Sprawozdanie z działalności ELEKTROBUDOWY SA za 2013 rok

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności ELEKTROBUDOWY SA za 2013 rok

2 Indeks do sprawozdania z działalności ELEKTROBUDOWY SA 1. INFORMACJE OGÓLNE AKTUALNA I PRZEWIDYWANA SYTUACJA FINANSOWA, PODSTAWOWE WIELKOŚCI EKONOMICZNO - FINANSOWE Przychody ze sprzedaży - podstawowe produkty i usługi Wynik finansowy oraz podstawowe czynniki i nietypowe zdarzenia mające wpływ na jego wielkość Analiza finansowa Zarządzanie zasobami finansowymi Zarządzanie kapitałem ludzkim Zarządzanie BHP Zarządzanie Systemem Jakości Perspektywy rozwoju działalności i istotne czynniki ryzyka i zagrożeń SYTUACJA RYNKOWA - SPRZEDAŻ I ZAOPATRZENIE Kierunki sprzedaży Uzależnienie od jednego lub kilku odbiorców Źródła zaopatrzenia ZNACZĄCE UMOWY Umowy na roboty budowlano - montażowe oraz dostawy wyrobów Umowy ubezpieczenia INWESTYCJE Inwestycje zrealizowane w 2013 roku Plan inwestycyjny na I półrocze 2014 roku TRANSAKCJE Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI

3 7. INFORMACJA O ZACIĄGNIĘTYCH KREDYTACH, POŻYCZKACH, PORĘCZENIACH I GWARANCJACH Zestawienie umów kredytowych na dzień roku Umowy pożyczek Gwarancje Poręczenia WYNIKI ZA 2013 ROK A PUBLIKOWANA PROGNOZA NA ROK PODSTAWA SPORZĄDZENIA WAŻNIEJSZE PRACE PROWADZONE W DZIEDZINIE ROZWOJU TECHNICZNEGO OŚWIADCZENIE O WYBORZE AUDYTORA OŚWIADCZENIE O STOSOWANIU ZASAD ŁADU KORPORACYJNEGO Wskazanie zbioru zasad ładu korporacyjnego, któremu podlega emitent oraz miejsce, gdzie tekst zbioru zasad jest publicznie dostępny Opis głównych cech systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem stosowanych w spółce w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych Wskazanie akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji Opis zasad dotyczących powoływania i odwoływania osób zarządzających oraz ich uprawnień, w szczególności prawo do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji Zarząd spółki Opis zasad zmiany Statutu ELEKTROBUDOWY SA Opis sposobu działania Walnego Zgromadzenia i jego zasadnicze uprawnienia Skład osobowy i zmiany w 2013 roku, opis działania organów zarządzających i nadzorujących Zarząd spółki Rada Nadzorcza Komitet Audytu oraz Komitet Nominacji i Wynagrodzeń Komitet Audytu Komitet Nominacji i Wynagrodzeń

4 13. POSTĘPOWANIA TOCZĄCE SIĘ PRZED SĄDEM, ORGANEM WŁAŚCIWYM DLA POSTĘPOWANIA ARBITRAŻOWEGO LUB ORGANEM ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ ZNACZĄCE ZDARZENIA DOTYCZĄCE LAT UBIEGŁYCH UJĘTE W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM ZA BIEŻĄCY OKRES ZNACZĄCE ZDARZENIA PO DACIE BILANSU OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚĆI Z PRZEPISAMI

5 1. INFORMACJE OGÓLNE ELEKTROBUDOWA SA z siedzibą w Katowicach, ul. Porcelanowa 12 jest spółką akcyjną utworzoną i działającą na podstawie prawa polskiego. Spółka jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w Sądzie Rejonowym Katowice - Wschód w Katowicach, Wydział VIII Gospodarczy pod numerem KRS Podstawowym przedmiotem działalności spółki według Polskiej Kwalifikacji Działalności (PKD4321Z), jest wykonywanie instalacji elektrycznych. Sektor według klasyfikacji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie - budownictwo. Działalność gospodarcza ELEKTROBUDOWY SA obejmuje: wykonywanie pełnego zakresu robót elektromontażowych w nowo wznoszonych, rozbudowywanych i modernizowanych obiektach energetyki zawodowej, a także w obiektach przemysłowych; dostawę sprzętu elektroenergetycznego, przede wszystkim urządzeń przeznaczonych do przesyłu i rozdziału energii; wykonywanie usług w zakresie projektowania, pomiarów pomontażowych i rozruchu. ELEKTROBUDOWA SA jest przedsiębiorstwem wielooddziałowym, w którego skład wchodzi Biuro Spółki i trzy oddziały produkcyjne nie ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym: Oddział Rynek Wytwarzania Energii (RWE) Komórki administracyjne mieszczą się częściowo w Katowicach, przy ul. Porcelanowej 12 oraz w Jaworznie, ul. Promienna 51. Rynek Wytwarzania Energii prowadzi działalność na terenie całego kraju oraz za granicą. W kraju Oddział wykonuje działalność przez zorganizowane stałe lokalizacje głównie w Tychach, Opolu, Kozienicach, Bełchatowie, Rybniku i Częstochowie. Rynek Wytwarzania Energii dokonał również rejestracji zakładów (filii) poza granicami kraju, przez które prowadzi działalność w Finlandii, Luksemburgu, Estonii, Niemczech i Holandii. Zakład spółki w Finlandii został zarejestrowany w dniu roku w Rejestrze Handlowym pod numerem , prowadzonym przez Zarząd Patentów i Rejestrów w Helsinkach, pod adresem: c/o TVO Olkiluoto 3, Construction Site f, EURAJOKI. NIP: FI Działalność Zakładu jest nadal aktywna. Zakład luksemburski ELEKTROBUDOWY SA zarejestrowano w Rejestrze Handlowym i Spółek w Luksemburgu w dniu roku pod numerem B157469, pod adresem: 1, Boulevard de la Foire, L-1528 Luksemburg. Czas trwania wpisu jest nieokreślony. NIP: LU Działalność ELEKTROBUDOWY SA w Estonii została zarejestrowana przez Północne Centrum Podatkowo - Celne, kod rejestrowy Zakład w Estonii z dniem roku posiada status płatnika podatku VAT, numer rejestrowy EE Adres zakładu w Estonii: Roosikrantsi 2, Tallinn. W 2013 roku realizacja kontraktu o usługi budowlano - montażowe w zakresie prac elektrycznych i AKPiA na budowie Zakładów Odolejenia Łupków Bitumicznych III dla OUTOTEC GmbH została zakończona. ELEKTROBUDOWA SA podjęła czynności mające na celu wyrejestrowanie Zakładu w Estonii jako podatnika podatku VAT i podatku dochodowego od osób prawnych. 4

