Kontekst historyczny współczesnych stosunków międzynarodowych. Rafał Jarosz

Transkrypt

1 Kontekst historyczny współczesnych stosunków międzynarodowych Rafał Jarosz

2 Świat przedwestfalski Grecja i system interakcji polis: Chora Zgromadzenie ludowe (z wyłączeniem kobiet, niewolników, cudzoziemcy) Demokracja i oligarchia, tyran ośrodek identyfikacji obywatelskiej (ojczyzna) Tukidydes Wojna peloponeska - ( ) pomiędzy Ateńskim Związkiem Morskim a Związkiem Peloponeskim

3 Cesarstwo Rzymskie Republika rzymska (Rzeczpospolita rzymska) p.n.e. 27 p.n.e: władza prawodawcza i sądownicza należała do systemu zgromadzeń ludowych Władza polityczna i administracyjna należała złożonego z patrycjuszy senatu. Cesarstwo Rzymskie - Gajusz Oktawiusz otrzymał od senatu tytuł augusta (wywyższony przez bogów) Dynastie Flawiuszów i Antoninów Konstantyn i edykt mediolański (313) 395 podział na część zach.(rzym) i wsch.(biznacjum/konstantynopol) Cywilizacja arabska

4 Europa 1400 Powstanie licznych feudalnych Księstw Kościół- jako instytucja globalna Karol Wielki (cesarzświętego Cesarstwa Rzymskiego) Późne wiekiśrednie rozwijanie sieci transnarodowych (miasta państwa Włoch) zmiany ekonomiczne i technologiczne

5 Odkrycia geograficzne opłynięcie Przylądka Dobrej Nadziei przez Diaza (1488), odkrycie Ameryki przez Kolumba (1492), podróż Vasco da Gamy do Indii (1498) pierwsza podróż dookołaświata Magellana ( )

6 Wojna Trzydziestoletnia Strona katolicka - państwa Habsburgów (Austria, Hiszpania i Państwo Kościelne), niektóre księstwa I Rzeszy (m.in. Bawaria). Po stronie protestanckich państw Rzeszy, Dania, Szwecja, Francja, Siedmiogród.

7 Pokój westfalski zawarty 24 października 1648 między Habsburgami austriackimi (cesarz Ferdynand III) a Francją (Ludwik XIV) Kwestie terytoriów i granic Święte Cesarstwo Rzymskie rezygnuje na rzecz Francji z wielu terenów przekreślił możliwość konsolidacji Rzeszy i wzmocnienia centralnej władzy cesarskiej, do czego dążyli Habsburgowie austriaccy. Kwestie pokoju religijnego w Rzeszy uznanie kalwinizmu trzecim, obok katolicyzmu i luteranizmu

8 Pokój westfalski Suwerenność władza nie spoczywa w rękach jednostki lecz państwa (upadekświętego Cesarstwa Rzymskiego) 2. Nie kościół lecz monarchowie mają władzę religijną (papież i cesarz zostali pozbawieni władzy) 3. Zasada nieintegerncji w sprawy innych państw 4. Państwo z narodową armią, potwierdzoną suwerennością i fundamentemświeckim Grupa państw dominujących Zachód Anglia, Francja, Zjednoczone Prowincje Wschód Prusy i Rosja

9 Europa w XIX wieku Rewolucja amerykańska (1776) rezultatem było oddzielenie się trzynastu kolonii północnoamerykańskich od Wielkiej Brytanii oraz ich przekształcenie w Stany Zjednoczone Ameryki Rewolucja francuska (1789) kongres przedstawicieli 16 większych państw europejskich, trwający od 1 października 1814 r. do 9 czerwca 1815 r. w Wiedniu, zwołany w celu dokonania zmian terytorialnych i ustrojowych po Wielkiej Rewolucji Francuskiej i wojnach napoleońskich. Podstawowe zasady XIX i XX: Legitymizacja Nacjonalizm Koncert europejski Austria, WB, Francja, Prusy, Rosja W. Brytania zarządzała terytorium wielkości 33 mln km2, przy własnym obszarze rzędu 310 tys. km2, dwie trzecie (1250 mln) żyło w koloniach Karta ONZ wyeliminowała pojęcie "kolonii", zastępując je terminem "terytorium powiernicze"

10 Kongres wiedeński Restauracja Legitymizm Równowaga sił Skonkretyzowano w formie propozycji norm międzynarodowych takie zasady stosunków międzynarodowych jak: zasada suwerenności narodów nie interwencji nienaruszalności terytoriów formalnej równości państw wolności mórz i rzek międzynarodowych potępienie agresywnych zaborów i wojen międzynarodowych

