RAPORT KOŃCOWY Z PRZEDREALIZACYJNEGO MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO DLA ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH DĘBOWA ŁĄKA PROWADZONEGO W OKRESIE

Transkrypt

1 RAPORT KOŃCOWY Z PRZEDREALIZACYJNEGO MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO DLA ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH DĘBOWA ŁĄKA PROWADZONEGO W OKRESIE wrzesień 2008 sierpień 2009 Poznań, styczeń 2012

2 Kierownik Projektu imię i nazwisko Zakres dr Paweł Przybycin Opracowanie danych, ornitologia Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Jan Przybycin Geoinformacja, kartografia Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Michał Przybycin Nadzór operacyjny projektu, ornitologia 2

3 Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego prowadzonego na terenie planowanej lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka w okresie od 1 września 2008 roku do 31 sierpnia 2009 r. i stanowi załącznik do Raportu końcowego z Przedrealizacyjnego Raportu Ornitologicznego planowanego parku elektrowni wiatrowych Grudziądz (Przybycin i in. 2009), obejmującego znacznie większy obszar (złożona z dwóch subpowierzchni powierzchnia Dębowa Łąka została wydzielona z parku Grudziądz ). Teren objęty niniejszym opracowaniem przedstawiono na załączonych mapach. 3

4 WYNIKI Odnotowaną liczebność wszystkich gatunków ptaków (z podaniem ich statusu) na terenach projektowanego parku elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka w trakcie rocznego monitoringu przedstawiono w Tabeli 1. Mapowane obserwacje (wraz z podaniem wysokości n.p.t.) przedstawiono na załączonych mapach 1-4. Najliczniej notowanym gatunkiem był kwiczoł. Tabela 1. Łączna liczba zaobserwowanych osobników poszczególnych gatunków stwierdzona w poszczególnych okresach fenologicznych na terenie planowango zespołu elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka. Uwaga: w kolumnie status literą L oznaczono gatunki lęgowe. L.p. nazwa gatunkowa status liczebność w kwartałach naukowa polska XII-II III-V VI-VIII IX-XI 1 Accipiter gentilis jastrząb Accipiter nisus krogulec L Accipiter sp. jastrząb lub krogulec 2 Acrocephalus łozówka L 4 palustris 1 Acrocephalus rokitniczka L 5 schoenobaenus Aegithalos caudatus raniuszek 9 7 Alauda arvensis skowronek Anas platyrhynchos krzyżówka L Anas sp. kaczka nieoznaczona 1 10 Anser albifrons gęś białoczelna Anser anser gęgawa Anser sp. gęś nieoznaczona Ardea cinerea czapla siwa 1 14 Bombycilla garrulus jemiołuszka Buteo buteo myszołów L Buteo lagopus myszołów włochaty 1 17 Carduelis cannabina makolągwa Carduelis carduelis szczygieł Carduelis chloris dzwoniec L Carduelis flammea czeczotka Carduelis flavirostris rzepołuch Carduelis spinus czyż Carduelis sp. łuszczak nieoznaczony 36 Certhia pełzacz ogrodowy L 24 brachydactyla 2 4

5 25 Certhia familiaris 26 Ciconia ciconia 27 Ciconia nigra 28 Circus aeruginosus 29 Circus cyaneus 30 Circus pygargus Coccothraustes 31 coccothraustes 32 Columba livia 33 Columba oenas 34 Columba palumbus 35 Corvus corax 36 Corvus cornix 37 Corvus frugilegus 38 Corvus monedula 39 Coturnix coturnix 40 Cuculus canorus 41 Cyanistes caeruleus 42 Cygnus olor 43 Dendrocopos major 44 Dendrocopos minor 45 Emberiza calandra 46 Emberiza citrinella pełzacz leśny 1 bocian biały L bocian czarny L 1 błotniak stawowy L błotniak zbożowy 3 błotniak łąkowy 2 grubodziób 1 gołąb miejski 2 siniak 37 grzywacz kruk L wrona L gawron L kawka L przepiórka L 1 kukułka L 3 4 modraszka 45 łabędź niemy 5 dzięcioł duży dzięciołek 1 potrzeszcz L trznadel L Emberiza hortulana ortolan L Eremophila alpestris górniczek 7 49 Erithacus rubecula rudzik 1 50 Falco subbuteo kobuz L 1 51 Fringilla coelebs zięba L Fulica atra łyska L 2 53 Garrulus glandarius sójka L Grus grus żuraw L Hirundo rustica dymówka 3 56 Jynx torquilla krętogłów L 1 57 Lanius collurio gąsiorek L Lanius excubitor srokosz Larus ridibundus śmieszka Locustella fluviatilis strumieniówka L 1 61 Locustella naevia świerszczak L 1 62 Lullula arborea lerka L 5 63 Luscinia luscinia słowik szary L 6 2 5

