KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Petycji KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 2761/2013, którą złożyli Marek Suski i Wojciech Surkiewicz (Polska), wraz z ok podpisów, w sprawie przydzielania funduszy europejskich w województwie mazowieckim (region Polski) 1. Streszczenie petycji Do celów zarządzania alokacją niektórych funduszy UE w ramach regionalnego programu operacyjnego województwo mazowieckie zostało podzielone na pięć podregionów, z których dwa to miasto stołeczne Warszawa oraz miasto Radom ( ludności) z jego okolicami. Składający petycję uważają, że podregion Radom poniósł znaczne szkody, otrzymując w latach około trzy razy mniej pieniędzy w ramach regionalnego programu operacyjnego niż Warszawa. Ich zdaniem taka sytuacja jest sprzeczna z filozofią funduszy spójności, gdzie najbardziej opóźnione regiony powinny być najbardziej wspierane. 2. Dopuszczalność Petycja została uznana za dopuszczalną dnia 20 stycznia 2014 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 216 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 31 marca 2014 r. W petycji porusza się kwestię całkowitej alokacji środków na lata dla województwa mazowieckiego, a także alokacji na szczeblu podregionów przy uwzględnieniu różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym między Warszawą a sąsiedzkimi podregionami w niekorzystnym położeniu. Całkowita alokacja dla województwa mazowieckiego jako bardziej rozwiniętego regionu CM\ doc PE v03-00 Zjednoczona w różnorodności

2 Zgodnie z kryteriami opartymi na PKB na mieszkańca, zawartymi w art. 90 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 1, województwo mazowieckie staje się regionem bardziej rozwiniętym w latach Jedną z głównych konsekwencji zmiany kategorii regionu jest zastosowanie górnego limitu przyznanej alokacji. Zgodnie z ust. 14 załącznika VII do rozporządzenia dla wszystkich regionów, których PKB na mieszkańca (mierzony parytetami siły nabywczej) zastosowany jako kryterium kwalifikowalności w okresie programowania był niższy niż 75% średniej UE 25, lecz których PKB na mieszkańca jest wyższy niż 75% średniej UE-27, minimalny poziom wsparcia w latach w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia będzie odpowiadał corocznie 60% ich poprzedniej indykatywnej średniej alokacji rocznej w ramach alokacji na cel Konwergencja, obliczonej przez Komisję w kontekście wieloletnich ram finansowych na lata Jednakże zgodnie z art. 93 ust. 2 rozporządzenia w należycie uzasadnionych przypadkach możliwe jest przeniesienie do 3% całkowitych środków z jednej kategorii regionów do innej. Polska skorzystała z tego przepisu i w umowie o partnerstwie zaproponowała przeniesienie 3% alokacji, tj. 1,5 mld EUR, z mniej rozwiniętych regionów do bardziej rozwiniętego województwa mazowieckiego. Komisja Europejska zwróciła się o więcej informacji na temat wykorzystania przeniesionych środków. Konkretnie przeniesienie to zwiększyło alokację dla województwa mazowieckiego (przy uwzględnieniu wszystkich programów, krajowych i regionalnych) z 2,2 mld EUR do 3,7 mld EUR. Alokacja przewidziana przez Polskę na regionalny program operacyjny wynosi blisko 2,1 mld EUR. Należy zauważyć, że cały kraj, w tym województwo mazowieckie, kwalifikuje się do pomocy w ramach Funduszu Spójności. Alokacja na szczeblu podregionu Komisji nie przedstawiono przyszłego programu regionalnego dla województwa mazowieckiego, dlatego też nie został on poddany przez nią ocenie. Co ważne, w art. 90 rozporządzenia mówi się także o tym, że europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne wspierają inwestycje w regionach szczebla 2 wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS2) w Polsce jest to szczebel województwa. Konkretnie dane dotyczące alokacji finansowych przekazywane przez Komisję państwom członkowskim odnoszą się do kategorii regionów określonych na szczeblu NUTS2. Ta sama zasada dotyczy danych finansowych wymaganych dla programów, w tym dla programu regionalnego dla województwa mazowieckiego na lata Oznacza to, że w dokumentach programowych nie ma danych finansowych dotyczących szczebla podregionu. 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. PE v /2 CM\ doc

