Ustawa XCV z 2009 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk dystrybucyjnych wobec dostawców w zakresie produktów rolnych i spożywczych

Transkrypt

1 Ustawa XCV z 2009 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk dystrybucyjnych wobec dostawców w zakresie produktów rolnych i spożywczych Mając na względzie znaczenie wzajemnego zaufania i współpracy między organizacjami uczestniczącymi w produkcji i przetwarzaniu żywności, stanowiącymi integralną część węgierskiej drogi produkcji i handlu żywnością, będącymi uczestnikami łańcucha dostawy żywności, a także w celu wspierania rozwiązywania sporów i wdrażania norm etyki zawodowej, zapewniania zrównoważonej pozycji wszystkich uczestników negocjacji rynkowych, zachowania bezpieczeństwa dostaw żywności i zaufania konsumentów, Parlament przyjmuje niniejszą ustawę: Postanowienia ogólne Artykuł 1 Niniejsza ustawa ma na celu zapewnienie uczciwych praktyk handlowych między organizacjami zajmującymi się obrotem produktami rolnymi i spożywczymi a ich dostawcami. Artykuł 2 (1) Niniejsza ustawa ma zastosowanie do: a) osób prawnych, stowarzyszeń niemających osobowości prawnej, podmiotów gospodarczych i osób fizycznych (w tym producentów żywności, prywatnych przedsiębiorców i gospodarstw rodzinnych) biorących udział w wytwarzaniu i przetwarzaniu produktów rolnych i spożywczych, jak również producentów i grup producentów wymienionych w oddzielnej ustawie; b) osób prawnych, stowarzyszeń niemających osobowości prawnej, podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, które zajmują się redystrybucją produktów rolnych i spożywczych bez ich przekształcania (przetwarzania) bądź sprzedażą takich produktów dla konsumentów, w tym organizacji z nimi stowarzyszonych zgodnie z Ustawą C z 2000 r. w sprawie księgowości (dalej: "Ustawa o księgowości"), jak również osób trzecich - współpracowników, którzy świadczą usługi związane z dostawą lub sprzedażą rzeczonych produktów lub organizacji utrzymujących bezpośrednie kontakty handlowe z dostawcą tych produktów. (2) Dla celów niniejszej ustawy: a) "dostawca" oznacza każdą osobę prawną, stowarzyszenie niemające osobowości prawnej, podmiot gospodarczy lub osobę fizyczną, która uczestniczy w wytwarzaniu i przetwarzaniu produktów rolnych i spożywczych, jak również

2 2 producenta lub grupę producentów wymienioną w odnośnym akcie prawnym, która sprzedaje wytworzone i przetworzone produkty handlowcom; b) "zachowanie dystrybutora" oznacza wszelkie postępowanie, działanie lub zaniechanie handlowca lub osoby bądź organizacji działającej w jego imieniu w związku z zakupem lub sprzedażą produktu; c) "handlowiec" oznacza każdą osobę prawną, stowarzyszenie niemające osobowości prawnej, podmiot gospodarczy lub osobę fizyczną, w tym organizacje z nimi stowarzyszone zgodnie z Ustawą o księgowości, a w przypadku wspólnego nabywania - wszystkie firmy wchodzące w skład grupy zaopatrzeniowej, które w celach zarobkowych sprzedają produkt nabyty bezpośrednio lub pośrednio od dostawcy, bądź odsprzedają produkt bez jego przekształcania (przetwarzania) konsumentowi, jak również osoby trzecie - współpracowników, którzy świadczą usługi związane z dostawą lub sprzedażą takim osobom rzeczonych produktów, bądź organizacji utrzymujące bezpośrednie kontakty handlowe z dostawcą tych produktów; d) "produkty rolny i spożywczy": każdy produkt, który może być sprzedany konsumentowi bez dalszego przetwarzania, wymieniony w art. 2 Rozporządzenia (WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Nieuczciwe zachowania dystrybutorów Artykuł 3 (1) Zakazuje się dystrybutorom nieuczciwych zachowań. (2) Nieuczciwe zachowanie ma miejsce, gdy: a) ustanawia się warunki dla dostawcy, zgodnie z którymi ryzyko jest dzielone w taki sposób, że zapewnia to jednostronne korzyści handlowcowi; b) stosuje się klauzulę umowną nie uwzględniającą zobowiązań związanych z wadliwym wykonaniem i przewidującą w odniesieniu do produktów dostarczanych handlowcowi przez dostawcę: ba) zobowiązanie dostawcy do wykupu lub odebrania produktu, lub: bb) wykupienie lub odebranie produktu po cenie obniżonej niewspółmiernie do cech produktu i jego dalszej użyteczności dla dostawcy; c) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika przenosi na dostawcę w całości lub częściowo koszty służące interesom przedsiębiorstwa handlowca, w szczególności koszty związane z utworzeniem przedsiębiorstwa oraz jego działalnością i funkcjonowaniem; d) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika obciąża dostawcę opłatą za wyznaczenie go jednym ze swoich dostawców lub za włączenie do asortymentu lub utrzymywanie przez handlowca zapasów danego produktu;