6 64 Motacilla alba 65 Oriolus oriolus 66 Parus major 67 Passer domesticus 68 Passer montanus 69 Perdix perdix 70 Periparus ater 71 Phasianus colchicus 72 Pica pica 73 Pluvialis apricaria 74 Poecile montanus pliszka siwa 13 3 wilga L 1 1 bogatka wróbel L mazurek L kuropatwa L sosnówka 2 bażant L 7 sroka L siewka złota czarnogłówka 1 75 Pyrrhula pyrrhula gil Serinus serinus kulczyk Sitta europaea kowalik L 3 2 Streptopelia sierpówka L 78 decaocto Sturnus vulgaris szpak Sylvia nisoria jarzębatka L Turdus iliacus droździk Turdus merula kos L Turdus pilaris kwiczoł Turdus viscivorus paszkot 2 85 Vanellus vanellus czajka SUMA Poniższa tabela (Tab. 2) i załączona mapa nr 6 przedstawiają największe koncentracje ptaków stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. Tabela 2. Największe koncentracje ptaków stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. Id obpowiadają numeracji na mapie nr 6. Id data gatunek N osobników wys. [m n. p. t.] Garrulus glandarius Sturnus vulgaris 200 < Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Turdus pilaris 133 < Turdus pilaris Vanellus vanellus Columba palumbus

7 Wyniki badań w kwadracie MPPL zaprezentowano w Tabeli 3. Tabela 3. Skład gatunkowy, liczebność i maksymalne względne zagęszczenie na powierzchni próbnej w protokole MPPL. Lp. Gatunek I kontrola ( ) II kontrola ( ) 1 Dymówka Hirundo rustica Trznadel Emberiza citrinella Skowronek Alauda arvensis Zięba Fringilla coelebs Wróbel Passer domesticus Bogatka Parus major Szpak Sturnus vulgaris Szczygieł Carduelis carduelis Cierniówka Sylvia communis Kwiczoł Turdus pilaris Gąsiorek Lanius collurio Bocian biały Ciconia ciconia Piecuszek Phylloscopus trochilus Pierwiosnek Phylloscopus collybita Potrzeszcz Emberiza calandra Kos Turdus merula Kopciuszek Phoenicurus ochruros Piegża Sylvia curruca Makolągwa Carduelis cannabina Strzyżyk Troglodytes troglodytes Grzywacz Columba palumbus Pliszka żółta Motacilla flava Myszołów Buteo buteo Zaganiacz Hippolais icterina Kukułka Cuculus canorus Wilga Oriolus oriolus Słowik szary Luscinia luscinia Kapturka Sylvia atricapilla Strumieniówka Locustella fluviatilis max. zgęszczenie (os./km²) 7