3 Argumenty podane w petycji są poparte zebranymi przez organ zarządzający danymi monitorującymi odnoszącymi się do kwot uzyskanych w okresie przez beneficjentów z Warszawy w porównaniu z otaczającymi podregionami. Z tych samych danych wynika, że jeżeli przyznane kwoty zostaną przeliczone na jednego mieszkańca, najbardziej korzystną sytuację mają organy lokalne w podregionach. W tym kontekście ważne jest również przypomnienie, że niektóre z instytucji znajdujących się w Warszawie, zwłaszcza instytuty badań i rozwoju, są istotne dla rozwoju całego regionu. Alokacja dla bardziej rozwiniętych regionów ma na mocy rozporządzenia górny limit, można jednak skorzystać z wynoszącego 3% mechanizmu elastyczności. Komisja Europejska po otrzymaniu programu regionalnego uwzględnia kwestię wewnątrzregionalnych różnic w obrębie regionów, jednakże nie ma konkretnej alokacji środków dla podregionów. 4. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 17 lipca 2015 r. Przyjęty program regionalny dla województwa mazowieckiego (RPO) uwzględnia wsparcie dla podregionów (ciechanowskiego, płockiego, ostrołęckiego, siedleckiego, radomskiego) zidentyfikowanych jako obszary strategiczne w strategii rozwoju województwa mazowieckiego. Zasady wyboru projektów w ramach RPO uwzględniają konkretne zaproszenia do składania wniosków wynikające z podregionalnych planów inwestycyjnych zarówno w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), jak i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Wśród priorytetów EFS znajdują się dodatkowe punkty preferencyjne dla projektów w ramach podregionalnych planów inwestycyjnych. Jednakże zasoby na ten cel nie mogą być wcześniej alokowane w RPO (zgodnie z art. 7 ust 4 rozporządzenia (UE) nr 1301/2013, środki zostały utworzone jedynie na zintegrowane inwestycje terytorialne). Tabela 1: Wykaz priorytetów inwestycyjnych, w ramach których możliwe są zaproszenia do składania wniosków na szczeblu podregionalnym Fundusz Priorytet inwestycyjny Główne rodzaje wspieranych działań EFRR 2c Rozwój elektronicznych usług publicznych EFRR 3a Wsparcie dla MŚP; obszary inwestycyjne; instytucje otoczenia biznesu EFRR 4a Pomoc na odnawialne źródła energii (OZE) EFRR 4c Efektywność energetyczna budynków; produkcja energii elektrycznej i cieplnej w kogeneracji EFRR 4e Sieci przesyłowe energii cieplnej i mobilności w miastach (w ramach strategii rozwoju niskoemisyjnego) EFRR 5b Zapobieganie powodziom i pożarom CM\ doc 3/3 PE v03-00

4 EFRR 6a Gospodarowanie odpadami EFRR 6c Dziedzictwo kulturowe EFRR 6d Różnorodność biologiczna EFRR 7b Mobilność w regionie (drogi) EFRR 9a Inwestowanie w opiekę zdrowotną EFRR 9b Rewitalizacja EFS 8i Środki aktywnej polityki na rynku pracy EFS 8iv Równe szanse na rynku pracy EFS 9i Środki włączenia społecznego EFS 9iv Dostęp do usług zdrowotnych EFS 9v Gospodarka społeczna (przedsiębiorstwa) EFS 10i Edukacja Województwo mazowieckie skorzysta także z programów krajowych, takich jak: PO Inteligentny Wzrost, PO Polska Cyfrowa, PO Infrastruktura i Środowisko, PO Wiedza, Edukacja, Rozwój. Z powodu finansowania z Funduszu Spójności PO Infrastruktura