11 I WojnaŚwiatowa PRZYCZYNY Nacjonalizm Imperializm Polityka Niemiec Wyścig zbrojeń SKUTKI porządek wersalski 1. Upadek 3 mocarstw i tym samym rozkwit nacjonalizmów: 1. Największym przegranym wojny okazały się Austro-Węgry, które pod wpływem sił odśrodkowych rozpadły się kompletnie na samodzielne organizmy państwowe (Jugosławia - Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Słowenia oraz Czarnogóra, Czechosłowacja, Polska) 2. Upadek Imperium Osmańskiego, która utraciła Irak, Syrię, Palestynę, Arabię i Jordanię - większość z tych terytoriów stała się mandatami Francji i Anglii sprawowanymi z ramienia Ligi Narodów. 3. Rewolucja w Rosji w 1917 r czerwone zagrożenie 2. Problemem dla brytyjskiej Palestyny stał się rozwój ruchu syjonistycznego. 3. Liga Narodów

12 okres międzywojenny, okres ładu wersalskiego (wersalsko-waszyngtońskiego) 14 punktów Wilsona 8 stycznia Traktat wersalski 28 czerwca 1919 Reparacje wojenne-132 mld marek w złocie głównie za sprawą Francji, która dążyła do osłabienia gospodarczego Niemiec, wyraźna różnica interesów między Anglią i Francją wobec polityki Niemiec Niemcy uznały niepodległość Czechosłowacji i Polski Sprzeciw wobec traktatu wersalskiego wśród mieszkańców Niemiec - podłoże popularności nazistów. Hitlerowskie Niemcy odrzuciły ograniczenia traktatu w roku 1935.

13 II Wojna Światowa i okres Zimnej Wojny PRZYCZYNY Niezadowolenie Niemiec z wyniku I wojny prowadzi do faszyzmu, który znajduje sojuszników w Włoszech i Japonii Nieudolność Ligi Narodów SKUTKI Koniec okresu kolonialnego (walka w wpływy w nowo utworzonych krajach)- globalizacja konfliktu Okres Zimnej Wojny (Niemcy, Kuba, Korea, Wietnam) Równowaga sił oparta na fakcie posiadania broni atomowej Środki propagandy, utworzenie NATO i Układu Warszawskiego Doktryna Trumana nie starać sie zmienić tego, co już sie stało - Koncepcja powstrzymania Michaił Gorbaczow-1985 rok: Zakończenie zimnej wojny, pojednanie z Zachodem Jawność, czyli demokratyzacja systemu politycznego swoboda wypowiedzi, wolna prasa Pierestrojka przebudowa gospodarki (problem narodowościowy) podpisanie Karty Atlantyckiej przez Roosevelta i Churchilla 15 sierpienia 1941 roku

14 Gdzie teraz szukać idei porządkujących świat? Ówcześnie: potencjał ekonomiczny państwa, potencjał wojskowy, potencjał demograficzny, wielkość terytorium brak nagłej i niespodziewanej napaści W ostatnich trzynastu latach w świecie było ponad 60 wielkich konfliktów zbrojnych, ale tylko trzy z nich to były wojny między państwami: między Erytreą a Etiopią, Irakiem a innymi państwami, między Indiami a Pakistanem, o Kaszmir. konflikty wewnątrz państw stanowią właśnie nową jakość

15 demokratyczna legitymacja jako element definicji państwa Obowiązująca definicja państwa obejmuje tradycyjnie trzy elementy: terytorium, ludność skutecznie wykonywaną władzę??? PODZIAŁŚWIATA: 1. państwa z systemem demokratycznym 2. państwa gdzie system demokratyczny nie jest nie do końca sprawny, przejrzysty, ale rządy deklarują, iż chcą by był taki (108 w Warszawie) 3. państwa, które nie są demokratyczne i otwarcie głoszą, że nie uważają demokracji za wartość 4. państwa upadłe lub słabe 1. upadłe i słabe stanowią ogromne wyzwanie I zagrożenie. Łącznie jest ich prawie 60 w całymświecie. 5. wielkie korporacje, które nie liczą się z rządami. Realizują swoją politykę zysków, sięgających niekiedy miliardów Jeszcze do końca lat 80-tych dwudziestego wieku uważaliśmy, że największe zagrożenie bezpieczeństwa jest w centrum