6 W kwietniu 2012 roku ELEKTROBUDOWA SA dokonała rejestracji Zakładu w Niemczech, w Urzędzie Skarbowym Oranienburg otrzymując nr podatkowy 053/657/ Od dnia roku Zakład w Niemczech ma przydzielony NIP: DE Adres zakładu w Niemczech: Stra e des 17 Juni 106, Berlin. Zakład w Holandii zarejestrowano w Rejestrze Handlowym Izby Handlu w Holandii, w dniu roku pod numerem , pod adresem: Synergieweg 1, 9979XD Eemshaven. Adres pocztowy: Postbus 1170, 2260BD Leidschendam. Numer identyfikacji podatkowej Zakładu w Holandii: NL Oddział Rynek Przemysłu (RP) Komórki administracyjne Oddziału mieszczą się w Katowicach, przy ul. Porcelanowej 12 oraz w Płocku, ul. Zglenickiego 42. Rynek Przemysłu prowadzi działalność na terenie całego kraju, poprzez zorganizowane stałe lokalizacje w Płocku, Katowicach, Warszawie, Koninie i Gdańsku. Oddział Rynek Dystrybucji Energii (RDE) Zakład produkcyjny oraz komórki administracyjne Oddziału mieszczą się w Koninie przy ul. Przemysłowej 156. Rynek Dystrybucji Energii prowadzi działalność w kraju również przez zorganizowane stałe lokalizacje w Koninie, Wrocławiu, Poznaniu i Katowicach. 2. AKTUALNA I PRZEWIDYWANA SYTUACJA FINANSOWA, PODSTAWOWE WIELKOŚCI EKONOMICZNO - FINANSOWE 2.1 Przychody ze sprzedaży - podstawowe produkty i usługi W 2013 roku przychody ze sprzedaży usług, wyrobów gotowych i materiałów ELEKTROBUDOWY SA wyniosły tys. złotych i były niższe od zrealizowanych w 2012 roku o tys. złotych (12,4%). Największy udział w sprzedaży (68,9%) stanowiły przychody z podstawowej działalności spółki, jaką jest świadczenie usług budowlano - montażowych w zakresie prac elektromontażowych. Sprzedaż z tego tytułu wyniosła tys. złotych. Rok 2013 był natomiast kolejnym, w którym ELEKTROBUDOWA SA odnotowała wzrost sprzedaży eksportowej, w tym wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i usług. Sprzedaż na rynkach zagranicznych wyniosła tys. złotych i była wyższa o 5,2% od sprzedaży eksportowej osiągniętej przez spółkę w 2012 roku. Dynamiczny wzrost eksportu wystąpił przede wszystkim w zakresie sprzedaży wyrobów gotowych i pozostałych usług do Turcji i Arabii Saudyjskiej oraz usług budowlano - montażowych i pozostałych do Holandii, a także usług budowlano - montażowych i wyrobów gotowych do Finlandii. Spółka priorytetowo traktuje wszelkie działania zmierzające do podniesienia swojej konkurencyjności na rynkach zagranicznych oraz wzrostu eksportu. W 2013 roku pozyskano nowych klientów na rynkach: RPA (sprzedaż wyrobów gotowych), Grecja (sprzedaż wyrobów gotowych i pozostałych usług) i Kazachstan (sprzedaż wyrobów, usług budowlano - montażowych i materiałów). Trwają działania handlowe skierowane do potencjalnych klientów z Brazylii i Filipin. 5

7 Poniższa tabela przedstawia strukturę przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów za 2013 i 2012 rok rok 2012 rok Zmiana tys. złotych % tys. złotych % tys. złotych Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów , ,0 ( ) usługi budowlano - montażowe , ,3 ( ) wyroby elektrotechniczne , , pozostałe usługi , ,4 (160) materiały , ,7 (501) ELEKTROBUDOWA SA specjalizuje się w wykonywaniu robót elektromontażowych oraz w produkcji urządzeń służących do przesyłu i rozdziału energii. Sprzedaż tych urządzeń w 2013 roku wzrosła o 22,4% w porównaniu do 2012 roku. Udział sprzedaży urządzeń do przesyłu i rozdziału energii w przychodach ze sprzedaży za 2013 rok wynosił 28,8%. Znaczna część tych wyrobów, poprzez sprzedaż wewnętrzną, transformowana jest na sprzedaż zewnętrzną w ramach realizowanych usług elektroinstalacyjnych. Utrzymanie pozycji głównego dostawcy na rynku polskim w zakresie dostaw rozdzielnic średniego napięcia jest jednym z głównych celów strategicznych spółki. W 2013 roku dokonano sprzedaży wyrobów przemysłowych na kwotę tys. złotych. Z wymienionej kwoty sprzedaż zrealizowana przez jednostki montażowe na własne potrzeby wynosiła tys. złotych, a sprzedaż bezpośrednia (zewnętrzna) wynosiła tys. złotych. Produkcja najważniejszych wyrobów w ujęciu ilościowym i wartościowym w latach kształtowała się następująco: ujęcie ilościowe Typ wyrobu Jedn. miary Ilość 2013 rok 2012 rok Rozdzielnice niskiego napięcia pola Rozdzielnice średniego napięcia pola Rozdzielnice wysokiego napięcia pola 5 0 Stacje kontenerowe SKP kpl Mosty szynowe niskiego napięcia m Mosty szynowe średniego napięcia m Konstrukcje kablowe tony Szynoprzewody ELPO, ELPE, PELPO kpl

8 ujęcie wartościowe Typ wyrobu Wartość (tys. złotych) 2013 rok 2012 rok Struktura (%) Wartość (tys. złotych) Struktura (%) Rozdzielnice niskiego napięcia , ,7 Rozdzielnice średniego napięcia , ,5 Rozdzielnice wysokiego napięcia ,5 0 0,0 Stacje kontenerowe SKP , ,6 Mosty szynowe niskiego napięcia , ,4 Mosty szynowe średniego napięcia , ,9 Konstrukcje kablowe 128 0, ,1 Szynoprzewody ELPO, ELPE, PELPO , ,5 Pozostałe wyroby , ,3 Razem , ,0 2.2 Wynik finansowy oraz podstawowe czynniki i nietypowe zdarzenia mające wpływ na jego wielkość Jak wspomniano w 2013 roku przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wynosiły 853,5 mln złotych. Zafakturowana w 2013 roku sprzedaż związana była z realizacją dużych kontraktów dotyczących świadczenia usług elektro - instalacyjnych, w zakresie prac elektromontażowych oraz dostaw urządzeń elektroenergetycznych, takich jak: - dostawa, montaż i badania pomontażowe komponentów i układów części elektrycznych i AKPiA w Elektrowni Atomowej OLKILUOTO 3 w Finlandii dla AREVA NP GmbH 90,4 mln złotych, - budowa instalacji SCR/EF wraz z infrastrukturą Etap1 dla PKN ORLEN SA 32,6 mln złotych, - udział w projekcie budowy pod klucz w systemie Generalnego Wykonawcy nowego Bloku Gazowo - Parowego o mocy elektrycznej w warunkach ISO ok. 45 MWe i mocy cieplnej ok. 40 MWt opalanego gazem w KGHM Polska Miedź S.A. w Głogowie dla KGHM Polska Miedź S.A. 32,3 mln złotych, - wykonanie robót budowlanych, prac i innych czynności niezbędnych i koniecznych do pełnego wykonania zadania inwestycyjnego polegającego na budowie zajezdni tramwajowej Franowo w Poznaniu dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu Sp. z o.o. 21,9 mln złotych, - udział w projekcie budowy pod klucz w systemie Generalnego Wykonawcy nowego Bloku Gazowo - Parowego o mocy elektrycznej w warunkach ISO ok. 45 MWe i mocy cieplnej ok. 40 MWt opalanego gazem w KGHM Polska Miedź S.A. w Polkowicach dla KGHM Polska Miedź S.A. 20,3 mln złotych, 7