i Środowisko (PO I&Ś) ma szczególne znaczenie, gdyż w ramach Funduszu Spójności nie ma kwot dla kategorii region. Oznacza to, że inwestycje w infrastrukturę w ramach Funduszu Spójności nie są brane pod uwagę przy limitowaniu środków dla bardziej rozwiniętych regionów. Sekcja 12.2 PO I&Ś zawiera orientacyjny wykaz głównych projektów określonych rozporządzeniem (UE) nr 1303/2013. W wykazie tym znajdują się inwestycje w województwie mazowieckim, m.in.: droga S7 Warszawa Gdańsk; droga S17 Warszawa Lublin; droga S61 Ostrów Mazowiecka Augustów; droga S12 Radom Lublin; linia kolejowa nr 7 Warszawa Dorohusk, odcinek Otwock Dęblin Lublin; linia kolejowa E20 odcinek Sochaczew Swarzędz; linia kolejowa nr 44 Warszawa Grodzisk Mazowiecki; linia kolejowa E20 Warszawa Mińsk Mazowiecki; linia kolejowa Modlin Płock. Jako inny przykład podejścia terytorialnego warto wspomnieć, że PO I&Ś przyznał odstępstwo od wyraźnej granicy, dzięki czemu województwo mazowieckie może finansować inwestycje w systemy odprowadzania ścieków w aglomeracjach od 2000 do równoważnej liczby mieszkańców (w innych regionach jedynie aglomeracje powyżej równoważnej liczby mieszkańców mogą być finansowane). Przyjęte programy regionalne i krajowe uwzględniają szczególne potrzeby województwa mazowieckiego. 5. Odpowiedź Komisji (REV II) otrzymana dnia 29 kwietnia 2016 r. PE v /4 CM\ doc

5 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa mazowieckiego na lata (zwanego dalej RPO) z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zaplanowano przydział środków w wysokości 1,868,802,830 EUR (co obejmuje dodatkowe środki dla programu w wyniku zmian z 2011 r.). Przydział ten podzielony jest między osiem osi priorytetowych. Jednak RPO nie uwzględnia konkretnych przydziałów dla subregionów ani innych jednostek administracyjnych w obrębie województwa mazowieckiego. Kwoty przytoczone przez składających petycję związane są z absorpcją funduszy przez beneficjentów z różnych subregionów województwa mazowieckiego. Odzwierciedlają ich udział w przetargach i ich udział w wyłonionych projektach. Mniejsze powodzenie beneficjentów z subregionu radomskiego może być spowodowane wieloma różnymi czynnikami, takimi jak brak dobrze przygotowanych projektów, niski potencjał beneficjentów jeśli chodzi o ubieganie się o fundusze czy niewłaściwie opracowane kryteria wyboru projektu. Służby Komisji popierają wybór konkurencyjnych projektów w oparciu o kryteria wyboru projektu, co w najskuteczniejszy sposób przyczynia się do głównego celu RPO, jakim jest zwiększenie konkurencyjności regionu oraz zwiększenie społecznej, gospodarczej i przestrzennej spójności województwa. Bez dobrze ukierunkowanych inwestycji w subregionie radomskim, wspartych odpowiednim nakładem środków, taka spójność nie może zostać osiągnięta. Należy jednak podkreślić, że odpowiedzialność za wybór projektów spoczywa na organie zarządzającym RPO. Oznacza to, że Komisja nie może ingerować w wybór projektów (z wyjątkiem projektów o dużej wartości), ponieważ kwestia ta leży wyłącznie w gestii regionalnych instytucji zarządzających, pod warunkiem że ich wybory są zgodne z zasadami określonymi w dokumentach programowych przyjętych w porozumieniu z Komisją, a także z obowiązującymi przepisami. W odpowiedzi na argumentację zawartą w petycji i w oparciu o informacje przedłożone przez składających petycję służby Komisji nie mogą znaleźć żadnego naruszenia prawodawstwa UE w fakcie, że z funduszy przyznanych na projekty w województwie mazowieckim w ramach regionalnego programu operacyjnego na lata nie skorzystał subregion radomski, w sposób, który usatysfakcjonowałby składających petycję. CM\ doc 5/5 PE v03-00