Konstrukcja programów w studiów w oparciu o KRK

Transkrypt

1 Konstrukcja programów w studiów w oparciu o KRK Jadwiga Mirecka Grupa Robocza ds. KRK Warszawa

2 Prezentację przygotowano z wykorzystaniem opracowania AUTONOMIA PROGRAMOWA UCZELNI Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego Autorstwa: Ewy Chmieleckiej, Andrzeja Kraśniewskiego, Zbigniewa Marciniaka, Marii Próchnickiej, Tomasza Saryusza- Wolskiego

3 Odzwierciedlenie KRK w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym Program kształcenia zdefiniowany w odniesieniu do KRK (opis zakładanych efektów kształcenia zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji) Wprowadzone definicje kwalifikacji, efektów kształcenia 3

4 Wpływ KRK na konstrukcję programów Wzrost autonomii programowej uczelni Możliwość tworzenia programów poza istniejącymi kierunkami Możliwość budowania na nowo, lub modyfikacji programów już istniejących (z wyjątkiem kierunków regulowanych) Możliwość zróżnicowania programów i ścieżek kształcenia Możliwość zwiększenia wpływu studentów i pracodawców na kształt programów

5 Wpływ KRK na konstrukcję programów Konieczność zdefiniowaniakompetencji (profilu) absolwenta zgodnie z poziomami KRK Obowiązek odniesienia się do KRK w dyplomach po r. 2012) Zmiana sposobu opisu studiów (od procesu i treści do efektów) Koniecznośćopracowania sposobów uzyskania założonych efektów oraz oceny stopnia ich osiągnięcia Zwrócenie uwagi na kompetencje uniwersalne Zaliczanie uprzednich osiągnięć(walidacja) Obowiązek zapewnienia jakości

6 Od KRK do programów studiów Opis efektów uczenia się dla obszarów kształcenia Opracowanie Standardów Kształcenia dla kierunków regulowanych przez MNiSW - propozycje opisów kierunkowych Benchmarków - Wzorcowe opisy efektów uczenia się z akceptacją RGSW - Prawo tworzenia nowych kierunków dla uczelni z uprawnieniami habilitacyjnymi - Propozycje nowych kierunków tworzonych przez pozostałe uczelnie zatwierdzane przez PKA

7 Cele kształcenia- ogólny opis intencji nauczania; wskazujący na to co nauczyciel zamierza zawrzećw przedmiocie nauczania Efekty uczenia się-to co nauczyciel zakłada iżstudent ma wiedzieć, umiećwykonaći wykazywaćjako postawępo zakończeniu studiów (kursu) Kompetencje-to co student rzeczywiście wie, umie wykonaći wykazuje jako postawę po zakończeniu studiów (kursu)

8 Przykład: Cel kształcenia: zapoznanie studentów z nowoczesnymi technologiami inżynierskimi Na drodze odpowiednich działań i procesów dydaktycznych osiągamy: Efekty kształcenia: student potrafi właściwie identyfikować technologie inżynierskie, krytycznie oceniać przydatność poszczególnych rozwiązań do zadanych sytuacji rzeczywistych.. M.Próchnicka, T.Saryusz Wolski, A. Kraśniewski

9 Program kształcenia (curriculum) Podporządkowany wspólnemu celowi i wynikający z ogólnego opisu efektów uczenia się spójny i dobrze ustrukturowany zestaw wzajemnie połączonych ze sobą kursów/przedmiotów/, ich treści oraz osiąganych efektów uczenia się, oferowany przez uczelnię, prowadzący do uzyskania pełnej kwalifikacji na określonym poziomie, zgodnie z wymaganiami prawnymi i wewnętrznymi regulacjami obowiązującymi w uczelni M.Próchnicka

10 Kurs/ przedmiot/moduł Jednostka programu kształcenia posiadająca wyodrębnione cele i efekty uczenia się, zgodne z celem i efektami programu kształcenia, realizowana w oparciu o specyficzne dla niej metody nauczania i uczenia się oraz oceny i walidacji efektów kształcenia M.Próchnicka

11 Metody kształcenia Celowo i systematycznie stosowane sposoby pracy nauczyciela ze studentami, zharmonizowane z celami, treściami i efektami uczenia się, które zapewniają studentom osiągnięcie efektów uczenia się...zdefiniowanych dla danego modułu/przedmiotu M.Próchnicka

