LESZEK ZAKRZEWSKI, DOROTA MARCZUK Certyfikaty informatyczne w edukacji i rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Transkrypt

1 LESZEK ZAKRZEWSKI, DOROTA MARCZUK Certyfikaty informatyczne w edukacji i rozwoju społeczeństwa informacyjnego Wprowadzenie Zdobycze techniki XX wieku, takie jak komputer i Internet wprowadziły nas w nowy wymiar zbiorowości społecznej intensywnie rozwijające się społeczeństwo informacyjne. Podstawą efektywnego działania jednostki w tym nowym społeczeństwie jest umiejętność wykorzystywania technologii informacyjnej posługiwania się komputerem i Internetem. Niemożliwa jest weryfikacja tych umiejętności in statu nascendi, np. w trakcie procesu rekrutacyjnego, na stanowisku pracy, czy też w innych sytuacjach wymagających natychmiastowego potwierdzenia kwalifikacji (umiejętności). Certyfikaty, których rola w społeczeństwie informacyjnym (społeczeństwie wiedzy) ciągle rośnie, umożliwiają potwierdzenie kwalifikacji w danym zakresie i obszarze. Posiadanie certyfikatu z określonego obszaru na danym poziomie pozwala efektywnie poruszać się na rynku pracy i kreatywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Certyfikaty informatyczne Certyfikat informatyczny jest oficjalnym świadectwem wydawanym przez uznane firmy lub stowarzyszenia z branży IT (Information Technology). Świadectwo takie wystawiane jest w wyniku zaliczenia zewnętrznego egzaminu kwalifikacyjnego. Stanowi ono potwierdzenie posiadania wiedzy i umiejętności niezbędnych do biegłego posługiwania się konkretnymi produktami przemysłu informatycznego lub wdrażania określonych rozwiązań z zakresu IT. Certyfikaty uznawane są na całym świecie i postrzegane jako podstawowy dokument potwierdzający kompetencje informatyka czy też użytkownika technologii informacyjnej. Certyfikaty z zakresu IT występują w różnych obszarach: w obszarze Technologii informacyjnych - IT (Information Technology) dla wszystkich użytkowników, w obszarze Informatycznym - CS (Computer Science), w obszarze Technicznym - AI (Applied Informatics) dla specjalistów. Światowi producenci sprzętu informatycznego i oprogramowania tworzą programy certyfikacyjne dotyczące firmowych produktów. Certyfikaty wystawiane w ramach tych programów są dowodem dobrej znajomości określonego produktu oraz posiadania umiejętności prawidłowego i efektywnego wykorzystania go w praktyce. Stanowią również potwierdzenie biegłej znajomości problematyki i technologii związanej ze środowiskiem użytkowania produktu. Programy certyfikacyjne obejmują na ogół szereg różnych stopni zawodowych. Stopień certyfikatu zależy od zakresu umiejętności objętych egzaminem kwalifikacyjnym lub liczby zdanych egzaminów. Certyfikaty wystawiane przez producentów są uznawane w branży IT za swoisty dokument dojrzałości administratora, projektanta czy też programisty. Na informatycznym rynku pracy certyfikat stał się standardowym wymaganiem stawianym zatrudnianym specjalistom gdyż pracodawcy trudno jest od razu zweryfikować kompetencje kandydata. Dyplom wyższej uczelni i przebieg pracy zawodowej okazują się często niewystarczające. Posiadany certyfikat jest dowodem znajomości współczesnych technologii, zaś liczba i stopnie certyfikatów umieszczają informatyka w hierarchii doświadczenia i wiedzy teoretycznej. 191

