Zachowania przedsiębiorcze populacji USA mierzone Indeksem Kauffmana w kontekście firm startup (w latach )

Transkrypt

1 Leszek Bursiak Zachodniopomorska Szkoła Biznesu Zachowania przedsiębiorcze populacji USA mierzone Indeksem Kauffmana w kontekście firm startup (w latach ) Zachodniopomorska Szkoła Biznesu aktualnie realizuje projekt naukowy Nowoczesna inżynieria finansowa firm start-up - screening fazy inicjacyjnej w Polsce, którego zamierzeniem jest stworzenie modelu screeningu (monitoringu) rozwiązań systemowych w zakresie inżynierii finansowania polskich przedsiębiorstw znajdujących się we wczesnych fazach rozwoju: zalążkowej i rozruchu, tzw. start-up. W trakcie czynności preparacyjnych, mających na celu wszechstronne rozpoznanie badanego zjawiska w szerszym kontekście, nie ograniczono się do doświadczeń polskich i między innymi przeprowadzono analizę międzynarodowych odniesień firm typu startup, w ramach której dokonano rozpoznania zachowań przedsiębiorczych populacji USA mierzonych indeksem Kauffmana w latach W literaturze przedmiotu określenie (nazwa) startup dotyczące podmiotu gospodarczego (startup company) odnosi się do firmy na najwcześniejszym etapie (fazie) po powstaniu jako samodzielna jednostka biznesowa i rozpoczęciu działalności (the startup phase albo the startup stage). 1 Firma rozpoczynająca swoją działalność (a startup company) ze swojej istoty charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami i całkowitym brakiem historii, a w trakcie prowadzenia działalności w fazie startup zdobyte doświadczenie (historia) ma ograniczony charakter. 2 W zależności od wysokości zainwestowanego kapitału inicjującego działalność, dostępności zasobów, a także 1 J. Haltiwanger, R. Jarmin, J. Miranda, Business Dynamics Statistics Briefing: Historically Large Decline in Job Creation from Startup and Existing Firms in the Recession, Fifth in a series of reports using data from the U.S. Census Bureau s Business Dynamics Statistics, Ewing Marion Kauffman Foundation, March 2011, a także The Free Dictionary by Farlex, Up+Company (data dostępu r.) oraz Investor Dictionary startup-company i Macmillan English Dictionary for Advanced Learners CD-ROM 2nd Edition. CD-ROM, Macmillan Publishers Limited Text A&C Black Publishers Ltd 2007, a ponadto Merriam Webster s Dictionary and Thesaurus, Britannica Concise Encyclopedia. 2 Startup company, (data dostępu r.) and C. Shaffer, Evolution of a Startup, (data dostępu r.).

2 specyfiki branży i sytuacji rynkowej faza startup (the startup phase) może trwać od 3 do 5 lat. 3 Na cykl życia biznesu składa się kilka faz, przy czym faza startup jest pierwszą po rejestracji działalności i może być poprzedzona fazą zasiewy (seed phase albo seed stage). Komisja Europejska wyróżnia cztery stadia w rozwoju biznesu (zob. rysunek 1), na które składają się: faza zasiewu (seed stage), faza startup (startup stage), faza expansji (expansion stage) i faza wymiany (replacement stage). 4 Ostatnia faza cyklu (replacement stage) związana jest z wyjściem inwestora z biznesu za spodziewanym wynagrodzeniem. Fazy cyklu I II III IV Seed Start -Up Expansion Replacement Rysunek 1. Cztery stadia w rozwoju biznesu zgodnie z systematyką przyjętą przez Komisję Europejską. Źródło: Opracowanie własne na podstawie S. Flejterski: Kapitał zalążkowy i początkowy w finansowaniu mikro i małych przedsiębiorstw w krajach Unii Europejskiej, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Numer specjalny maj 2007, s. 43. W odróżnieniu od systematyki przyjętej przez Komisję Europejską, znana jest również koncepcja siedmiofazowego cyklu życia biznesu (firmy, organizacji gospodarczej), zobrazowana rysunkiem 2 (The 7 stages of the business life cycle). Zaprezentowany na tym rysunku podział cyklu zawiera w sobie wszystkie fazy wyróżnione przez Komisję Europejską (zamieniając jednocześnie fazę wymiany na fazę wyjścia exit) i dodaje dodatkowo dwie fazy pośrednie, z których jedna dotyczy fazy wzrostu (growth), a druga fazy ugruntowania pozycji firmy (established). Cykl życia biznesu przedstawiony na rysunku 1 składa się z siedmiu faz. Pierwsza faza zalążkowa (seed) jest na etapie zasiewu poprzedzającego rejestrację firmy i rozpoczęcie działalności biznesowej. 5 Faza zasiewu (seed) jest fazą koncepcyjną poprzedzającą zarejestrowanie firmy. Faza startup jest fazą 3 Sustainable Operations Management, The Startup Phase, /main/page_our_services_startup_phase_business_lifecycle.html (data dostępu r.). 4 S. Flejterski: Kapitał zalążkowy i początkowy w finansowaniu mikro i małych przedsiębiorstw w krajach Unii Europejskiej, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Numer specjalny maj 2007, s Cykl życia biznesu, The 7 stages of the business life cycle, BusinessLifeCycle.aspx (data dostępu r.)