12 Program studiów obejmuje: - Efekty uczenie sięgenerycznewłaściwe dla poziomu studiów - Efekty uczenia się dziedzinowe - Efekty uczenia się specyficzne dla kierunku - Efekty uczenia sięcharakterystyczne dla uczelni (związane z jej misją)

13 Planowane efekty kształcenia winny obejmować: 1. Obszar wiedzy 2. Obszar umiejętności: kognitywnych i proceduralnych generycznych i specyficznych 3. Obszar kompetencji personalno-społecznych (postaw i zachowań)

14 Taksonomia Blooma: Kategorie efektów uczenia się w dziedzinie poznawczej (wiedza): ocena synteza analiza zastosowanie rozumienie znajomość faktów

15 Taksonomia (Dave a): Kategorie efektów uczenia się w dziedzinie psychoruchowej (umiejętności) naturalizacja modyfikacja precyzja wykonywanie naśladowanie

16 Taksonomia Blooma: Kategorie efektów uczenia się w dziedzinie afektywnej (kompetencje personalnospołeczne): charakteryzacja organizowanie wartościowanie odpowiadanie przyjmowanie

17 Planowane efekty kształcenia winny być: - wyrażone w formie czasownikowej - zrozumiałe - realne (osiągalne) - mierzalne - istotne dla absolwenta - niezbyt liczne, ale dotyczące spraw ważnych określamy minimalny poziom wymagań - unikamy niejednoznacznych czasowników takich jak: rozumie, wie, jest świadom

18 Efekty kształcenia dla programu - Niezbyt liczne ( < 9 dla 1-go poziomu < 6 dla 2-go poziomu (gdy lista zbyt długa tracimy perspektywę) - Niezbyt ogólne (bo zatracimy spójność programu) - Niezbyt szczegółowe (bo ograniczamy inwencję nauczycieli, a studentów ukierunkowujemy w stronę uczenia się pod efekty)

19 Opis studiów w formie efektów Oznacza przesunięcie akcentu z procesu i treści na skutek z nauczyciela na studenta z nauczania na uczenie się

20 Powiązanie efektów uczenia się z punktami ECTS : Zamierzone efekty uczenia siępowinny byćmożliwe do zrealizowania w czasie i przy nakładzie pracy mierzonym w punktach ECTS przewidzianym dla danego poziomu studiów: Poziom pkt ECTS Poziom pkt.ects Poziom , lub (120) Jednolite studia magisterskie pkt

21 Zdefiniowanie efektów uczenia się oznacza: Zmianękoncepcji programu (odchodzenie od opisu w oparciu o czas i treści) Potrzebędostosowania form dydaktycznych do zamierzonych efektów Konieczność śćopracowania sposobów pomiaru osiągnięcia efektów Zwiększenie odpowiedzialności studentów Ułatwienie przenoszenia osiągnięćz innych instytucji Ułatwienie mobilności studentów

22 Konstrukcja programów wg. KRK : - Od dołu(bottomup) re-definiowanie programów istniejących wychodząc od efektów cząstkowych przedmiotów - Od góry(top down) tworzenie programów nowych wychodząc od efektów końcowych

23 Konstrukcja programów od dołu: - Zdefiniowanie efektów uczenia się dla istniejących kursów - Sporządzenie macierzy efektów - Podsumowanie efektów końcowych - Analiza zdefiniowanych efektów pod kątem zgodności z KRK - Ewentualne uzupełnienia (umiejętności generyczne, kompetencje personalno-społeczne!) - Dostosowanie form nauczania i oceniania -

24 Macierz kompetencji Przedmiot/efekt kształcenia Przedmiot 1 Kompetencja A B C D E F G H I J X X Przedmiot 2 X X X Przedmiot 3 X X X Przedmiot 4 X X X X = Kompetencja jest rozwijana, oceniana i wymieniona w efektach kształcenia przedmiotu

25 Macierz kompetencji - Odzwierciedla relacje między typem zajęć a kompetencjami studentów kształtowanymi w trakcie tych zajęć - Pozwala na sprawdzenie, czy przewidziane zajęcia, gwarantują uzyskanie oczekiwanych efektów uczenia się (kompetencji) - Umożliwia identyfikację kompetencji, które są rozwijane w niedostatecznym stopniu lub wcale - Pozwala na zachowanie równowagi w kształtowaniu kompetencji różnych typów M.Próchnicka