2 Wystawcy certyfikatów tworzą również programy autoryzowanych szkoleń przygotowujących do egzaminów kwalifikacyjnych. Programy te obejmują materiały dydaktyczne i zestawy ćwiczeń, metodykę nauczania, testy sprawdzające, a nawet wyposażenie laboratoriów i organizację zajęć. Szkolenia takie mogą być prowadzone tylko przez autoryzowane ośrodki zatrudniające certyfikowanych instruktorów. Certyfikaty z zakresu IT w Polsce W Polsce funkcjonuje większość uznanych certyfikatów z zakresu IT. Certyfikat jest nie tylko dowodem posiadania odpowiedniej wiedzy, ale również umiejętności praktycznego, produkcyjnego jej wykorzystania, dlatego jest wysoko ceniony przez pracodawców. Według raportu IDG dotyczącego rynku pracy branży IT w Polsce, aż 72% pracodawców uważa stopnie zawodowe potwierdzające wiedzę za ważne. Poza Polską, zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej i w USA, odpowiedni certyfikat jest w zasadzie niezbędnym warunkiem uzyskania zatrudnienia na informatycznym rynku pracy 1. Najbardziej popularne i dające praktyczne korzyści certyfikaty to ECCC, ECDL, Certyfikaty Cisco, Microsoft, SUN Microsystems. Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych ECDL 2 (European Computer Driving Licence) jest certyfikatem, który poświadcza zdanie egzaminu teoretycznego sprawdzającego wiedzę w zakresie podstawowych pojęć technologii informatycznej oraz sześciu egzaminów praktycznych sprawdzających umiejętność obsługi komputera. Certyfikat ten zwiększa możliwości znalezienia zatrudnienia przez osoby szukające pracy po raz pierwszy pracy lub podejmujące pracę w innych krajach Europy. ECDL jest bowiem jednolitym i obiektywnym miernikiem umiejętności zatrudnianych pracowników, niezależnym od miejsca zdobycia umiejętności, od ukończonych kursów czy też uzyskanego wykształcenia. Pracodawca zatrudniając posiadacza ECDL ma pewność, że jego pracownik będzie efektywnie wykorzystywał możliwości, jakie niesie ze sobą technologia informatyczna. Certyfikat CCNA 3 (Cisco Certified Networking Associate) to międzynarodowy dokument potwierdzający umiejętności zawodowe w zakresie administracji sieciami informatycznymi. Certyfikat honorowany jest na całym świecie, potwierdza wysoki poziom wiedzy oraz znajomość rozwiązań technologicznych firmy Cisco Systems. Program realizowany jest w ciągu czterech semestrów i obejmuje łącznie 280 godzin lekcyjnych. Na szkolenie składają się zajęcia praktyczne w specjalistycznym laboratorium, wykłady prowadzone przez certyfikowanych instruktorów oraz sprawdziany przeprowadzane zdalnie na serwerze Cisco. Słuchacze korzystają również z materiałów w formie elektronicznej dostępnych za pośrednictwem Internetu. Certyfikat CCNP (Cisco Certified Networking Professional) to uznawany na całym świecie certyfikat, potwierdzający gruntowną wiedzę i praktyczne umiejętności w zakresie zarządzania systemami i sieciami najnowszej generacji. Zdobyta wiedza, poparta certyfikatem, jest solidną podstawą przyszłej kariery oraz stanowi przesłankę do odniesienia sukcesu w nowoczesnym środowisku gospodarki internetowej. Szkolenie CCNP jest nie tylko rozwinięciem tematyki poznanej na szkoleniach CCNA, ale też zupełnie nowym spojrzeniem na środowisko sieci komputerowych. Pozwala na gruntowną analizę praktyczną i teore- 1 (2010). 2 (2010). 3 (2010). 192

3 tyczną rozwiązań znajdujących zastosowanie w rozbudowanych sieciach informatycznych oraz umożliwia nowy sposób wdrażania i zarządzania tymi rozwiązaniami. Program szkolenia został ułożony w taki sposób, aby wyposażyć osoby profesjonalnie zajmujące się tematyka sieci w maksymalną ilość wiedzy praktycznej niezbędną do sprawnego działania. Innowacyjny program nauczania koncentruje się na zajęciach praktycznych oraz rozwiązywaniu wszelkiego rodzaju problemów, jakie pojawiają się podczas zarządzania sieciami komputerowymi obejmującymi swoim zasięgiem znaczny obszar geograficzny. Program realizowany jest w ciągu czterech semestrów i obejmuje 400 godzin lekcyjnych. W ramach szkolenia odbywają się zajęcia praktyczne w specjalistycznym laboratorium, wykłady prowadzone przez certyfikowanych instruktorów oraz sprawdziany przeprowadzane online na serwerze Cisco. Dla słuchaczy przygotowane są również materiały w formie elektronicznej dostępne przez Internet. Certyfikaty MCP (Microsoft Certified Professional) cieszą się ogromnym