3 upodmiotowienia biznesu poprzez rejestrację wymaganą przez właściwe przepisy prawa i rozpoczęcia produkcji lub świadczenia usług oraz zdobywania klientów. Faza wzrostu (growth) jest etapem przejścia od stanu niemowlęcia do dzieciństwa, w którym rosną przychody i liczba klientów, wzrasta również liczna pojawiających się szans rynkowych, zyski są znaczące a konkurencja jeszcze niezbyt dająca o sobie znać. W fazie ugruntowania pozycji firmy (established) biznes jest już dojrzały i kwitnący z ugruntowana pozycją rynkowa i lojalną klientelą, wzrost sprzedaży nie jest zbyt raptowny ale właściwie sterowany, funkcjonowanie biznesu staje się coraz bardziej rutynowe (zaczyna przeważać rutyna). Faza ekspansji (expansion) to okres ekspansji na nowe rynki i kanały dystrybucji, zwiększenie udziału w rynku i zwiększenie dochodów. Natomiast w fasie dojrzałości (mature) następuje stabilizacja sprzedaży i dochodu, doskwiera zażarta konkurencja. Faza wyjścia (exit), to okres wycofania się z biznesu z odpowiednią gratyfikacją. Fazy cyklu I II III IV V VI VII Seed Start -Up Growth Established Expansion Mature Exit Rysunek 2. Siedmiofazowy cykl życia biznesu. Źródło: Cykl życia biznesu, The 7 stages of the business life cycle, Banking/BusinessLifeCycle.aspx (data dostępu r.) Indeks Kauffmana jest wiodącym w USA wskaźnikiem kreacji nowych jednostek biznesowych startup. Rejestrując nowych właścicieli biznesu w ich pierwszym miesiącu działalności biznesowej, dokumentowany jest rozwój biznesu w całym kraju. Odsetek populacji osób pomiędzy 20 a 64 rokiem życia (nie będących właścicielami biznesu), którzy rozpoczynają działalność każdego miesiąca - jest mierzony z wykorzystaniem danych pochodzących z the Current Population Survey (CPS). Nowe dane za rok 2010 pozwalają na uzupełnienie wcześniejszych raportów z badań o trendach w zachowaniach o charakterze przedsiębiorczym populacji USA w latach ( zob. rysunek 3). Indeks