3 3 e) handlowiec samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej - współpracownika obciąża dostawcę opłatą z jakiegokolwiek tytułu: ea) za usługę faktycznie niezrealizowaną; eb) za jakąkolwiek czynność wykonaną przez handlowca, która nie jest związana ze sprzedażą na rzecz konsumenta i która nie stanowi usługi dodatkowej na rzecz dostawcy, w szczególności za umieszczenie produktu w określonym miejscu w swoim sklepie, jeśli nie stanowi to usługi dodatkowej dla dostawcy; ec) wymóg korzystania lub wykonywanie usług, których dostawca nie potrzebuje i które nie służą jego interesom; ed) opłaty za usługi zażądane przez dostawcę i faktycznie wykonane przez handlowca są również uznawane za zachowanie nieuczciwe, jeśli są one niewspółmierne do tych usług; f) wymaganie od dostawcy partycypacji w rabatach udzielanych konsumentowi przez handlowca, przez czas dłuższy niż okres udzielania rabatu, nawet jeśli wkład dostawcy jest tylko częściowy lub ma charakter dodatkowy i towarzyszy rabatowi udzielanemu przez handlowca; g) jeśli na dostawcę przerzuca się koszty wynikające z sankcji nałożonej przez władze z powodu naruszenia przez handlowca przepisów prawa dotyczących prowadzonej przez niego działalności; h) jeśli wynagrodzenie za produkt jest wypłacane dostawcy później niż w terminie trzydziestu dni od odbioru, z wyjątkiem sytuacji wadliwego wykonania; i) jeśli wymaga się obniżki ceny w zamian za zapłatę należności w ustalonym terminie; j) jeśli handlowiec wyklucza stosowalność odsetek za zwłokę, kar umownych i innych dodatkowych zobowiązań umownych gwarantujących wykonanie umowy; k) z wyjątkiem produktów wytwarzanych pod własną marką handlowca - jeśli na handlowcu spoczywa wyłączny obowiązek sprzedaży bez proporcjonalnego wynagrodzenia, lub jeśli żąda się stosowania najbardziej korzystnych warunków w odniesieniu do danego handlowca w porównaniu z innymi handlowcami; l) jeśli między handlowcem a dostawcą obowiązuje umowa ustna i nie zostanie ona sporządzona na piśmie w ciągu trzech dni roboczych od zgłoszenia odnośnego żądania przez dostawcę; m) jeśli handlowiec składa dostawcy lub zmienia złożone zamówienie dotyczące produktu, nie udzielając rozsądnego terminu na jego realizację; n) jeśli handlowiec jednostronnie zmienia umowę z obiektywnie nieuzasadnionych powodów, które nie wynikają z okoliczności uznawanych jako zewnętrzne w stosunku do działalności handlowca; o) jeśli handlowiec nie opublikuje Zasad Prowadzenia Działalności, o których mowa w ustępie (5), jeśli nie przestrzega opublikowanych przez siebie Zasad lub stosuje warunki, które nie są zawarte w Zasadach; p) jeśli handlowiec ogranicza prawowite używanie przez dostawcę własnego znaku towarowego. (3) Za nieważne uznaje się każde postanowienie umowy zawierające nieuczciwe zachowanie dystrybutora lub mające na celu uniknięcie zakazu