9 - wykonanie dokumentacji projektowej oraz budowy stacji elektroenergetycznej 110/15kV - RPZ 11 oraz zasilającej stację linii kablowej 110 kv w Białymstoku dla PGE Dystrybucja Spółka Akcyjna; - wykonanie robót związanych z przygotowaniem terenu pod budowę Instalacji Odsiarczania Spalin - IOS - w ramach zadania inwestycyjnego nr p.n. Dostosowanie Zakładowej Elektrociepłowni w Płocku do standardów emisyjnych obowiązujących od 1 stycznia Przygotowanie terenu pod budowę IOS dla Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna - kompleksowe zaprojektowanie i wykonanie na Placu Budowy Inwestycji dotyczącej Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego na stacji Poznań Główny dla Poznań City Center Sp. z o.o. - dostawa urządzenia i montaż przemysłowych i budowlanych instalacji elektrycznych dla STORA ENSO Narew Sp. z o.o. - modernizacja i remont systemów sterowania i nadzoru wraz z układami elektrycznymi bloków 7-12 w PGE Elektrowni Bełchatów dla Emmerson Process Management Power and Water Solutions Sp. z o.o. 19,5 mln złotych, 17,7 mln złotych, 13,3 mln złotych, 13,2 mln złotych, 12,6 mln złotych. ELEKTROBUDOWA SA działając na rynku budownictwa w znacznym stopniu jest uzależniona od koniunktury na tym rynku. Ryzyko wynikające z wahań koniunkturalnych na rynku krajowym, spółka stara się ograniczać konsekwentnie rozwijając kompetencje do świadczenia usług na rynkach zagranicznych. W roku 2013 ogólny klimat koniunktury w budownictwie uległ nieznacznej poprawie, nie przełożyło się to jednak na istotne zwiększenie popytu ze strony inwestorów. Przedsiębiorstwa z branży nadal sygnalizują istnienie dużych barier w prowadzeniu bieżącej działalności, w tym zatory płatnicze oraz bankructwa generalnych wykonawców i podwykonawców. Fala upadłości przedsiębiorstw oraz upadłości układowe oznacza konieczność dokonania odpisów aktualizujących wartość należności. Ogólny klimat koniunktury w budownictwie występujący w 2013 roku znajduje odzwierciedlenie w poziomie wielkości finansowych spółki. Wyniki ekonomiczno - finansowe okresu sprawozdawczego zamknęły się zyskiem netto w kwocie tys. złotych, na przełomie ostatnich lat ulegał on spadkowi. W odniesieniu do 2012 roku zysk netto obniżył się o tys. złotych, a w porównaniu z 2011 rokiem o tys. złotych. 8

10 Główne pozycje sprawozdania z całkowitych dochodów za 2013 oraz 2012 rok są następujące: 2013 rok 2012 rok Zmiana tys. złotych % tys. złotych % tys. złotych Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów , ,0 ( ) Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów ( ) 93,9 ( ) 96, Zysk brutto ze sprzedaży , , Koszty sprzedaży (4 347) 0,5 (5 953) 0, Koszty ogólnego zarządu (11 461) 1,3 (10 029) 1,0 (1 432) Pozostałe koszty operacyjne (9 191) 1,1 (3 941) 0,4 (5 250) Pozostałe zyski / straty netto (7 421) 0,9 (2 169) 0,2 (5 252) Zysk operacyjny , , Przychody / koszty finansowe netto , ,5 (3 446) Zysk brutto przed opodatkowaniem , ,3 (1 112) Zysk netto okresu obrotowego , ,0 (6 019) Decydujący wpływ na obniżenie wyniku netto miały nierentowne kontrakty zawarte przez Oddział Rynek Przemysłu oraz zawiązanie rezerw na należności, co zostanie opisane szczegółowo poniżej. Strata netto wykazana w segmencie Rynek Przemysłu w 2013 roku wynosiła tys. złotych. Wynik netto Oddziału w 2013 roku uwzględnia rezerwy na przewidywane straty związane z wykonaniem usług objętych umowami o wartości tys. złotych. Ujemny wynik finansowy tego segmentu istotnie wpłynął na obniżenie poziomu rentowności całej spółki. Pogorszeniu uległy też zasoby portfela zamówień, a prognozy na najbliższe miesiące są oceniane niekorzystnie. Na dzień roku portfel zamówień Rynku Przemysłu wynosił tys. złotych, natomiast przed rokiem segment posiadał portfel zamówień o wartości tys. złotych (spadek o 0,7%). Działalność usługowa segmentu Rynek Przemysłu koncentruje się głównie w branży budowlanej, na którą silnie oddziałuje stan koniunktury. W wyniku inwentaryzacji kontraktów realizowanych w Rynku Przemysłu oraz przeprowadzonych przez podmiot zewnętrzny działań audytowych, Zarząd spółki rozpoczął prace nad aktualizacją strategii dla tego Oddziału, w tym określeniu docelowej grupy usług i klientów dla tego rynku, sposobu organizacji, szczególnie pod kątem efektywności i skuteczności działania oraz wewnętrznych procedur dotyczących zarządzania projektem oraz systemu informacji zarządczej. Docelowo mają one umożliwić przywrócenie rentowności i zwiększenie konkurencyjności spółki na rynku budowlanym. Drugim z negatywnych zjawisk, które szczególnie dotyczy Rynku Przemysłu są zatory płatnicze. W 2013 roku w segmencie Rynek Przemysłu utworzono odpisy aktualizujące należności w wysokości tys. złotych. Na dzień roku stan odpisów aktualizujących należności segmentu Rynek Przemysłu wynosił tys. złotych, ich udział w ogólnej wartości odpisów stanowił 70,5%. 9

