Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata

Transkrypt

1 Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata CZĘŚĆ I Diagnoza strategiczna Kargowa, 8 kwietnia 2016 r.

2 UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ W KARGOWEJ z dnia roku w sprawie przyjęcia PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 446) Rada Miejska w Kargowej uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata , stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Kargowej. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń i publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Kargowej. 2

3 Uzasadnienie do UCHWAŁY Nr RADY GMINY KARGOWA z dnia. roku w sprawie przyjęcia PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata jest dokumentem określającym kierunki rozwoju gminy na najbliższe lata. Jej celem jest wskazanie misji, wizji i celów strategicznych. Niniejszy dokument stanowić będzie podstawę do prowadzenia długookresowej polityki rozwoju gminy. Będzie również służył jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych ze środków własnych budżetu gminy, ze środków budżetu Unii Europejskiej oraz innych zewnętrznych źródeł finansowania. Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata bazuje na faktycznym stanie zasobów gminy, stanowi kontynuację dotychczasowego jej rozwoju. Wyznaczone w dokumencie plany realizacyjne będą modyfikowane przez zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne z zachowaniem głównych kierunków rozwoju gminy.

4 Zleceniodawca: Gmina Kargowa ul. Rynek Kargowa NIP REGON Wykonawca: Biuro Ekspertyz i Rozwoju Gospodarczego Sp. z o. o. ul. Kokosowa 15/2 Zielona Góra KRS NIP REGON

5 Spis treści Wstęp METODOLOGIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA ANALIZA REALIZACJI STRATEGII PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA POŁOŻENIE GMINY KARGOWA SFERA SPOŁECZNA SFERA GOSPODARCZA SFERA ŚRODOWISKA INFRASTRUKTURA KOMUNALNA FINANSE GMINY ZGODNOŚĆ REALIZACJI CELÓW PROGRAMU Z INNYMI DOKUMENTAMI Spis wykresów Wykres 1 Saldo migracji na pobyt stały w Gminie Kargowa Wykres 2 Ludność Gminy Kargowa Wykres 3 Ludność Gminy Kargowa w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym Wykres 4 Podstawowa opieka zdrowotna porady Wykres 5 Udział osób korzystających z pomocy społecznej Wykres 6 Wysokość środków Gminy Kargowa przeznaczanych na opiekę społeczną Wykres 7 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na terenie gminy Kargowa w roku 2014 w rozbiciu na miejscowości Wykres 8 Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca w m Wykres 9 Zużycie gazu w gminie Kargowa w latach z uwzględnieniem zużycia na ogrzanie mieszkań Wykres 10 Dochody ogółem Gminy Kargowa w latach Wykres 11 Dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Wykres 12 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w latach Wykres 13 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Wykres 14 Wydatki majątkowe Gminy Kargowa Spis tabel Tabela 1 Analiza aktualność wizji i misji Gminy Kargowa Tabela 2 Analiza aktualności w obszarze Rozbudowa systemu zbiorczego zaopatrzenia w wodę Tabela 3 Analiza aktualności w obszarze Odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych Tabela 4 Analiza aktualności w obszarze Rozwój systemu komunikacyjnego gminy Tabela 5 Analiza aktualności w obszarze Lokalna infrastruktura społeczna

6 Tabela 6 Powierzchnia Gminy Kargowa [w ha] na tle innych gmin Powiatu Zielonogórskiego Tabela 7 Przyrost naturalny w Gminie Kargowa Tabela 8 Proporcje liczby mieszkańców miasta i wsi na terenie Gminy Kargowa Tabela 9 Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Kargowa Tabela 10 Ludność Gminy Kargowa wg grup wiekowych Tabela 11 Rynek pracy w Gminie Kargowa na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat Tabela 12 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych Tabela 13 Odsetek bezrobotnych zarejestrowanych wg poziomu wykształcenia Tabela 14 Współczynnik skolaryzacji brutto na terenie Gminy Kargowa Tabela 15 Dane statystyczne dotyczące sytemu edukacji w Gminie Kargowa Tabela 16 Liczba uczniów w placówkach oświatowych na tle tendencji w powiecie i województwie Tabela 17 Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów Tabela 18 Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa podczas wybranych elekcji w latach Tabela 19 Wykaz ważniejszych organizacji pozarządowych z Gminy Kargowa Tabela 20 Wartość środków przeznaczonych na współpracę z organizacjami pozarządowymi Tabela 21 Ochrona zdrowia w Gminie Kargowa Tabela 22 Wybrane aspekty kultury w Gminie Kargowa Tabela 23 Analiza dostępu do Internetu szerokopasmowego Tabela 24 Liczba podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD 2007 w roku Tabela 25 Wykaz największych przedsiębiorstw w Gminie Kargowa Tabela 26 Ilość miejsc noclegowych w Gminie Kargowa Tabela 27 Liczba polskich turystów w gminie Kargowa w latach Tabela 28 Powierzchnia gruntów leśnych w Gminie Kargowa w latach w ha Tabela 29 Wykaz użytków ekologicznych zlokalizowanych na terenie gminy Kargowa utworzonych dnia r., objętych ochroną na podstawie R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz. U. Woj. Lub. Nr 44, poz. 554) Tabela 30 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Kargowa Tabela 31 Ludność korzystająca z infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej i gazowej Tabela 32 Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego Tabela 33 Drogi wojewódzkie na obszarze gminy Kargowa Tabela 34 Drogi powiatowe (poza miastem) Tabela 35 Drogi powiatowe(w mieście): Tabela 36 Drogi gminne Tabela 37 Podmioty odbierające odpady komunalne z terenu gminy Kargowa w roku 2014 oraz miejsce ich składowania Tabela 38 Struktura dochodów Kargowa Tabela 39 Struktura wydatków budżetu Gminy Kargowa Tabela 40 Wskaźnik Gg podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy przyjęty do obliczania subwencji wyrównawczej na poszczególne lata

7 Wstęp Opracowanie Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata Diagnoza strategiczna zawiera dokumenty, które powstały w okresie wrzesień - listopad 2015 r. w trakcie działań mających na celu zbudowanie Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata Autorzy opracowania celowo wyodrębnili ten dokument ze strategii, która jest przyjmowana przez organ stanowiący, po to by końcowy produkt program był opracowaniem stosunkowo krótkim, mniej złożonym i zrozumiałym dla przeciętnego odbiorcy. Diagnoza strategiczna zawiera rozdział dotyczący metodologii zastosowanej podczas budowy omawianego dokumentu strategicznego, analizę realizacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata , wielosektorową diagnozę strategiczną w obszarach takich jak potencjał demograficzny, rynek pracy, zdrowie, edukacja opieka społeczna, przedsiębiorczość, środowisko, infrastruktura komunalna, analizę zgodności z dokumentami o znaczeniu strategicznym na poziomie Europy, kraju i regionu lubuskiego. 7

8 1. METODOLOGIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA POJĘCIE PROGRAMU ROZWOJU Program Rozwoju pełni rolę dokumentu o charakterze strategicznym, jest dokumentem, który w jasny sposób wskazuje kierunki, w jakich powinna zmierzać gmina, aby zapewnić zrównoważony rozwój, a mieszkańcom poprawę jakości życia. Jej celem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, co trzeba zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się w przyszłości. Program rozwoju gminy to plan długofalowego działania Rady Miejskiej, Burmistrza Miasta i Gminy oraz wspierających go urzędników z Urzędu Miejskiego w Kargowej oraz wszystkich, którym na sercu leży lepsze jutro gminy, wobec szans i zagrożeń wynikających ze zmieniającego się otoczenia i działań innych podmiotów. Zgodnie z zapisami Strategii działanie takie jest ukierunkowane przez wartości i opcje uznane przez społeczność lokalną, bazujące na wewnętrznym potencjale sił i uwzględniające jej wewnętrzne słabości. Program ma charakter krótkookresowy tzn. obejmuje zwykle okres kilku lat. Dłuższa pespektywa dla potrzeb jednostek samorządu terytorialnego nie jest zasadna, ponieważ powoduje, że cele stają się mniej realne np. nie spełniają kryterium SMART (Konkretność, Mierzalność, Afirmatywność, Realistyczność, Określone w czasie). Program rozwoju nie może zawierać precyzyjnej listy inwestycji do realizacji, ponieważ z definicji jest to domeną Wieloletnich Prognoz Finansowych, czy Planów Rozwoju Lokalnego albo w przypadku mniejszych miejscowości Planów Odnowy Wsi. Tak szczegółowe informacje mogą być umieszczane tylko w dokumentach, które zawierają stale aktualizowane plany finansowe. Popełnienie takiego błędu spowodowałoby, że program bardzo szybko straciłby swoją aktualność i wystąpiłaby konieczność zmiany przez Radę Gminy. Warto zauważyć, że program jest dokumentem otwartym nie powinien być opracowaniem zamkniętym w szafie o którym przypomina się tylko wtedy gdy istnieje konieczność dodatkowego uzasadnienia dokumentacji aplikacyjnej do programu operacyjnego. Przyjmuje się, że mogą pojawić się czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w istotny sposób wpływające na założenia dokumentu. Dlatego proces realizacji strategii powinien mieć charakter dynamicznej ciągłości, uwzględniającej możliwe zmiany uwarunkowań, w celu ewentualnej korekty planów. Program Rozwoju jest dokumentem, który w swoich założeniach ma być wzorem rozwoju gminy. Określa on m. in.: ostateczną wizję rozwoju, operacyjne i strategiczne cele wraz z zadaniami a także sposobem ich realizacji. Dokument ten musi przede wszystkim wyróżniać się pewnymi cechami: zawierać analizę sytuacji na danym terenie, opracowywany plan działań musi odpowiadać na problemy tego obszaru,

9 powinna być oparta na zasobach lokalnych i wskazywać wyraźnie na oddolny charakter jej realizacji, powinna zawierać opis kluczowych celów strategicznych, powinna zawierać system monitorowania, aktualizacji i oceny. Program Rozwoju, będący dokumentem o charakterze strategicznym (pełni również rolę dawnej Strategii Rozwoju) stanowi podstawę działania gminy, programów i przedsięwzięć, a także polityki przestrzennej (jedna z podstaw dla sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Informuje o warunkach podejmowania i realizacji wszelkich działań w gminie. Podnosi wiarygodność wobec partnerów zewnętrznych, dla których niejednokrotnie stanowi podstawę oceny współpracy z gminą lub lokalizacji własnych działań na terenie gminy. Stanowi podstawę korzystania przez gminę z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej każda jednostka samorządowa powinna opierać swoje działania inwestycyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej na planie strategicznym. Po wstąpieniu Polski do UE Strategia Rozwoju jest wskazywana, jako jeden z najważniejszych dokumentów (nadrzędny wobec innych dokumentów) w funkcjonowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiający kierunki rozwoju jednostki na najbliższe lata. Najważniejsze jest jednak, że program tworzy platformę współdziałania wszystkich zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego (mieszkańców, organizacji pozarządowych i stowarzyszeń, przedsiębiorców oraz władz gminy) w celu wypracowania wspólnej przyszłości, odpowiadającej ich potrzebom WYMOGI PRAWNE OPRACOWANIA Podstawą prawną uchwalenia Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 1990 Nr 16 poz. 95, z 2013 r. poz. 594, 1318, z 2014 r. poz. 379, 1072, z 2015 r. 1045). Artykuł 18 tejże ustawy mówi, że do wyłącznej właściwości Rady Gminy należy m.in. uchwalanie programów gospodarczych i przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa został opracowany w 2007 r., a do jego przygotowana posłużyły dane z lat Dokument ten obowiązywał do roku Obecnie, w stosunku do lat pojawiły się nowe uwarunkowania, które wówczas praktycznie w ogóle nie występowały lub dotyczyły bardzo wąskiej grupy ludności, a dziś są powszechne dotyczy to np. technologii informatycznych, rozwoju telefonii komórkowej. Znacznie wzrosła mobilność ludności oraz znacznie posunęły się też procesy globalizacji gospodarki. Ponadto w ostatnim czasie zasadniczo zmieniły się uwarunkowania społeczne 9