8 PRZELOTY Teren planowanej farmy wiatrowej leży na szlaku umiarkowanie intensywnych przelotów jesiennych siewek złotych oraz niezbyt intensywnych przelotów wiosennych i jesiennych gęsi, wiosennych grzywaczy oraz jesiennych sójek. Taki wniosek można wysnuć biorąc pod uwagę odnotowane liczebności gatunków zaobserwowanych na powierzchni oraz wielkości ich stad na tle analogicznych danych na temat populacji migrujących przez Polskę (p. Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Powyższe gatunki nie należą do szczególnie kolizyjnych (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004). Ryzyko ich kolizji z planowanymi turbinami jest znikome. Nie stwierdzono zatrzymujących się tutaj w trakcie wędrówek stad siewek złotych czy gęsi. Nie wykazano ściśle określonych tras przelotów ani stałych wysokości przelotów dla żadnego gatunku. Stwierdzono tylko, że w trakcie w trakcie wędrówki jesiennej wszystkie gęsi leciały na zachód. Poniższa tabela (Tab. 4) przedstawia wszystkie obserwacje ptaków w strefie przewidywanej pracy śmigła ( m n.p.t.). Tabela 4. Obserwacje ptaków w strefie przewidywanej pracy śmigła elektrowni wiatrowych ( m n.p.t.) stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. data gatunek N osobników wysokość [m n.p.t.] Accipiter gentilis Accipiter nisus Accipiter nisus Accipiter nisus Accipiter nisus Accipiter sp Aegithalos caudatus Alauda arvensis Alauda arvensis Alauda arvensis Alauda arvensis Anas sp Anser albifrons Anser sp Anser sp Anser sp Anser sp Anser sp Anser sp Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo

9 Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Buteo buteo Carduelis carduelis Carduelis carduelis Carduelis carduelis Carduelis carduelis Carduelis chloris Carduelis flammea Carduelis sp Carduelis sp Carduelis sp Carduelis sp Ciconia ciconia

10 Ciconia ciconia Ciconia ciconia Ciconia ciconia Ciconia ciconia Ciconia nigra Circus aeruginosus Circus cyaneus Columba livia Columba palumbus Columba palumbus Columba palumbus Columba palumbus Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax Corvus corax

11 Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus cornix Corvus frugilegus Corvus monedula Cyanistes caeruleus Dendrocopos major Emberiza citrinella Emberiza citrinella Fringilla coelebs Fringilla coelebs Fringilla coelebs Fringilla coelebs Fringilla coelebs Fringilla coelebs Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Garrulus glandarius Grus grus Grus grus Grus grus Grus grus Grus grus Grus grus Grus grus Hirundo rustica Parus major Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pica pica Pluvialis apricaria

12 Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Pluvialis apricaria Pyrrhula pyrrhula Sturnus vulgaris Sturnus vulgaris Sturnus vulgaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Turdus pilaris Vanellus vanellus Vanellus vanellus Z powyższych gatunków szczególnie podatne na kolizje są: myszołów, bocian biały, kruk i błotniak stawowy, a także krogulec, jastrząb i przypuszczalnie bocian czarny (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004). Należy zwrócić uwagę, że w przypadku często obserwowanych na wysokości przewidywanej pracy śmigła myszołowa, bociana białego i kruka te same osobniki mogły być obserwowane w strefie przewidywanej pracy śmigła wielokrotnie w ciągu roku (są to bowiem gatunki lęgowe na badanej powierzchni). ZIMOWISKA Badany teren jest ważnym regionalnie zimowiskiem kwiczoła ryzyko kolizji tego gatunku z wysokimi turbinami lub utraty zimowisk spowodowanej budową turbin jest jednak niewielkie. LĘGOWISKA Na podstawie wyników rocznego monitoringu przedrealizacyjnego zlokalizowano na monitorowanym obszarze lęgowiska następujących gatunków nielicznych i szczególnie narażonych na negatywny wpływ elektrowni wiatrowych: 8 par bociana białego, 6 par myszołowa, 3 par kruka oraz 2 par błotniaka stawowego i żurawia; ponadto zlokalizowano lęgowisko 1 pary bociana czarnego w oparciu o dane nt. ochronnej strefy gniazdowej tego 12