11 W skali całej spółki odpisy aktualizujące wartość należności utworzone w 2013 roku wyniosły tys. złotych. Na dzień roku stan odpisów aktualizujących należności spółki wynosił tys. złotych, co stanowi 9,3% całkowitej wartości krótkoterminowych należności handlowych oraz pozostałych. Relacje pomiędzy sprzedażą a kosztami oraz ich wpływ na wielkość zysku obrazują wskaźniki rentowności sprzedaży. Wskaźnik rentowności brutto wzrósł o 0,1 punktu procentowego, natomiast wskaźnik rentowności netto spadł o 0,4 punktu procentowego. Korzystne zmiany wykazał osiągnięty w 2013 roku zysk brutto ze sprzedaży, wzrost o tys. złotych, tj. o 32,1%. Szybsze tempo spadku kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów od tempa spadku przychodów ze sprzedaży o 1,9 punktu procentowego spowodowało wzrost rentowności brutto ze sprzedaży z poziomu 4,0% do 6,1% w porównywalnych okresach. Koszty sprzedaży za 2013 rok wynosiły tys. złotych i były niższe niż w 2012 roku o tys. złotych. Poziom kosztów sprzedaży w kolejnych latach jest skorelowany z poziomem przychodów ze sprzedaży. Udział kosztów sprzedaży w przychodach ze sprzedaży wynosił 0,5% w 2013 roku i 0,6% w 2012 roku. Główną pozycją kosztów sprzedaży były usługi transportowe, które w porównywalnych okresach obniżyły się o tys. złotych. Koszty ogólnego zarządu w roku 2013 wynosiły tys. złotych i w porównaniu do 2012 roku wzrosły o tys. złotych, tj. o 14,3%. Udział kosztów ogólnego zarządu w przychodach ze sprzedaży wynosił 1,3% w 2013 roku i 1,0% w 2012 roku. W ramach kosztów ogólnego zarządu największy wzrost w stosunku do ubiegłego roku wystąpił w kosztach wynagrodzeń o 610 tys. złotych, usług audytu o 380 tys. złotych oraz w kosztach obsługi prawnej o 225 tys. złotych. Pozostałe koszty operacyjne w 2013 roku osiągnęły poziom tys. złotych i obejmowały: - prowizje i opłaty od udzielonych gwarancji bankowych w kwocie tys. złotych; - prowizje od udzielonych kredytów w wysokości tys. złotych; - opłaty sądowe i kary o wartości tys. złotych. W 2013 roku w porównaniu do 2012 roku nastąpił wzrost wartości prowizji i opłat od udzielonych gwarancji bankowych o tys. złotych (wzrost o 58,5%). Wiąże się to ze zwiększoną wartością udzielonych przez spółkę w 2013 roku gwarancji tytułem zabezpieczenia otrzymanych zaliczek, dobrego wykonania umów oraz usunięcia wad i usterek w okresie gwarancji i rękojmi, a także w celu zagwarantowania zapłaty wierzytelności. Na dzień roku kwota udzielonych gwarancji bankowych wynosiła tys. złotych, gdy na dzień roku spółce udzielono gwarancji bankowych o wartości tys. złotych. Poniesiono również wyższe koszty związane z uruchomieniem kredytów o 739 tys. złotych (wzrost o 185,7%). ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku korzystała z kredytu w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego w finansowaniu bieżącej działalności operacyjnej, co wpłynęło na wzrost płaconych prowizji bankowych. Wartość wykorzystanego kredytu na dzień roku wynosiła tys. złotych. 10

12 Na dzień roku spółka korzystała z kredytów w wysokości tys. złotych w celu finansowania działalności. W analizowanych okresach wysokość wykorzystywanych kredytów spadła o tys. złotych. W 2013 roku spółka poniosła wyższe obciążenia tytułem opłat sądowych i kar o tys. złotych, tj. o 217,6 %. Ogółem pozostałe koszty operacyjne wzrosły o tys. złotych, tj. o 133,2%. W 2013 roku pozostałe koszty operacyjne przewyższały wartość pozostałych przychodów operacyjnych o tys. złotych, podobnie jak w roku ubiegłym, gdzie nadwyżka pozostałych kosztów operacyjnych osiągnęła wartość tys. złotych. Na ujemny wynik pozostałej działalności operacyjnej w 2013 roku główny wpływ miały odpisy aktualizujące należności. Główne pozycje pozostałych przychodów: - odsetki tys. złotych, - odwrócenie odpisów aktualizujących należności tys. złotych, - kary naliczone zapłacone tys. złotych, - zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych tys. złotych, - otrzymane odszkodowania 882 tys. złotych, - zwrócone koszty sądowe 389 tys. złotych, - dyskonto należności długoterminowych 116 tys. złotych, - odwrócenie odpisów aktualizujących zapasy 68 tys. złotych. Główne pozycje pozostałych kosztów: - odpis aktualizujący należności tys. złotych, - ujemne różnice kursowe tys. złotych, - odsetki tys. złotych, - koszty likwidacji szkód 717 tys. złotych, - darowizny 210 tys. złotych, - odsetki od wyceny aktuarialnej 157 tys. złotych, - amortyzacja 39 tys. złotych, - odpis aktualizujący wartość zapasów 32 tys. złotych. Główną pozycję kosztów pozostałej działalności operacyjnej były wspomniane już odpisy aktualizujące wartość należności. Pogorszenie się kondycji finansowej kontrahentów, ich problemy z płynnością oraz ogłoszone upadłości kilku firm współpracujących spowodowały konieczność dokonania w 2013 roku odpisów aktualizujących należności w wysokości tys. złotych. W porównywalnym okresie roku ubiegłego utworzone odpisy aktualizujące wynosiły tys. złotych. Stan odpisów aktualizujących należności na dzień roku wynosiły tys. złotych i w stosunku do stanu na dzień roku nastąpił jego wzrost o tys. złotych, tj. o 49,3%. Za rok 2013 spółka osiągnęła zysk operacyjny w wysokości tys. złotych i rentowność na poziomie zysku operacyjnego w wysokości 2,3%. W stosunku do 2012 roku nastąpił wzrost rentowności na działalności operacyjnej o 0,5 punktu procentowego. 11

13 Na działalności finansowej ELEKTROBUDOWA SA odnotowała zysk w kwocie tys. złotych, który w stosunku do 2012 roku spadł o tys. złotych, tj. o 73,8%. Przychody finansowe w kwocie tys. złotych stanowią dywidendy otrzymane tytułem posiadanych udziałów: - w spółce Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych VECTOR Spółka z o.o. w wysokości tys. złotych, - w spółce KONIP Sp. z o.o. w wysokości 38 tys. złotych, Przychody finansowe pomniejszone zostały o koszty finansowe w kwocie tys. złotych, na którą składają się: - odsetki od kredytu w wysokości tys. złotych, - odsetki od leasingu w wysokości 12 tys. złotych, - strata z likwidacji udziału w spółce KRUELTA Sp. z o.o. w wysokości 213 tys. złotych. Zysk brutto przed opodatkowaniem za 2013 rok wynosił tys. złotych i był niższy od osiągniętego w 2012 roku o tys. złotych, tj. o 5,0%. Zysk netto za 2013 rok osiągnął wartość tys. złotych i był niższy od zysku netto osiągniętego za 2012 rok o tys. złotych, tj. o 31,1%. Priorytetem dla ELEKTROBUDOWY SA w 2014 roku będzie poprawa efektywności biznesowej i skuteczności operacyjnej, usprawnienie procesu zarządzania projektami, poprawa procesów zakupu oraz optymalizacja finansowania dla zagwarantowania poprawy marż i zapewnienia stabilnego wzrostu wartości w długim okresie. Działania te będą w szczególności zintensyfikowane w Oddziale Rynek Przemysłu, w którym zostanie wdrożony program restrukturyzacji, mający na celu przywrócenie rentowności. Poziom niepewności rynku, na którym działa ELEKTROBUDOWA SA, jest relatywnie wysoki i w związku z tym trudno zaprezentować wiarygodne prognozy sprzedaży w dłuższej perspektywie niż 1 rok. Pomimo niekorzystnego klimatu koniunktury w budownictwie, prognozy portfela zamówień na 2013 rok oraz wartości pozyskanych zamówień w 2013 roku zapewniają pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych w kolejnych kwartałach roku obrotowego. Wartość zawartych umów, zleceń i zamówień w 2013 roku przez spółkę wynosiła 1 784,3 mln złotych, co w odniesieniu do analogicznego okresu roku poprzedniego oznacza wzrost o 95,8%. Portfel zamówień ELEKTROBUDOWY SA na dzień roku osiągnął poziom 1 754,2 mln złotych. W porównaniu ze stanem na dzień roku portfel zamówień wzrósł o 118,3%. Prognozy dotyczące wielkości zamówień w nadchodzącym okresie są optymistyczne, zarówno w odniesieniu do zamówień krajowych, jaki i zagranicznych. 2.3 Analiza finansowa Na koniec 2013 roku suma bilansowa spółki zwiększyła się o 79,5 mln złotych w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego. Wzrost odnotowano zarówno po stronie aktywów trwałych (4,1 mln złotych), jaki i obrotowych (75,4 mln złotych). 12

