspólnoty: Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM) oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Już wówczas ujawnił się problem usytuowania polityki społecznej w procesie integracji gospodarczej i ekonomicznej Wspólnot, a także kwestia jej harmonizowania i funkcjonowania. 2 Większość państw uważała, że nie ma konieczności stwarzania wspólnotowej koncepcji socjalnej, gdyż integracja ekonomicznogospodarcza sama rozwiąże kwestie społeczne, stąd też, jeśli w ogóle można mówić o aspekcie socjalnym, to tylko jako inicjatywie pobocznej lub służebnej w stosunku do ekonomicznego celu EWG. 3 Takie neoliberalne poglądy reprezentowała większość krajów z wyjątkiem Francji, która ze względu na swoje wysokie standardy socjalne kładła nacisk na * Mgr Mirosław Grewiński Katedra Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie. 1 Za D.Schiek, Europäisches Arbeitsrecht, Baden-Baden 1997, s Por. W.Schnorpfeil, Sozialpolitische Entscheidungen der Europäischen Union, 1996, s M.Matey-Tyrowicz, Traktat Amsterdamski a europejski model socjalny, Przegląd Prawa Europejskiego, nr 1(4)/1998, s
2 Studia Europejskie, 2/2000 włączenie polityki społecznej do zapisów traktatowych. Powstał niewątpliwie spór, szczególnie między Niemcami a Francją, gdyż delegacja niemiecka z uporem twierdziła, że wraz ze stworzeniem rynku wspólnotowego dojdzie także do integracji socjalnej. Francja natomiast uważała, że różne standardy socjalne w poszczególnych krajach założycielskich mogą spowodować przenoszenie się przedsiębiorstw z państw o wysokich kosztach socjalnych do krajów o niskich kosztach, stąd potrzeba zapisów socjalnych w traktacie, zapobiegających niebezpieczeństwu dumpingu socjalnego. 4 Francja uważała, że koszty społeczne nie są naturalnymi kosztami miejsca lokalizacji jak twierdzili Niemcy dlatego mogą prowadzić do ograniczenia konkurencji. 5 Spór dotyczący miejsca polityki społecznej w zapisach traktatowych zakończył się w końcu kompromisem. Wprowadzono szereg artykułów związanych ze sferą socjalną, jednak ich treść nie zawierała konkretnych rozwiązań, a jedynie postulaty. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że wygrała wówczas koncepcja neoliberalna, ale Francuzi byli także usatysfakcjonowani, gdyż przekonali inne kraje o potrzebie włączenia polityki społecznej do zakresu integracji politycznej i ekonomicznej. 6 Jeżeli chodzi o poszczególne zapisy, to zarówno artykuł 117 Traktatu EWG mówiący ogólnikowo o uzgadnianiu porządku socjalnego państw członkowskich, jak i artykuł 120 dotyczący płatnych urlopów nie posiadały żadnej konkretnej podstawy mogącej przyczynić się do podejmowania przez Wspólnotę decyzji w dziedzinie socjalnej. Wyjątek stanowił artykuł 119 mówiący o jednakowej zapłacie dla kobiet i mężczyzn za tę samą pracę, ale tylko z tego względu, że bardzo szerokiej wykładni tego artykułu dokonał Europejski Trybunał Sprawiedliwości inicjując możliwość dochodzenia na drodze sądowej swoich praw przez poszkodowanych w poszczególnych krajach. 7 Artykuł 118 dotyczył z kolei zadań koordynacyjno-promocyjnych mających pobudzić współpracę pomiędzy państwami członkowskimi w dziedzinach pozostających w kompetencjach krajowych: zatrudnienia, prawa i warunków pracy, szkolenia i doskonalenia zawodowego, zabezpieczeń społecznych, ochrony przed wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi, higieny pracy, prawa do zrzeszania się i zbiorowych negocjacji między pracodawcami i pracobiorcami. 8 4 Patrz H.W.Platzer, Sozialpolitik und soziale Integration in der Europäischen Union w: Die soziale Zukunft Europas Bedinungen und Perspektiven einer europäischen sozialen Integration, B.Diatz (Hrsg), Gießen 1994, s K.Borchardt, Rozwój polityki socjalnej Wspólnot Europejskich w: Europejskie Prawo Pracy i Prawo Socjalne, Łódź 1998, s Ibidem, s Szerzej patrz W.Schnorpfeil, op.cit., s Zobacz: Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej, Tytuł VIII, art.118, a także M. Matey- Tyrowicz, op.cit., s
3 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich Ważnymi zapisami będącymi następstwem stopniowego wprowadzania idei swobodnego przepływu pracowników we Wspólnocie, określonej w artykułach (Tytuł III), były artykuły dotyczące utworzenia w celu poprawy możliwości zatrudnienia pracowników w obrębie rynku wewnętrznego i przyczynienia się w ten sposób do podniesienia poziomu życia Europejskiego Funduszu Socjalnego (EFS). Miał on przede wszystkim zwiększać geograficzną i zawodową mobilność pracowników wewnątrz Wspólnoty oraz ułatwiać im dostosowywanie się do zmian w przemyśle i nowych systemach produkcji. 9 Innymi zapisami dotyczącymi polityki społecznej były artykuły o oświacie i kształceniu zawodowym, ale nie miały one większego znaczenia prawotwórczego. Aby ukazać całościowy pakiet przepisów nawiązujących do zagadnień socjalnych, wskazać należy, że w Traktacie EWG już w preambule pojawia się zapis o konieczności rozwoju społecznego, poprawie warunków pracy, zwalczaniu różnic między regionami. Także artykuł 2 zawiera zapisy o konieczności wysokiego zatrudnienia, bezpieczeństwie społecznym, społecznej spójności i solidarności. Widać zatem z tego wyraźnie, że zapisy socjalne sprowadzały się właściwie do kilku artykułów, które nie miały mocy prawnej. Państwa członkowskie zgodziły się, że rynek wewnętrzny będzie się regulował sam, a politykę społeczną należy harmonizować wewnętrznie, traktując ją jako problematykę poszczególnych państw. Najważniejsze znaczenie dla europejskiej polityki społecznej miał więc fakt samego przesiedlania się pracowników oraz powołanie Europejskiego Funduszu Socjalnego. Przy okazji prowadzono już wówczas dyskusje naukowe o przyszłości europejskiej polityki społecznej. 10 Bardzo ważną kwestią, często pomijaną, a która z pewnością miała wpływ na Wspólnotę w owym czasie, było ratyfikowanie przez Radę Europy 18 października 1961 r. Europejskiej Karty Społecznej (EKS), która określiła standardy socjalne i dalszy rozwój społeczno-polityczny państw członkowskich RE. Państwa te, a wśród nich także kraje Wspólnot, ustaliły nowe cele i zadania w zakresie praw socjalnych i gospodarczych. 11 Dotyczyły one różnorodnych praw socjalnych, takich jak: prawo do pracy, prawo do zrzeszania się, prawo do rokowań zbiorowych (bez prawa do strajku), 9 B.Hermann, Europäische Sozialpolitik von Messina bis Maastricht w: Soziale Integration in Europa I, G.Kleinhenz (Hrsg), Berlin 1993, s Por. np. G.Kleinhenz, Notwendigkeit, Möglichkeiten und Grenzen einer Europäischen Sozialunion w: Perspektiven der Europäischen Integration, G.Rübel (Hrsg), Haidelberg 1994, s Szerzej zobacz: K.Głąbicka, Polityka społeczna Wspólnot Europejskich, WSP TWP, Warszawa 1998, s