10 i gospodarcze, zmodernizowano szereg dróg gminnych, zmieniła się skala infrastruktury technicznej (w tym zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej, której długość w ostatnich latach zwiększyła się). Jednak najważniejszym argumentem przemawiającym za aktualizacją strategii są ramy wieloletnie Budżetu Unii Europejskiej, który zobowiązuje gminę do opracowania wizji rozwoju uwzględniającej nowe wyzwania i polityki horyzontalne. Powyższe przesłanki jednoznacznie wskazują, iż pożądane jest, aby Gmina Kargowa ponownie oceniła swój potencjał i uwarunkowania rozwoju, a także ponownie określiła optymalne w nowych uwarunkowaniach cele i kierunki rozwoju PROCEDURA FORMUŁOWANIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA Procedura formułowania strategii rozwoju lokalnego jest złożonym procesem, w ramach którego należy wymienić następujące etapy: Etap I Przygotowanie do wdrożenia: decyzja samorządu o rozpoczęciu procedury formułowania strategii rozwoju lokalnego, wybór zespołu ekspertów zewnętrznych, przygotowanie spotkań. Etap II Przygotowanie diagnozy: zbieranie i analiza danych o gminie, analiza dokumentów strategicznych lokalnych, regionalnych, krajowych i europejskich, ocena przebiegu procesów rozwojowych w przeszłości, analiza zasobów gminy oraz trendów społeczno-gospodarczych, identyfikacja słabych i mocnych stron gminy, określenie szans i zagrożeń rozwoju gminy. Etap III Hierarchizacja celów: sformułowanie wizji i misji gminy, opracowanie scenariuszy rozwoju gminy, określenie strategicznych celów rozwoju, określenie celów operacyjnych, hierarchizacja celów. Etap IV Implementacja strategii: konsultacje dokumentu ze społecznością lokalną, określenie podmiotów, procedury oraz monitoringu w procesie wdrażania strategii, 10

11 przyjęcie strategii przez Radę Miejskiej, utworzenie kart projektowych, realizacja projektów przyczyniających się do osiągnięcia celów strategicznych. 2. ANALIZA REALIZACJI STRATEGII PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA Ocena realizacji celów W tej części dokumentu przedstawiamy analizę dotyczącą realizacji celów i zadań zawartych w dokumencie plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata opracowano przyjmując za podstawę wyniki debat strategicznych organizowanych Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego. Uczestnicy debaty pracowali w pięciu grupach, każda podporządkowana jednemu z obszarów: przestrzeń, infrastruktura, gospodarka, społeczność i ekologia. Na podstawie wcześniej wypracowanej analizy SWOT: Silne strony (wewnętrzne) miasta i gminy, słabe strony (wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagrożenia (zewnętrzne) odpowiedziano na pytanie: Co należy zrobić, albo, jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, żeby zlikwidować słabe strony miasta i gminy i zniwelować zagrożenia? Na podstawie tak postawionego pytania grupy przygotowały cele opierające się na wcześniej wybranych w wyniku dyskusji słabych stronach i zagrożeniach. Poniżej zaprezentowano określone cele strategiczne. Dbając o ciągłość rozwoju i jego harmonijność należy zweryfikować zapisy poprzedniej strategii pod względem ich aktualności oraz możliwości przynajmniej częściowej kontynuacji jej realizacji. Tabela 1 Analiza aktualność wizji i misji Gminy Kargowa. Wizja Aktualność Zamiar dalszej realizacji Uwagi Nie określono wizji gminy. - - Konieczność określenia wizji rozwoju Gminy Kargowa Misja Nie określono misji gminy. - - Konieczność określenia misji rozwoju Gminy Kargowa Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata

12 Tabela 2 Analiza aktualności w obszarze Rozbudowa systemu zbiorczego zaopatrzenia w wodę Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Budowa sieci wodociągowej dla miejscowości Stary Jaromierz, Nowy Jaromierz, Obra Dolna Rozbudowa ujęcia oraz stacji uzdatniania wody w Kargowej Rozbudowa sieci wodociągowej na osiedlu Dąbrówka w Kargowej Częściowo aktualny - Częściowo aktualny - Zrealizowany - Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata Tabela 3 Analiza aktualności w obszarze Odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Modernizacja oczyszczalni ścieków w Kargowej Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej na osiedlu Dąbrówka w Kargowej Budowa kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Karszyn oraz Dąbrówka Budowa kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Stary Jaromierz, Nowy Jaromierz, Obra Dolna Częściowo aktualny - Zrealizowany - Częściowo aktualny - Częściowo aktualny - Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata Tabela 4 Analiza aktualności w obszarze Rozwój systemu komunikacyjnego gminy Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Budowa dróg i chodników w miejscowościach gminy Częściowo aktualny - Budowa ścieżki rowerowej Kargowa - Wojnowo Cel aktualny - Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata Tabela 5 Analiza aktualności w obszarze Lokalna infrastruktura społeczna Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Rozbudowa Gimnazjum w Kargowej Nieaktualny - Rozbudowa i modernizacja obiektów świetlic w Chwalimiu, Smolnie W., Karszynie, Starym Jaromierzu oraz Obrze Dolnej wraz z infrastruktura sportoworekreacyjna Nieaktualny - Zakupy inwestycyjne sprzętu Urząd Miejski Częściowo aktualny - Budowa e-społeczeństwa Częściowo aktualny - 12

13 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata Realizacja zamierzeń wynikających z przyjęcia zasad rozwoju dynamicznego spowodowała aktywne i przedsiębiorcze zaangażowanie się w działania na rzecz rozwoju nie tylko władz samorządowych, ale również mieszkańców gminy, inwestorów, grup poza samorządowych, władz powiatu, itp. W podejmowanych działaniach na rzecz rozwoju gminy Kargowa kładzie się nacisk na: rozwój konkurencyjnej gospodarki przez stworzenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej i pozyskiwania inwestorów (aktywna promocja gminy, przygotowanie terenów pod działalność gospodarcza wykorzystanie przynależności do Euroregionu Sprewa-Nysa Bóbr i Regionu Kozła ), upowszechnianie nauki przez stworzenie możliwości kształcenia w zreformowanym systemie szkolnictwa (rozbudowa gimnazjum, zaplecza sportowego, kształcenie kadry pedagogicznej), poprawę infrastruktury technicznej komunikacyjnej (budowa obwodnicy, rozbudowa i modernizacja dróg lokalnych, wodociągi, kanalizacja), ochrona środowiska (przyjazne środowisku rozwiązania technologiczne dotyczące ogrzewania domów i instytucji, poprawa jakości wody pitnej, racjonalne wykorzystanie wody, oczyszczalnie ścieków, wysypisko), rozwój turystyki i rekreacji (wykorzystanie czystego środowiska, dużego zalesienia oraz jezior do z napływu turystów do gminy, budowa ścieżek rowerowych, przygotowanie szlaków turystycznych), wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (stworzenie możliwości poprawy dochodowości gospodarstw rolnych przez uruchomienie działalności pozarolniczych agroturystyki lub innych działalności, poprawa infrastruktury na obszarach wiejskich, przygotowanie terenów pod działalność inwestycyjna, możliwość uruchomienia przetwórstwa owocowowarzywnego, możliwość zmniejszenia bezrobocia na obszarach wiejskich i poprawa ich atrakcyjności) 2.2. Podsumowanie aktualności poprzedniej strategii Poprzedni dokument Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa został uchwalony na okres przy uwzględnieniu ówczesnej sytuacji społeczno-ekonomicznej samorządu, regionu lubuskiego i kraju, a także możliwości dofinansowania realizacji zadań bieżących i inwestycyjnych. 13

14 W okresie projektowania tamtego dokumentu nie były brane pod uwagę m.in. zmieniające się trendy i polityki Unii Europejskiej. Dlatego konieczne jest dostosowanie planowanej strategii na okres do obecnie obowiązujących wytycznych w tym zakresie w szczególności określonych w dokumencie Strategia Europa 2020, której celem jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego, który będzie: inteligentny dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje; rozwój inteligentny oznacza zwiększenie roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego rozwoju. Wymaga to podniesienia jakości edukacji, poprawy wyników działalności badawczej, wspierania transferu innowacji i wiedzy, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Innowacyjne pomysły powinny skutkować nowymi produktami i usługami, przyczyniającymi się do zwiększenia wzrostu, tworzenia nowych miejsc pracy i rozwiązywania problemów społecznych, zrównoważony dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i konkurencyjnego przemysłu; oznacza budowanie zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, wykorzystując do tego pierwszoplanową pozycję Europy w zakresie nowych procesów i technologii, w tym przyjaznych środowisku, przyspieszając wprowadzanie inteligentnych sieci opartych na technologiach ICT, a także wzmacniając przewagę konkurencyjną europejskiego biznesu, szczególnie sektora produkcji i MŚP. Działania te zwiększą również spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, sprzyjający włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Taki rozwój oznacza wzmocnienie pozycji obywateli poprzez zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia, inwestowanie w kwalifikacje, zwalczanie ubóstwa oraz modernizowanie rynków pracy, systemów szkoleń i ochrony socjalnej, aby pomóc ludziom przewidywać zmiany i radzić sobie z nimi oraz móc budować spójne społeczeństwo. Strategia zwraca uwagę na zapewnienie każdemu obywatelowi możliwości rozwoju przez całe życie, a także konieczność pełnego wykorzystania kapitału ludzkiego, w kontekście problemów starzejącego się społeczeństwa i rosnącej światowej konkurencji. Zdecydowana większość celów określonych w dokumencie Plan Rozwoju Gminy Kargowa na lata nadal pozostaje aktualna, wymaga jedynie nieznacznej modyfikacji, bądź przeformułowania. 3. POŁOŻENIE GMINY KARGOWA Gmina Kargowa położona jest w środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego, w powiecie zielonogórskim, w odległości 40 km od Zielonej Góry, 90 km od Poznania i 120 km od granicy niemieckiej. Gmina Kargowa graniczy z 7 gminami: od wschodu z gminą Wolsztyn, Siedlec, od zachodu z gminą Sulechów, 14