26 Dobór form dydaktycznych do efektów Efekty uczenia się Wykł. Sem.. Lab. Proj. Prakt. Praca dyplom Zastosowanie wiedzy Wyrażanie sądów, opinii interdyscyplinarność ++ Umiejętność samodzielnego uczenia się Praca w zespole

27 Konstrukcja programów od góry: - Rozpoznanie potrzeb Identyfikacja kompetencji generycznych na określonym poziomie Zdefiniowanie kompetencji kierunkowych/specyficznych Zwrócenie uwagi na progresję kompetencji przy studiach 2-stopniowych Określenie warunków brzegowych (kandydaci, nauczyciele, środowisko)

28 Poziomy opisu kwalifikacji Ramy Europejskie (RKEOSW, ERK--LL ) Opisy sektorowe międzynarodowe Opis ogólnokrajowy (KRK) Opis obszarowy benchmarki, standardy

29 Projekt Komisji Europejskiej TUNING Lista kluczowych kompetencji ogólnych i kierunkowo specyficznychabsolwentów określonych studiów Ustalona w oparciu o opinie:nauczycieli akademickich,absolwentów, pracodawców i studentów z różnych krajów

30 Kierunki objęte projektem TUNING Handel Chemia Nauki o Ziemi Edukacja St. Europejskie Historia Matematyka Pielęgniarstwo Fizyka Rolnictwo Architektura Sztuki Piękne Informatyka Inżynieria Techn. żywienia Geodezja Geografia St.Humanistycze Filologie Prawo Medycyna Muzyka Ter. zajęciowa Politologia Radiografia Praca socjalna WF

31 ERASMUS Thematic Network project ( ): Align a European Higher Education Structure in Sport Science (The AEHESIS Project) with 4 sectors: Physical education Sport Management Health and Fitness Sport Coaching

32 Opisy kwalifikacji dla różnych obszarów 1. dla obszaru studiów humanistycznych 2. dla obszaru studiów w naukach społecznych 3. dla obszaru studiów w naukach ścisłych 4. dla obszaru studiów przyrodniczych 5. dla obszaru studiów technicznych 6. dla obszaru studiów medycznych 7. dla obszaru studiów rolniczych, leśnych i weterynaryjnych 8. dla obszaru studiów poświęconych sztuce

33 Opisy kwalifikacji dla różnych obszarów Obejmują: 1. Kompetencje ogólne 2. Kompetencje dziedzinowe 3. (Kompetencje szczegółowe) dla każdego poziomu

34 Cykl projektowania programu kształcenia Koncepcja Sprawdzanie Planowanie Wdrażanie Projektowanie

35 Budować program nie jak wieżę z równych cegiełek lecz jak układankę, której elementy muszą do siebie pasować 1. Sprawdzić czy wszystkie kompetencje z profilu są realizowane 2. Zapewnić progresje ich w rozwoju 3. Unikać niepotrzebnego powtarzania 4. Zadbać o zróżnicowanie metod uczenia i oceny

36 Zdefiniowanie efektów uczenia się oznacza: Zmianękoncepcji programu (odchodzenie od opisu w oparciu o czas i treści) Koniecznośćopracowania sposobów pomiaru osiągnięcia efektów Podejście nakierowane na studenta Zwiększenie odpowiedzialności studentów Ułatwienie przenoszenia osiągnięćz innych instytucji Ułatwienie mobilności studentów

37 Koncepcja: Ocena zapotrzebowania na nowy program (odpowiedź na istniejące lub nowe potrzeby) Konsultacje z interesariuszami (dobór grup) Rozeznanie przyszłej zatrudnialności Świadomość kontekstu edukacyjnego w którym program ma być oferowany

38 Planowanie: Określenie poziomu i profilu kształcenia: - poziom kwalifikacji - profil ogólny lub praktyczny - wiedza kierunkowa (jedno, wielo międzydyscyplinarna,) - kompetencje generyczne - umiejętności kierunkowe - zatrudnialność (regulowana, bądź nie) Profil winien uwzględniać perspektywę rożnych interesariuszy

39 Charakterystyka profili Profil ogólny podstawowe wymagania dotyczące efektów kształcenia (wiedzy, umiejętności i postaw etycznych) zdefiniowane dla danej dziedziny/kierunku Profil praktyczny wiedza wspomagająca działalność praktyczną w wybranej dziedzinie zwiększony udział punktów ECTS przypisywanych umiejętnościom praktycznym częściowe kształcenie środowisku pracy typowym dla absolwenta danego kierunku/programu M.Próchnicka