4 Studia Europejskie, 2/2000 prawo do zabezpieczenia socjalnego, prawo do opieki społecznej, prawo do ochrony i pomocy pracownikom migrującym, prawo rodziny do ochrony socjalnej, prawnej i ekonomicznej. Poza tym potępiano wszelką dyskryminację ze względu na płeć, rasę, religię, poglądy i pochodzenie. 12 Europejska Karta Społeczna nie była jednak dokumentem wspólnotowym, lecz Rady Europy, stąd też przez całe lata 60. w EWG w kwestii socjalnej zmieniło się niewiele. Jak twierdzi M.Demmer, w latach uchwalono tylko 6 aktów prawnych dotyczących sfery socjalnej, co daje przeciętnie 0,4 aktu prawnego rocznie. 13 Nie był to zatem szczyt możliwości Wspólnoty, a wręcz przeciwnie ograniczenie się do skrajnego minimum. Najważniejszym aktem prawnym lat 60. było Rozporządzenie nr 1612/68 z 9 listopada 1968 r. dotyczące swobodnego podejmowania pracy w obrębie Wspólnoty przez obywateli państw członkowskich. 14 Drugim ważnym aktem prawnym było Rozporządzenie nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. dotyczące zabezpieczenia społecznego pracowników migrujących i ich rodzin w obrębie EWG. Wraz z tymi rozporządzeniami urzeczywistniono ostatecznie swobodny przepływ pracowników. 15 Jak twierdzi G.Kleinhenz, 16 pod koniec lat 60. Wspólnota odzyskała inicjatywę socjalną, chociaż w wąskim zakresie. Świadczyć o tym może chociażby fakt, że Rada Ministrów wskazała na współzależność między polityką gospodarczą i społeczną w Średniookresowym Programie Gospodarczym Rady dla Wspólnoty na lata , przyjętym 11 kwietnia 1967 r. Wciąż jednak pomijano konieczność prowadzenia dialogu socjalnego i przyjmowania konkretnych rozwiązań w sferze socjalnej. Pod naciskiem związków zawodowych, które już od roku 1968 manifestowały swoje niezadowolenie z deficytu regulacji w zakresie polityki socjalnej, w dniach kwietnia 1970 r. spotkali się na Konferencji Trójstronnej przedstawiciele organizacji pracodawców, związków zawodowych i Rady, na której powołano Komisję ds. Zatrudnienia. Pierwsze posiedzenie Komisji odbyło się 14 grudnia 1970 r. 17 Podsumowując tę fazę można stwierdzić, że lata były dosyć ubogie dla europejskiej polityki społecznej i sprowadzały się prawie wyłącznie 12 Ibidem, a także: Europejska Karta Społeczna, Rada Europy, w: Podstawowe dokumenty Rady Europy z dziedziny polityki społecznej, Warszawa Zob. M.Demmer, Europäische Sozialpolitik im Spannungsfeld zwischen institutionellem Wettbewerb und institutioneller Integration, Köln 1994, s Por. H.Lichtenberg, Die Freizügigkeit der Arbeitnehmer in der Europäischen Gemeinschaft rechtliche und soziale Probleme w: Sozialpolitik in der EG, Baden-Baden 1986, s A.Kliemann, Die europäische Sozialintegration nach Maastricht, Baden-Baden G.Kleinhenz, op.cit., s W.Balze, Die Sozialpolitischen Kompetenzen der Europäische Union, Baden-Baden 1994, s
5 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich do urzeczywistnienia zasady swobodnego przepływu siły roboczej oraz adaptacji pracowników w nowych warunkach życiowych. Zasada wolnej konkurencji zdeterminowała wszelkie myślenie o integracji Wspólnoty, która nie miała jeszcze zmartwień z mającymi niebawem nadejść masowym bezro-bociem i światowym kryzysem gospodarczym. Sfera socjalna miała dopiero zyskać na znaczeniu w roku 1972, czyli w najbliższej przyszłości. Faza II : złoty wiek harmonizacji 18 Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na nagłą zmianę stanowiska Wspólnoty w podejściu do polityki socjalnej była ówczesna sytuacja polityczna w poszczególnych krajach członkowskich. Otóż w 1969 r. w Niemczech, w 1971 r. w Danii, w 1972 r. w Holandii i w 1973 r. w Irlandii rządy przejęły ugrupowania socjaldemokratyczne. Dodatkowo w Belgii i we Włoszech dopuszczono do koalicji rządzących partie socjaldemokratyczną i socjalistyczną, zaś obóz rządzący we Francji sam podejmował od dawna inicjatywy socjalne na płaszczyźnie wspólnotowej. Także przystąpienie do WE Wielkiej Brytanii (gdzie wprawdzie pod rządami Edwarda Heatha sprawowali władzę konserwatyści, ale nie odrzucali oni z góry projektów socjalnych) spowodowało, że na początku lat 70. zapanował wśród państw członkowskich relatywnie szeroki konsensus co do tego, że rozwój gospodarczo-liberalny Wspólnot musi być wzmocniony aspektem socjalnym i że należy przygotować odpowiednie środki na jego wdrażanie. 19 Drugą przyczyną było to, że Wspólnota urzeczywistniając w 1969 r. swobodne przemieszczanie się pracowników zakładała stworzenie do roku 1980 unii gospodarczej i walutowej. Stąd też potrzebna była nowa polityka finansowa, podatkowa, pieniężno-kredytowa i regionalna. Widziano także potrzebę wzmocnienia i przeniesienia kompetencji socjalnych na obszar Wspólnoty. Wprawdzie już na spotkaniu w Hadze w 1969 r. szefowie państw i rządów podjęli decyzję o umacnianiu współpracy socjalno-politycznej, 20 to jednak dopiero na szczycie w Paryżu w 1972 r. polityka społeczna nabrała pełnego znaczenia. 21 Konsekwencją tego było przygotowanie w 1973 r. przez Komisję 18 Terminu takiego użyli: Blanspain, Schmidt, Schweibert w: Europäisches Arbeitsrecht, Baden-Baden 1996, s W.Balze, op.cit., s.52. Warto tu zaznaczyć, że w tym czasie kanclerz Niemiec W.Brandt po raz pierwszy użył terminu przestrzeń socjalna. 20 K.Głąbicka, op.cit., s J.Bernhard, Die Grundlagen der Sozialpolitik im Vertragsrecht der EG w: Sozialpolitik in der EG, H.Lichtenberg (Hrsg), Baden-Baden 1986, s