4 4 ustanowionego w niniejszej ustawie. Pominięcie publikacji Zasad Prowadzenia Działalności, o których mowa w ust. (5) nie powoduje samo w sobie nieważności zawartych tam postanowień. (4) Dostawca nie może prawomocnie wyrazić zgody na nieuczciwe w stosunku do siebie zachowania dystrybutora. (5) Handlowiec opublikuje na swojej stronie internetowej warunki mające zastosowanie w odniesieniu do usług, jakie ma wykonywać na rzecz dostawcy w związku z dystrybucją produktu, w formie Zasad Prowadzenia Działalności zgodnie z ust. (6) jako ogólne warunki umowne, oraz - z wyprzedzeniem - ich zaktualizowane wersje uwzględniające ewentualne wprowadzone zmiany. Jeśli nie posiada strony internetowej - wywiesi Zasady w sposób widoczny dla wszystkich, w miejscu prowadzenia działalności. Prześle je również właściwemu organowi administracji rolnej. (6) Zasady Prowadzenia Działalności, o których mowa w ust. (5), muszą precyzować usługi oferowane przez handlowca na rzecz dostawcy, warunki obowiązujące w odniesieniu do takich usług, maksymalną opłatę należną za usługi, jak również warunki włączania i wyłączania dostawców z listy dostawców handlowca. (7) Obowiązek opracowania i opublikowania Zasad Prowadzenia Działalności, o których mowa w ust. (5) nie dotyczy handlowców, których przychód netto za poprzedni rok, obliczony zgodnie z art. 6 ust. 3, nie przekracza dwudziestu miliardów forintów węgierskich. Przepisy proceduralne Artykuł 4 (1) Organ administracji rolnej podejmuje postępowanie o naruszenie zakazu nieuczciwych zachowań dystrybutora na wniosek bądź z urzędu. Nie można wszczynać postępowania na podstawie niniejszej ustawy, postępowania w toku należy umorzyć a rozstrzygnięcia nakładające sankcje zgodnie z tą ustawą należy uchylić, jeśli postępowanie o wykroczenie wszczęte przeciwko handlowcowi na podstawie art. 7 Ustawy CLXIV z 2005 r. w sprawie handlu lub art. 21 Ustawy LVII z 1996 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk rynkowych i ograniczania konkurencji, zakończyło się wyrokiem niekorzystnym dla handlowca lub podjęciem zobowiązania. Postępowanie wszczęte z mocy niniejszej ustawy należy wstrzymać na czas trwania postępowania z art. 7 Ustawy CLXIV z 2005 r. w sprawie handlu lub art. 21 Ustawy LVII z 1996 r. w sprawie zakazu nieuczciwych praktyk handlowych i ograniczania konkurencji. (2) Postępowanie przed organem administracji rolnej podlega postanowieniom Ustawy o ogólnych zasadach regulaminu i procedur administracyjnych. Nieprzekraczalny termin rozpatrywania spraw wynosi dwa miesiące. W

5 5 uzasadnionych sporadycznych przypadkach naczelnik organu może przedłużyć ten termin o dodatkowe dwa miesiące, powiadamiając jednocześnie o tym zainteresowaną stronę. (3) W celu stwierdzenia zgodności z niniejszą ustawą oraz w celu znalezienia dowodów koniecznych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, urzędnik organu procesowego upoważniony do przeprowadzenia kontroli na miejscu ma prawo: a) wchodzić na teren i do pomieszczeń będących przedmiotem kontroli; b) badać dokumenty i media stanowiące lub związane z przedmiotem kontroli, oraz sporządzać ich kopie lub wyciągi zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych i zachowania tajemnicy; c) dokumentować postępowanie wykonując na miejscu fotografie i nagrania głosowe; d) otwierać i wchodzić do zamkniętych biur, sklepów i pomieszczeń służbowych nawet wbrew woli osób tam przebywających i nawet wtedy, gdy pomieszczenia mają również charakter mieszkalny, a także kontrolować środki transportu i dokumentację. (4) Decyzja wydana przez organ administracji rolnej w postępowaniu prowadzonym z mocy niniejszej ustawy nie podlega zaskarżeniu w trybie administracyjnym. Udział organizacji reprezentujących interesy Artykuł 5 (1) Organizacja zawodowa reprezentująca interesy dostawców może występować w charakterze strony w postępowaniu administracyjnym wszczętym o naruszenie niniejszej Ustawy. (2) Prawo procesowe przyznane w ustępie (1) nie ma wpływu na prawo dostawcy do dochodzenia swoich roszczeń wobec osoby naruszającej prawo. Sankcje stosowane za naruszenie zakazu nieuczciwych praktyk dystrybutora Artykuł 6 (1) Jeśli organ procesowy stwierdzi, że handlowiec prowadzi nieuczciwe praktyki dystrybucyjne, nakłada grzywnę [dosłownie: grzywna z tytułu nadzoru nad ścieżką produktu]. (2) Minimalny wymiar grzywny wynosi sto tysięcy, a maksymalny - pięćset milionów forintów węgierskich, z tym jednak zastrzeżeniem, że nie może przekroczyć dziesięciu procent przychodu netto osiągniętego przez handlowca w roku obrotowym poprzedzającym wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie.