15 od północy z gminą Babimost, od południa z gminami Trzebiechów, Bojadła i Kolsko. Zajmuje obszar 129 km2. Stolicą gminy jest miasto Kargowa, leżące nad Obrzycą. W skład gminy wchodzi 9 sołectw: Chwalim, Dabrówka, Karszyn, Nowy Jaromierz, Obra Dolna, Smolno Wielkie, Smolno Małe, Stary Jaromierz, Wojnowo. Osady bez statusu sołectwa: Przeszkoda-osada leśna wsi Wojnowo, Szarki osada leśna, Kaliska osada Gmina miejsko wiejska Kargowa jest położona we wschodniej części Euroregionu Sprewa Nysa - Bóbr będącego stowarzyszeniem polskich gmin z powiatami i miastami Republiki Federalnej Niemiec, obejmujący po polskiej stronie południową i środkową część województwa lubuskiego. W skład stowarzyszenia wchodzą powiaty oraz ich gminy: Krośnieński, Nowosolski, Świebodziński, Wschowski, Zielonogórski, Żagański, Żarski, gmina Cybinka i Torzym oraz gmina Zbąszyn należąca do województwa wielkopolskiego. Po stronie niemieckiej Euroregion obejmuje powiat Sprewa-Nysa oraz miasto Cottbus. Nadrzędnym celem Euroregionu zgodnie z podpisaną Umową jest wszechstronna działalność na rzecz obszarów przygranicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec, ich sanacji ekologicznej, rozkwitu gospodarczego i kulturalnego oraz stałej poprawy warunków życia ich mieszkańców, w tym zniwelowanie istniejących różnic sytuacji ekonomicznej. Tabela 6 Powierzchnia Gminy Kargowa [w ha] na tle innych gmin Powiatu Zielonogórskiego Gmina 2014 Babimost Bojadła Czerwieńsk Kargowa Nowogród Bobrzański Sulechów

16 Świdnica Trzebiechów Zabór Zielona Góra Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. 4. SFERA SPOŁECZNA 4.1. POTENCJAŁ DEMOGRAFICZNY GMINY KARGOWA W okresie obserwuje się wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa. W 2006 r. w Gminie Kargowa zamieszkiwało 5755 osób (w tym 2940 kobiet i 2815 mężczyzn). Na koniec 2014 r. według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ta wynosiła 5860 osób (w tym 3017 kobiet i 2843 mężczyzn). Największy wzrost liczby mieszkańców na przedziale lat zanotowano w roku 2009 o 34 osoby. Mniej niż połowę mieszkańców gminy stanowią mężczyźni. Współczynnik feminizacji (określający liczbę kobiet na 100 mężczyzn) kształtuje się na poziomie 106. Na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego średnie saldo migracji gminnych wewnętrznych w okresie wyniosło -6. Warto dodać, że w latach 2005, 2006, 2008, 2012 i 2013 zanotowano ujemne saldo migracji. Biorąc pod uwagę negatywne trendy demograficzne można się spodziewać w najbliższych latach pogłębiającego się zjawiska ujemnego lub zerowego salda migracji, co w dłuższej perspektywie będzie negatywnie oddziaływać na wskaźniki rozwoju społecznogospodarczego gminy. Kolejnym ważnym wskaźnikiem przy analizie trendów demograficznych Gminy Kargowa jest zwiększająca się liczba mieszkańców. To z pewnością wyróżnia gminę spośród innych tego typu jednostek samorządu terytorialnego. Zwiększająca się liczba mieszkańców dla tego typu gmin miejsko-wiejskich wynika z bliskiego sąsiedztwa miast i obszarów zurbanizowanych (tzw. centrów wzrostu gospodarczego), w tym przypadku aglomeracji zielonogórskiej. Wpływ na ten proces mają następujące czynniki: atrakcyjne tereny pod zabudowę mieszkaniową, kreowanie przez samorząd przyjaznej polityki w zakresie rozbudowy infrastruktury komunalnej przyczyniającej się do wzrostu jakości życia mieszkańców, bliskość miasta Zielona Góra, moda na budownictwo jednorodzinne, stosunkowo bliskie położenie względem krajowych korytarzy transportowych, rosnące wynagrodzenie mieszkańców centrów wzrostu, dobra jakość infrastruktury komunikacyjnej (w tym przede wszystkim dróg) łączących gminę z innymi ośrodkami wzrostu. 16

17 Wykres 1 Saldo migracji na pobyt stały w Gminie Kargowa Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa w wielu przypadkach przekłada się bezpośrednio na pozytywne efekty społeczno-gospodarcze dla gminy: wzrost ilości podatków z tytułu PIT pośrednio wpływających do budżetu (37,42% od każdej złotówki zapłaconej z tytułu PIT), wzrost wpływów z podatków i opłat lokalnych. Należy podkreślić, że napływ nowych mieszkańców oprócz korzystnych efektów dla budżetu powoduje także wzrost nakładów inwestycyjnych. Niekiedy sprzedane nieruchomości wymagają wybudowania infrastruktury drogowej, kanalizacyjnej, wodociągowej, czy oświetleniowej. Wykres 2 Ludność Gminy Kargowa [WARTOŚĆ] Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. 17

18 Pozytywną tendencją, która widoczna jest w Gminie Kargowa jest również dodatni przyrost naturalny. Jedynie w roku 2012 był ujemny, w pozostałych latach wskaźnik ten ma wartość dodatnią, aczkolwiek niższą od wskaźnika 2,1 który zapewnia odtwarzanie populacji. Wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Kargowa był na średnim poziomie w odniesieniu do danych dla innych obszarów miejsko-wiejskich w Polsce. Tabela 7 Przyrost naturalny w Gminie Kargowa Na 1000 ludności: zgony 6,20 7,41 9,28 10,10 10,95 9,43 przyrost naturalny 4,3 1,4 0,5 1,0-1,5 1,4 urodzenia żywe 10,5 8,8 9,8 11,1 9,4 10,8 małżeństwa zawarte w ciągu roku 4,8 6,4 7,0 4,6 4,8 3,3 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Analiza trendów demograficznych w poszczególnych miejscowościach wskazuje, że w latach w trzech miejscowościach Gminy Kargowa nastąpił spadek liczby mieszkańców: Dąbrówka, Smolno Małe, Smolno Wielkie. W miejscowości Karszyn liczba mieszkańców w badanym okresie pozostała bez zmian. Spadek liczby ludności w tych miejscowościach nie był zbyt drastyczny. Średnio w miejscowości ubyło parę procent mieszkańców. Może to wynikać z naturalnych migracji (np. wyjazd młodych mieszkańców w poszukiwaniu pracy) oraz spadku atrakcyjności tych miejscowości jako miejsca zamieszkania (utrudniony dostęp do komunikacji publicznej i oferty rynku pracy). Tabela 8 Proporcje liczby mieszkańców miasta i wsi na terenie Gminy Kargowa Obszar Teren miejski Teren wiejski Teren miejski w % 63,35 63,15 63,30 63,50 63,15 63,09 63,58 63,56 63,96 64,05 64,30 Teren wiejski w % 36,65 36,85 36,70 36,50 36,85 36,91 36,42 36,44 36,04 35,95 35,70 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Za główne centrów rozwoju w Gminie dysponujące największym potencjałem demograficznym należy uznać przede wszystkim: Miasto Kargowa (3689 mieszkańców), Wieś Smolno Wielkie (628 mieszkańców), Wieś Chwalim (399 mieszkańców), Wieś Karszyn (305 mieszkańców), Wieś Stary Jaromierz (208 mieszkańców). 18

19 Tabela 9 Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Kargowa Chwalim Dąbrówka Kaliska Kargowa Karszyn Linie Nowy Jaromierz Obra Dolna Przeszkoda Smolno Małe Trend < = = > > < Smolno Wielkie Stary Jaromierz Szarki = < > Wojnowo > Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej Analiza pokazuje, że naturalnym centrum gminy zarówno w wymiarze gospodarczym jak i administracyjnym jest miasto Kargowa. W okresie ostatniej dekady zanotowano tutaj wzrost liczby mieszkańców. O atrakcyjności miasta świadczy dobrze rozbudowana infrastruktura komunalna (dostęp do mediów: kanalizacji, wodociągu, prądu, sieci teleinformatycznej), estetyka miasta (daleko posunięte procesy rewitalizacji przestrzeni miejskiej, rozbudowa infrastruktury nadodrzańskiej), dostęp do szkół, przedszkola, domu kultury i urzędu. Tabela 10 Ludność Gminy Kargowa wg grup wiekowych Wiek lat lat lat lat lat lat

20 30-34 lat lat lat lat lat lat lat lat lat i więcej Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny Istotnym wskaźnikiem obrazującym kondycję demograficzną w Gminie Kargowa są dane dotyczące struktury ludności, a w szczególności liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. W tym przypadku dane odnoszące się do terenu tej jednostki samorządu terytorialnego są zbliżone do ogólnych tendencji zaobserwowanych na terenie Powiatu Zielonogórskiego, a także Województwa Lubuskiego i Polski. W okresie wzrosła liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym z 764 do 983, jednocześnie zanotowano spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. Wykres 3 Ludność Gminy Kargowa w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. 20

21 Prognozy demograficzne dla Polski jednoznacznie wskazują na niekorzystne kierunki zmian. Przewiduje się, że w 2035 r. populacja kraju zmniejszy się w stosunku do obecnej o ponad 2 miliony. Głównym powodem będzie ujemny przyrost naturalny, który z większą intensywnością będzie występował na terenach miejskich niż wiejskich. Wydłużenie się przeciętnego trwania życia i jednoczesny niski poziom dzietności, będzie powodował niekorzystne zmiany w strukturze wieku. W perspektywie do 2035 roku nastąpi gwałtowny proces starzenia się społeczeństwa Rynek pracy w Gminie Kargowa O poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego świadczy m.in. niski wskaźnik bezrobocia. Niezwykle ciężko jest ustalić ten wskaźnik, ponieważ oficjalne dane statystyczne nie zawsze oddają rzeczywistą sytuację na lokalnym rynku pracy. Zgodnie z Ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy. Zatem osoba, która nie jest ujęta w rejestrach prowadzonych przez Urząd Pracy w Zielonej Górze, a nie pracuje, nie jest uznawana jako osoba bezrobotne. Warto dodać, że bezrobocie jest normalnym zjawiskiem polegającym na tym, że na rynku pracy są osoby chcące pracować, ale pozostające bez zajęcia. Zjawisko to podlega podstawowym prawom ekonomii popytowo (ludzie szukający pracy) podażowej (pracodawcy poszukujący pracy). Jako naturalny poziom bezrobocia niektórzy ekonomiści przyjmują 6% (bezrobocie takie to wynik fluktuacji na rynku pracy, część osób zmienia pracę, poszukuje nowej posady itp.) Bezrobocie nie tylko samo jest problemem społecznym, ale leży także u podstaw wielu innych kwestii społecznych. I tak np. szczególnie długotrwałe bezrobocie związane jest z obniżeniem standardu materialnego życia nie tylko samego bezrobotnego, ale i całej jego rodziny. Stąd bardzo często obszary długotrwałego bezrobocia pokrywają się w danym społeczeństwie z obszarami ubóstwa. To z kolei może powodować rozprzestrzenianie się rozmaitych patologii społecznych, rozpad rodziny obniżenie zdrowotności społeczeństwa. Nawet krótkotrwały okres bezrobocia nie pozostaje bez wpływu na kondycję psychiczną osób dotkniętych tym problemem. Tabela 11 Rynek pracy w Gminie Kargowa na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat Pracujący* ogółem mężczyźni kobiety Bezrobotni zarejestrowani ogółem