6 Studia Europejskie, 2/2000 Europejską specjalnego Programu Socjalnego, który ostatecznie został uchwalony przez Radę rok później. 22 Głównymi celami programu było: polepszenie jakościowej i ilościowej sytuacji w dziedzinie zatrudnienia, polepszenie warunków życia i pracy pracowników, wzmocnienie roli pracowników i partnerów socjalnych w rozwiązywaniu problemów zawodowych i socjalnych, a także w podejmowaniu decyzji Wspólnoty w zakresach ekonomicznych i społecznych. 23 Mimo szlachetnych intencji, Program Socjalny nie był jednak skutecznym środkiem, jeśli chodzi o wprowadzenie efektywnej polityki społecznej. Jak twierdzi W.Schnorpfeil, 24 ze względu na taki a nie inny rozwój gospodarczy lat 70., państwa orientowały swe strategie socjalne bardziej w płaszczyźnie narodowej. Zwycięsko z Programu wyszły jednak liczne dyrektywy, które dotyczyły europejskiej polityki społecznej i to należy uznać za jego sukces. Przede wszystkim uregulowano częściowo zakres równouprawnienia kobiet i mężczyzn, a także wydano dyrektywy dotyczące prawa pracy. Do najważniejszych dyrektyw w tym zakresie należały: Dyrektywa 75/129/EWG dotycząca zwolnień grupowych w przedsiębiorstwach międzynarodowych, 25 Dyrektywa 77/187/EWG dotycząca ujednolicenia przepisów bezpieczeństwa w zakresie roszczeń pracowników w sytuacji zmiany właściciela przedsiębiorstwa lub zakładu pracy, 26 Dyrektywa 80/987/EWG o zrównaniu przepisów prawa państw członkowskich o ochronie pracowników w sytuacji niewypłacalności pracodawcy. 27 Dwie ostatnie dyrektywy zostały uchwalone dzięki możliwościom, jakie stwarzał artykuł 100 Traktatu EWG. Nie istniały bowiem w ramach EWG podstawy prawne do kształtowania polityki socjalnej. Wspólnota musiała zatem posługiwać się wspomnianym artykułem zezwalającym na harmonizację krajowych przepisów prawnych i administracyjnych, jeśli było to tylko konieczne dla poprawnego działania Wspólnego Rynku. W przypadku, gdyby ten przepis nie był wystarczający, musiano by wspomagać się artykułem 235, zawierającym 22 H.Berie, Europäische Sozialpolitik w: Soziale Integration in Europa I, G.Kleinhenz (Hrsg), Berlin 1993, s M.Demmer, op.cit., s.11; por. K.Głąbicka, op.cit., s W.Schnorpfeil, op.cit., s Richtlinie 75/129 EWG des Rates vom zur Angleichung der Rechtsvorschriften der Mitglied- staaten über Massenentliassungen (Abl.L.48/29 vom ). 26 Richtlinie des Rates 77/187/EWG vom zur Angleichung der Rechtsvorschriften der Mitglied- staaten über die Wahrung von Ausprüchden der Arbeitnehmer beim Übergang von Unternehmen, Betrieben (Abl.L.61/26 vom ). 27 Abl.L. 283/23 vom
7 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich tzw. kryzysową normę kompensacyjną, z którego można korzystać wówczas, jeśli brakuje w Traktacie EWG stosownych regulacji uprawniających do realizacji i urzeczywistniania celów Wspólnoty. 28 Obydwoma tymi artykułami posłużono się jeszcze wielokrotnie, m.in. przy uchwalaniu Dyrektywy Rady 75/117 z 10 lutego 1975 r. dotyczącej zrównania płac kobiet i mężczyzn oraz Dyrektywy 76/207 z 9 lutego 1976 r. służącej urzeczywistnianiu szans kobiet i mężczyzn w dostępie do zatrudnienia. 29 Ponadto artykułem 235 posłużono się przy Dyrektywie 79/7 o urzeczywistnianiu zasady równości mężczyzn i kobiet w zakresie bezpieczeństwa socjalnego. 30 Ważnym aktem prawnym zasługującym na odnotowanie była Dyrektywa 77/576 Rady z 25 lipca 1977 r. o ujednoliceniu prawa i przepisów zarządzania państw członkowskich dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. 31 Widać zatem jednoznacznie, że na tym etapie europejskiej polityki społecznej skonkretyzowano nareszcie prawo wspólnotowe, które zaczęło intensywnie oddziaływać na krajowe systemy prawa zatrudnieniowego. Było to niezwykle ważne również z innego względu, a mianowicie Wspólnota poprzez dyrektywy doprowadziła do regulacji w zakresie zwolnień grupowych w przedsiębiorstwach międzynarodowych, które często przesuwały zwolnienia grupowe do krajów o najmniejszych kosztach z tym związanych. Wielu badaczy 32 podaje tu przykład niemiecko-holenderskiego koncernu AKZO, który w 1973 r. przechodził restrukturyzację i z tego powodu 5 tys. pracowników miało zostać zwolnionych. Koncern ten oraz firmy z nim współpracujące porównały jednak wcześniej koszty związane z wymówieniami pracy w poszczególnych państwach. Ostatecznie nastąpiły zwolnienia w tych krajach, gdzie były najniższe koszty związane z wymówieniami pracy. 33 Dlatego dyrektywy wspólnotowe, w tym przypadku wspomniana Dyrektywa 75/129 z 17 lutego 1975 r. dotycząca zwolnień grupowych, były tak ważne dla rozwoju europejskiej polityki socjalnej. Program Socjalny z 1974 r. był niewątpliwie najważniejszym krokiem w kierunku kształtowania rozwiązań prawnych w zakresie europejskiej integracji socjalnej. Mimo to, że kompetencje wspólnotowe w tej dziedzinie uległy zwiększeniu, to jednak kryzys gospodarczy lat 70. (związany z kryzysem paliwowym), a także ogromny wzrost bezrobocia w latach (z 2,13 28 K.Borchardt, op.cit., s.19, porównaj W.Balze, op.cit., s Ibidem, s Richtlinie 79/7 des Rates vom zur schrittweisen Verwirklichung des Grundsatzes der Gleichbehandlung von Männern und Frauen im Bereich der sozialen Sicherheit (Abl. EG 1979 Nr.L.6/24). 31 Richtlinie 77/576 des Rates vom zur Angleichung der Rechts und Verwaltungsvorschriften der Mitgliedstaaten über die Sicherheitskennzeichnung am Arbeitsplatz (Abl.EG 1977 Nr.L.229/12). 32 Zobacz m.in. H.Berie, op.cit., s.48; W.Balze, op.cit., s.55; W.Schnorpfeil, op.cit., s W.Schnorpfeil, ibidem (przypis 35). 113
8 Studia Europejskie, 2/2000 mln do 8 mln bezrobotnych!) spowodowały, że państwa członkowskie EWG próbowały rozwiązywać kwestie socjalne przede wszystkim na płaszczyźnie narodowej. Z jednej strony dawało to pozytywne rezultaty w postaci pomnażania przedsięwzięć, z drugiej zaś prowadziło do umniejszenia roli wspólnotowej polityki socjalnej. Głównym punktem tej polityki stawała się w pierwszej połowie lat 70. kwestia zatrudnienia i walka z bezrobociem. Wzrastała rola Europejskiego Funduszu Socjalnego, który w 1978 r. dysponował już budżetem w wysokości 2 mld DM. 34 Wzrosła także rola związków zawodowych pracowników i pracodawców na obszarze Wspólnoty. W 1973 r. powstał Europejski Związek Pracowników (EGB), 35 który wspólnie z istniejącym od 1958 r. związkiem pracodawców Unia Przemysłowa Wspólnoty (UNICE) podjął szeroki dialog zgodnie z ideą partnerstwa socjalnego. W latach związki te spotkały się kilkakrotnie na konferencjach dotyczących przezwyciężania gospodarczych i socjalnych problemów Wspólnoty, a także w celu rozszerzenia socjalnego dialogu o regularne spotkania z Komisją ds. Zatrudnienia. Niestety próby Komisji i związków zawodowych pracowników o nadanie spotkaniom bardziej formalnego charakteru spaliły na panewce na skutek oporu związku pracodawców i od roku 1978 Spotkania Trójstronne bo tak je nazywano już się nie odbywały. Przewidywane w Programie Socjalnym postanowienia o wzmocnieniu udziału partnerów socjalnych w decyzjach gospodarczo-społecznych Wspólnoty zostały zatem wstrzymane. 36 Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jedno zagadnienie. Otóż w tym czasie wszystkie decyzje dotyczące przepisów i norm w zakresie polityki społecznej stanowione były w Radzie Ministrów zawsze jednomyślnie. 37 Faza III : stagnacja w rozwoju europejskiej polityki społecznej Początek lat 80. uznawany jest przez większość badaczy jako okres stagnacji 38 lub abstynencji 39 w zakresie rozwoju europejskiej polityki społecznej. Spowodowane to było m.in. tym, że począwszy od zmiany rządów w Niemczech 34 W.Balze, op.cit., s Europäischer Gewerkschaftsbund (EGB) było zjednoczeniem narodowych związków zawodowych pracowników (z wyjątkiem Francji, Włoch i później Hiszpanii). 36 W.Balze, op.cit., s W.Schnorpfeil, op.cit., s.114, a także W.Weidenfeld, W.Wessels, Europa od A do Z, Gliwice 1998, s A.Kliemann, op.cit., s.31 oraz D.Schiek, op.cit., s H.Berie, op.cit., s