14 Wzrost wystąpił w pozycjach aktywów takich jak: wartościach niematerialnych o 3,1 mln złotych, należnościach długoterminowych o 1,9 mln złotych, aktywach z tytułu odroczonego podatku dochodowego o 1,9 mln złotych i długoterminowych rozliczeniach międzyokresowych o 1,1 mln złotych. Natomiast w aktywach obrotowych wzrost wykazały kwoty należne z tytułu umów budowlanych o 35,6 mln złotych, środki pieniężne i ich ekwiwalenty o 31,6 mln złotych, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe o 24,5 mln złotych oraz zapasy o 8,2 mln złotych. Po stronie pasywów nastąpiło zwiększenie relacji zobowiązań do kapitałów własnych. W 2013 roku w odniesieniu do ubiegłego roku wzrostowi kapitałów własnych o 5,8 mln złotych towarzyszył wzrost zobowiązań o 73,7 mln złotych. Wzrost kapitałów własnych to skutek przede wszystkim podwyższenia kapitału zapasowego o 26,5 mln złotych w związku z podziałem zysku za 2012 rok. Z kolei wzrost zobowiązań wiąże się głównie ze wzrostem krótkoterminowych zobowiązań handlowych oraz pozostałych o 56,5 mln złotych, kwoty zobowiązań wobec odbiorców z tytułu umów budowlanych o 15,2 mln złotych, zobowiązań z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych o 7,0 mln złotych oraz pozostałych zobowiązań długoterminowych o 2,3 mln złotych. Spółka prowadziła politykę finansowania działalności w ramach posiadanych środków własnych zasilanych będącymi przejściowo w dyspozycji spółki kapitałami obcymi w formie zobowiązań oraz uruchomionymi kredytami w rachunkach bieżących i kredytem obrotowym w kwocie tys. złotych. Wybrane wskaźniki charakteryzujące sytuację majątkową i finansową spółki: I. Wskaźniki rentowności 2013 rok 2012 rok 2011 rok 1. Wskaźnik rentowności netto 1,6% 2,0% 3,7% zysk netto / przychody ze sprzedaży 2. Wskaźnik rentowności zysku brutto przed opodatkowaniem 2,4% 2,3% 4,6% zysk brutto przed opodatkowaniem / przychody ze sprzedaży 3. Wskaźnik rentowności operacyjnej 2,3% 1,8% 4,0% zysk operacyjny / przychody ze sprzedaży 4. Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) 4,1% 6,0% 10,1% zysk netto / średni stan kapitału własnego 5. Wskaźnik rentowności majątku (ROA) 1,8% 2,9% 5,3% zysk netto / średni stan majątku II. Wskaźniki płynności 1. Wskaźnik płynności bieżący 1,3 1,4 1,5 średni stan majątku obrotowego / średni stan (zobowiązań krótkoterminowych + rozliczenia międzyokresowe) 13

15 2013 rok 2012 rok 2011 rok 2. Wskaźnik płynności szybki 1,1 1,3 1,3 średni stan (majątek obrotowy - zapasy - rozliczenia międzyokresowe) / średni stan (zobowiązań krótkoterminowych + rozliczenia międzyokresowe) III. Wskaźniki rotacji 1. Rotacja należności handlowych w dniach średni stan należności handlowych krótkoterminowych x 360 dni / przychody ze sprzedaży 2. Rotacja zobowiązań handlowych w dniach średni stan zobowiązań handlowych x 360 dni / przychody ze sprzedaży 3. Rotacja zapasów w dniach średni stan zapasów x 360 dni / przychody ze sprzedaży 4. Obrotowość aktywów 1,2 1,5 1,5 przychody ze sprzedaży / średni stan aktywów ogółem IV. Wskaźniki zadłużenia 1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia 57,4% 53,4% 50,6% stan kapitału obcego / stan majątku ogółem Przedstawione wskaźniki odzwierciedlają w syntetycznej formie pomiar efektywności gospodarowania w spółce, który należy ocenić jako dobry. Wskaźniki rentowności określają zdolność generowania zysku przez sprzedaż. Na przestrzeni ostatnich kilku lat wskaźniki rentowności sprzedaży wahały się. Zmiany ich poziomu odzwierciedlają przede wszystkim zmiany zysku netto osiąganego przez spółkę w ostatnich latach. W 2013 roku rentowność netto sprzedaży wynosiła 1,6%. W stosunku do 2012 roku wskaźnik rentowności netto spadł o 0,4 punktu procentowego, a w stosunku do 2011 roku o 2,1 punktu. Wskaźnik rentowności zysku brutto przed opodatkowaniem wynosił 2,4%. W porównaniu do 2012 roku wzrósł o 0,1 punktu procentowego, a w stosunku do 2011 roku spadł o 2,2 punktu. Pogorszenie wskaźnika oznacza, że firma musi zrealizować większe rozmiary sprzedaży do osiągnięcia określonej kwoty zysku. Poziom wskaźnika rentowności majątku (ROA), czyli zdolności do generowania zysku netto przez wszystkie wykorzystywane w firmie aktywa, w roku obrotowym wynosił 1,8% i uległ zmniejszeniu w porównaniu z 2012 rokiem o 1,1 punktu procentowego, a w odniesieniu do 2011 roku spadł o 3,5 punktu. Pomimo, iż wskaźnik rentowności (ROA) wykazywał tendencję spadkową na przestrzeni analizowanych okresów, to osiągane poziomy świadczą o efektywnym wykorzystaniu zaangażowanego majątku. 14

