ZBIORCZE POTENCJAŁY Y I UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY SOSNOWICA

Transkrypt

1 INSTYTUT GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I MIESZKALNICTWA W WARSZAWIE ZAKŁAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I URABANISTYKI W LUBLINIE dr Monika Hurba ZBIORCZE POTENCJAŁY Y I UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY SOSNOWICA Sosnowica 2007

2 CEL ANALIZY: Identyfikacja i ocena uwarunkowań i potencjałów rozwojowych gminy Sosnowica, które stanowiły podstawę do opracowania Innowacyjnego planu rozwoju Gminy Sosnowica opartego na posiadanym potencjale i czynnym wykorzystaniu transferu wiedzy.

3 Rozwój j społeczno - gospodarczy gminy Sosnowica jest uwarunkowany wieloma czynnikami: Zewnętrznymi - kierunek polityki regionalnej Rządu RP oraz Unii Europejskiej, Wewnętrznymi - uwarunkowania przyrodnicze - uwarunkowania historyczne - uwarunkowania społeczno - gospodarcze

4 UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE POŁOśENIE Południowa część powiatu parczewskiego Powierzchnia 172,35 km 2 (18 % powierzchni powiatu parczewskiego LeŜy stosunkowo blisko ośrodków miejskich będących stolicami powiatów, tj. Parczewa (21 km), Chełma (61 km), Włodawy (40 km) oraz miasta wojewódzkiego Lublina (59 km) LeŜy na terenie Polesia Zachodniego, na styku trzech mezoregionów: Zaklęsłości Sosnowickiej, Równiny Łęczyńsko Włodawskiej oraz Garbu Włodawskiego

5 BUDOWA GEOLOGICZNA, RZEŹBA, SUROWCE MINERALNE Niewielkie zróŝnicowanie wysokości względnych: najniŝszy punkt 159,6 m n.p.m w pobliŝu Kropiwek, najwyŝszy punkt 202,8 m n.p.m w pobliŝu kol. Hołodyska Większe zróŝnicowanie rzeźby występuje tylko w południowo wschodniej części gminy w rejonie Pieszowoli, Turna i Górek Charakterystycznym elementem krajobrazu są liczne jeziora o genezie polodowcowej i krasowej oraz stawy, które są wykorzystywane dla celów rekreacyjnych lub gospodarczych Występują udokumentowane złoŝa węgla kamiennego i piasku nie eksploatowane ze względu na ochronę przyrody

6 GLEBY ZróŜnicowana pokrywa glebowa: - przewaŝają gleby bielicowe powstałe na glinach morenowych, - czarne ziemie, gleby mułowo wapienne i torfy w obniŝeniach, - gleby bielicowe pochodzenia piaszczysto pyłowego na wzniesieniach 86 % zaliczana do gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych wymagających wapnowania Zawartość makroskładników w glebie niska lub bardzo niska wymaga nawoŝenia Niska zawartość metali cięŝkich wskazanie do upraw ekologicznych Pod względem przydatności rolniczej przewaŝa kompleks gleb Ŝytnich oraz zboŝowo pastewnych moŝna uprawiaćŝyto, ziemniaki, owies, słabe plony z uprawy pszenicy

7 KLIMAT I STAN POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Podlasko Poleski region klimatyczny, w strefie oddziaływania klimatu umiarkowane kontynentalnego Cechy charakterystyczne klimatu: duŝe wahania temperatur, długie i gorące lata oraz długie i mroźne zimy, największa w kraju liczba dni słonecznych korzystne dla turystyki oraz wykorzystania OZE, częste przymrozki wiosenne niekorzystne dla upraw polowych, niskie roczne sumy opadów mm tereny zagroŝone suszą.