9 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich w październiku 1982 r., do władzy w poszczególnych państwach zaczęły powracać ugrupowania liberalne. Nie wszyscy widzą jednak to zjawisko jako główny powód zastoju. Dla niektórych badaczy 40 siły liberalne mogły zrezygnować z programów socjalnych, ale nie uczyniły tego, czego dowodem było uchwalenie wielu stosownych dyrektyw oznaczających, że Wspólnota kontynuowała kurs przyjęty przez poprzedników. Innym wymienianym powodem owego zastoju było to, że EWG znalazła się pod koniec lat 70. w swoistym letargu, a słaba Komisja pod przewodnictwem Gastona Thorna 41 nie była w stanie nadać procesowi rozwoju Wspólnoty (nie tylko w aspekcie socjalnym) trwałych impulsów. 42 K.Głąbicka jest zdania, że brakowało wówczas politycznej chęci i potrzeby działania w kierunku tworzenia europejskiej przestrzeni socjalnej, nie dostrzegano socjalnej spójności w procesie integracyjnym i dialogu społecznym wśród partnerów socjalnych, a przede wszystkim skonkretyzowanej, ponadnarodowej, celowej polityki. 43 Chociaż Rada ustanowiła 22 czerwca 1984 r. Średniookresowy Program Wspólnoty w zakresie socjalnym, to w rzeczywistości nie zawierał on niczego nowego ponad to, co zapisano już w Programie Socjalnym z 1974 r. 44 Nowe regulacje prawne objęły jedynie problemy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy. 27 lutego 1984 r. Rada skonkretyzowała program na rzecz bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sformułowany 29 czerwca 1978 r., wydając wcześniej w tym zakresie kilka dyrektyw na podstawie artykułu 100 Traktatu EWG. 45 Jedną z pierwszych regulacji była Dyrektywa 80/1107 z 27 listopada 1980 r. dotycząca pracy z materiałami niebezpiecznymi dla zdrowia. 46 Dyrektywa ta miała charakter ramowy, stąd też w latach uzupełniona została kolejnymi dyrektywami dotyczącymi określonych niebezpiecznych materiałów: Dyrektywą 82/605 o niebezpieczeństwie ołowiu metalicznego i jego związku jonowym w miejscu pracy, 47 Dyrektywą 83/477 o zagrożeniach pracy z azbestem 48 oraz Dyrektywą 86/188 o niebezpieczeństwie pracy 40 Por. zwłaszcza W.Balze, s Gaston Thorn pochodzący z Luksemburga przewodniczący Komisji w latach H.Berie, op.cit., s K.Głąbicka, op.cit., s W.Balze, op.cit., s Ibidem. 46 Richtlinie 80/1107 des Rates über den Schutz der Arbeitnehmer vor der Gefährdung durch chemische, physikalische oder biologische Stoffe (Abl. EG 1980, Nr L 327/8). 47 Richtlinie 82/605 des Rates vom über den Schutz der Arbeitnehmer gegen Gefährdung durch metallisches Blei und seine Ionenverbindungen am Arbeitsplatz (Abl.EG 1982 Nr. L 247/12). 48 Richtlinie 83/477 des Rates vom über den Schutz der Arbeitnehmer gegen Gefährdung durch Asbest am Arbeitsplatz (Abl.EG 1983 Nr.L 263/25). 115
10 Studia Europejskie, 2/2000 w hałasie. 49 Oprócz tego pakietu 24 czerwca 1982 r. Rada wydała także dyrektywy dotyczące ochrony pracowników przed niebezpieczeństwem groźnych wypadków w określonych gałęziach przemysłu. Jeśli chodzi o dialog socjalny przewidziany w Programie Średniookresowym, to po raz pierwszy od 1978 r. doszło 12 listopada 1985 r. w Val Duchesse (miejscowości leżącej w pobliżu Brukseli) do spotkania pomiędzy przedstawicielami związku zawodowego pracowników EGB, związku pracodawców UNICE, Europejskiej Centrali Gospodarki Publicznej (CEEP) oraz Komisji. Spotkanie to miało na celu określenie strategii współpracy na rzecz wzrostu zatrudnienia i redukcji bezrobocia. 50 Nie bez znaczenia dla kształtowania się europejskiej polityki społecznej była także aktywna działalność Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, którego orzecznictwo powodowało zwrócenie większej uwagi na przestrzeganie norm w tym zakresie. Sprawy rozstrzygane przez Trybunał dotyczyły przede wszystkim problemów pracowników migrujących a także równości w wynagra-dzaniu kobiet i mężczyzn za tę samą pracę. 51 Z pewnością można powiedzieć, że polityka społeczna w pierwszej połowie lat 80. była pozbawiona impulsów działania i wizji rozwoju, ale nie było to wynikiem celowych działań Wspólnoty. Europa Zachodnia przechodziła wówczas pewien kryzys we wszystkich dziedzinach integracji, zarówno w sferze gospodarczej, instytucjonalno-politycznej a także strukturalno-regionalnej, zwłaszcza po rozszerzeniu WE o Grecję (1981) oraz Hiszpanię i Portugalię (1986). Z jednej strony następstwa kryzysu gospodarczego lat 70., który spowodował zmniejszenie się stopy wzrostu gospodarczego, masowe bezrobocie oraz wzrost deficytu w bilansie handlowym, z drugiej zaś strony pojawienie się nowych problemów związanych z nierównościami w rozwoju regionalnym państw nowo przyjętych i związane z tym nasilenie działań protekcjonistycznych powodowały, że Wspólnota borykała się z licznymi trudnościami wynikającymi ze sprzeczności pomiędzy interesami ogółu a preferencjami poszczególnych państw. Istniało niebezpieczeństwo desolidaryzacji i destabilizacji rynku wewnętrznego. Zdawano sobie sprawę z konieczności reform, ale gdy je podejmowano, były one często spóźnione i przyczyniały się do powstawania nowych kryzysów. Obok kryzysu gospodarczego i instytucjonalnego pojawił się jeszcze kryzys wspólnej polityki rolnej i budżetowy. 52 W takiej sytuacji 49 Richtlinie 86/188 des Rates vom W.Balze, op.cit., s Więcej zobacz: J.Streil, Der Beitrag des Gerichtshofs der Europäischen Gemeinschafen zur Entwicklung des Sozialrechts in der Gemeinschaf w: Sozialpolitik in der EG, H.Lichtenberg (Hrsg), Baden-Baden 1986, s Szerzej patrz W.Weidenfeld, W.Wessels, op.cit., s