6 6 (3) Przychód netto ustala się na podstawie skonsolidowanego przychodu netto wykazanego w sprawozdaniu finansowym lub uproszczonym sprawozdaniu finansowym (dalej zwane zbiorowo "sprawozdaniem finansowym") za rok obrotowy poprzedzający wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie. Jeśli okres działalności handlowca przed dniem takiej decyzji jest krótszy niż jeden rok, dane oblicza się proporcjonalnie w stosunku rocznym. Jeśli brak jest wiarygodnych informacji na temat przychodu netto uzyskanego przez handlowca w roku obrotowym poprzedzającym wydanie decyzji stwierdzającej naruszenie, wysokość grzywny ustala się w oparciu o przychód netto uzyskany w ostatnim roku obrotowym z autentycznym zamknięciem. Jeśli handlowiec nie dysponuje jeszcze sprawozdaniem finansowym, bierze się pod uwagę biznesplan na rok, w którym wszczęto postępowanie. Jeśli brak jest takiego biznesplanu, bierze się pod uwagę przychód netto wykazany przez handlowca na żądanie organu i wyliczany zgodnie z zasadami sporządzania wstępnego bilansu zawartymi w Ustawie o księgowości, przy założeniu, że dniem księgowym jest dzień rozpoczęcia postępowania. (4) Jeśli w ciągu dwóch lat od ostatecznej decyzji nakładającej grzywnę lub zatwierdzającej zobowiązanie handlowiec ponownie podejmie zachowania nieuczciwe, wymiar grzywny nie może być niższy niż 1,5 kwoty grzywny nałożonej poprzednio, nie mniej niż pięćset tysięcy i nie więcej niż dwa miliardy forintów węgierskich, przy czym jako górny limit przyjmuje się nadal dzisięć procent przychodu netto uzyskanego przez handlowca w roku obrotowym poprzedzającym rok wydania decyzji stwierdzającej naruszenie. (5) Niezależnie od postępowania prowadzonego na podstawie niniejszej ustawy, pokrzywdzony dostawca ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu nieuczciwego zachowania dystrybutora bezpośrednio przed sądem w trybie postępowania cywilnego. (6) Postępowania na podstawie niniejszej ustawy nie można wszcząć po upływie trzech lat od zaistnienia nieuczciwego zachowania dystrybutora. Jeśli bezprawne zachowanie ma charakter ciągły, okres przedawnienia liczy się od momentu zakończenia takiego zachowania. Jeśli bezprawne zachowanie polega na zaniechaniu eliminacji określonej sytuacji lub warunku, okres przedawnienia liczy się dopiero po ustaniu rzeczonej sytuacji lub warunku. Czasu trwania postępowania odwoławczego nie wlicza się do okresu przedawnienia. (7) Kwotę grzywny ustala się z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności sprawy, w szczególności zakresu i stopnia naruszania interesu, czasu trwania i powtarzalności naruszenia, korzyści uzyskanych w wyniku naruszenia oraz wielkości firmy handlowca. (8) Organ administracji rolnej opublikuje na swojej stronie internetowej, a minister właściwy dla spraw polityki rolnej opublikuje w dzienniku urzędowym i na stronie internetowej ministerstwa nazwę (firmę) i adres (siedzibę) handlowca podejmującego nieuczciwe praktyki, stwierdzone naruszenie, kwotę nałożonej

7 7 grzywny, informację o ewentualnym uchyleniu decyzji, informację o rozpoczęciu procedury kontroli sądowej, treści ostatecznego orzeczenia, oraz informację o decyzji nakazującej spełnienie podjętego zobowiązania zgodnie z art. 8 ust. 1. Takie dane są usuwane i nie mogą być ponownie ogłaszane po upływie dwóch lat od ostatecznej decyzji stwierdzającej naruszenie. Artykuł 7 (1) Grzywna jest płatna w terminie piętnastu dni od doręczenia decyzji o nałożeniu grzywny. (2) Jeśli grzywna nie zostanie zapłacona, do jej kwoty dolicza się odsetki za zwłokę w wysokości podanej w Ustawie o ogólnych zasadach regulaminu i procedur administracyjnych. Na żądanie organu orzekającego, grzywnę wraz z odsetkami pobiera w ramach podatku krajowy organ podatkowy. (3) Jeśli grzywna nałożona na osobę prawną lub stowarzyszenie przedsiębiorstw niemające osobowości prawnej nie zostanie zapłacona przez stronę zobowiązaną i nie ma możliwości jej ściągnięcia, wzywa się do jej zapłaty członka zarządu lub kierownictwa, na którym w momencie naruszenia prawa spoczywała odpowiedzialność odszkodowawcza, bądź osobę odpowiedzialną zgodnie ze statutem (prawem) za zobowiązania danej osoby prawnej lub stowarzyszenia przedsiębiorstw bez osobowości prawnej. (4) Dopuszcza się możliwość orzeczenia środka nakazowego dla zabezpieczenia zapłaty grzywny. (5) Kwota grzywny wpłacana jest na konto nakładającego ją organu i stanowi ona przychód własny tego organu. (6) Za zgodą ministra właściwego do spraw polityki rolnej, kwota grzywny otrzymana przez organ administracji rolnej może być wykorzystana wyłącznie na cele ochrony zdrowia konsumentów i ochrony interesów wszystkich uczestników łańcucha dostaw, na realizację zadań rządowych promujących bezpieczną produkcję i dystrybucję odpowiedniej jakości żywności, oraz na zorganizowaną działalność w zakresie kształtowania świadomych zachowań konsumenckich. Artykuł 8 (1) Jeśli przed wydaniem przez organ administracji rolnej merytorycznej decyzji w danej sprawie zainteresowany handlowiec zobowiąże się na piśmie do określonej zmiany swjego postępowania i przestrzegania postanowień niniejszej ustawy, co może posłużyć interesowi publicznemu, organ administracji rolnej może zakończyć postępowanie bez orzekania o naruszeniu lub braku naruszenia, nakładając jednocześnie na handlowca obowiązek wykonania podjętego zobowiązania i zapłaty kosztów procesowych.

8 8 (2) Niezależnie od wydania orzeczenia zgodnie z treścią ust. (1), istnieje możliwość wszczęcia nowego postępowania w razie istotnej zmiany okoliczności sprawy lub stwierdzenia, że orzeczenie oparte było na nieprawdziwych informacjach dotyczących stanu faktycznego, które mogłyby mieć wpływ na podjętą decyzję. W nowym postępowaniu podejmuje się decyzję dotyczącą wcześniejszego orzeczenia wydanego zgodnie z ust. (1). (3) Organ administracji rolnej kontroluje wykonanie zobowiązania zawartego w orzeczeniu, o którym mowa w ust. (1). Do badania kontrolnego mają zastosowanie - jeśli trzeba - postanowienia zawarte w artykule 4. (4) Jeśli handlowiec nie wykona podjętego zobowiązania, organ administracji rolnej może nałożyć grzywnę zgodnie z art. 6, chyba że wykonanie zobowiązania stało się bezzasadne ze względu na zmianę okoliczności. W takim przypadku oraz w sytuacji, gdy handlowiec wykonał zobowiązanie, badanie kontrolne ulega zakończeniu. Artykuł 9 Organ administracji rolnej może zakazać handlowcowi stosowania przepisu zawartego w Zasadach Handlowych, o których mowa w art. 3 ust. 5, jeśli jego sformułowanie jest niejednoznaczne, usługa lub wynagrodzenie nie są ściśle określone bądź opłata naliczona przez handlowca jest niewspółmierna do kosztów. Postanowienia końcowe Artykuł 10 (1) Niniejsza ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku. (2) Z dniem 1 stycznia 2010 r. traci ważność każde postanowienie umowne sprzeczne z treścią niniejszej ustawy, które zawarto przed momentem wejścia w życie ustawy i które nie zostanie zrealizowane do tego momentu. (3) Rząd otrzymuje upoważnienie do wyznaczenia w drodze dekretu organu administracji rolnej. (4) Handlowiec opublikuje Zasady Handlowe, o których mowa w art. 3 ust. 5 w terminie do 1 stycznia 2010 r. oraz prześle je organowi administracji rolnej. (5) Uchyla się część dotyczącą roku 2009 w art. 10 ust. 2 Ustawy XVI z roku 2003 w sprawie regulacji rynku rolnego.