13 gatunku (w trakcie monitoringu na badanym terenie tylko raz obserwowano bociana czarnego 27 lipca 2009 r. na zachód od Dębowej Łąki p. załączona mapa nr 2). Powyższe lęgowiska przedstawiono na załączonej mapie nr 5. Ponadto stwierdzono lęgowisko 1 pary myszołowa w okolicy Ciućmaniji, lęgowisko przynajmniej 1 pary błotniaka stawowego na północ lub północny-wschód od Łobdowa, prawdopodobne lęgowisko 1 pary krogulca na północ od Kurkocina, prawdopodobne lęgowisko 1 pary kobuza pomiędzy miejscowościami Łobdowo i Grabowiec oraz możliwe lęgowisko 1 pary kruka w okolicy Ciućmaniji lęgowisk tych nie udało się zlokalizować precyzyjniej. Myszołów, bocian biały, kruk i błotniak stawowy są gatunkami często ulegającymi kolizjom z elektrowniami wiatrowymi, przypuszcalnie podatny na kolizje z turbinami jest ponadto bocian czarny (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004), istnieje też pewne ryzyko utraty lęgowisk żurawia w przypadku budowy na nich elektrowni wiatrowych. W związku z tym zaleca się nie lokalizować turbin na lęgowiskach powyższych gatunków (przedstawionych na załączonej mapie nr 5). W przypadku budowy elektrowni wiatrowych na tych lęgowiskach w celu ochrony powyższych gatunków należałoby wstrzymywać pracę turbin w dzień w okresach lęgowych tych gatunków (myszołów marzec-sierpień, bocian biały, bocian czarny i błotniak stawowy kwiecień-sierpień, kruk 3.dekada stycznia- 1.dekada czerwca, żuraw marzec-lipiec). Z gatunków wymienionych w I Załączniku Dyrektywy Rady z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa na badanym terenie stwierdzono lęgowiska 8 par bociana białego, przynajmniej 3 par błotniaka stawowego i 2 par żurawia, a także lęgowiska lerki, jarzębatki, gąsiorka i ortolana (ze względów metodycznych dokładne określenie liczebności lerki, jarzębatki, gąsiorka i ortolana na badanej powierzchni nie jest możliwe; są to gatunki pospolite w Polsce, a budowa turbin nie zagraża im); na obszarze objętym niniejszym opracowaniem wyznaczono też strefę ochronną gniazda bociana czarnego. Zestawiając powyższe dane z wynikami dla całego parku Grudziądz (Przybycin i in. 2009) można stwierdzić, że powierzchnia Dębowa Łąka skupia znaczną część populacji lęgowych myszołowa gniazdujących na terenie parku Grudziądz. 13

14 WNIOSKI KOŃCOWE Na podstawie wyników przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego można stwierdzić, że badana powierzchnia nie ma szczególnego znaczenia z punktu widzenia ochrony ptaków. Wyznaczono tu strefę ochronną dla gniazda jednego rzadkiego gatunku bociana czarnego. W trakcie monitoringu stwierdzono jedynie lęgowiska gatunków pospolitych i nielicznych. Nie stwierdzono tutaj miejsc szczególnie ważnych dla ptaków w trakcie wędrówek i zimowania. W przypadku spełnienia wszystkich przedstawionych w niniejszym raporcie zaleceń ochronnych (nie lokalizowania turbin na lęgowiskach gatunków najbardziej zagrożonych budową elektrowni wiatrowych) nie przewiduje się istotnie negatywnego wpływu planowanej farmy na awifaunę. LITERATURA Burfield I., van Bommel F Birds in Europe. Population estimates, trends and conserwation status. BirdLife International (BirdLife Conservation Series No. 12), Cambridge. Dürr T Przybycin M., Przybycin J., Przystański M., Kiszka A., Goliasz P Raport końcowy z Przedrealizacyjnego Raportu Ornitologicznego planowanego parku elektrowni wiatrowych Grudziądz. EMPEKO, Poznań. PSEW Wytyczne w zakresie oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki. Szczecin. Tomiałojć L., Stawarczyk T Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP pro Natura, Wrocław. ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE 6 map przedstawiających wyniki rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego (mapy nr 1-4 przedstawiające mapowane obserwacje, mapa nr 5 przedstawiająca ważniejsze lęgowiska oraz mapa nr 6 przedstawiająca największe koncentracje ptaków). 14