11 M.Grewiński, Integracja socjalna Wspólnot Europejskich europejska polityka społeczna nie mogła należeć do priorytetowych dziedzin w działalności Wspólnoty. W 1985 r. wskaźnik bezrobocia we Wspólnocie wynosił 11,2%. 53 Udział EWG w handlu światowym, ale także i poszczególnych państw, zmniejszał się i nic nie wskazywało na to, że w najbliższej przyszłości ulegnie poprawie. W tym kontekście należało się zastanowić, co należy uczynić, aby szybko nadgonić zwiększający się dystans do USA i Japonii. 54 Pierwsze programy naprawcze ogłoszono już stosunkowo wcześnie. Niemiecko-włoski tzw. plan Genschera i Colombo 55 z 4 listopada 1981 r. był próbą reform instytucjonalnopolitycznych. W projekcie tym z dużym naciskiem postulowano powstanie Unii Europejskiej, odejście od zasady jednomyślności w Radzie Ministrów, zwiększenie kompetencji Parlamentu Europejskiego. Podobne próby naprawcze podejmowane były z inicjatywy Parlamentu Europejskiego, który 14 lutego 1984 r. przyjął deklarację o Unii Europejskiej. Wymierny skutek w postaci postanowień o konieczności zmian i reform przyniósł także szczyt w Fontainebleau w dniach czerwca 1984 r., gdzie dyskutowano o reformach rolnictwa i budżetu. Z różnych powodów wszystkie te inicjatywy pozostawały jednak tylko w sferze deklaracji i zapisów na papierze marca 1985 r. przedłożono raport końcowy specjalnego Komitetu ds. Zmian Instytucjonalnych (tzw. Komitetu Dooge a) 57 powołanego w Fontainebleau. Zaproponował on szereg zmian, które miały urzeczywistniać i przybliżać ideę Wspólnego Rynku, ale także europejskiego wymiaru socjalnego. 58 Kilkanaście dni wcześniej, 12 marca 1985 r., nowy przewodniczący Komisji Europejskiej Jacques Delors przedstawił Program pracy Komisji na rok 1985, w którym zaproponowano Radzie wprowadzenie Wspólnego Rynku najpóźniej do końca 1992 roku. 59 Stało się tym samym jasne, że Wspólnota podjęła wyzwanie reform, nowatorskich zmian gospodarczych, ekonomicznych i instytucjonalnych, a także co ważne w kontekście rozpatrywanego tu tematu zmian w sferze socjalnej. Komisja pod przewodnictwem Delorsa (francuskiego socjalisty i byłego działacza chrześcijańskich związków zawodowych) otrzymała nowy impuls w zakresie rozszerzenia socjalnego wymiaru integracji. Druga połowa lat 80. to okres lansowania idei przestrzeni socjalnej (l'éspace sociale) i krystalizowania się swoistej doktryny społecznej, zwanej od 53 Dla porównania wskaźnik ten wynosił w USA 7,2%, a w Japonii 2,6%. 54 W.Balze, op.cit., s Nazwa pochodzi od nazwisk ministrów spraw zagranicznych Niemiec i Włoch. 56 W.Balze, op.cit., s.64-65, a także W.Weidenfeld, W.Wessels, op.cit., s Od nazwiska jej przewodniczącego irlandzkiego senatora Jamesa Dooge a. 58 W.Balze, op.cit. 59 Ibidem, a także W.Schnorpfeil, op.cit., s
12 Studia Europejskie, 2/2000 nazwiska przewodniczącego Komisji deloryzmem. 60 W czerwcu 1985 r. Komisja przedłożyła w Mediolanie znaną Białą Księgę, w której zawarła 286 propozycji przedsięwzięć koniecznych dla urzeczywistnienia Wspólnego Rynku. Proponowano zarówno konkretny kształt rozporządzeń i dyrektyw, jak i terminy planów i prognoz programowych do przedłożenia przed wyznaczonym terminem 31 grudnia 1992 r. Należy tutaj zaznaczyć wyraźnie, że już samo pojawienie się idei urzeczywistniania Wspólnego Rynku spowodowało, że koncepcja integracji europejskiej była chętnie wspierana przez kręgi przemysłowe i finansowe. Nad rozwojem sytuacji w EWG zastanawiano się w USA i w Japonii, czyli w państwach sprzyjających Europie, ale też z nią konkurujących. Dla Europejczyków był to sygnał, że znajdują się na właściwej drodze. 61 Niestety, wspomniana Biała Księga ograniczyła się w zasadzie do zaprezentowania celów ekonomicznych, a zatem popełniono ten sam błąd co przy Traktatach Rzymskich w 1957 r., kiedy to integracja gospodarcza miała sama regulować kwestie związane ze sferą socjalną. Tym razem nie można było zignorować aspektu socjalnego z kilku powodów. Po pierwsze, gdyby tak się stało natychmiast zaprotestowałyby europejskie związki zawodowe, po drugie po przyjęciu Grecji różnice regionalne i społeczne we Wspólnocie miały się wkrótce powiększyć ze względu na przystąpienie Portugalii i Hiszpanii, wreszcie po trzecie chodziło o osobiste zaangażowanie się przewodniczącego Komisji J.Delorsa w rozszerzanie socjalnego wymiaru Wspólnoty. Uwarunkowania te były bezpośrednią przyczyną powstania nowej Białej Księgi pt. Wymiar socjalny Wspólnego Rynku, w której podkreślono, że to nie przedsiębiorstwa, lecz ich pracownicy mają utworzyć Wspólny Rynek. Tak więc to oni wypracowują postęp gospodarczy i to oni muszą mieć sprawiedliwy udział w dobrodziejstwach tego rynku. Stąd też powinna powstać zależność między gospodarką a sprawami socjalnymi. Konieczna jest zatem koordynacja działań Funduszy Strukturalnych, a także zwalczanie bezrobocia, polepszanie warunków pracy i podnoszenie stopy życiowej pracowników. 62 Urzeczywistnienie idei socjalnych Wspólnoty miał przynieść Jednolity Akt Europejski Za: W.Anioł, Przyszłość europejskiej polityki społecznej w: Społeczne skutki integracji Polski z UE, red. K.Głąbicka, Warszawa 1999, s.17 a także W.Anioł, Europejski fin de siècle, Warszawa 1996, s Patrz K.Borchardt, op.cit., s Ibidem, s Dalsza część rozważań na temat integracji socjalnej w ramach WE zamieszczona zostanie w następnym numerze Studiów Europejskich. (przyp. red.) 118
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Zaznacz państwa członkowskie starej Unii Europejskiej, które nie wprowadziły dotąd
HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
93V7 Kazimierz Łastawski HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spis treści WSTĘP 9 I. ROZWÓJ IDEI ZJEDNOCZENIOWYCH W DZIEJACH EUROPY 15 1. Prapoczątki idei jednoczenia Europy (Grecja, Rzym) 15 2. Średniowieczna
Integracja socjalna Wspólnot Europejskich cz.1 i cz. 2
Dr Mirosław Grewiński WSP TWP/ PTPS Integracja socjalna Wspólnot Europejskich cz.1 i cz. 2 UWAGA Wszelkie prawa autorskie zastrzeŝone i prawnie chronione. Przedruk materiałów w części lub całości moŝliwy
2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1
Polityka społeczna Unii Europejskiej
Dr Mirosław GREWIŃSKI WSP TWP/ PTPS Polityka społeczna Unii Europejskiej UWAGA Wszelkie prawa autorskie zastrzeŝone i prawnie chronione. Przedruk materiałów w części lub całości moŝliwy tylko i wyłącznie
dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Przyczyny powstania polityki regionalnej UE Teoretyczne: Ekonomia neoklasyczna przewidywała występowanie konwergencji dochodowej