4 aktywności przedsiębiorczej Kauffmana określa wartość indeksu kreatywności biznesowej pojedynczego przedsiębiorcy. 6 Rysunek 3. Wykres obrazujący kształtowanie się indeksu aktywności przedsiębiorczej Kauffmana w latach Źródło: R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 5, Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.). W roku 2010 średnio 0,34% populacji USA osób pomiędzy 20 a 64 rokiem życia, którzy nie są właścicielami biznesu jako głównego miejsca pracy (340 spośród 100 tys. pełnoletnich obywateli) rozpoczynało działalność gospodarczą (zakładało biznes) każdego miesiąca. Ten wskaźnik kreacji biznesu przekładał się na nowych firm rozpoczynających działalność każdego miesiąca przez cały 2010 rok. Wskaźnik aktywności przedsiębiorczej był taki sam jak w roku 2009 (tabela 1). Pomimo, że oficjalny koniec recesji nastąpił w czerwcu 2009 roku, stopa bezrobocia w USA nie obniżyła się i pozostała na tym samym poziomie przez cały 2010 rok. Tabela 1. Indeks aktywności przedsiębiorczej Kauffmana ( ). Rok Indeks Liczebność ,31 % ,28 % ,29 % ,27 % ,27 % ,26 % ,29 % ,30 % ,30 % ,29 % ,29 % ,30 % R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 2-4, Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.).

5 2008 0,32 % ,34 % ,34 % Źródło: Opracowanie własne na podstawie R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 5, Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.). Indeks aktywności przedsiębiorczej Kauffmana (indeks przedsiębiorczości), jak to zaprezentowano na rysunku 3 i w tabeli 1, kształtował się na poziomie wyższym w latach ostatniego kryzysu niż przed kryzysem. W roku 2007 indeks ten był na poziomie 0,30 proc., fluktuując przez poprzednie półtorej dekady pomiędzy 0,27 proc. a 0,31 proc., aby wybić się ponad ten poziom w ostatnich trzech latach. W roku 2010 średnia liczba funkcjonujących podmiotów o charakterze samozatrudnienia utrzymywała się na poziomie , a w 2009 roku indeks przedsiębiorczości był taki sam jak w Zanotowany wzrost aktywności przedsiębiorczej może mieć bezpośredni związek z recesja nazwaną w przedmiotowym opracowaniu Great Recession i wzrostem bezrobocia, co mogło skłaniać wiele osób do rejestrowania działalności gospodarczej i rozpoczynania własnej aktywności biznesowej. Badana populacja nie jest jednorodna, i tak jak w całym społeczeństwie, występują w niej zróżnicowania wiekowe. Przy obliczaniu indeksu Kauffmana skoncentrowano się na populacji osób dorosłych w przedziale wiekowym zawierającym się pomiędzy 20 a 64 rokiem życia i całkowicie pominięto osoby w wieku lat sześćdziesięciu pięciu i powyżej, wychodząc z założenia, iż osoby te charakteryzuje obniżony aktywności przedsiębiorczej. 7 W ramach raportu dokonano rozróżnienia wiekowego, pogrupowano i porównano ze sobą osoby w następujących grupach wiekowych 20 34, 35-44, i (zob. tabela 2 oraz rysunki 3a i 3b). Tabela 2. Aktywność przedsiębiorcza badanej populacji USA według grup wiekowych. 7 Ibidem,, s. 2-4 i 25.

6 Źródło: R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 11, uploaded Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.). Tabela 2 oraz rysunki 3a i 3b umożliwiają (poprzez analizę zawartych w nich danych) konstatację, iż w najmłodszej grupie wiekowej (20 do 34 lat) wystąpił wzrost wskaźnika aktywności przedsiębiorczej w latach , odpowiednio z 0,24% do 0,26%. Natomiast grupy wiekowe 45 do 54 i 55 do 64 od 2009 do 2010 roku zanotowały niewielki spadek wartości przedmiotowego wskaźnika, podczas gdy grupa 35 do 44 nie odnotowała żadnych zmian. Przez cały rozważany okres najmłodsza grupa (20 do 34 lat) przejawiała najniższą aktywność przedsiębiorczą. Wzrastający wskaźnik w grupie starszych dorosłych skutkował wzrostem liczby nowych przedsiębiorców w przedziale wiekowym 55 do 64. Grupa ta reprezentowała 14,5% nowych przedsiębiorców w 1996 roku, podczas gdy w roku 2010 już 22,9%. Najmłodsza grupa wiekowa (20 do 34 lat) charakteryzowała się spadkiem udziału w nowych przedsięwzięciach przedsiębiorczych w całym badanym okresie.