16 Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) za 2013 rok wynosił 4,1% i obniżył się o 1,9 punktu procentowego w stosunku do 2012 roku i o 6,0 punktu w odniesieniu do 2011 roku. Spadek rentowności kapitałów własnych był skorelowany z obniżeniem się zysku netto na przestrzeni analizowanych okresów sprawozdawczych. W 2013 roku wskaźnik płynności bieżący uzyskał wielkość 1,3 a wskaźnik płynności szybki ukształtował się na poziomie 1,1. Wskaźnik płynności bieżący uległ obniżeniu w stosunku do 2012 roku o 0,1 punktu i o 0,2 punktu w stosunku do 2011 roku. Na przełomie analizowanych okresów wskaźnik płynności bieżący wykazywał spadek o 0,1 punktu z okresu na okres. W przypadku wskaźnika bieżącej płynności przyjmuje się, że jego optymalna wartość powinna kształtować się w granicach 1,5 do 2,5 natomiast wskaźnik szybkiej płynności powinien oscylować wokół jedności lub poniżej. Osiągnięty poziom wskaźników płynności wskazuje na dużą wiarygodność płatniczą spółki. Wskaźniki płynności informują o poziomie krótkookresowego bezpieczeństwa finansowego spółki, zaś ich wielkość powinna być skorelowana z poziomem wskaźnika obrotowości. W 2013 roku cykl inkasa należności handlowych wynosił 92 dni. Uległ on wydłużeniu o 2 dni w stosunku do 2012 roku i skróceniu o 4 dni w stosunku do 2011 roku. Na niekorzystne zmiany rotacji należności handlowych miały wpływ: wzrost udziału w portfelu zamówień dużych kontraktów rozliczanych w oparciu o odbiory zakończonych etapów takich jak na przykład kontrakty na budowę stacji z PSE S.A.; kontrakty te będą istotnie wpływać w najbliższym okresie na sytuację spółki w zakresie płynności; pogarszająca się kondycja finansowa firm; występujące zatory płatnicze. Pojawiające się trudności finansowe zleceniodawców powodują narzucanie niezbyt korzystnych warunków płatności oraz wydłużenie terminów spłaty zobowiązań. Problemy z regulowaniem płatności przez kontrahentów skutkują powstaniem należności przeterminowanych. Przeterminowane na dzień roku należności z tytułu dostaw i usług o wartości tys. złotych (na dzień roku o wartości tys. złotych) objęto odpisem aktualizującym w wysokości tys. złotych (w 2012 roku w wysokości tys. złotych). Dotyczyły one należności zasądzonych, poddanych egzekucji komorniczej, czy zgłoszonych do postępowania upadłościowego oraz niezapłaconych należności w terminie ponad 180 dni. W 2013 roku w porównaniu do 2012 roku odpisy aktualizujące należności handlowe wzrosły o 40,9%. Według danych bilansowych, spłata zobowiązań następuje po 90 dniach. Terminy płatności dla zobowiązań są bardzo zróżnicowane, od 14 do 60 dni. W analizowanym okresie cykl rotacji zobowiązań wydłużył się o 7 dni w porównaniu do 2012 roku i o 13 dni w odniesieniu do 2011 roku. Pomimo, iż okres w jakim spółka realizowała swoje zobowiązania wydłużył się, to nadal cykl rotacji zobowiązań był krótszy niż cykl inkasa należności, co świadczy o tym, że ELEKTROBUDOWA SA w większym stopniu kredytuje odbiorców niż korzysta z kredytu kupieckiego u dostawców. 15

17 Okres obrotu zapasami wynoszący 22 dni informuje, jak długo trwa proces transformacji zapasów w gotowe sprzedane produkty. W 2013 roku cykl obrotu zapasami uległ wydłużeniu w stosunku do ubiegłego roku o 3 dni, a w stosunku do 2011 roku o 6 dni. Biorąc pod uwagę, że w kolejnych porównywalnych okresach sprawozdawczych spółka odnotowała również wzrost sprzedaży wyrobów elektrotechnicznych (o 22,4%), wskazuje to na odpowiednie dostosowanie się wielkości zapasów do popytu na produkty spółki. Ponadto, okres czasu na jaki środki zaangażowane są w finansowanie zapasów odpowiada miesięcznym cyklom rozliczeniowym większości usług realizowanych przez ELEKTROBUDOWĘ SA. Długość cyklu obrotu zapasami świadczy o efektywnym wykorzystaniu materialnych zasobów majątku obrotowego. Informację o aktywności ELEKTROBUDOWY SA przedstawia wskaźnik obrotowości aktywów. Wskaźnik ten mierzy zdolność aktywów, którymi dysponuje spółka, do generowania sprzedaży. Obrotowość aktywów wynosiła 1,2 i spadła o 0,3 punktu procentowego zarówno w stosunku do 2012 roku, jak i do 2011 roku. Poziom tego wskaźnika w analizowanych okresach świadczy o zrównoważonym wzroście przychodów ze sprzedaży i aktywów, a tym samym o efektywnym wykorzystaniu majątku, którym dysponuje spółka. Wskaźnik ogólnego zadłużenia informuje o obciążeniu majątku zobowiązaniami. W 2013 roku, w stosunku do 2012 roku, wskaźnik ogólnego zadłużenia wzrósł o 4,0 punkty procentowe, a w stosunku do 2011 roku o 6,8 punktu procentowego. Wzrost wskaźnika świadczy o zwiększeniu się udziału kapitałów obcych w finansowaniu majątku spółki. W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA korzystała z posiadanych w bankach linii kredytowych oraz dodatkowo dysponowała kredytami obrotowymi z łącznym limitem tys. złotych. Na dzień roku wartość wykorzystanych kredytów w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego wynosiła tys. złotych. Poziom wskaźników płynności oraz rotacji zapasów i obrotowości aktywów, pozwalają na pozytywną ocenę kondycji finansowej, jak również strategii finansowej realizowanej przez spółkę. ELEKTROBUDOWA SA posiada zabezpieczenie dla płatności swoich zobowiązań zarówno w posiadanym majątku jak i w zgromadzonych kapitałach własnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, że spółka utrzymała swoją stabilną sytuację finansową wypracowaną w ciągu ostatnich lat. Przedstawione podstawowe wielkości i węzłowe wskaźniki charakteryzujące sytuację majątkową, finansową i kapitałową ELEKTROBUDOWY SA wynikają ze sprawozdania finansowego, sporządzonego przy założeniu kontynuowania działalności. 2.4 Zarządzanie zasobami finansowymi ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku prowadziła politykę finansowania działalności w ramach posiadanych środków własnych zasilanych, będącymi przejściowo, w dyspozycji spółki kapitałami obcymi w formie zobowiązań oraz uruchomionymi kredytami w rachunku bieżącym i kredytem obrotowym. 16

18 W 2013 roku spółka posiadała do dyspozycji limit kredytów w rachunku bieżącym oraz limit kredytu obrotowego do łącznej wysokości 144,2 mln złotych. Stan zadłużenia na dzień roku tytułem wykorzystania linii kredytowej wynosił 5,9 mln złotych. Współpraca z kilkoma bankami daje możliwość równomiernego zaangażowania środków finansowych oraz utrzymania odpowiedniego poziomu środków pieniężnych, przeznaczonych do obrotu. Spółka korzysta z wielu oferowanych produktów bankowych, które racjonalnie wykorzystuje w swojej działalności: codzienne bilansowanie rachunków, automatyczne depozyty overnight tworzone z nadwyżek środków pieniężnych, negocjowane oprocentowanie lokat terminowych, negocjowane kursy walut, pozostałe transakcje na rynku finansowym. Działania te pozwalają w znacznym zakresie minimalizować koszty finansowe oraz optymalizować zarządzanie ryzykiem płynności finansowej. W obszarze obrotu dewizowego czynnikiem determinującym działania spółki jest poziom kursów podstawowych walut - EUR i USD. W 2013 roku spółka nie zawierała z instytucjami finansowymi transakcji forward zabezpieczających poziom kursów. W głównej mierze w spółce występuje naturalne zabezpieczenie ryzyka kursowego wynikające z faktu dokonywania zakupów importowych w walutach. ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku prowadziła szeroko rozwiniętą współpracę z bankami i towarzystwami ubezpieczeniowymi w zakresie gwarancji, co przejawia się w postaci udzielonych spółce linii gwarancyjnych na zabezpieczanie: wniesienia wadium, zwrotu otrzymanej zaliczki, dobrego wykonania przedmiotu umowy handlowej, usunięcia wad i usterek w okresie gwarancyjnym oraz roszczeń dochodzonych na drodze postępowania sądowego, jak również w celu zagwarantowania terminowej zapłaty wierzytelności. Dominującą rolę w zawartych umowach bankowych odgrywają linie gwarancyjne w ramach udzielonych limitów wielocelowych w łącznej wysokości 630,2 mln złotych (144,2 mln złotych na kredyty i 486,0 mln złotych na gwarancje). Na dzień roku ich wykorzystanie wynosiło: 420,6 mln złotych na udzielone gwarancje bankowe oraz 5,9 mln złotych na zadłużenie z tytułu kredytu w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego. W 2012 roku limit podpisanych umów z bankami wynosił 299,5 mln złotych, z tego linia kredytowa stanowiła wartość 50,0 mln złotych, a gwarancyjna 249,5 mln złotych. Na dzień roku z limitów wielocelowych wykorzystano 171,7 mln złotych na udzielone gwarancje bankowe oraz 11,2 mln złotych na kredyt w rachunku bieżącym i kredyt obrotowy. ELEKTROBUDOWA SA, w ramach współpracy z towarzystwami ubezpieczeniowymi w zakresie udzielania gwarancji ubezpieczeniowych, posiadała łączny limit w wysokości 99,3 mln złotych, z czego na dzień roku spółka wykorzystała 40,4 mln złotych. W 2012 roku łączny limit przyznany na gwarancje ubezpieczeniowe wynosił 115,0 mln złotych, z czego na dzień roku spółka wykorzystywała 41,2 mln złotych. 17

19 Oceniając stan posiadanych środków pieniężnych oraz wielkość przewidywanych wpływów i wydatków należy stwierdzić, że środki te pozwolą spółce na sfinansowanie planowanych w I półroczu 2014 roku zamierzeń inwestycyjnych oraz obsługę bieżącej działalności operacyjnej bez narażenia spółki na zachwianie płynności finansowej. 2.5 Zarządzanie kapitałem ludzkim W 2013 roku przeciętne miesięczne zatrudnienie ukształtowało się na poziomie etatów i było o około 4,5% niższe niż w 2012 roku. W przeciętnej liczbie zatrudnionych, etatów to pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, natomiast 827 etatów to pracownicy na stanowiskach nierobotniczych. W grupie pracowników na stanowiskach robotniczych stan zatrudnienia zmniejszył się w stosunku do 2012 roku o 8,3%. Niewielki wzrost zatrudnienia wystąpił na stanowiskach nierobotniczych, w grupie tej w 2013 roku zanotowano wzrost zatrudnienia o 1,1% w stosunku do roku Ma to bezpośredni związek ze stałym zwiększaniem zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry inżynieryjno - technicznej. Stan zatrudnienia ogółem na koniec grudnia 2013 roku wyniósł pracowników. W odniesieniu do końca 2012 roku nastąpił spadek zatrudnienia o 111 osób (o 5,5%). Ma to związek z ograniczeniem zatrudniania na kontraktach zagranicznych, głównie w Finlandii. W zakresie struktury zatrudnienia, ze względu na poziom wykształcenia, spółka odnotowuje wzrost liczby pracowników z wyższym wykształceniem, głównie inżynierskim. Na koniec grudnia 2013 roku udział pracowników z wyższym wykształceniem wynosił 34% w ogólnej liczbie zatrudnionych, na koniec grudnia 2012 roku udział ten wynosił 32%. W 2013 roku produktywność zatrudnienia liczona jako relacja przychodów ze sprzedaży i przeciętnego miesięcznego zatrudnienia ukształtowała się na poziomie 443,6 tys. złotych. Wskaźnik zyskowności zatrudnienia liczony jako relacja zysku brutto oraz przeciętnego miesięcznego zatrudnienia wyniósł w 2013 roku 10,9 tys. złotych. W porównaniu do 2012 roku, powyższe wskaźniki uległy zmniejszeniu: produktywności o 45,7 tys. złotych, a wskaźnik zyskowności o 10,2 tys. złotych. Ogółem w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku zatrudniono 212 nowych pracowników w różnych grupach zawodowych, począwszy od pracowników wykonawczych, poprzez różnego rodzaju specjalistów, a skończywszy na stanowiskach menadżerskich. Jest to znaczące spowolnienie do tego samego okresu roku poprzedniego, kiedy liczba nowo zatrudnionych pracowników wynosiła 335. W 2013 roku w spółce nie było zwolnień grupowych. Jedynie w sporadycznych przypadkach stosowano przepisy ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych do zwolnień indywidualnych z przyczyn nie dotyczących pracowników. 18

20 W 2013 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło złotych. Na ukształtowanie się przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w spółce na poziomie znacznie wyższym od krajowego wywarły wpływ kontrakty zagraniczne, w realizacji których spółka zachowuje poziom gwarantowanych wynagrodzeń, wynikających z przepisów lokalnych układów zbiorowych pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2013 roku obniżyło się w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego o około 2,5%. Zmniejszenie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dotyczyło pracowników na stanowiskach robotniczych i miało związek z ograniczeniem zatrudnienia na kontraktach zagranicznych. Spółka konsekwentnie poszerza programy motywacji pozapłacowej dla pracowników, które mają na celu wspomaganie procesu zatrzymywania i pozyskiwania pracowników oraz zwiększenia poziomu motywacji i efektywności działania. W 2013 roku zorganizowano szereg finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych imprez z okazji 60-lecia jednostki ELEKTROBUDOWY SA. Rozwój kwalifikacji i kompetencji pracowników jest kluczem dla rozwoju spółki. Zatem podobnie jak w latach ubiegłych, w 2013 roku, w oparciu o procedurę Szkolenia i rozwoju zawodowego pracowników, stanowiącą część obowiązującego w spółce systemu ISO 9001, w sposób planowy realizowano politykę szkoleniową. Inwestycje w szkolenia dotyczyły w szczególności polityki systematycznego budowania kultury organizacyjnej zorientowanej na zarządzanie projektami, zagadnień zwiększających profesjonalizm działania poszczególnych zespołów pracowniczych, w szczególności umiejętności menedżerskich, jak również doskonalenia znajomości języków obcych. W 2013 roku spółka zainwestowała w szkolenia pracownicze tys. złotych, co stanowi przeciętnie 608 złotych na jednego pracownika. Udział kosztów szkoleń w funduszu wynagrodzeń w 2013 roku wynosił 0,9%. Realizowane programy rozwoju nie tylko przyczyniają się do wzrostu profesjonalizmu działania i rozwoju zawodowego pracowników, ale także uzupełniają stosowane systemy i programy motywacyjne. W 2013 roku wzorowo układała się współpraca z działającymi w spółce zakładowymi organizacjami związkowymi. W tym okresie nie odnotowano żadnych protestów pracowniczych. Spółka nie pozostawała również w sporze zbiorowym z działającymi w spółce zakładowymi organizacjami związkowymi. ELEKTROBUDOWA SA podobnie jak w latach ubiegłych wspierała oraz respektowała powszechnie przyjęte prawa człowieka, jak też przestrzegała standardów pracowniczych w zakresie prawa do zrzeszania się i rokowań zbiorowych oraz przeciwdziałania praktykom dyskryminacyjnym. Od dnia 1 grudnia 2010 roku ELEKTROBUDOWA SA jest członkiem Global Compact. ONZ Global Compact stanowi unikalną i potężną platformę wymiany doświadczeń i zaangażowania w problematykę zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu. Uczestniczy w niej ponad uczestników instytucji i firm z ponad 145 krajów świata. 19