Powstanieiewolucjapolityki regionalnejue
Powstanieiewolucjapolityki regionalnejue dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Przyczyny powstania polityki regionalnej UE Teoretyczne:
A KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA
A 397411 KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Przestanki i główne koncepcje tendencji integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej 13 1. Uwagi wstępne - Europa jako
Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE)
Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE) Ogólna charakterystyka UE Charakter prawny art. 1 akapit 2 TUE Osobowość prawna art. 47 TUE, art. 216, 221, 335 TFUE
Spis treści. Wprowadzenie Jana Plaňavová-Latanowicz... 17
Spis treści Wprowadzenie Jana Plaňavová-Latanowicz... 17 CZĘŚĆ A. DOKUMENTY PRZYGOTOWUJĄCE PRZYSTĄPIENIE OPINIA KOMISJI z dnia 31 maja 1985 roku w sprawie wniosków Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalii
Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne
Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i
PODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ. Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1. w ogólnym interesie gospodarczym
ZAŁĄCZNIK III PODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ 1 Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1 Artykuł 14 Artykuł 15 ust. 3 Artykuł 16 ust. 2 Artykuł 18 Artykuł 19 ust. 2 Artykuł 21 ust.
Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska
Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska Poziom I Wiadomości II Umiejętności Kategoria A Zapamiętanie wiadomości B Zrozumienie wiadomości C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D Stosowanie
MIĘDZY ROZWIĄZANIAMI MOP, RE I UE W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
ZWIĄZKI I ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ROZWIĄZANIAMI MOP, I UE W ZAKSIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Gertruda Uścińska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych SCHEMAT 1. ZWIĄZKI I ZALEŻNOŚCI Międzynarodowa Organizacja Pracy
7051/17 1 DG B. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 20 marca 2017 r. (OR. en) 7051/17 PV/CONS 11 SOC 173 EMPL 131 SAN 89 CONSOM 74
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 20 marca 2017 r. (OR. en) 7051/17 PROJEKT PROTOKOŁU Dotyczy: PV/CONS 11 SOC 173 EM 131 SAN 89 CONSOM 74 3523. posiedzenie Rady Unii Europejskiej (ds. Zatrudnienia, Polityki
Stare i nowe podejście legislacyjne do harmonizacji technicznej dla potrzeb wspólnego rynku w Unii Europejskiej
Stare i nowe podejście legislacyjne do harmonizacji technicznej dla potrzeb wspólnego rynku w Unii Europejskiej Wojciech Rzepka Warszawa, 19 marca 2012 r. 1 1. Wprowadzenie - idea wspólnego rynku - fundamenty
System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek dotyczący DECYZJI RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 15.6.2006 KOM(2006) 288 wersja ostateczna 2006/0103 (CNS) Wniosek dotyczący DECYZJI RADY upoważniającej państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 189c Traktatu, we współpracy z Parlamentem Europejskim,
DYREKTYWA RADY 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca ciężaru dowodu w sprawach dyskryminacji ze względu na płeć RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Porozumienie w sprawie polityki społecznej załączone
Polityka społeczna Unii Europejskiej
dr Aleksandra Borowicz Ośrodek Badań Integracji Europejskiej Polityka społeczna Unii Europejskiej Polityki społeczne Unii Europejskiej Polityka w dziedzinie zatrudnienia Polityka społeczna Polityka w dziedzinie
Polityka społeczna Unii Europejskiej
Dr Mirosław GREWIŃSKI WSP TWP/ PTPS Polityka społeczna Unii Europejskiej UWAGA Wszelkie prawa autorskie zastrzeŝone i prawnie chronione. Przedruk materiałów w części lub całości moŝliwy tylko i wyłącznie
ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE)
10.11.2015 L 293/15 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/1973 z dnia 8 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 514/2014 przepisami szczegółowymi dotyczącymi
Mirosław Grewiński * Integracja socjalna Wspólnot Europejskich (2) 1
Mirosław Grewiński * Integracja socjalna Wspólnot Europejskich (2) 1 Ponad 40-letnia historia europejskiej integracji socjalnej lub, jak wolą niektórzy badacze, europejskiej polityki społecznej, to okres
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.12.2014 r. COM(2014) 721 final 2014/0345 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca Austrię, Belgię i Polskę do ratyfikowania lub przystąpienia do budapeszteńskiej konwencji
Arkadiusz Domagała. ntegracia. olski. z Unią Europejską
studia europejskie podręcznik akademicki Arkadiusz Domagała ntegracia olski z Unią Europejską Spis treści Wstęp 11 Rozdział I Uwarunkowania i przesłanki integracji Polski ze Wspólnotami Europejskimi 13
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY Europejski Fundusz Społeczny (EFS) powstał na mocy traktatu rzymskiego, aby poprawić mobilność pracowników oraz możliwości zatrudnienia na wspólnym rynku. Zadania i zasady
Co nas czeka po 2020 roku? Debata z Komisją Europejską
Co nas czeka po 2020 roku? Debata z Komisją Europejską Jak będzie wyglądać budżet UE w kolejnej perspektywie w środę, 9 maja w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego odbyła się debata Przyszłość
Wykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1
Wykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1 Niniejszy załącznik zawiera wykaz podstaw prawnych, do których ma zastosowanie zwykła procedura
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.12.2011 KOM(2011) 911 wersja ostateczna 2011/0447 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie oświadczenia o wyrażeniu przez państwa członkowskie, w interesie Unii Europejskiej,
Wspólny wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Bruksela, dnia 4.8.2016 r. JOIN(2016) 38 final 2016/0243 (NLE) Wspólny wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia,
STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego
Droga Polski do Unii Europejskiej
Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie
Warszawa, 22 marca 2005. CECOP aisbl Rue Guillaume Tell 59b 1060 Bruxelles Tél. + 32 2 543 10 33 Fax + 32 2 543 10 37 cecop@cecop.coop www.cecop.
Polityka Unii Europejskiej na rzecz wsparcia Ekonomii Społecznej Warszawa, 22 marca 2005 Eric LAVILLUNIERE CECOP CECOP aisbl Rue Guillaume Tell 59b 1060 Bruxelles Tél. + 32 2 543 10 33 Fax + 32 2 543 10
ŚRODA, 5 GRUDNIA 2007 R. (GODZ ): ZATRUDNIENIE I POLITYKA SPOŁECZNA
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 30 listopada 2007 r. (03.12) (OR. en) 15757/07 OJ/CONS 64 SOC 499 SAN 235 CONSOM 143 WSTĘPNY PORZĄDEK OBRAD Na: 2837. POSIEDZENIE RADY UNII EUROPEJSKIEJ (DS. ZATRUDNIENIA,
POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15. TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17
Spis treści TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15 PREAMBUŁA str. 15 TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17 TYTUŁ II. Postanowienia o zasadach demokratycznych (art. 9-12)
Integracja europejska
A 395711 Zofia Wysokińska Janina Witkowska Integracja europejska Dostosowania w Polsce w dziedzinie polityk Polskie Wydawnictw Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Od Autorów 11 I. Integracja rynków dóbr,
Polska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a
STRATEGIA LIZBOŃSKA A POLITYKA ZATRUDNIENIA W POLSCE
STRATEGIA LIZBOŃSKA A POLITYKA ZATRUDNIENIA W POLSCE Wpływ funduszy unijnych na tworzenie nowych miejsc pracy dr Jerzy Kwieciński Podsekretarz Stanu Warszawa, 17 maja 2007 r. 1 Odnowiona Strategia Lizbońska
AKTY PRZYJĘTE PRZEZ ORGANY UTWORZONE NA MOCY UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH
L 290/18 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 20.10.2012 AKTY PRZYJĘTE PRZEZ ORGANY UTWORZONE NA MOCY UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH DECYZJA RADY STOWARZYSZENIA UE-LIBAN NR 2/2012 z dnia 17 września 2012 r. w sprawie
Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro. Jerzy Osiatyński
Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro Jerzy Osiatyński 2 Kryzys euro i lekcje dla Polski Czy załamanie się obszaru euro nie osłabi samej Unii Europejskiej lub w ogóle jej nie przekreśli?
Polityka regionalna Unii Europejskiej. mgr Ewa Matejko
Polityka regionalna Unii Europejskiej mgr Ewa Matejko Polityka regionalna w UE Dlaczego polityka regionalna? Cele polityki regionalnej Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności Zasady działania funduszy
BIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro
Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej Współpraca gospodarcza i walutowa w państwach UE, której efektem jest posługiwanie się wspólną walutą euro ( ) jest jedną z największych osiągnięć integracji europejskiej.
Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia euro na Łotwie
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 5.6.2013 COM(2013) 337 final 2013/0176 (NLE) Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia euro na Łotwie PL PL UZASADNIENIE
Wspólne Polityki UE Wykład 3 Od Traktatu Rzymskiego do Jednolitego Rynku Europejskiego
Wspólne Polityki UE Wykład 3 Od Traktatu Rzymskiego do Jednolitego Rynku Europejskiego Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Unia celna w ramach EWG
Fundamenty integracji europejskiej
Fundamenty integracji europejskiej mgr Aleksandra Borowicz Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Ośrodek Badań Integracji Europejskiej Uniwersytetu Gdańskiego Projekt realizowany z Narodowym
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 12.3.2013 COM(2013) 144 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inicjatywa na rzecz
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa
Integracja walutowa w Europie: geneza EMU
Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Wykład 13 z Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, CE UW Copyright Gabriela Grotkowska 2 Wykład 13 Europejska integracja gospodarcza: podstawowe fakty Integracja
DIALOG SOCJALNY NA SZCZEBLU UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI SOCIAL DIALOGUE ON EU AND POLISH NATIONAL LEVEL. Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna
DIALOG SOCJALNY NA SZCZEBLU UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI SOCIAL DIALOGUE ON EU AND POLISH NATIONAL LEVEL Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna Projekt Perfect Link jest realizowany przy wsparciu finansowym
PROJEKT ZALECENIA DLA RADY
Parlament Europejski 2014-2019 Dokument z posiedzenia B8-1365/2016 9.12.2016 PROJEKT ZALECENIA DLA RADY zgodnie z art. 134 ust. 1 Regulaminu w sprawie priorytetów UE na 61. sesję Komisji ONZ ds. Statusu
Nowy początek dialogu społecznego. Oświadczenie europejskich partnerów społecznych, Komisji Europejskiej i prezydencji Rady Unii Europejskiej
Nowy początek dialogu społecznego Oświadczenie europejskich partnerów społecznych, Komisji Europejskiej i prezydencji Rady Unii Europejskiej Promowanie dialogu pomiędzy partnerami społecznymi jest uznawane
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 maja 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 maja 2017 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0359 (COD) 9316/17 JUSTCIV 112 EJUSTICE 65 ECOFIN 418 COMPET 415 EM 312 SOC 398 CODEC 833 NOTA Od:
KONFERENCJE MIĘDZYRZĄDOWE
KONFERENCJE MIĘDZYRZĄDOWE 1990-1991 Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków PODSTAWA PRAWNA 1. Art. 96 TEWWS 2. Art. 236 TEWG 3. Art. 204 TEWEA FAZA PRZYGOTOWAWCZA
Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.5.2019 r. COM(2019) 221 final 2019/0107 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY upoważniająca Niemcy do zmiany obowiązującego porozumienia dwustronnego
L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 22.8.2018 OSTATECZNE PRZYJĘCIE (UE, Euratom) 2018/1141 budżetu korygującego nr 3 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2018 PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO,
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 kwietnia 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 kwietnia 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0061 (NLE) 8112/16 JUSTCIV 69 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY upoważniająca
(Ogłoszenia) POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE KOMISJA EUROPEJSKA
C 333/12 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 10.12.2010 V (Ogłoszenia) POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE KOMISJA EUROPEJSKA Zaproszenie do składania wniosków EAC/57/10 Program Młodzież w działaniu na lata 2007
DYREKTYWA RADY. z dnia 14 października 1991 r.
DYREKTYWA RADY z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącym informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (91/533/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy
1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE
1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE Prawo podatkowe UE próba definicji Prawo podatkowe UE jest przede wszystkim zbiorem przepisów będących instrumentem realizacji celów Traktatu o funkcjonowaniu
Jak działa Unia Europejska?