7 Rysunek 3a. Aktywność przedsiębiorcza badanej populacji USA według grup wiekowych na przestrzeni lat Źródło: R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 11, Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.). Ponadto co zostało zaprezentowane na rysunku 3a, rysunek 3b kontrastuje w ujęciu wykresu kołowego zestawione udziały poszczególnych grup wiekowych badanej populacji w zdefiniowanej przez Kauffmana aktywności przedsiębiorczej (Entrepreneurial Activity) z początku badanego okresu (rok 1996) i z końca badanego okresu (rok 2010). Z zestawienia tego wynika (tabela 3b), że na przestrzeni lat nastąpiła zdecydowana aktywizacja przedsiębiorcza osób w przedziale wiekowym od 55 do 64 lat oraz dezaktywacja młodych osób w przedziale wiekowym od 20 do 30 lat. 8 8 Ibidem, s.

8 Rysunek 3b. Aktywność przedsiębiorcza badanej populacji USA według grup wiekowych na przestrzeni lat Źródło: R. W. Fairlie, Kauffman Index of Entrepreneurial Activity, March 2011, s. 11, Files/KIEA _2011_report.pdf (data dostępu r.). Najnowsze dane uzyskane z U.S. Census Bureau (marzec 2011 roku) dotyczące kształtowania się populacji nowych biznesowych startup(ów) w amerykańskim sektorze prywatnym (U.S. Private Sector) w latach (rysunek 4), jednoznacznie wskazują na drastyczny spadek w 2009 roku (po wyłączeniu samozatrudnienia) liczby podmiotów tej kategorii (rysunek 4). 9 Zaobserwowane zjawisko może być ekstrapolowane na rok kolejny wobec faktu, iż w 2010 roku indeks przedsiębiorczości był taki sam jak w 2009 (tabela 1). Na rysunku 4 przedstawione są dwa wykresy. Jeden z wykresów (kolor niebieski) dotyczy liczby nowych biznesowych startup(ów) opisany jako Number of new bisiness startups z dopiskiem w nawiasie oś lewa (left axis). Drugi wykres (kolor brązowy) dotyczy stopy procentowej nowych biznesowych startup(ów) wyrażającej procentowy ich udział w całej populacji startup(ów) co zostało opisane jako New business startup rate z dopiskiem w nawiasie oś prawa (right axis). Cały czas należy mieć świadomości fakt wyłączenia z populacji samozatrudnienia. 10 Liczby bezwzględne (w tysiącach) Udział % w całej populacji 9 M. Doms, Business Startups: Why Entrepreneurs Didn't Start Up in 2009 and Why That's Likely to Change, U.S. Department of Commerce, -didnt-start-2009-and-why-thats-likely-change (data dostępu r.). 10 Ibidem.

9 Rysunek 4. Nowe biznesowe startup(y) w amerykańskim sektorze prywatnym (U.S. Private Sector) w latach Źródło: M. Doms, Business Startups: Why Entrepreneurs Didn't Start Up in 2009 and Why That's Likely to Change, U.S. Department of Commerce, -didnt-start-2009-and-why-thats-likely-change (data dostępu r.). Prezentowane na rysunku 4 wykresy wskazują na gwałtowny spadek poziomu przedsiębiorczości w Stanach Zjednoczonych (pominąwszy samozatrudnienie) w 2009 roku, zarówno w liczbie nowych biznesowych startup(ów), jak i procentowo w stosunku do całej populacji startup (ów). Jednak opisana tendencja spadkowa zapoczątkowana została w 2006 roku. Jako przyczyny gwałtownej redukcji liczby nowych biznesowych startup(ów) wymieniane są dwie przyczyny. Jedną były trudności z uzyskaniem kredytu na finansowanie działalności, dające o sobie znać szczególnie w okresie od marca 2008 roku do marca 2009 roku kiedy banki zaostrzyły warunki kredytowania. Drugą przyczyną były warunki gospodarcze, które nie sprzyjały pomysłom na otwieranie nowej działalności gospodarczej (poor economy). Nie było szczególnej motywacji do otwierania biznesu gdy gospodarka znajdowała się fazie spadkowej najgłębszej od czasu Wielkiego Kryzysu (the Great Depression) Ibidem.