zainteresowaniem na całym świecie i są swoistym dokumentem dojrzałości dla administratora, projektanta czy programisty komputerowego. Stanowią także przepustkę do znalezienia interesującej i satysfakcjonującej pracy. Osoba, która legitymuje się posiadaniem takiego certyfikatu jest specjalistą w zakresie konkretnego produktu, którego znajomość potwierdziła zdaniem egzaminu (np. Implementing and Supporting MS Windows XP (7)). Tytuł MCP posiada ok specjalistów na całym świecie (w Polsce ponad 1200). Certyfikaty MCP 4 są dla pracodawcy dowodem kompetencji danego specjalisty. Zatrudniając certyfikowanego informatyka pracodawca może mieć pewność bezpieczeństwa danych, aplikacji i systemu informatycznego firmy. Certyfikat SUN Microsystems 5 wystawiany przez firmę Sun Microsystems, która jest jednym z największych na świecie dostawców wysokiej jakości sprzętu, oprogramowania, usług i technologii sieciowych, w tym produktów dla Internetu. Firma jest również wiodącym dostawcą na rynku serwerów UNIXowych. W Polsce Sun Microsystems funkcjonuje od 1993 roku. Produkty firmy wykorzystywane są w wielu sektorach gospodarki m.in. w telekomunikacji, branży farmaceutycznej, motoryzacyjnej, usługach finansowych, administracji publicznej oraz w przemyśle. Sun Microsystems jest obecny także na polskich uczelniach. W Europejskim Centrum Certyfikacji istnieje możliwość uczestniczenia w autoryzowanych szkoleniach SUN Microsystems z systemu operacyjnego Solaris i technologii Java. ECCC Europejski Certyfikat Kompetencji Informatycznych. ECCC wyznacza standard kompetencji użytkowników technologii informatycznych na różnych poziomach: od podstawowego, poprzez średniozaawansowany i zaawansowany, aż po najwyższy eksperta. Obszary wykorzystania technologii informatycznych zostały podzielone na ogólny i branżowy. Do ogólnego obszaru kompetencji ECCC należą następujące moduły certyfikacyjne: Sprzęt i oprogramowanie komputerowe, Edycja dokumentów, Obliczenia arkuszowe, Bazy danych, Multimedia, Technologie informacyjno-komunikacyjne, Technologie mobilne oraz Grafika biznesowa. W obszarze branżowym wyróżniono następujące moduły: e-nauczanie, Służba zdrowia oraz Obsługa turystyki. Lista modułów branżowych, ale też i ogólnych, będzie ustawicznie rozszerzana. Zakresy kompetencji na poszczególnych poziomach i modułach precyzyjnie definiują sylabusy. 4 (2010). 5 (2010). 193

4 ECCC 6 certyfikat dla każdego Rozwój społeczeństwa informacyjnego wymaga od członków tego społeczeństwa różnych umiejętności w zależności od wieku, wykonywanego zawodu itp. Certyfikaty Cisco i Microsoft to certyfikaty dla profesjonalistów, powszechnym certyfikatem dla użytkowników IT jest certyfikat ECDL. Certyfikacja ECCC jest najbardziej elastyczna i dobrze wspomaga budowanie społeczeństwa informacyjnego. Certyfikat ECCC jest certyfikatem uniwersalnym, zarówno dla profesjonalistów jak i typowych użytkowników IT. Certyfikat ECCC prowadzony przez Europejską Fundację ECCC z siedzibą w Brukseli jest rozwijany w wielu krajach. Różnorodność obszarów i poziomów certyfikowanych kompetencji umożliwia elastyczne dostosowanie poziomu zweryfikowanych umiejętności i wiedzy pracownika do wymagań na konkretnym stanowisku pracy. Wybór obszaru i poziomu kompetencji dla poszczególnych stanowisk pracy jest wspomagany Macierzą Kompetencji ECCC 7. Stopień spełnienia przez osobę wymagań kompetencyjnych dla każdego poziomu i modułu certyfikatu ECCC sprawdzany jest przy pomocy egzaminu, którego czas trwania i zawartość merytoryczna zależy od poziomu certyfikacji. Po zakończeniu egzaminu wydawany jest Certyfikat ECCC poświadczający stopień spełnienia wymagań ECCC (w procentach) przez zdającego. Egzaminom ECCC może się poddać każda osoba, ma ona możliwość wyboru dowolnego modułu i poziomu certyfikacji swoich kompetencji. Technologie