Jak działa Unia Europejska? Z Europą do szkół: Europamobil http://www.europamobil-online.eu/index.php?bereich=home_fr 20 studentów // 11 szkół // ponad 3000 uczniów // 1 autobus Europamobil to projekt
Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 909 final 2013/0399 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę PL PL 2013/0399 (NLE) Wniosek
Integracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne
Jan Barcz Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska Krystyna Michałowska-Gorywoda Integracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne SPIS TREŚCI Wstęp Wykaz skrótów 1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY Europejski Fundusz Społeczny (EFS) powstał na mocy traktatu rzymskiego, aby poprawić mobilność pracowników oraz możliwości zatrudnienia na wspólnym rynku. Zadania i zasady
Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy
Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy dr inż. Zofia Pawłowska kierownik Zakładu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy CIOP-PIB Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy
WERSJE SKONSOLIDOWANE
26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 326/1 WERSJE SKONSOLIDOWANE TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ I TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (2012/C 326/01) 26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii
BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ
POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 20.8.2013 COM(2013) 595 final 2013/0285 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca państwa członkowskie do podpisania lub ratyfikacji, w interesie Unii Europejskiej, Międzynarodowej
11294/09 TRANS 257 AVIATION 96 MAR 96 ENV 457 ENER 234 IND 76
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 5 października 2009 r. (06.10) (OR. en) 14075/09 TRANS 373 MAR 136 AVIATION 156 ENV 634 ENER 320 IND 121 NOTA Od: Do: Nr wniosku Kom.: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2017 r. COM(2017) 265 final 2017/0105 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w Podkomitecie ds. Środków
KONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ
Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................
Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 30.1.2019 r. COM(2019) 53 final 2019/0019 (COD) Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji
Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia euro na Litwie
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 325 final 2014/0169 (NLE) Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia euro na Litwie PL PL
Spis treści. Wstęp...: 9
Bogdan Ekstowicz Aspekty polityczne, społeczne i ekonomiczne procesu wdrażania europejskich funduszy strukturalnych w Polsce na tle casusu Irlandii, Grecji, Hiszpanii i Portugalii Wstęp...: 9 Rozdział
Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia euro w Estonii
PL PL PL KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 240 wersja ostateczna 2010/0136 (NLE) Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w odniesieniu do wprowadzenia
System programowania strategicznego w Polsce
System programowania strategicznego w Polsce Dr Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, listopad 2007 r. 1 Podstawowe zalety programowania
INTEGRACJA EUROPEJSKA
A 388687 INTEGRACJA EUROPEJSKA Podręcznik,akademicki redakcja naukowa Antoni Marszałek Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 17 Część pierwsza PODSTAWOWE ZASADY INTEGRACJI 23
Wniosek DYREKTYWA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 24.6.2010 KOM(2010)331 wersja ostateczna 2010/0179 (CNS) C7-0173/10 Wniosek DYREKTYWA RADY zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE dotyczącą wspólnego systemu podatku od wartości
Zasada niedyskryminacji w projektach RPO WŁ Prowadzący: Michał Rutkowski. Łódź, listopad 2018 r.
Zasada niedyskryminacji w projektach RPO WŁ 2014-2020 Prowadzący: Michał Rutkowski Łódź, listopad 2018 r. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego Spis treści
PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0062/9. Poprawka. Louis Aliot w imieniu grupy ENF
7.6.2017 A8-0062/9 9 za rok 2016 dotyczące Kosowa Motyw B B. mając na uwadze, że (potencjalne) kraje kandydujące są oceniane na podstawie własnych osiągnięć, oraz mając na uwadze, że harmonogram akcesji
KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094
KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI
TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ
TUE - Traktat o Unii Europejskiej. TFUE - Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. KPP - Karta praw podstawowych Unii Europejskiej / [redaktor prowadzący Katarzyna Gierłowska]. wyd. 2. Warszawa, cop.
Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.5.2019 r. COM(2019) 223 final 2019/0108 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY upoważniająca Włochy do negocjowania i zawarcia ze Szwajcarią porozumienia
SEKCJA KRAJOWA OŚWIATY I WYCHOWANIA NSZZ SOLIDARNOŚĆ w platformie edukacyjnej EZA
W dniach 28 lutego-2 marca br. odbyło się seminarium EZA Partnerzy społeczni w obliczu bezrobocia młodych w Berlinie. W spotkaniu ze strony Solidarności uczestniczyli: Józef Mozolewski zastępca przewodniczącego
SPIS TREŚCI. III.2.2. Definicja i cele... 92
SPIS TREŚCI Uwagi wstępne... 13 Rozdział I. Pod znakiem idei ponadnarodowości... 29 I. Motywy i przesłanki integracji państw Europy Zachodniej... 29 II. Projekty federalistów... 35 II.1. Plan Schumana...
Szlachectwo zobowiązuje
Zespół Szkół Nr 5 im. Unii Europejskiej w Ostrołęce Szlachectwo zobowiązuje ŁĘKA 17.03.2010 Zespół Szkół Nr 5 im. Unii Europejskiej w Ostrołęce Jaki jest, co wiemy o Waszym Patronie? Zespół Szkół Nr 5
Europejski Fundusz Społeczny
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek- najlepsza inwestycja Joanna Glezman Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Społeczny
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
PL PL PL KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 27.5.2008 KOM(2008) 320 wersja ostateczna 2008/0107 (CNS) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty
DIALOG SPOŁECZNY PODSTAWA PRAWNA CELE OSIĄGNIĘCIA
DIALOG SPOŁECZNY Dialog społeczny stanowi podstawowy element europejskiego modelu społecznego, który został w pełni uznany w Traktacie w rezultacie reformy amsterdamskiej. Dzięki temu partnerzy społeczni
Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej
Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład I Podstawowe pojęcia i formy integracji Integracja ekonomiczna Stopniowe i dobrowolne eliminowanie granic ekonomicznych między niepodległymi państwami,
TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (WYCIĄG)
TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (WYCIĄG) Artykuł 37. (dawny art. 31 TWE) 1. Państwa Członkowskie dostosowują monopole państwowe o charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczona była wszelka
Anna Zachorowska-Mazurkiewicz Kobiety i instytucje. Kobiety na rynku pracy w Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej i w Polsce
Anna Zachorowska-Mazurkiewicz Kobiety i instytucje Kobiety na rynku pracy w Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej i w Polsce Katowice 2006 Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Rola i pozycja kobiet na rynku
WIELOPOZIOMOWEZARZĄDZANIEWUNIEUROPEJSKIEJ-ROLASAMORZĄDÓW
WIELOPOZIOMOWEZARZĄDZANIEWUNIEUROPEJSKIEJ-ROLASAMORZĄDÓW Konferencja skierowana do członków i ich zastępców polskiej delegacji w Komitecie Regionów WARSZAWA, 27-28 WRZEŚNIA 2012 Kompleksowa współzależność
o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA Warszawa, dnia 5 grudnia 2013 r. Druk nr 512 KOMISJA RODZINY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Pan Bogdan BORUSEWICZ MARSZAŁEK SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Na podstawie