8 JAKOŚĆ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Jakość powietrza oceniana jest jako dobra i bardzo dobra nie wymaga podjęcia działań naprawczych Głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń są przydomowe kotłownie indywidualne opalane węglem, miałem i drewnem Głównymi liniowymi źródłami zanieczyszczeń są drogi wojewódzkie (819 i 820), ale ich oddziaływanie jest tylko lokalne i ograniczone do pasa drogowego

9 HYDROGRAFIA I STAN WÓDW LeŜy w dorzeczu Bugu i Wieprza Główne rzeki to Piwonia i Bobrówka oraz Mietiułka, Libiszówka i Ciek Zienkowski Kanał Wieprz Krzna stanowiący oś systemu melioracyjnego zrealizowanego dla potrzeb rolnictwa i gospodarki rybackiej

10 7 jezior o genezie polodowcowej Nazwa jeziora 1. Białe Sosnowickie Powierz chnia [ha] Śr. głębokość [m] Typ pod wzgl. trofii Typ rybacki 144,8 1,3 eutroficzne linowo szczupakowe 2. Cycowe 11,3 2,6 eutroficzne linowo szczupakowe 3. Czarne Sosnowickie 33,8 5,1 dystroficzne linowo szczupakowe 4. Gumienko 4,5 - eutroficzne karasiowe 5. Skomielno 74,0 6,0 eutroficzne linowo szczupakowe 6. Tomasznie 95,0 2,4 eutroficzne linowo szczupakowe 7. Zienkowskie 7,6 2,7 eutroficzne linowo - szczupakowe

11 Naturalny charakter zachowały jeziora: Cycowe, Gumienko oraz Zienkowskie Jezioro Skomielno i Tomasznie zostały ogroblowane i włączone do systemu KWK Jezioro Białe i Czarne uzupełniane wodą z KWK, wykorzystywane do produkcji rybackiej Dla celów rekreacyjnych wykorzystywane są jeziora Tomasznie i Czarne Sosnowickie Jezioro Zagłębocze leŝące przy granicy gminy stanowi centrum turystyczno rekreacyjne Trzy kompleksy stawów: Sosnowickie, Libiszowskie, Pieszowolskie Fot. Jezioro Czarne

12 STAN I JAKOŚĆ WÓD Jakość wody w rzece Piwonii jest zadowalająca, rzeka Bobrówka nie jest objęta monitoringiem Wody w Kanale Wieprz Krzna zaliczono do IV klasy czystości wody niezadowalającej jakości Jakość wody w jeziorach nie jest dobra, tylko okresowo nadają się do kąpieli (jezioro Białe, Czarne, Skomielno) Wody w jeziorze Zagłębocze są dobrej jakości Zasoby wód podziemnych (zbiornik kredowy) wymagają szczególnej ochrony z uwagi na brak osadów izolujących piętra wodonośne

13 OBSZARY CHRONIONE 68 % powierzchni gminy zajmują obszary chronione Formy ochrony przyrody na terenie gminy Sosnowica: ECONET Poleski obszar węzłowy Poleski Park Narodowy Poleski Park Krajobrazowy Poleski Obszar Chronionego Krajobrazu Natura 2000 Lasy Parczewskie Rezerwat przy jeziorze Czarnym Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Pomniki przyrody Projektowane są: Natura 2000 Ostoja Polesie Rezerwat KahiŜa

14 UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE Bogata i urozmaicona przeszłość historyczna Decydującą rolę odegrała rodzina Sosnowskich, która osiedliła się w tych rejonach na przełomie XV i XVI wieku Ponad 130 lat Sosnowica posiadała prawa miejskie Obszar licznych bitew i walk partyzanckich Pamiątką po wydarzeniach historycznych na terenie gminy Sosnowica są: Stanowiska archeologiczne: Szwedzka Mogiła kurhan kultury trzcinieckiej Fot. Szwedzka Mogiła