informatyczne są bardzo różnorodne i wielopłaszczyznowe. ECCC dzieli kompetencje użytkowników na obszary przedstawione w tabeli 1. Tabela 1. Obszary i moduły ECCC. W obszarze Technologii informacyjnych - IT (Information Technology) standard ECCC wydziela następujące moduły: IT M1 IT M2 IT M3 IT M4 IT M5 IT M6 IT M7 IT M8 Sprzęt i oprogramowanie komputerowe Edycja dokumentów Obliczenia arkuszowe Bazy danych Multimedia Technologie informacyjno-komunikacyjne Technologie mobilne Grafika biznesowa W obszarze Informatycznym - CS (Computer Science) standard ECCC wydziela następujące moduły: CS M1 CS M2 CS M3 Programowanie Grafika komputerowa Tworzenie aplikacji internetowych W obszarze Technicznym - AI (Applied Informatics) standard ECCC wydziela następujące moduły: AI M1 Projektowanie dwuwymiarowe (CAD 2D) AI M2 Projektowanie przestrzenne (CAD 3D) W obszarze Branżowym - PI (Professional Informatics) standard ECCC wydziela następujące moduły: PI M1 PI M2 e-nauczanie Służba zdrowia 6 L.Zakrzewski, (2010), Materiały dla trenerów I egzaminatorów ECCC - niepublikowane 7 (2010). 194

5 PI M3 PI M4 PI M5 PI M6 PI M7 PI M8 PI M9 PI M10 EDUKACJA. Studia Badania Innowacje Obsługa turystyki Multimedia w dydaktyce Komputer w edukacji wczesnoszkolnej e-urząd e-marketing Technologie interaktywne Grafika dla fotografów Roboty Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów ECCC 8. Certyfikacja proponowana przez Fundację ECCC pozwala dobrać moduły i ich poziom w taki sposób, aby zapewnić efektywność prowadzonych szkoleń z zakresu technologii informacyjnej i ich certyfikację. Mimo istnienia stosunkowo dobrej infrastruktury do nauczania IT w szkole 9, przygotowanie uczniów w tym zakresie jest generalnie słabe. Wynika to z braku jasnego określenia wyspecyfikowania kompetencji, jakie mają osiągnąć uczniowie na poszczególnych etapach edukacji oraz z wielości programów nauczania różniących się od siebie w znacznym stopniu. Inną, ważną przyczyną jest niewystarczające przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć z zakresu IT. W konsekwencji, w różnych szkołach uczy się różnych rzeczy na tym samym poziomie edukacji. Zastosowanie odpowiednich standardów mogłoby to zmienić. Odpowiednimi standardami dla użytkowników technologii informacyjnej są: ECDL i ECCC. Dobór poziomów i modułów do etapu edukacji wspomagany Macierzą Kompetencji ECCC spowodowałby podniesienie jakości edukacji informatycznej w polskich szkołach. Wprowadzenie zewnętrznej certyfikacji uzyskiwanej wiedzy i umiejętności umożliwiłoby porównanie poziomu edukacji uczniów z różnych szkół. Tak jak wspomniano, przy obecnym zróżnicowaniu programów nauczania i sposobów ich realizacji, porównanie wiedzy i kompetencji uczniów jest niewykonalne. Podsumowanie Wprowadzenie obowiązku posiadania przez nauczycieli i stosowanie (a nie zalecanie) europejskich standardów w zakresie nauczania technologii informacyjnej reprezentowanych przez ECCC oraz ECDL w polskich szkołach wszystkich typów i na wszystkich poziomach edukacji spowodowałoby podniesienie poziomu kształcenia w zakresie IT. To z kolei, wpłynęłoby na lepsze przygotowanie młodego pokolenia do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym. Literatura [1.] (2010). [2.] (2010). [3.] (2010). [4.] (2010). [5.] (2010). [6.] L. Zakrzewski, (2010), Materiały dla trenerów I egzaminatorów ECCC - niepublikowane [7.] (2010). [8.] Fundacja ECCC Polska, (2010). [9.] Gogołek W., (2005), Z badań nad uwarunkowaniami edukacji w zakresie technologii informacyjnej, [w:] Tanaś M. (red.), środki informatyczne i media, Impuls, Warszawa - Kraków, s Fundacja ECCC Polska, (2010). 9 Gogołek W., (2005), Z badań nad uwarunkowaniami edukacji w zakresie technologii informacyjnej, [w:] Tanaś M. (red.), środki informatyczne i media, Impuls, Warszawa - Kraków, s