22 mężczyźni kobiety Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 12,9 9,8 4,4 5,6 7,4 6,6 kobiety 13,1 11,8 5,8 6,2 8,7 7,8 mężczyźni 12,7 8,0 3,2 5,0 6,3 5,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Jak wspomniano powyżej poziom bezrobocia rzutuje w pierwszej kolejności na kondycję społeczno-ekonomiczną mieszkańców Gminy Kargowa. W skali makroekonomicznej pociąga za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne oraz na programy przeciwdziałania bezrobociu, powoduje zmniejszenie dochodów budżetowych państwa (a tym samym pośrednio gmin), ponieważ bezrobotni nie płacą podatków dochodowych, nie płacą składek na ubezpieczenie społeczne, nie kupują towarów, niemożność znalezienia pracy skłania młodych, wykształconych ludzi do emigracji zarobkowej. Tabela 12 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych Obszar Gmina Kargowa Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. w Gminie Kargowa bez pracy pozostawało 247 osoby. Wśród osób bezrobotnych dominowały kobiety. Porównując z rokiem 2004 liczba bezrobotnych zarejestrowanych zmniejszyła się o 218 osób. Tabela 13 Odsetek bezrobotnych zarejestrowanych wg poziomu wykształcenia Powiat Zielonogórski wyższe 2,8% 10,3% średnie 18,6% 20,1% zasadnicze zawodowe 39,2% 31,5% Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny Edukacja Do jednych z głównych zadań Gminy Kargowa jako jednostki samorządu terytorialnego należy świadczenie usług edukacyjnych na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym. Na terenie Gminy Kargowa nie ma szkół ponadgimnazjalnych. 22

23 Tabela 14 Współczynnik skolaryzacji brutto na terenie Gminy Kargowa Współczynnik skolaryzacji brutto szkoły podstawowe % 98,92 94,98 91,44 97,71 99,19 91,30 szkoły gimnazjalne % 102,75 105,76 98,26 92,86 92,68 94,87 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Współczynnik skolaryzacji na poziomie podstawowym wyniósł 91,30%, a na poziomie gimnazjalnym 94,87%. Tabela 15 Dane statystyczne dotyczące sytemu edukacji w Gminie Kargowa Placówki wychowania przedszkolnego przedszkola bez oddziałów specjalnych ob oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych ob Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego przedszkola bez oddziałów specjalnych osoba oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych osoba Miejsca w placówkach wychowania przedszkolnego przedszkola bez oddziałów specjalnych msc Szkoły podstawowe szkoły podstawowe ogółem ob szkoły podstawowe ogółem uczniowie osoba Szkoły gimnazjalne gimnazja ogółem ob gimnazja ogółem uczniowie osoba Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. W 2014 r. w Gminie Kargowa funkcjonowało 1 przedszkole oraz 1 oddział przedszkolny dysponujące łącznie 125 miejscami. Tabela 16 Liczba uczniów w placówkach oświatowych na tle tendencji w powiecie i województwie Rok 2004 = 100 Gmina Kargowa szkoła podstawowa ,13 gimnazjum ,52 Powiat Zielonogórski Szkoła podstawowa ,43 gimnazjum ,15 Lubuskie 23

24 Szkoła podstawowa ,3 gimnazjum ,5 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Na obszarze Gminy Kargowa zaobserwować można ogólną tendencję zmniejszania się liczby uczniów. W latach liczba uczniów szkół podstawowych zmniejszyła się z 458 do 362, a gimnazjów z 262 do 185. W analogicznym okresie zjawisko powyższe (w podobnej skali) wystąpiło również w województwie lubuskim i powiecie zielonogórskim. Na poziom edukacji wpływa nie tylko dostępność do placówek oświatowych, ale również jakość infrastruktury. Tabela 17 Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych osoba 6,07 4,63 4,17 - gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. osoba 5,95 5,2 5,43 - Istotne znaczenie dla rozwoju edukacji ma dostęp do komputerów z Internetem. Na obszarze Gminy Kargowa wg danych GUS w 2012 r. na jeden komputer z dostępem do Internetu przypadało ok. 4 uczniów w szkole podstawowej i ok. 5 w gimnazjum. Jednocześnie na komputer z szerokopasmowym dostępem do Internetu przypadało łącznie (uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum) 4 uczniów. Sytuacja wygląda dużo korzystniej w porównaniu z województwem lubuskim, gdzie w tym samym roku wskaźnik dostępności do komputerów z Internetem wyniósł 11 uczniów w szkołach podstawowych i 12 w gimnazjach. Podsumowując charakterystykę warunków działania szeroko pojętej edukacji, stwierdzić można, że zachodzące przemiany demograficzne sprawiają, że działania inwestycyjne w zakresie infrastruktury szkolnej i przedszkolnej powinny koncentrować się na modernizacji już istniejących obiektów oświatowych Aktywność społeczna Aktywnie funkcjonujące społeczeństwo obywatelskie świadome swoich praw i obowiązków, a także partycypujące w polityce publicznej samorządu gminnego stanowi podstawę rozwoju każdej gminy. 24

25 Podejmując się analizy społeczeństwa obywatelskiego na obszarze Gminy Kargowa autorzy niniejszej diagnozy za kluczowe uznali zbadanie dwóch wskaźników świadczących o stopniu jego rozwoju obywatelskiego: Wskaźnik frekwencji wyborczej mieszkańców Gminy Kargowa, Wskaźnik zaangażowania społecznego w funkcjonowanie organizacji pozarządowych Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa Miarą aktywności społecznej mieszkańców jest frekwencja wyborcza. Porównanie informacji dotyczących frekwencji wyborczej wskazuje na Gminę Kargową (40,01%), jako gminę charakteryzującą się niższym niż w Polsce poziomem uczestnictwa w wyborach ogólnokrajowych (46,18%). Dla przykładu w 2011 r. frekwencja w kraju w wyborach parlamentarnych wyniosła 48,92%, a w gminie 43,81%, w wyborach prezydenckich w 2015 r. (I tura), kraj - 55,34%, gmina - 41,78%. Frekwencja w wyborach lokalnych nie jest zbyt wysoka, a w wielu przypadkach niższa niż w wyborach ogólnokrajowych. Zastanawiające jest to dlaczego partycypacja obywateli gminy w procedurze wyboru do samorządu pokazuje, że jest na niższym poziomie skoro tematy tych kampanii wyborczych dotyczą bezpośrednio życia ich środowisk np. budowa dróg, kanalizacji, placów zabaw, oświetlenia itp. Tabela 18 Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa podczas wybranych elekcji w latach Nazwa wyborów Gmina Kargowa Powiat Zielonogórski Województwo Kraj Wybory prezydenta 2005 (I tura) 39,45 44,73 45,46 49,74 Wybory prezydenta 2005 (II tura) 41,47 45,60 45,66 50,99 Wybory parlamentarne ,77 33,94 35,44 40,57 Wybory samorządowe , ,00 45,99 Wybory parlamentarne ,50 49,93 50,35 53,88 Wybory do parlamentu europejskiego ,60 19,51 20,84 24,53 Wybory prezydenta 2010 (I tura) 45,06 51,07 50,73 54,94 Wybory prezydenta 2010 (II tura) 44,66 49,60 49,45 55,31 Wybory samorządowe ,47 49,88 46,04 47,32 Wybory parlamentarne ,81 42,28 43,67 48,92 Wybory do parlamentu europejskiego ,10 18,98 19,3 23,83 Wybory prezydenta 2015 (I tura) 41,78 43,40 49,41 55,34 25

26 Wybory prezydenta 2015 (II tura) 47,38 48,78 43,37 48,96 Źródło: Dane Państwowej Komisji Wyborczej. Średnia: 40,01 41,98 41,98 46, Wskaźnik zaangażowania społecznego w funkcjonowanie organizacji pozarządowych Miernikiem działań społeczności lokalnej jest również ilość organizacji pozarządowych oraz podejmowanych przez nich inicjatyw. Na obszarze Gminy Kargowa organizacje pozarządowe odgrywają znaczącą rolę. Pokazują ludzi z pasją społecznikowską, którzy bezinteresownie poświęcają swój czas mieszkańcom gminy potrzebującym ich zaangażowania i pomocy. Zdecydowana większość organizacji to podmioty stosunkowo młode, powstałe na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Ponadto organizacje te dysponują słabym kapitałem ludzkim. W zdecydowanej większości stowarzyszenia i fundacje nie dysponują tzw. kapitałem żelaznym organizacji. Przychody większości organizacji są często niższe niż złotych. Funkcjonujące na obszarze Gminy Kargowa organizacje pozarządowe borykają się z licznymi problemami, do których zaliczyć należy: ograniczony dostęp do środków finansowych, brak umiejętności pozyskiwania środków zewnętrznych, brak znajomości procedur księgowych. W konsekwencji wskazane jest podjęcie działań zmierzających do wsparcia zakładania i funkcjonowania tych organizacji. Co roku w ramach przyjmowanego przez Radę Gminy rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi podmioty te otrzymują wsparcie na organizację zajęć sportowych, udział w turniejach. Tabela 19 Wykaz ważniejszych organizacji pozarządowych z Gminy Kargowa Lp. Nazwa organizacji pozarządowej Branża (sport, kultura itp.) 1 Uczniowski Klub Sportowy,,Dąbrówka Sport 2 Kargowski Uniwersytet Trzeciego Wieku Promocja zdrowia, kultura 3 Lubuski Klub Turystyczny,,Agroś Sport, turystyka 4 Centrum Wspierania Rozwoju Społecznego Przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym 5 Uczniowski Klub Sportowy,,TOP-SPIN Sport Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej. 26

27 Warto zauważyć, że w sferze współpracy organizacji pozarządowych z Gminą Kargowa dominująca rolę pełni Miejski Klub Sportowych Cargovia. Co roku organizacja ta otrzymuje wsparcie w wysokości, która pozwala utrzymać obiekt sportowy i uczestniczyć w rozgrywkach. Tabela 20 Wartość środków przeznaczonych na współpracę z organizacjami pozarządowymi Rok Ogółem Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej Zdrowie Na kondycję społeczności lokalnej w Gminie Kargowa znaczący wpływ ma dostępność do infrastruktury ochrony zdrowia. Z dostępnych informacji wynika, że w gminie w latach zwiększyła się liczba zakładów opieki zdrowotnej z 1 do 3. Jednocześnie obserwuje się w ostatnich latach spadek ilości świadczonych usług przez lekarzy rodzinnych (w 2012 r porady POZ, w 2014 r porady POZ), co wynika z braku świadomości społecznej ludności na temat własnego zdrowia. Tabela 21 Ochrona zdrowia w Gminie Kargowa Przychodnie ogółem ob publiczne ob niepubliczne ob Praktyki lekarskie w miastach na wsi Apteki ogólnodostępne Liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną ob osoba

28 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Mieszkańcy Gminy Kargowa w zakresie specjalistycznych usług medycznych w większości wypadków korzystają z usług Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej z Sulechowa oraz Szpital Wojewódzki SP ZOZ w Zielonej Górze. Placówka ta zapewnia specjalistyczną opiekę medyczną mieszkańcom całego Powiatu Zielonogórskiego. Wykres 4 Podstawowa opieka zdrowotna porady Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Jednym ze wskaźników, który odzwierciedla dostępność ludności do opieki medycznej, jest liczba łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców. Na terenie Powiatu Zielonogórskiego w 2012 r. wskaźnik ten wyniósł 245. Równie istotną kwestią jest dostępność mieszkańców Gminy Kargowa do personelu medycznego. Jak wynika z danych GUS, na terenie całego Powiatu Zielonogórskiego w 2011 r. na 10 tys. mieszkańców przypadało 25 lekarzy oraz 36 pielęgniarek i położnych. Wskaźniki te był niższe od średniej dla regionu (w województwie lubuskim w 2011 r. na 10 tys. mieszkańców przypadało 35 lekarzy i 58 pielęgniarki i położne). 28

29 4.6. Opieka społeczna O kondycji ekonomicznej społeczności lokalnej świadczy w dużym stopniu ilość transferów socjalnych z budżetu Gminy Kargowa na rzecz mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym. Wykres 5 Udział osób korzystających z pomocy społecznej Źródło: Dane Urzędu Gminy Kargowa. Ośrodek Pomocy Społecznej w Kargowej jest bezpośrednim organizatorem i wykonawcą zadań pomocy społecznej na terenie Gminy Kargowa. Do zadań Ośrodka w zakresie pomocy społecznej należy m.in. analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, przyznawanie i wypłacanie przewidzianych prawem świadczeń, pobudzanie społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej w gminie, w tym rozbudowa niezbędnej infrastruktury socjalnej. Podstawowym powodem ubiegania się o pomoc finansową wg danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Kargowej było ubóstwo i bezrobocie. Statystyka ze względu na przyczynę udzielenia pomocy społecznej przedstawia się następująco: 1) ubóstwa - 56; 2) bezrobocia 47; 3) niepełnosprawności - 30; 4) długotrwałej lub ciężkiej choroby - 36; 5) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności - 11; 6) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych - 24; 29

30 7) alkoholizmu lub narkomanii - 6; Wydatki na pomoc społeczną (obejmują także koszty związane z administrowaniem i zatrudnieniem personelu GOPS) utrzymują się od kilku lat na poziomie blisko 3 milionów złotych i stanowią jedną z głównych pod względem wielkości kategorii w Budżecie Gminy Kargowa. Mimo relatywnie niskiego poziomu bezrobocia w Gminie Kargowa transfery socjalne są znaczące, co pokazuje, że oficjalne dane statystyczne (osoba bezrobotne musi być zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy) nie zawsze mogą odzwierciedlać rzeczywistą sytuację ekonomiczną ludności. Wykres 6 Wysokość środków Gminy Kargowa przeznaczanych na opiekę społeczną , , , Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny Kultura Dla mieszkańców danego obszaru istotne jest zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, w tym potrzeb kulturalnych. Ludność w czasie wolnym korzysta z wielu przejawów życia kulturalnego oferowanego zarówno przez sektor biznesu, jaki i sektor publiczny. W większości gmin wiejskich istotnym czynnikiem pobudzania życia kulturalnego są ośrodki kultury finansowane ze środków publicznych i operujące na majątku samorządu. Miasto Kargowa pełni funkcje kulturalne o zasięgu lokalnym, związanym z bezpośrednią obsługą mieszkańców miasta i terenów wiejskich. Obiekty pełniące wyżej wymienione funkcje lokalne koncentrują się głównie w mieście Kargowa. 30

31 Zadania z zakresu organizacji życia kulturalnego w mieście realizuje Gminne Centrum Kultury (GCK) i Biblioteka Publiczna. W gminie Kargowa funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna im. Eugeniusza Paukszty (GBP) z filią w Smolnie Wielkim. Biblioteka zapewnia całościową obsługę mieszkańcom Gminy. Pomaga rozwijać oraz zaspakajać potrzeby czytelnicze, edukacyjne i informacyjne osobom w każdym przedziale wiekowym, upowszechniać wiedzę, naukę i rozwijać kulturę. Biblioteka dysponuje bogatymi zbiorami (w 2014 roku dysponowała księgozbiorem w ilości woluminów), jednak dotyczy to zbiorów starszych. Odczuwa się brak dostatecznej ilości najnowszych publikacji książkowych. Uzupełnieniem dostępu do nowszych publikacji jest istniejąca w bibliotece pracownia komputerowa z bezpłatnym dostępem do Internetu. W bibliotece odbywają się różnego rodzaju wydarzenia kulturalne: wystawy tematyczne, spotkania autorskie, lekcje biblioteczne oraz inne. Liczba zarejestrowanych czytelników w GBP w roku 2014 wynosiła 777 osób. Gminne Centrum Kultury w Kargowej jest placówką wielofunkcyjną i środowiskową, otwartą na realizacje społecznie akceptowanych zadań w zakresie edukacji artystycznej i kulturalnej, stwarzającej możliwość kształtowania różnych zainteresowań i uzdolnień artystycznych. Tabela 22 Wybrane aspekty kultury w Gminie Kargowa Placówki biblioteczne biblioteki i filie ogółem ob biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich: wejście do budynku biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich: udogodnienia wewnątrz budynku ob ob ob czytelnicy w ciągu roku osoba księgozbiór wol Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny Społeczeństwo informacyjne 31

32 Dostęp do Internetu obecnie jest wyznacznikiem poziomi rozwoju cywilizacyjnego. W dobie możliwości załatwiania mnóstwa spraw przez Internet (e-handel, e-bankowość, e-administracja, e- learnig, poszukiwanie ofert pracy) infrastruktura dostępu do sieci szerokopasmowej odgrywa bardzo ważną rolę. Według dokumentu GUS Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2014 r. odsetek gospodarstw domowych posiadających komputer systematycznie wzrasta. W 2014 r. prawie 10 milionów gospodarstw domowych (77%) było wyposażonych w komputer. Rośnie również odsetek gospodarstw posiadających dostęp do Internetu, który w 2014 r. osiągnął poziom 74%, przy czym 71% gospodarstw korzystało z łączy szerokopasmowych. Tabela 23 Analiza dostępu do Internetu szerokopasmowego Dostęp do internetu Dostęp za pomocą telefonii Sieć światłowodowa Sieć radiowa szerokopasmowego komórkowej TAK TAK Tak (Ornet/cała Gmina) Tak (LTE) Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej 5. SFERA GOSPODARCZA 5.1. Przedsiębiorczość Wysoki poziom życia mieszkańców Gminy Kargowa w dużej mierze zależy od rozwoju przedsiębiorstw zlokalizowanych na jej terenie. Poprzez działalność produkcyjną i usługową w dużym stopniu wpływają na wzrost zatrudnienia w gminie (a tym samym ograniczenie poziomu bezrobocia), a także wysokość dochodów Gminy część podatku dochodowego od osób prawnych CIT (19%) trafia jako subwencja do budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Na terenie gminy Kargowa w 2014 roku zarejestrowanych było 533 podmiotów gospodarczych, z czego prawie 96% to osoby samozatrudnione i mikroprzedsiębiorstwa. Od 2012 roku ilość podmiotów wzrosła o ponad 5%. Najwięcej, bo około 75% podmiotów zarejestrowanych jest w miejscowości Kargowa. Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w poszczególnych miejscowościach gminy przedstawiono na wykresie. 32

33 Wykres 7 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na terenie gminy Kargowa w roku 2014 w rozbiciu na miejscowości. 3% 1% 1% 8% 3% 4% 1% 5% 74% Nowy Jaromierz Kraszyn Kargowa Dąbrówka Chwalim Obra Dolna Smolno Wielkie Stary Jarmierz Wojnowo Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny Najliczniejszym działem gospodarki w gminie Kargowa jest sektor handlowy hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych oraz motocykli. Jest w nim zarejestrowanych 159 jednostek gospodarczych, co stanowi około 30% wszystkich podmiotów gospodarczych gminy. Ponadto dużą grupę liczącą 99 jednostek gospodarczych stanowią podmioty związane z branżą budowlaną ponad 18%. Istotną grupę przedsiębiorstw stanowią również firmy należące do grupy przetwórstwa przemysłowego oraz działalności usługowej i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby. Udział procentowy poszczególnych sekcji na przestrzeni kilku lat przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 24 Liczba podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD 2007 w roku 2014 Sekcja wg PKD OPIS 2014 Sekcja A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 19 Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe 61 Sekcja E Dostawy wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 3 Sekcja F Budownictwo 99 Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. 159 Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa 26 Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 14 Sekcja J Informacja i komunikacja 5 Sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 8 Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 19 33

34 Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 28 Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 12 Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5 Sekcja P Edukacja 15 Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 10 Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 8 Sekcje S i T Pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby; organizacje i zespoły eksterytorialne Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. 42 Struktura podmiotów według sekcji pokazuje wysoki udział podmiotów z branż: Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe. Poniżej zaprezentowano w formie tabelarycznej największe i ważniejsze firmy funkcjonujące w Gminie Kargowa. Tabela 25 Wykaz największych przedsiębiorstw w Gminie Kargowa Lp. Nazwa przedsiębiorstwa Szacunkowa ilość etatów 1 Nestle Polska S.A. Oddział w Kargowej Producent tektury falistej i opakowań WOKAR - 3 Ubojnia Drobiu Brychcy Sp. z o.o Ubojnia i Przetwórstwo Drobiu KUL-DRÓB - 5 Stolarka Budowlana SZUŁCIK Sp. z o.o. - 6 Zakład Budowy Maszyn Stolarskich LIGNUMA - 7 P.W. Maximus Producent Chłodnic - Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Kargowej Turystyka Gmina Kargowa posiada wiele walorów turystycznych. O jej atrakcyjności turystycznej decydują w szczególności: urozmaicona rzeźba terenu i krajobraz, duże kompleksy leśne obfitujące w grzyby, jagody, liczne gatunki zwierzyny łownej, 34

35 trzy obfitujące w ryby jeziora: Linie i Wojnowskie oraz poło/one w lesie jezioro Zacisze koło Chwalimia, malowniczo położone ośrodki wypoczynkowe, zabytki. Zabytki Pałac - dawna siedziba właścicieli miasta - rodziny Unrug - pochodzi z XVII wieku. Obok pałacu stoi barokowa oficyna i budynek gospodarczy. Przylegający do pałacu park powstał w I połowie XVII wieku z wykorzystaniem ozdobnego ogrodu. Występuje w nim 29 gatunków drzew, a najchętniej odwiedzanym jest rozłożysty buk o obwodzie 750 cm i wysokości 28 m. Ratusz - piętrowy, czteroskrzydłowy z małym wewnętrznym dziedzińcem i kwadratowa wieża. Swój obecny kształt zawdzięcza rozbudowie w 1856 r. i późniejszym przeróbkom. Wmurowana na frontowej ścianie tablica upamiętnia wydarzenie, dzięki któremu Kargowa przeszła do historii jako jedyne miasteczko zachodniej Polski, w którym garnizon dowodzony przez kapitana Więckowskiego stawił zbrojny opór wkraczającym w 1793 r. wojskom pruskim. Kościół poewangelicki - obecnie pomocniczy, Św. Maksymiliana Kolbego, wzniesiony w latach w miejscu starej budowli. Prosty w rozłożeniu i bryle posiada stylowe cechy późnego klasycyzmu. Kościół parafialny - Św. Wojciecha, wybudowany w 1882 r. Przebudowany w 1932r. nawiązuje stylowo do romanizmu i gotyku. Kościół filialny w Karszynie - zbudowany w 1792 r., klasycystyczny z zabytkowym wnętrzem. Pałac w Wojnowie - wzniesiony w miejscu starego w 1910 r. w formie neobarokowej. Dziś, z uwagi na korzystne warunki mikroklimatyczne, w dawnej siedzibie książąt holenderskich, mieści się sanatorium dla dzieci ze schorzeniami reumatycznymi i górnych dróg oddechowych. Agroturystyka Turyści spragnieni obcowania z przyroda mogą skorzystać z usług gospodarstw agroturystycznych: Pokoje gościnne u Ani - Obiekt położony na obrzeżach miasta przy trasie Kargowa - Babimost (11km), 10 min spacerem do kargowskiego rynku. W odległości 4 km - malownicze jezioro linie połączone z Kargową śródleśną ścieżka rowerową Kargowa Linie Babimost, W bliskiej odległości sklepy i gastronomia, Restauracja Gościniec TK, Noclegi, wypożyczalnia rowerów PHU Pod Dębem, Gospodarstwo Agroturystyczne Stary Jaromierz, Sławomir Bosacki, Ośrodek Wypoczynkowy w Wojnowie Anna Aleksandrowicz, 35

36 Pole Biwakowe nad jeziorem Linie Restauracja "Ciao - Ciao" Tabela 26 Ilość miejsc noclegowych w Gminie Kargowa Ośrodek Liczba miejsc noclegowych Pokoje gościnne u Ani 12 Restauracja Gościniec TK 28 Noclegi, wypożyczalnia rowerów PHU Pod Dębem 15 Gospodarstwo Agroturystyczne Stary Jaromierz, Sławomir Bosacki 17 Ośrodek Wypoczynkowy w Wojnowie Anna Aleksandrowicz 120 Pole Biwakowe nad jeziorem Linie 100 Restauracja "Ciao - Ciao" 14 Źródło: opracowanie własne Tabela 27 Liczba polskich turystów w gminie Kargowa w latach Gmina Kargowa Źródło: Raport z badań nad obszarem Lokalnej Grupy Działania Regionu Kozła Podsumowując analizę w zakresie turystyki warto pokreślić, że Gmina Kargowa ma potencjał turystyczny, aczkolwiek wykorzystywany on jest niewystarczającym stopniu. Z uwagi na małą ilość obiektów turystycznych należałoby rozważyć budowę produktu turystycznego w oparciu o współpracę z innymi jednostkami samorządu terytorialnego z terenu Powiatu Zielonogórskiego ROLNICTWO I LEŚNICTWO Lasy na terenie gminy zajmują powierzchnie ha, co stanowi prawie 49% powierzchni gminy. Na tym obszarze wydzielono kilka typów siedliskowych lasu. Między innymi bór suchy, bór świeży, bór mieszany świeży, bór wilgotny, bór mieszany wilgotny, las mieszany, las świeży, las wilgotny, las jesionowy. Dominującym gatunkiem jest sosna, tworząca lite drzewostany. Użytki rolne stanowią 43,06% powierzchni gminy Kargowa tj ha. Jakość gleb jest stosunkowo niska, gdyż przeważają gleby V klasy. Ma to oczywiście wpływ na charakter gospodarstw rolnych i na produkcje rolniczą. 36

37 Od lat dziewięćdziesiątych systematycznie zmniejsza się ekonomiczne znaczenie rolnictwa i leśnictwa w rozwoju Gminy Kargowa. Pokazują to wskaźniki dotyczące rozwoju przedsiębiorczości. Wpłynęła na to m.in. likwidacja PGR-ów, które na ziemiach zachodnich i północnych Polski były istotnym wytwórcą produkcji rolniczej. Z roku na rok spada odsetek mieszkańców, których jedynym źródłem dochodu jest działalności rolnicza. Tabela 28 Powierzchnia gruntów leśnych w Gminie Kargowa w latach w ha Lasy ogółem 152,70 156,00 156,00 175,70 175,70 Grunty leśne gminne ogółem Źródło: Dane głównego Urzędu Statystycznego Złoża naturalne Już ponad dwadzieścia lat temu na terenach Gminy Kargowa, jak również na terenach Gmin Babimost, Zbąszyń i w rejonie Wilcza zostały odkryte przez PGNiG złoża gazu ziemnego, jednak jakość tych pokładów nie pozwalała ich wówczas wykorzystać. Dzisiaj, kiedy procesy technologiczne oczyszczania gazu są na zawansowanym poziomie możemy mieć nadzieję, że w niedługim okresie i złoża Gminy Kargowej będą eksploatowane. W znacznym stopniu potwierdza to korespondencja prowadzona w ostatnim czasie z władzami Oddziału PGNiG S.A. w Zielonej Górze, z której wynika, że istnieje realna szansa na zagospodarowanie i wykorzystanie odkrytych złóż. 6. SFERA ŚRODOWISKA 6.1. Uwarunkowania morfologiczne i hydrologiczne Obszar Gminy Kargowa pod względem morfologicznym należy do czterech jednostek morfologicznych: Kotliny Kargowskiej, która obejmuje przeważającą cześć gminy, Rowu Grójeckiego, w którego obrębie znajduje się rynnowe Jezioro Wojnowskie, Wału Zbąszynkowskiego, którego zachodnia krawędź jest silnie rozczłonkowana dolinkami z niewielkimi stożkami napływowymi u ich wylotu, Pagórków Sulęcińsko Świebodzińskich, które zajmują niewielki skrajny zachodni fragment gminy. 37

38 Głównymi ciekami wodnymi są rzeki Obrzyca - prawy dopływ Odry oraz Gniła Obra - prawy dopływ Obrzycy. Istotnym elementem w hydrografii terenu są jeziora: Jezioro Wojnowskie Wschodnie o powierzchni - 73,5 ha, Jezioro Wojnowskie Zachodnie o powierzchni ha, Jezioro Liny o powierzchni - 27,68 ha, Jezioro Zacisze o powierzchni - 2,7 ha. Kotlina Kargowska Kotlina Kargowska jest to mezoregion fizycznogeograficzny w zachodniej Polsce, stanowiący środkową część Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej. Region ten graniczy od północy z Pojezierzem Poznańskim, Bruzdą Zbąszyńską i Pojezierzem Łagowskim, od zachodu z Doliną Środkowej Odry, Wysoczyzną Czerwieńską i Wałem Zielonogórskim, od południa z Obniżeniem Nowosolskim i Pradoliną Głogowską a od wschodu z Pojezierzem Sławskim i Doliną Środkowej Obry. Kotlina Kargowska leży na pograniczu województw lubuskiego i wielkopolskiego. Mezoregion ten jest rozległą równiną piaszczystą wytworzoną w miejscu styku sandru Bruzdy Zbąszyńskiej z Pradoliną Warciańsko-Odrzańską. Ukształtowanie terenu jest tu znacznie zatarte z uwagi na występowanie wałów wydm. Powierzchnia jest płaska, co powoduje zjawisko bifurkacji rzeki Obry, kierując jej wody na północ (do Warty) bądź na zachód (do Odry). Większość rzek w Kotlinie Kargowskiej jest uregulowana i skanalizowana. Region charakteryzuje obfitość lasów i stosunkowo słabe zaludnienie. Jedynym ośrodkiem miejskim regionu jest Kargowa, ponadto leżą tu wsie Bojadła, Trzebiechów i Kolsko. Jezioro Wojnowskie Wschodnie Jezioro Wojnowskie Wschodnie leży u zbiegu dwóch rynien glacjalnych charakteryzujących się ciekawym ukształtowaniem. Pagórki Wału Zbąszyńskiego wraz ze wzniesieniami Świebodzińsko Sulechowskimi i obecnymi tu lasami tworzą malowniczy krajobraz. Jezioro znajduje się w strefie obszaru chronionego krajobrazu oraz w obszarze ochronnym dla ujęcia wody dla Zielonej Góry na Obrzycy w Sadowej. Jezioro Wojnowskie Wschodnie wraz z sąsiednim Jeziorem Wojnowskim Zachodnim, przed 80 laty stanowiły jedną całość o misie w kształcie litery V, do czasu, gdy oddzielono je nasypem drogowym, tworząc dwa oddzielne akweny. Spowodowało to powstanie różniących się od siebie zbiorników. Jezioro Wojnowskie Wschodnie, leżące na drodze biegu rzeki Obry Leniwej, jest obecnie jeziorem otwartym, przepływowym, w którym wymiana wód następuje bardzo często (9 x na 8 dni), wskutek czego traktuje się je, jako będące na pograniczu wód stojących i płynących, (ekosystemu jeziornego i rzecznego). Dno Jeziora Wojnowskiego Wschodniego miejscami pokrywają osady, bogate w związki biogenne, niesione przez zanieczyszczoną Gniłą Obrę ( Obrę Leniwą). Wydłużona zlewnia jeziora w 95 % zarośnięta jest lasem. Brzegi zbiornika jedynie w północnej, zabagnionej części, są osłonięte przez szeroki pas roślinności bagiennej, nadwodnej i zarośla. 38

39 Roślinność jeziora należy do bardzo zróżnicowanych. W północnej, płytkiej części dominują amfifity reprezentowane przede wszystkim przez ponikło igłowate, turzycę zaostrzoną i sztywną oraz tatarak zwyczajny. W innych częściach akwenu bujnie rozwinął się pas oczeretów składających się głównie z trzciny pospolitej, pałki wąsko i szerokolistnej oraz oczeretu jeziornego. Przy ujściu jezior pas roślinności jest bardzo gęsty i szeroki ( do 60 m), co stwarza doskonałe środowisko do gniazdowania wielu gatunków ptaków, a także jest miejscem występowania zróżnicowanej i niezwykle ciekawej fauny. Jezioro Wojnowskie Zachodnie Jezioro Wojnowskie Zachodnie jest pochodzenia glacjalnego, leży u zbiegu dwóch rynien polodowcowych. Wydłużona i bardziej urozmaicona misa jeziora jest częściowo otoczona lasem, jedynie od strony zachodniej prze Starym Kramsku i w północnej części przy Kolesinie brzegi są odkryte. Zbiornik zalicza się do jezior żyznych, eutroficznych, typu leszczowego. Tereny przyległe do niego charakteryzują się małą gęstością zaludnienia i brakiem zakładów przemysłowych. Prawie całą wschodnia i zachodnia strona brzegu zbiornika ukryta jest w cichym lesie. Jego linia brzegowa tworzy łagodne zaokrąglone, aczkolwiek liczne zatoczki będące ulubionymi stanowiskami wędkarskimi. Pas oczeretów, zajmujący prawie 90% linii brzegowej, miejscami jest bardzo zwarty i trudny do przebycia. Urokowi opisywanego jeziora dodaje roślinność wynurzona o liściach pływających i podwodna, zajmująca w sumie około 2 3 % powierzchni zbiornika. Rosną tutaj np.: trzcina pospolita, oczeret, tatarak, pałka wąskolistna oraz grzybień biały. Dno akwenu w przeważającej części jest zamulone, tylko miejscami występuje piaszczyste podłoże, a na nim przeważa rdestnica stępiona i połyskująca, rzadziej rogatek sztywny i moczarka kanadyjska Obszary chronione Ochrona przyrody i krajobrazu, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody definiuje się następujące formy ochrony przyrody: obszarowe parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, indywidualne zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej, inne parki miejskie i wiejskie, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. Obszar chronionego krajobrazu Na terenie gminy występuje jeden obszar chronionego krajobrazu, który obejmują zespoły leśne: 39

40 17-Rynny Obrzycko-Obrzańskie całkowity obszar jest o powierzchni ha, natomiast w gminie Kargowa ha, Podstawa prawna: Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 9 poz. 172, ze zm.; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 91 poz. 1373; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2009 r. Nr 4 poz. 99); Uchwała Nr LVII/579/2010 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 25 października 2010 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 113 poz z dn r.); Uchwała Nr XVII/157/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 13 stycznia 2012 r. poz. 98); Uchwała Nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867); Uchwała Nr XXXIX/457/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 2 lipca 2013 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 9 lipca 2013 r. poz. 1728); Uchwała Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564); Użytki ekologiczne Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. są to pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Wykaz użytków ekologicznych na terenie gminy Kargowa objętych ochroną przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 29 Wykaz użytków ekologicznych zlokalizowanych na terenie gminy Kargowa utworzonych dnia r., objętych ochroną na podstawie R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz. U. Woj. Lub. Nr 44, poz. 554) Nazwa użytku ekologicznego (jak w akcie prawnym o ustanowieniu) Pow. [ha] Obręb ewidencyjny Nr działek ewidencyjnych Opis lokalizacji Opis 40

41 Diabli Dołek 1,34 Obra Dolna 170 Otulina Długosza Bagno Duże Liny 1,0 30,29 Karszyn 58 Wojnowo 146/1,147 Obszar położony ok. 500 m od wsi Obra Dolna w kierunku południowym Obszar położony ok m od leśniczówki w kierunku południowym w pobliżu stanicy myśliwskiej Obszar rozciaga się od zachodniego brzegu jeziora Liny w kierunku wsi Wojnowo Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk Źródło: Rejestr użytków ekologicznych województwa lubuskiego, stan na 21 kwietnia 2015 r. RDOŚ Gorzów Wielkopolski) Pomniki przyrody Pomniki przyrody wg ustawy o ochronie przyrody są to: pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie. Na terenie gminy Kargowa objęte ochroną jest 12 pomników przyrody. Tabela 30 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Kargowa Nazwa pomnika przyrody (jak w akcie prawnym o ustanowieniu) skupienie wiekowych drzew ze stanowiskiem Długosza królewskiego Dąb szypułkowy Obowiązująca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego R.W.L Nr 26 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 826 z dn r./ R.W.L Nr 34 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 834 z dn r./ Obwód na wysokości 1,3m [cm] Wys. [m] Obręb ewidencyjny Karszyn 625 ok..22 Kargowa Opis lokalizacji N-ctwo Sulechów, obr. leśny Klenica, L- ctwo Karszyn, oddz. 58c Rośnie na nieużytku, na północ od zabudowań gospodarczych fermy trzody chlewnej. Forma własności własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Sulechów własność: osoba fizyczna 41

42 Dąb bezszypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Skupienie drzew 3 szt. Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy R.W.L Nr 39 z 19 maja 2006 /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 839 z dn r./ R.W.L Nr 39 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 839 z dn r. R.W.L Nr 39 z 19 maja 2006 r. /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 839 z dn r./ R.W.L Nr 39 z 19 maja 2006 r. /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 839 z dn r./ R.W.L Nr 39 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 839 z dn r. R.W.L Nr 42 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 842 z dn r./ R.W.L Nr 35 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 835 z dn r./ R.W.L Nr 35 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 835 z dn r./ Wojnowo Wojnowo 420 ok.20 Karszyn 580 ok ok ok ;420;460 ok ok.25 Stary Jaromierz Stary Jaromierz Stary Jaromierz Stary Jaromierz Stary Jaromierz Rośnie na podwórzu gorzelni w Wojnowie. N-ctwo Babimost, obr. leśny Kargowa, L- ctwo Chwalim, oddz. 130 a. N-ctwo Babimost, obr. leśny Kargowa, L- ctwo Chwalim, oddz. 231 a. N-ctwo Wolsztyn, obr. leśny Obra, L- ctwo Jaromierz, oddz. 253 d. N-ctwo Wolsztyn, obr. leśny Obra, L- ctwo Jaromierz, oddz. 259 h. N-ctwo Wolsztyn, obr. leśny Obra, L- ctwo Jaromierz, oddz. 252 i. N-ctwo Wolsztyn, obr. leśny Obra, L- ctwo Jaromierz,, oddz. 256 f. N-two Wolsztyn, obr. leśny Obra, L-ctwo Jaromierz, oddz. 257 h. własność: osoba fizyczna własność: Skarbu Państwa w zarządzie N- ctwa Babimost własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Babimost własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Wolsztyn własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Wolsztyn własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Wolsztyn własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Wolsztyn własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Wolsztyn Dąb szypułkowy R.W.L Nr 47 z 19 maja /Dz.U.Woj.Lub. Nr 38 poz. 847 z dn r./ Stary Jaromierz Rośnie wewnątrz wsi naprzeciwko budynku nr 19 własność: osoba fizyczna Dąb szypułkowy uchwała nr XII/80/07 Rady Miejskiej w Kargowej z dnia r. /Dz.U.Woj.Lub. Nr 143 poz z dn r./ Karszyn N-ctwo Babimost L-ctwo Chwalim oddz. 236f własność: Skarb Państwa w zarządzie N- ctwa Babimost 42

43 źródło: Rejestr pomników przyrody województwa lubuskiego, stan na 21 kwietnia 2015 r. RDOŚ Gorzów Wielkopolski Parki Park przy pałacu w Kargowej - powstał w pierwszej połowie XVII wieku z wykorzystaniem ozdobnego ogrodu. Park ma charakter barokowy. Granice parku wyznaczają aleje: grabowa i lipowo - kasztanowa, których wiek szacowany jest na 250 lat i znacznie młodsza aleja kasztanowa. W parku o powierzchni 6,5 ha występuje 25 gatunków drzew. Do najcenniejszych w kompozycji przestrzennej parku należą: platany, buki, daglezje, cisy, kłęk kanadyjski i perłowiec japoński (źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata , Plan odnowy miejscowości Kargowa na lata ). 7. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA 7.1. Infrastruktura wodna, kanalizacyjna i gazowa Gmina Kargowa posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową. Wg danych z GUS z dnia długość czynnej sieci rozdzielczej wynosi 31,2 km (miasto Kargowa-19,2 km, obszar wiejski 12 km), korzysta z niej około 77,6% mieszkańców gminy, odnotowano 1040 przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Natomiast średnie zużycie wody w 2013 roku w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 22,5 m 3. Wykres 8 Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca w m , ,1 20,7 21,6 22, Źródło: Główny Urząd Statystyczny 43

44 Systemem kanalizacji istnieje w tylko mieście Kargowa. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 21,7 km. Gmina Kargowa posiada 3 stacje uzdatniania wody, 1 lokalną oczyszczalnię ścieków oraz 43 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków jest oczyszczalnia typu mechaniczno-biologiczna Lemna, w której wykorzystuje się między innymi zjawisko redukcji zanieczyszczeń w stawach biologicznych zaszczepionych rzęsą wodną. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Dźwiński, do którego ścieki dopływają poprzez rowy melioracyjne o symbolach DWA-1 i DW-A. Kanał Dźwiński jest ostatnim dopływem Północnego Kanału Obry uchodzącego do Jeziora Kopanickiego (pierwsze w ciągu jezioro tzw. pojezierza zbąszyńskiego). Oczyszczalnia nie ma rozwiązanej gospodarki osadowej (źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kargowa, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata ). Tabela 31 Ludność korzystająca z infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej i gazowej ludność korzystająca z sieci gazowej Ludność korzystająca z sieci wodociągowej ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej Źródło: Główny Urząd Statystyczny Przez Gminę Kargowa przebiega gazociąg średniego ciśnienia (DN 80, gaz zaazotowany z podgrupy Lw), z którego poprzez stacje zasilane są gospodarstwa domowe, zakłady przemysłowe i placówki użytku publicznego. Zgazyfikowane jest miasto Kargowa oraz wsie Smolno Wielkie, Wojnowo i Chwalim. Długość sieci wynosi 38,2 km. Dostawa gazu ziemnego zaazotowanego GZ-41,5 odbywa się poprzez gazociąg przesyłowy Dn80 Wolsztyn Kargowa. Ze stacji redukcyjnej w Kargowej gazociąg średniociśnieniowy doprowadza gaz poprzez wsie Chwalim i Wojnowo do wsi Smolno Wielkie. Pozostałe wioski nie są zgazyfikowane. Ewentualna budowa rozdzielczej sieci gazowej na objętych opracowaniem terenach następować będzie w oparciu o obowiązującą ustawę Prawo energetyczne oraz rozporządzenia wykonawcze, jeżeli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki dostarczania paliwa gazowego. Na terenie gminy Kargowa występują zlikwidowane i zastawione odwierty, które są traktowane jako czynne. Ustala się zachowanie strefy ochronnej 50m od istniejących czynnych odwiertów, w której zakazuje się wznoszenia jakichkolwiek obiektów oraz strefy ochronnej 5 10m od zlikwidowanych odwiertów. Przez teren gminy Kargowa przebiega gazociąg w/c DN300 relacji KGZ Kościan Brońsko EC Zielona Góra, ciśnienie robocze 6,3MPa, rok budowy 2004, którego operatorem jest PGNiG SA w 44

45 Warszawie Oddział w Zielonej Górze. Gazociąg ten posiada strefę kontrolowaną o szerokości 6m, w której zabrania się wznoszenia budynków, urządzania stałych składów i magazynów, sadzenia drzew oraz podejmowania jakichkolwiek działalności mogących zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Dostawcą gazu jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Jest to gaz bezwonny, bezbarwny, lżejszy od powietrza. Aby mógł być wyczuwalny przez człowieka dodaje się środki zapachowe, które nadają mu charakterystyczną woń. Skład gazu ziemnego musi być zgodny z parametrami jakościowymi wskazanymi w polskiej normie PN-C oraz z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego (Dz. U. z 2010 r., Nr 133, poz. 891, z późn. zm.). Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego przedstawiono w tabeli. Tabela 32 Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego Parametr Liczba Wobbego nominalna Jednostka Gaz ziemny wysokometanowy E Gaz ziemny zaazotowany Lw Gaz ziemny zaazotowany Ls MJ/m ,5 35,0 Zakres wartości Ciepło spalania MJ/m 3 45,0 54,0 37,5 45,0 32,5 37,5 MJ/m 3 nie mniej niż 34,0 nie mniej niż 30,0 nie mniej niż 26,0 Wartość opałowa MJ/m 3 nie mniej niż 31,0 nie mniej niż 27,0 nie mniej niż 24,0 Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Poszczególne rodzaje gazu są doprowadzane do odbiorców oddzielnymi systemami gazociągów dzięki temu nie ma możliwości mieszania się różnych rodzajów gazu ziemnego ze sobą. Liczba odbiorców oraz zużycie gazu Gmina miejsko wiejska Kargowa zgazyfikowana jest w około 70%, z czego miasto Kargowa w ponad 91% a obszar wiejski w około 31%. Według GUS w 2013 r. zarejestrowano w gminie 1236 odbiorców, o 3% więcej niż w roku Z danych wynika, że ponad 50% odbiorców zużywa gaz również na ogrzanie mieszkania. Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań stanowi ponad 83% zużycia całkowitego. Wykres 9 Zużycie gazu w gminie Kargowa w latach z uwzględnieniem zużycia na ogrzanie mieszkań 45

46 Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kargowa 2015r Infrastruktura komunikacyjna Przez obszar gminy Kargowa przebiega jedna droga krajowa: nr 32 Zielona Góra - Sulechów - Stęszew Poznań /14.4km/, która obecnie przebiega przez miejscowości Chwalim i Kargową. Podstawowym utrudnieniem występującym na tym odcinku jest ruch tranzytowy przebiegający przez obie te miejscowości. Droga bezpośrednio sąsiaduje z gęsto usytuowanymi budynkami mieszkalnymi, co w efekcie tworzy tzw. wąskie gardło. Szerokość chodników pomiędzy drogą a budynkami wynosi w granicach 1,0 do 1,7 m. Liczne przejścia dla pieszych, duża liczba skrzyżowań i zjazdów do posesji wymuszają ograniczenie prędkości do 40 km/h, co niekorzystnie wpływa na płynność ruchu drogowego na tym odcinku. W planach jest budowa obwodnicy północnej miasta Kargowa - odcinek drogi o długości 7,5 km, o początku w drodze krajowej nr 32 na wysokości skrzyżowania z drogą powiatową w kierunku Wojnowa i będzie połączona skrzyżowaniem czterowlotowym z istniejącym układem drogowym. Wjazd i wyjazd z Kargowej w kierunku Sulechowa będzie możliwy za pomocą skrzyżowania na początku trasy oraz za pomocą skrzyżowania bezkolizyjnego tzw. węzła drogowego na wysokości drogi wojewódzkiej nr 313 Kargowa - Babimost oraz ewentualnie za pomocą wcześniej wspomnianego skrzyżowania na początku trasy. Nie przewiduje się wjazdu do miasta od strony Wolsztyna. Jedynie wyjazd z Kargowej w kierunku Wolsztyna będzie dodatkowo umożliwiony poprzez dodatkowy pas włączenia do obwodnicy w rejonie skrzyżowania z drogą powiatową w kierunku do Wojnowa. Obwodnica będzie przebiegała w nasypie nad drogą wojewódzką. Drogi gminne krzyżujące się z trasą planowanej obwodnicy przeniesione zostaną za pomocą wiaduktu nad 46

47 obwodnicą oraz poprowadzone trzema przejazdami gospodarczymi pod obwodnicą. Dodatkowo będą posiadały połączenie pomiędzy sobą oraz z istniejącymi drogami publicznymi za pomocą siedmiu dróg dojazdowych zlokalizowanych po obu stronach obwodnicy i zapewniających dojazd do wszystkich podzielonych działek. Tabela 33 Drogi wojewódzkie na obszarze gminy Kargowa Droga nr drogi dł. w km Babimost Klenica nr ,3km Kargowa Świętno nr 314 9,4km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Tabela 34 Drogi powiatowe (poza miastem) Droga nr drogi dł. w km Nowy Jaromierz - Obra Dolna Nowa nr 424 5,0km Obra Nowe Kramsko - Wojnowo nr 429 3,2km Kolesin Wojnowo nr 433 2,7km Smolno Wielkie Ostrzyce nr 434 2,5km Trzebiechów Kargowa Karszyn nr 437 6,0km Nowy Jaromierz Uście Kolsko nr 438 1,3km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Tabela 35 Drogi powiatowe(w mieście): Droga Bez nazwy, od mostu na Obrzycy do dr. woj. 313 Marchlewskiego od Rynku do Piaskowej Piaskowa od Przemysłowej do Marchlewskiego Przemysłowa do Piaskowej do Kościuszki Rynek od Marchlewskiego do Sulechowskiej dł. w km 5,0km 0,61km 0,45km 0,61km 0,15km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Tabela 36 Drogi gminne Droga Jeżyniec Obra Dolna Wielka Wieś Przeszkoda Jaromierz Stary Jaromierz Wojnowo Smolno Wielkie dł. w km 1,62 km 0,257km 2,77 km 1,9110km 47

48 Ostrzyce Dąbrówka Karszyn Chwalim Linie Podlegórz Smolno Małe Chwalim do drogi nr 313 Smolno Małe Smolno Wielkie Jaromierz Nowy Marianice Wąchabno Linie Wojnowo Linie Wojnowo Kuligowo Karszyn Uście 5,085km 4,385km /1,350km 3,050km 2,880km 3,740km 0,650km 3,610km 2,050km 3,600km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Sieć komunikacyjna, głównie autobusowa obsługuje część obszaru gminy. Przez miasto Kargowa przechodzi sieć autobusowa (PKS, Da-Mi) łącząca miasto z głównymi miastami województwa oraz poza regionalnymi (Wolsztyn, Poznań). Dostępne jest także połączenie lotnicze. Port lotniczy w Babimoście położony około 12 km od Kargowej umożliwia szybkie przemieszczanie się do większych aglomeracji Gospodarka odpadami Organizacją zbiórki i zagospodarowania odpadów komunalnych, jak również organizacją stałych punktów selektywnej zbiórki, sprawozdawczością i kampanią edukacyjno-informacyjną na terenie gminy miejsko-wiejskiej Kargowa zajmuje się Związek Gminny "Eko Przyszłość", który działa na terenie trzech powiatów: nowosolskiego, zielonogórskiego oraz wschowskiego i skupia trzynaście gmin. Z gminy Kargowa odpady komunalne od właścicieli nieruchomości odbierane są przez trzy firmy. Dane firm oraz miejsce składowania odpadów przedstawia tabela. Tabela 37 Podmioty odbierające odpady komunalne z terenu gminy Kargowa w roku 2014 oraz miejsce ich składowania Podmiot odbierający odpady komunalne TEW Gospodarowanie Odpadami Sp. z o. o. Kiełcz Spółka Komunalna Wschowa Sp. z o. o. Wschowa Zmieszane odpady komunalne WEXPOOL Sp. z o. o. Zbąszynek TEW Gospodarowanie Odpadami Sp. z o. o. Kiełcz MIEJSCA ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Odpady zielone TEW Gospodarowanie Odpadami Sp. z o. o. Kiełcz Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych USKOM Sp. z o. o. Kożuchów źródło: Związek Międzygminny Eko-Przyszłość w Nowej Soli Pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania Składowisko Odpadów w Kiełczu 48

49 Oprócz firmy obsługującej i dbającej o terminowy ich odbiór, otwarto Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Kargowej, zlokalizowany na terenie byłego Składowiska Odpadów w Kargowej przy ulicy Zamieści. 8. FINANSE GMINY Z punktu widzenia możliwości realizacji celów każdej strategii znaczenie ma sytuacja finansowa podmiotów i głównych aktorów odpowiedzialnych za jej wdrażanie. Dlatego zasadna jest analiza finansów jednostki samorządu terytorialnego Gminy Kargowa oraz zdiagnozowania najważniejszych tendencji ekonomicznych Dochody jednostki Dochody budżetu gminy obejmują dochody z różnych źródeł oddanych w całości do dyspozycji gminy na podstawie regulacji prawnych, wraz z subwencjami i dotacjami z budżetu państwa oraz środków na dofinansowanie zadań z Budżetu Unii Europejskiej. Dochody Gminy Kargowa w badanym okresie wykazują tendencję wzrostową. W 2004 r. dochody Gminy Kargowa wyniosły ponad 8,8 mln złotych, dziesięć lat później ponad 21 mln złotych. Wynika to ze wzrostu dochodów z tytułu podatków od osób fizycznych, osób prawnych oraz podatków i opłat lokalnych, a także wzrostu subwencji i dotacji z budżetu państwa i środków UE. Wykres 10 Dochody ogółem Gminy Kargowa w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych 49

50 Analizując finanse Gminy Kargowa należy również zwrócić uwagę na dochody danej jednostki terytorialnej w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Od 2004 r. dochody te stale rosną. W 2004 r. było to 1546,23 złotych. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosły 3658,36 złotych. Wykres 11 Dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Źródło: Bank Danych Lokalnych Poniżej przedstawiono strukturę dochodów Gminy Kargowa na przestrzeni ostatnich lat. Analizy tych danych wykazuje, że najważniejszych źródłem dochodów są przede wszystkim dochody własne gminy oraz subwencje (w tym subwencja oświatowa). Niemały udział w dochodach gminy Kargowa stanowią także dotacje z Budżetu Państwa. Jeśli zaś chodzi o dochody gminy wg poszczególnych działów na przestrzeni lat , tendencję wzrostową możemy zauważyć na przykładzie obszaru związanego z rolnictwem i łowiectwem. Począwszy od roku 2012 również w dziale związanym z dostarczaniem wody i wytwarzaniem energii elektrycznej, transportu i łączności oraz turystyki widzimy wzrost dochodów gminy, co związane jest z dotacjami unijnymi na rozbudowę infrastruktury. Tabela 38 Struktura dochodów Kargowa dochody ogółem , , , ,29 dochody własne , , , ,59 dotacje ogółem (celowe , , , ,70 dotacje paragrafy 200, 620) subwencje ogólne , , , ,00 subwencje na zadania , , , ,00 oświatowe środki z Unii Europejskiej na , , ,86 finansowanie programów i projektów unijnych dochody ogółem na 1 mieszkańca 2 430, , , ,36 50

51 dochody własne na , , , ,81 mieszkańca Dochody gminy ogółem wg działów rolnictwo i łowiectwo , , , ,75 wytwarzanie i zaopatrywanie w , ,00 energię elektryczną, gaz i wodę transport i łączność , , ,00 turystyka , ,67 gospodarka mieszkaniowa , , , ,90 działalność usługowa 260,00 730,00 168, ,65 informatyka ,50 administracja publiczna , , , ,96 urzędy naczelnych organów 835, ,00 990, ,24 władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa obrona narodowa 600,00 700,00-999,62 bezpieczeństwo publiczne i ochrona , , , ,42 przeciwpożarowa dochody od osób prawnych, od , , , ,74 osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem obsługa długu publicznego różne rozliczenia , , , ,30 oświata i wychowanie , , , ,59 ochrona zdrowia pomoc społeczna , , , ,02 pozostałe zadania w zakresie , ,01 polityki społecznej edukacyjna opieka , , , ,60 wychowawcza gospodarka komunalna i 3 900, , , ,59 ochrona środowiska kultura i ochrona dziedzictwa narodowego , , , ,73 kultura fizyczna i sport , kultura fizyczna , ,00 Źródło: Bank Danych Lokalnych Warto zauważyć, że dochody własne Gminy Kargowa stanowią nieco ponad 1/2 dochodów gminy ogółem. W dużej mierze sytuacja finansowa gminy jest uzależniona od środków z Budżetu Państwa trafiającej w postaci subwencji i dotacji Wydatki jednostki Wydatki z budżetu Gminy Kargowa stopniowo zwiększały się do 2010 r. Wtedy to wskaźnik ten wyniósł ponad 20,1 mln zł. Od tego momentu widoczna jest mała tendencja spadkowa. W 2014 r. znów zanotowano wzrost wydatku do kwoty ponad 25 mln zł. Zwiększenie wydatków w latach 2010 i 2014 spowodowane było zaciągniętymi kredytami. Wykres znajdujący się poniżej przedstawia szczegółowe zestawienie wydatków budżetu Gminy Kargowa w latach

52 Wykres 12 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych Wydatki budżetu Gminy Kargowa na jednego mieszkańca stopniowo zwiększały się do 2010 r. Według Banku Danych Lokalnych w okresie tym wydatki wyniosły 3443,29 zł. Od tego momentu następuje tendencja spadkowa. W 2014 r. wydatki budżetu gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca oscylowały w granicach 4295,42 zł ponownie nastąpił wzrost wydatków. Zwiększenie wydatków w latach 2010 i 2014 spowodowane było zaciągniętymi kredytami. Szczegółowe zestawienie zawiera wykres znajdujący się poniżej. Wykres 13 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Źródło: Bank Danych Lokalnych 52