15 Zabytki architektury ujęte w rejestrze zabytków: - Sosnowica: pozostałości dworu Sosnowskich, cerkiew prawosławna aleja wzdłuŝ ul. Mickiewicza staw Hetman - Pieszowola: pozostałości parku dworskiego Fot. Cerkiew prawosławna pw. Św. Piotra i Pawła Fot. Dworek Kościuszki Fot. Aleja wzdłuŝ ul. Mickiewicza

16 Obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków, tj.: tradycyjne zabudowania mieszkalne, stodoły, cmentarze, KrzyŜe przydroŝne i kapliczki Miejsca bitew, pomniki Fot. Tradycyjna zabudowa mieszkaniowa (źr: Fot. Pomnik nieznanego Ŝołnierza

17 UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZE OSADNICTWO I DEMOGRAFIA Brak miast, dominują wsie średnie i małe Pod względem typu zabudowy dominują: - ulicówki: Stary i Nowy Orzechów, Pieszowola, Sosnowica, Lejno, Turno, Górki, Bohutyn - zab. zwarta: Zienki, - zab. rozproszona: Zbójno, Komarówka, - przysiółki: Izabelin, Libiszów.

18 Niekorzystna sytuacja demograficzna: - mała liczba ludności: 2782 os. - bardzo mała gęstość zaludnienia: 15 os./km 2 - ujemny przyrost naturalny - ujemne saldo migracji - wyrównana struktura płci 100,3 - proces starzenia się społeczeństwa.

19 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I KOMUNALNA UKŁAD KOMUNIKACYJNY Dwie drogi wojewódzkie (819 i 820) o łącznej długości 27,95 km Drogi powiatowe o łącznej długości 46,62 km, w tym 37,23 km o nawierzchni twardej Drogi gminne o łącznej długości 56 km, w tym 1 km o nawierzchni twardej Brak linii kolejowej, najbliŝsza stacja kolejowa w Parczewie NajbliŜsze lotnisko w Warszawie

20 SIEĆ WODOCIĄGOWA 5 ujęć wody zlokalizowanych w: Sosnowicy, Nowym Orzechowie, Pasiece, Zienkach, Turnie i Górkach Woda z ujęć w Sosnowicy i Zienkach jest dobrej jakości, w pozostałych dopuszczona do spoŝycia 13 miejscowości posiada wodociąg 88% gminy. SIEĆ KANALIZACYJNA 3 oczyszczalnie ścieków zlokalizowane w: Sosnowicy, Turnie i Zienkach 43,6 % gminy jest skanalizowana Planuje się dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej w rejonie jez. Zagłębocze oraz modernizację oczyszczalni w Zienkach

21 GOSPODARKA ODPADAMI Jedno wysypisko odpadów komunalnych zlokalizowane w wyrobisku po kopalni piasku planowane zamknięcie w 2009 r.; nie posiada zabezpieczeń przed szkodliwym wpływem na środowisko Słabo rozwinięty odzysk substancji i materiałów z masy odpadowej; nie jest prowadzona selekcja odpadów Liczne nielegalne składowiska odpadów powstające w okresie wiosenno letnim

22 GOSPODARKA CIEPLNA Brak sieci gazowej Podstawowym źródłem energii cieplnej są kotłownie indywidualne opalane węglem, miałem oraz drewnem główne źródło zanieczyszczenia powietrza MoŜliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii np.: biomasy lub energii słonecznej Korzyści dla gminy wynikające z wykorzystania OZE: - impuls dla rozwoju gminy, - nowe miejsca pracy, - zatrzymanie pieniędzy przeznaczonych na wytworzenie energii w gminie, - tworzenie proekologicznego wizerunku gminy, - ułatwia uzyskanie funduszy z zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji z zakresu energetyki cieplnej.

23 ELEKTROENERGETYKA Prąd dostarczany liniami średniego napięcia biegnącymi wzdłuŝ głównych szlaków komunikacyjnych Pracownicy posterunku energetycznego w Sosnowicy zajmują się eksploatacją urządzeń sieci przesyłowej TELEKOMUNIKACJA I INTERNET Gmina posiada dostęp do telefonii stacjonarnej oraz komórkowej Posiada dostęp do Internetu

24 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA OCHRONA ZDROWIA Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Sosnowicy, 1 apteka Gmina uczestniczy w Programie profilaktyki nowotworów i chorób płuc EDUKACJA Zespół Szkół Publicznych w Sosnowicy (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum) Filia Szkoły Podstawowej w Zienkach Dwa ośrodki przedszkolne w Sosnowicy oraz Zienkach Gmina uczestniczy w licznych programach wspierających rozwój edukacji na terenach wiejskich finansowanych ze środków państwowych oraz Unii Europejskiej

25 ORGANIZACJE KULTURALNE, SPOŁECZNE I SPORTOWE Gminna Biblioteka Publiczna i Gminny Ośrodek Kultury w Sosnowicy Ochotnicza StraŜ PoŜarna Koło Gospodyń Wiejskich Ludowy ZespółŚpiewaczy Hetmanki Społeczne Towarzystwo Kościuszkowskie Klub Abstynenta Rodzina Szkolny Klub Sportowy Zodiak w Sosnowicy Ludowy Klub Sportowy Grom w Sosnowicy Ludowy Klub Sportowy Polesie w Zienkach

26 TURYSTYKA Gmina zaliczana jest do obszarów o najwyŝszych walorach turystycznych w województwie lubelskim Infrastruktura turystyczna: - baza noclegowa mało urozmaicona, - tereny zabudowy letniskowej skupiają się wokół zbiorników wodnych, we wsiach: Zamłyniec, Lejno i Nowy Orzechów - skromna baza gastronomiczna (Sosnowica, okolice jez. Zagłębocze) Infrastruktura paraturystyczna: - liczne szlaki turystyczne, szlaki rowerowe i konne, ścieŝki przyrodniczo dydaktyczne, - łowiska specjalne nad jez. Białym Sosnowickim i Skomielno

27 ROLNICTWO Struktura uŝytkowania ziemi Dominują gospodarstwa mało i średnioobszarowe Główne uprawy: Ŝyto, owies, pszenŝyto i ziemniaki Słabe plony związane ze słabymi glebami, brakiem odpowiedniego nawoŝenia i odnowienia materiału siewnego Hodowla zwierząt: bydło, trzoda chlewna, konie, owce, a takŝe strusie, jelenie i dziki

28 LEŚNICTWO Lasy zajmują ponad 45% powierzchni gminy, podlegają pod Nadleśnictwo Parczew Stanowią ostoję dla ptactwa oraz zwierzyny Lasy wykorzystywane są gospodarczo Nadleśnictwo sprzedaje rocznie około 50 tys. km 3 GOSPODARKA I ZATRUDNIENIE Mała aktywność gospodarcza wśród mieszkańców gminy 126 podmiotów gospodarczych Dominują podmioty z branŝ: handel, rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo oraz przetwórstwo przemysłowe Wysoki poziom bezrobocia, w tym 90% zarejestrowanych bez prawa do zasiłku efekt upadku PGR

29 OCENA UWARUNKOWAŃ I POTENCJAŁÓW ROZWOJOWYCH GMINY SOSNOWICA MOCNE STRONY: połoŝenie w stosunkowo bliskiej odległości od ośrodków miejskich obszar o największym nasłonecznieniu w Polsce, co sprzyja rozwojowi turystyki oraz wykorzystaniu kolektorów słonecznych do produkcji energii, bardzo dobra jakość powietrza atmosferycznego, sprzyjająca rozwojowi wybranych branŝ gospodarki, liczne jeziora oraz stawy wykorzystywane rekreacyjnie lub gospodarczo, ponad przeciętne walory przyrodnicze objęte róŝnymi formami ochrony prawnej (68 % powierzchni gminy), teren siedliskowy przedstawicieli flory i fauny będący przedmiotem badań specjalistów bogata i urozmaicona przeszłość historyczna, liczne zabytki architektoniczne świeckie oraz sakralne, kultywowanie tradycji i pamięć o osobach zasłuŝonych w historii gminy,

30 dobra dostępność komunikacyjna ośrodka gminnego za sprawą dróg wojewódzkich oraz powiatowych, małe natęŝenie ruchu drogowego na drogach wojewódzkich, które nie powoduje pogorszenia stanu powietrza atmosferycznego oraz klimatu akustycznego gminy, większość gminy jest zwodociągowana - 88 %, brak wielkich kotłowni emitujących duŝe ilości zanieczyszczeń, moŝliwość rozwoju OZE w oparciu o produkcję biomasy oraz wykorzystanie energii słonecznej, liczne organizacje społeczne, kulturalne i sportowe zrzeszające mieszkańców gminy oraz przeciwdziałające patologiom społecznym, bardzo dobry stan środowiska naturalnego sprzyjający rozwojowi rolnictwa ekologicznego oraz turystyki,

31 SŁABE STRONY: gleby silnie zakwaszone, słabej jakości, w większości wymagające wapnowania i nawoŝenia, obszar zagroŝony suszą z uwagi na bardzo niskie roczne sumy opadów, słaba jakość wód w rzekach, kanale oraz jeziorach, które tylko okresowo są dopuszczone do kąpieli, brak moŝliwości eksploatacji surowców mineralnych (węgla kamiennego) z uwagi na sąsiedztwo obszarów chronionych, słaby stan techniczny niektórych obiektów zabytkowych, stały spadek liczby ludności w gminie spowodowany ujemnym przyrostem naturalnym oraz migracją młodych i przedsiębiorczych osób w poszukiwaniu pracy, bardzo mała gęstość zaludnienia 15 os/km 2, stały proces starzenia się społeczeństwa, niewielka aktywność gospodarcza mieszkańców gminy przejawiająca się w małej ilości zarejestrowanych podmiotów gospodarczych,

32 słaba jakość dróg gminnych utrudniająca sprawny transport samochodowy na terenie gminy, występowanie miejscowości (kolonie o zabudowie rozproszonej), w których brakuje wody dobrej jakości, brak kanalizacji na terenach rekreacyjnych, brak zabezpieczeń składowiska odpadów przed negatywnym wpływem na środowisko, brak sieci gazowej, gospodarka cieplna oparta na indywidualnych kotłowniach na węgiel kamienny i drewno stanowiących główne źródło zanieczyszczeń, wyprowadzenie pieniędzy z terenu gminy związane z zakupem surowców energetycznych, ograniczone moŝliwości rozwoju rolnictwa tradycyjnego z uwagi na słabe gleby, nieliczne gospodarstwa spełniające normy Unii Europejskiej,

33 mała liczba miejsc noclegowych oraz punktów gastronomicznych na terenie gminy, mała ilość gospodarstw agroturystycznych wykorzystujących potencjał przyrodniczy gminy, brak koordynacji działań całej branŝy turystycznej na rzecz rozwoju turystyki, głównym źródłem utrzymania ludności jest rolnictwo, łowiectwo oraz leśnictwo, duŝy odsetek bezrobotnych, w tym większość bez prawa do zasiłku, brak strategii promocji gminy, brak aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego gminy

34 GŁÓWNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY SOSNOWICA POPRAWA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO - rozwój sieci kanalizacyjnej - modernizacja lub likwidacja składowiska odpadów SPECJALIZACJA ROLNICTWA - uprawa roślin energetycznych o małych wymaganiach glebowych produkcja biomasy - rolnictwo ekologiczne (na lepszych glebach) ROZWÓJ TURYSTYKI - rozwój agroturystyki - rozwój infrastruktury turystycznej - promocja walorów turystycznych gminy ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI - grupy producenckie

35 Dziękuj kuję za uwagę