21 Mając świadomość wpływu działalności spółki na otoczenie, ELEKTROBUDOWA SA aktywnie uczestniczy w kształtowaniu pozytywnego wpływu jej działalności na otoczenie lokalne w szeroko pojętej dziedzinie Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR). Wszelkie działania w zakresie szeroko pojętego CSR wiążą się dla ELEKTROBUDOWY SA z licznymi korzyściami, takimi jak: zwiększona legitymizacja w prowadzonej działalności, zademonstrowanie pozycji lidera w kwestii odpowiedzialności wobec społeczeństwa, zwiększenie poziomu satysfakcji pracowników, lepsza reputacja i zwiększenie wartości marki dla klientów, inwestorów i pracowników - szczególnie w kontekście zmieniających się oczekiwań społecznych, zapewnienie odpowiedzialności spółki i przejrzystości w komunikacji publicznej. ELEKTROBUDOWA SA po raz siódmy z rzędu znalazła się w gronie kilkudziesięciu spółek notowanych na GPW w Warszawie w RESPECT Indeksie, pierwszym w Europie Centralnej i Wschodniej indeksie giełdowym na którym notowane są spółki będące liderami w zakresie uwzględniania kwestii społecznych w strategii rozwoju. 2.6 Zarządzanie BHP Na dzień roku ELEKTROBUDOWA SA posiadała: certyfikat Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy według wymagań SHE Checklist Contractors, SCC**2008/5.1 obowiązujący w całej Europie z wyłączeniem Finlandii; certyfikaty wydane przez DNV na zgodność Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy z normami PN-N-18001:2004 oraz OHSAS :2007 w zakresie projektowania produkcji, montażu i serwisu instalacji elektroenergetycznych oraz systemów automatyki, zarządzania przedsięwzięciami inwestycyjnymi w budownictwie. W marcu i kwietniu 2013 roku DET NORSKE VERITAS przeprowadziła recertyfikację wyżej wymienionych systemów na zgodność z normami ELEKTROBUDOWA SA spełnia wymagania w zakresie przeprowadzonej certyfikacji. W 2013 roku nie odnotowano żadnej choroby zawodowej, natomiast w 2012 roku odnotowano jedną chorobę zawodową - uszkodzenie słuchu. Głównym zadaniem na 2014 rok w dziedzinie Zarządzania Systemami BHP dla ELEKTROBUDOWY SA jest doskonalenie Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy. W 2013 roku toczyły się dwa postępowania w Sądzie Rejonowym w Katowicach Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zmiany zapisów w protokołach powypadkowych. W 2012 roku ELEKTROBUDOWA SA nie uczestniczyła w żadnych postępowaniach sądowych o odszkodowania z tytułu warunków BHP, ani wypadków przy pracy. 20

22 2.7 Zarządzanie Systemem Jakości Działania ELEKTROBUDOWY SA skierowane są na stałe podnoszenie jakości produktów, osiąganej w sposób nie zagrażający środowisku. Spółka jest trwale zaangażowana w zagadnienia jakości poprzez stosowane systemy potwierdzone certyfikatami. ELEKTROBUDOWA SA stosuje System Zarządzania Jakością zgodny z normą PN - EN ISO 9001, System Zarządzania Środowiskowego oparty na modelu przedstawionym w normie PN - EN ISO System Zarządzania Jakością został dodatkowo uzupełniony o: wymagania NATO dotyczące jakości, określone w dokumencie zatytułowanym AQAP , wymagania zapewniania jakości przy budowie elektrowni jądrowych określone w dokumencie NSQ 100, wymagania jakości w procesie spawania według wymagań normy PN - EN ISO , wymagania jakościowe przy projektowaniu i produkcji konstrukcji stalowych określonych w normie PN - EN Zakład produkcji rozdzielnic w Koninie spełnia również dodatkowo wymagania jakościowe w produkcji rozdzielnic dla górnictwa w obudowach ognioszczelnych. Zakład Produkcji Szynoprzewodów dodatkowo spełnia wymagania jakościowe potrzebne do produkcji urządzeń ciśnieniowych na zgodność z Dyrektywą Ciśnieniową 97/23/WE. Wszystkie wyżej wymienione systemy wraz z uzupełnieniami podlegają regularnym audytom recertyfikującym na zgodność ze stosowaną normą. System zarządzania jakością jest zintegrowany z systemami zarządzania środowiskiem oraz zarządzania BHP. Integracja głównie polega na posiadaniu wspólnej dokumentacji systemowej, wspólnym audytowaniu systemów zarządzania, określaniu celów i zadań do wykonania. Kluczowym elementem działań w ramach wyżej wymienionych systemów jest stałe podnoszenie jakości produktów, przy jednoczesnym zapobieganiu i minimalizowaniu niekorzystnego wpływu na środowisko, przy przestrzeganiu wymagań BHP. Istotne wydarzenia w ELEKTROBUDOWIE SA w 2013 roku mające wpływ na ocenę i funkcjonowanie zintegrowanych systemów zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego: cykl szkoleń dla kierowników robót i pracowników dozoru na temat przypadków nie przestrzegania prawa środowiskowego oraz wymagań jakościowych produkowanych wyrobów i realizowanych usług, rozszerzony o rachunek kosztów jakości (jako istotne narzędzie doskonalące systemy zarządzania) oraz o nowe wymagania w Ustawie o odpadach i w Prawie Środowiskowym; szkolenie dla audytorów wewnętrznych w ramach Akademii Audytorów 2013 uzupełnione tematyką związaną z bezpieczeństwem pracy przy urządzeniach energetycznych; audyty wewnętrzne zintegrowanego systemu zarządzania jakością i środowiskowego w celu podjęcia działań zapobiegających powstawaniu niezgodności, a dla stwierdzonych niezgodności działania korekcyjne i / lub korygujące, zapobiegawcze; audyt na kwalifikowanego dostawcę firmy AREVA realizującego kontrakty, między innymi związane z budową elektrowni jądrowych, zakończony wynikiem pozytywnym; 21