40 Planowanie (cd): Zebranie istniejących wzorów dotyczących podobnego kształcenia Określenie wstępnych wymagań Zdefiniowanie ogólnych efektów uczenia się(we wszystkich 3 kategoriach) Rozważenie sposobów osiągnięcia i oceny efektów

41 Projektowanie: Opis szczegółowych efektów uczenia się Zestaw kursów kształtujących ww.efekty(opartych o dyscypliny, zintegrowanych, modułów tematycznych) Opis treści tematycznych zawartych w kursach Dobranie właściwych form dydaktycznych Sporządzenie planu obejmującego godziny i sekwencje kursów Wstępna analiza nakładu pracy studentów koniecznego dla osiągnięcia ww. efektów (punkty ECTS)

42 Wdrażenie: Wybór osób odpowiedzialnych za zajęcia Opis zajeć(sylabus) Harmonogram i organizacja zajęć Przygotowanie materiałów (informacyjnych i dydaktycznych)

43 Sprawdzanie: Odniesienie do KRK Ocena osiągnięcia efektów Weryfikacja punktów ECTS Informacja zwrotna od studentów, nauczycieli, absolwentów Akredytacja Benchmarking

44 Konstrukcja programów w oparciu o efekty uczenia się : - Sprzyja budowaniu programów bardziej odpowiadających potrzebom studentów - Ułatwia identyfikację luk i niepotrzebnych powtórzeń - Zwraca uwagę na nowe kategorie kompetencji - Umożliwia eksperymenty dydaktyczne - Pozwala na indywidualizację procesu kształcenia - Wiąże sięz udoskonalaniem metod nauczania i oceniania studentów

45 Przykładowe formy dydaktyczne: wykłady konwersatoria, seminaria laboratoria ćwiczenia praktyki konstruowanie map umysłu dyskusja studium przypadku gry dydaktyczne uczenie sięw oparciu o problem (PBL) sesje rozwiązywania problemu projekty zajęcia terenowe

46 Zalecany tryb oceniania postępów studentów Oceny formujące przeprowadzane w trakcie zajęć, dostarczają informacji zwrotnej studentom i nauczycielom, służą poprawie uczenia się Oceny podsumowujące przeprowadzane na koniec zajęć/studiów, potwierdzają uzyskanie efektów uczenia się, służą promocji, wydaniu świadectwa,

47 Zalecany tryb oceniania postępów studentów cd. Ocenianie winno być prowadzone w sposób ciągły Poziom odcięcia decydujący o zdaniu nie zdaniu winien być określany w stosunku do z góry zdefiniowanych kryteriów (odniesienie do kryteriów), a nie w przez porównanie z grupą (odniesienie do normy)

48 Ocena osiągnięcia założonych efektów: W zakresie wiedzy: Egzaminy ustne - standaryzowane -na bazie problemu Egzaminy pisemne - Eseje, raporty, egzaminy z otwartą książką - Krótkie ustrukturyzowane pytania (SSQ) -Pytania testowe: MCQ, MRQ, typu Tak/Nie,

49 Ocena osiągnięcia założonych efektów: W zakresie umiejętności Egzamin praktyczny (obserwacja wykonawstwa) Realizacja zleconego zadania Projekt, prezentacja Odgrywanie ról Portfolio

50 Ocena osiągnięcia założonych efektów: W zakresie kompetencji personalnych i społecznych Esej refleksyjny Przedłużona obserwacja przez opiekuna (nauczyciela prowadzącego) Ocena 360 ( opinie nauczycieli, innych pracowników, klientów) Ocena przez kolegów Samoocena

51 Walidacja osiągnięć zgodnie z koncepcją Ram Kwalifikacji wg Prawa o Szkolnictwie Wyższym mogą być uznawane i przenoszone osiągnięcia z innej uczelni, w tym zagranicznej Zgodnie z Rozporządzeniem MNiSW z lipca 2007r możliwe jest uznawanie certyfikatów w dziedzinie kształcenia językowego W ramach projektu wdrażania KRK podprojekt: Uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza systemem edukacji formalnej w polskim szkolnictwie wyższym

52 Od środowiska akademickiego, uczonych i nauczycieli akademickich, rad wydziałów i uczelni, a także od samych doktorantów i studentów zależeć będzie, jakie efekty przyniesie wprowadzenie ram. Czy spełnią swe zadania, czy raczej spotkają się z zaniechaniem ze strony środowiska akademickiego. Prof. Dr hab. Barbara Kudrycka Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego